Aerosteon: Różnice pomiędzy wersjami
(uzupełnienia, poprawki) |
m |
||
| (Nie pokazano 11 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | + | {{DISPLAYTITLE:''Aerosteon''}} | |
| − | { | + | {{Opis |
| − | | Autor | + | |Autor = [[Maciej Ziegler]], [[Dawid Mazurek]] |
| − | + | |Korekta = [[Adrian Tkocz]], [[Tomasz Skawiński]], [[Kamil Kamiński]], [[Paweł Konarzewski]] | |
| − | + | |nazwa = ''Aerosteon'' (aerosteon) | |
| − | + | |długość = 7,5 m | |
| − | [[Dawid Mazurek]] | + | |wysokość = |
| − | + | |masa = 1 t | |
| − | |[[Adrian Tkocz]] | + | |dieta = mięsożerny |
| − | + | |miejsce = [[Argentyna]] - Mendoza | |
| − | [[Tomasz Skawiński]] | + | <small>([[formacja Anacleto]] - grupa Neuquen)</small> |
| − | + | |czas = {{Występowanie|84|83}} | |
| − | [[Kamil Kamiński]] | + | ok. 84 [[Ma]]<br> |
| − | | | + | <small>[[późna kreda]] ([[santon]])</small> |
| − | + | |systematyka = | |
| − | + | [[Dinosauria]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | [[Argentyna]] - Mendoza | ||
| − | |||
| − | <small>([[formacja Anacleto]] - grupa Neuquen)</small> | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | <small> | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
[[Saurischia]] | [[Saurischia]] | ||
| Linia 47: | Linia 22: | ||
[[Tetanurae]] | [[Tetanurae]] | ||
| − | + | [[Coelurosauria]] | |
| − | [[ | + | [[Megaraptora]] |
| − | [[ | + | [[Megaraptoridae]] |
| − | | | + | |grafika = Megaraptoran skeleton.png |
| − | | | + | |podpis = Rekonstrukcja szkieletu megaraptoryda. ''Aerosteon'' wyglądał podobnie.<br>Autor: PWNZ3R-Dragon. [https://www.deviantart.com/pwnz3r-dragon/art/Composite-Megaraptorid-Reconstruction-3-0-685253936] |
| − | < | + | |PorównanieGrupa = |
| − | | | + | |PorównanieDługość = |
| − | + | |mapa = | |
| − | | | ||
| − | | | ||
<display_points type="terrain" zoom=3> | <display_points type="terrain" zoom=3> | ||
| − | + | -37.135,-69.3305 ~formacja [[Anacleto]], prowincja Mendoza, [[Argentyna]]|<small>''Aerosteon riocoloradensis'' - '''MCNA-PV-3137 ([[holotyp]])'''. | |
</display_points> | </display_points> | ||
| − | + | }} | |
| − | |||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
''Aerosteon'' to [[rodzaj]] drapieżnego dinozaura, którego szczątki opisano w roku [[2009]], choć praca naukowa dostępna była od [[2008]] r. Przez prawie osiem miesięcy "Aerosteon" był ''[[nomen nudum]]'' a wszystkich formalności dopełniono dopiero 21 maja [[2009]]. | ''Aerosteon'' to [[rodzaj]] drapieżnego dinozaura, którego szczątki opisano w roku [[2009]], choć praca naukowa dostępna była od [[2008]] r. Przez prawie osiem miesięcy "Aerosteon" był ''[[nomen nudum]]'' a wszystkich formalności dopełniono dopiero 21 maja [[2009]]. | ||
| Linia 76: | Linia 48: | ||
==Paleoekologia== | ==Paleoekologia== | ||
| − | Przy swoich rozmiarach aeroston był prawdopodobnie w stanie zapolować nawet na [[tytanozaur]]y (''[[Narambuenatitan]]'', ''[[Antarctosaurus]] wichmannianus'' i ''[[Pellegrinisaurus]]''), których skamieniałości również odnaleziono w osadach formacji Anacleto. Był prawdopodobne jednym z największych drapieżników w swoim środowisku, lecz poważną konkurencję mogły dla niego stanowić [[abelizauryd]]y, takie jak ''[[Abelisaurus]]'' i ''[[Aucasaurus]]''. | + | Przy swoich rozmiarach aeroston był prawdopodobnie w stanie zapolować nawet na [[tytanozaur]]y (''[[Narambuenatitan]]'', ''[[Antarctosaurus]] wichmannianus'' i ''[[Pellegrinisaurus]]''), których skamieniałości również odnaleziono w osadach formacji Anacleto. Był prawdopodobne jednym z największych drapieżników w swoim środowisku, lecz poważną konkurencję mogły dla niego stanowić [[abelizauryd]]y, takie jak ''[[Abelisaurus]]'' i ''[[Aucasaurus]]''. Możliwe więc, że aerosteon zajmował nieco inną niszę ekologiczną, co pozwalałoby mu unikać bezpośredniej rywalizacji z abelizaurydami. |
==Rozmiary i budowa== | ==Rozmiary i budowa== | ||
