Rajasaurus

Autor:	Korekta:
Tomasz Sokołowski	Maciej Ziegler Alan Broka Krzysztof Lichota Kamil Kamiński

---

Rajasaurus (radżazaur)
Długość:	ok. 6,6-11 m
Masa:	? 1,5-4 t
Miejsce występowania:	Indie - stan Gujarat (formacja Lameta)
Czas występowania	ok. 69-66 Ma późna kreda (mastrycht)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Theropoda Ceratosauria Abelisauridae ?? Carnotaurinae
Rekonstrukcja radżazaura. Autor: Paleocolour.

Wstęp

Rajasaurus to rodzaj dużego abelizaura, który żył w późnej kredzie, około 71-65 milionów lat temu (w mastrychcie) na terenach obecnych Indii, zawierający tylko jeden gatunek - R. narmadensis.

Historia odkryć

Został opisany w 2003 roku przez naukowców z amerykańskiego Uniwersytetu w Chicago (Sereno i Wilson) oraz z GSI - Geological Survey of India (Srivastava, Bhatt, Khosla i Sahni). Pierwsze szczątki zostały odkryte w latach 1982-1984 przez Suresha Srivastava z GSI na terenach dystryktu Kheda w stanie Gudżarat.

Kolejne skamieniałości odkryła w formacji Lameta, blisko miasta Dżabalpur w centralnych Indiach, indyjsko-amerykańska ekspedycja, podczas wyprawy do doliny Narmad. Do ekspedycji należeli przedstawiciele amerykańskich uniwersytetów w Michigan i Chicago oraz indyjskiego Uniwersytetu Pandżab. Duża odległość dzieląca miejsca odkryć kości radżazaura sugeruje, że gad ten występował w prawie całych Indiach.

Materiał kopalny

Materiał kopalny tego teropoda składa się z: (holotyp GSI 21141/1-33) mózgoczaszki, trzony kręgu szyjnego, niekompletnych kręgów grzbietowych, kości krzyżowej, niekompletnych kręgów ogonowych, częściowych: łopatki, kk. biodrowych, k. łonowej, kk. udowych (jedna kompletna), piszczeli, strzałki i kości śródstopia (II i IV) oraz z przypisanego materiału: (paratypy Lametasaurus): k. krzyżowwej, biodrowej i piszczeli.

W interniecie można się natknąć na zdjęcia kompletnej czaszki - nie wiadomo jednak, na ile jest to rekonstrukcja a na ile rzeczywista skamieniałość. Istnieją też rysunki sugerujące, że czaszka jest dość kompletna. Materiał ten nie jest jednak opisany.

Zrekonstruowana czaszka. [1]. Fot.: Swapnil Karambelkar].

Budowa i rozmiary

Rajasaurus mógł być jednym z większych abelizaurydów, jednak szacunki jego rozmiarów są dość zróżnicowane. Np. wg pomiarów Grillo i Delcoutra (2017) mierzył on ok. 6,6 m długości, podczas gdy Molina-Pérez i Larramendi (2020) dają mu 10,5 m. Z kolei Paul (2016) ocenia go aż na 11 m. Ogólną budową ciała przypominał inne abelizaurydy. Jedną z charakterystycznych cech radżazaura był niewielki róg na szczycie czaszki. W odróznieniu od pokrewnego Majungasaurus, formowały go głównie kości nosowe, a w mniejszym – czołowe.

Paleoekologia

Jego pożywieniem mogły być niewielkie i średniej wielkości zauropody takie jak Isisaurus i Jainosaurus.

Etymologia

Jego nazwa oznacza "królewski jaszczur", zaś epitet gatunkowy pochodzi od miejsca odkrycia szczątków - doliny rzeki Narmad.

Spis gatunków

Rajasaurus	Wilson, Sereno, Srivastava, Bhatt, Khosla i Sahni, 2003
R. narmadensis	Wilson, Sereno, Srivastava, Bhatt, Khosla i Sahni, 2003

Bibliografia

Carrano, M.T. & Sampson, S.D. (2008) "The phylogeny of Ceratosauria (Dinosauria: Theropoda)" Journal of Systematic Palaeontology, 6, 182-236.

Grillo, O.N. & Delcourt, R. (2017) "Allometry and body length of abelisauroid theropods: Pycnonemosaurus nevesi is the new king" Cretaceous Research, 69, 71-89. [[doi:10.1016/j.cretres.2016.09.001]

Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). "Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes". wyd. Princeton University Press.

Paul, G.S. (2016). "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University.

Wilson, J.A., Sereno, P.C., Srivastava, S., Bhatt, D.K., Khosla, A. & Sahni, A. (2003) "A new abelisaurid (Dinosauria, Theropoda) from the Lameta Formation (Cretaceous, Maastrichtian) of India" Contributions from the Museum of Paleontology, the University of Michigan, 31, 1-42. [[Kategoria:Mastrycht]