Rajasaurus

Autor:	Tomasz Sokołowski
Korekta:	Maciej Ziegler, Alan Broka, Krzysztof Lichota, Kamil Kamiński

---

Rajasaurus (radżazaur)
Długość	ok. 6,6-11 m
Masa	? 1,5-4 t
Dieta	mięsożerny
Miejsce	Indie - stan Gujarat (formacja Lameta)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 69-66 Ma późna kreda (mastrycht)
Systematyka	Dinosauria Theropoda Ceratosauria Abelisauroidea Abelisauridae ?? Carnotaurinae
Rekonstrukcja Rajasaurus. Autor: Paleocolour [2]
Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":3,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003ELokalizacja szcz\u0105tk\u00f3w \u003Ci\u003ER. narmadensis\u003C/i\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"Lokalizacja szcz\u0105tk\u00f3w R. narmadensis\n","link":"","lat":23.05720000000000169393388205207884311676025390625,"lon":73.3418999999999954297891235910356044769287109375,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Rajasaurus to rodzaj dużego abelizauryda, który żył w późnej kredzie, około 69-66 milionów lat temu (w mastrychcie) na terenach obecnych Indii, zawierający tylko jeden gatunek - R. narmadensis.

Historia odkryć

Został opisany w 2003 roku przez naukowców z amerykańskiego Uniwersytetu w Chicago (Sereno i Wilson) oraz z GSI - Geological Survey of India (Srivastava, Bhatt, Khosla i Sahni). Pierwsze szczątki zostały odkryte w latach 1982-1984 przez Suresha Srivastava z GSI na terenach dystryktu Kheda w stanie Gudżarat.

Kolejne skamieniałości odkryła w formacji Lameta, blisko miasta Dżabalpur w centralnych Indiach, indyjsko-amerykańska ekspedycja, podczas wyprawy do doliny Narmad. Do ekspedycji należeli przedstawiciele amerykańskich uniwersytetów w Michigan i Chicago oraz indyjskiego Uniwersytetu Pandżab. Duża odległość dzieląca miejsca odkryć kości radżazaura sugeruje, że gad ten występował w prawie całych Indiach.

Materiał kopalny

Zrekonstruowana czaszka. Fot.: Swapnil Karambelkar [1]

Materiał kopalny tego teropoda składa się z: (holotyp GSI 21141/1-33) mózgoczaszki, trzonu kręgu szyjnego, niekompletnych kręgów grzbietowych, kości krzyżowej, niekompletnych kręgów ogonowych, częściowych: łopatki, k. biodrowych, k. łonowej, k. udowych (jedna kompletna), piszczeli, strzałki i kości śródstopia (II i IV) oraz z przypisanego materiału: (paratypy Lametasaurus): k. krzyżowwej, biodrowej i piszczeli.

W interniecie można się natknąć na zdjęcia kompletnej czaszki - nie wiadomo jednak, na ile jest to rekonstrukcja a na ile rzeczywista skamieniałość. Istnieją też rysunki sugerujące, że czaszka jest dość kompletna. Materiał ten nie jest jednak opisany.

Budowa i rozmiary

Rajasaurus mógł być jednym z większych abelizaurydów, jednak szacunki jego rozmiarów są dość zróżnicowane. Np. wg pomiarów Grillo i Delcoutra (2017) mierzył on ok. 6,6 m długości, podczas gdy Molina-Pérez i Larramendi (2020) dają mu 10,5 m. Z kolei Paul (2016) ocenia go aż na 11 m. Ogólną budową ciała przypominał inne abelizaurydy, będąc dwunoznym mięsożercą o masywnych kończynach tylnych i zapewne bardzo krótkich kończynach przednich. Jedną z charakterystycznych cech radżazaura był niewielki róg na szczycie czaszki. W odróznieniu od pokrewnego Majungasaurus, formowały go głównie kości nosowe, a w mniejszym – czołowe.

Paleoekologia

Jego pożywieniem mogły być niewielkie i średniej wielkości zauropody takie jak Isisaurus i Jainosaurus. Zob. też Rahiolisaurus#Paleoekologia.

Etymologia

Jego nazwa oznacza "królewski jaszczur", zaś epitet gatunkowy pochodzi od miejsca odkrycia szczątków - doliny rzeki Narmad.

Spis gatunków

Rajasaurus	Wilson, Sereno, Srivastava, Bhatt, Khosla i Sahni, 2003
R. narmadensis	Wilson, Sereno, Srivastava, Bhatt, Khosla i Sahni, 2003

Bibliografia

Carrano, M.T. & Sampson, S.D. (2008) "The phylogeny of Ceratosauria (Dinosauria: Theropoda)" Journal of Systematic Palaeontology, 6, 182-236.

Grillo, O.N. & Delcourt, R. (2017) "Allometry and body length of abelisauroid theropods: Pycnonemosaurus nevesi is the new king" Cretaceous Research, 69, 71-89. [[doi:10.1016/j.cretres.2016.09.001]

Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). "Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes". wyd. Princeton University Press.

Paul, G.S. (2016). "The Princeton Field Guide to Dinosaurs: 2nd Edition" wyd. Princeton University.

Wilson, J.A., Sereno, P.C., Srivastava, S., Bhatt, D.K., Khosla, A. & Sahni, A. (2003) "A new abelisaurid (Dinosauria, Theropoda) from the Lameta Formation (Cretaceous, Maastrichtian) of India" Contributions from the Museum of Paleontology, the University of Michigan, 31, 1-42.