| − | Wydaje się, że początkowo rozmiary aerosteona zostały znacznie przeszacowane. Sereno i in. (2009) oceniali holotyp na 9-10 m, a pojawiały się też sugestie, że w pełni wyrośnięte okazy dorastały do 12-13 m. Jednak Paul (2010) ocenił aerosteona na zaledwie 6 m długości przy masie 0,5 t. [[Michael Mortimer|Mortimer]] (online) daje mu 8,5 m, a Molina-Pérez i Larramendi ( | + | Wydaje się, że początkowo rozmiary aerosteona zostały znacznie przeszacowane. Sereno i in. (2009) oceniali holotyp na 9-10 m, a pojawiały się też sugestie, że w pełni wyrośnięte okazy dorastały do 12-13 m. Jednak Paul (2010) ocenił aerosteona na zaledwie 6 m długości przy masie 0,5 t. [[Michael Mortimer|Mortimer]] (online) daje mu 8,5 m, a Molina-Pérez i Larramendi (2019) – 7,5 m i 1 t. |
| − | Aerosteon od swoich krewniaków różnił się szczegółami budowy czaszki, miednicy i kończyn tylnych, a także prawdopodobnie pneumatyzacją widełek. Tak jak ''[[Megaraptor]]'', miał on zapewne potężne przednie kończyny z wielkimi pazurami. Nie znaleziono jednak ich szczątków. Kończyny tylne były za to długie i smukłe. Czaszka jest znana jedynie z kilku kości, można jednak zakładać, że podobnie jak u innych megaraptorydów, była ona stosunkowo długa i niska. Kolejna cecha, charakterystyczna dla tej grupy teropodów, w tym aerosteona, to wysoki stopień pneumatyzacji szkieltu (Aranciaga Rolando i in., 2022). | + | Aerosteon od swoich krewniaków różnił się szczegółami budowy czaszki, miednicy i kończyn tylnych, a także prawdopodobnie pneumatyzacją widełek. Tak jak ''[[Megaraptor]]'', miał on zapewne potężne przednie kończyny z wielkimi pazurami. Nie znaleziono jednak ich szczątków. Kończyny tylne były za to długie i smukłe. Czaszka jest znana jedynie z kilku kości, można jednak zakładać, że podobnie jak u innych megaraptorydów, była ona stosunkowo długa i niska. Kolejna cecha, charakterystyczna dla tej grupy teropodów, w tym aerosteona, to wysoki stopień pneumatyzacji szkieltu (Aranciaga Rolando i in., 2022). |
==Pozycja filogenetyczna i jej historia== | ==Pozycja filogenetyczna i jej historia== | ||
<small>[[Plik:Aerosteon2.jpg|thumb|300px|(A) odnaleziony materiał (B) lewa kość kwadratowa w widoku przednim (C) kręg grzbietowy (14) wraz z przekrojami (D) kość w widoku przednim wraz z przekrojem (E) przekrój żebra brzusznego (F) lewa kość biodrowa w widoku bocznym wraz z przekrojem. Skale: 5 cm w B 10 cm (3 cm dla przekroju) w C 10 cm w D 2 cm w E 20 cm (6 cm dla przekroju) w F. Autor: Carol Abraczinskas. Źródło: Sereno i in., 2009]]</small> | <small>[[Plik:Aerosteon2.jpg|thumb|300px|(A) odnaleziony materiał (B) lewa kość kwadratowa w widoku przednim (C) kręg grzbietowy (14) wraz z przekrojami (D) kość w widoku przednim wraz z przekrojem (E) przekrój żebra brzusznego (F) lewa kość biodrowa w widoku bocznym wraz z przekrojem. Skale: 5 cm w B 10 cm (3 cm dla przekroju) w C 10 cm w D 2 cm w E 20 cm (6 cm dla przekroju) w F. Autor: Carol Abraczinskas. Źródło: Sereno i in., 2009]]</small> | ||
| − | Obecnie ''Aerosteon'' uważany jest za [[zaawansowany|zaawansowanego]] przedstawiciela [[ | + | Obecnie ''Aerosteon'' uważany jest za [[zaawansowany|zaawansowanego]] przedstawiciela [[klad]]u [[Megaraptora]]), blisko spokrewnionego z ''[[Megaraptor]]'', a także z ''[[Maip]]'' i ''[[Tratayenia]]''. Początkowo megaraptory uważano za [[Carnosauria|karnozaury]] w ramach [[Neovenatoridae]]. Później zauważono u nich cechy [[Coelurosauria|celurozaurów]] i klasyfikowano jako zaawansowanych członków [[Tyrannosauroidea]]. Obecnie przeważa pogląd, że megaraptory były celurozaurami siostrzanymi do tyranozauroidów (Aranciaga Rolando i in., 2022). |
| − | |||
| − | Początkowo | ||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| − | + | |{{V| ''Aerosteon''}} | |
| [[Paul Sereno|Sereno]], [[Ricardo Martínez|Martínez]], [[Jeffrey Wilson|Wilson]], [[David Varricchio|Varricchio]], [[Oscar Alcober|Alcober]] i [[Hans Larsson|Larsson]], [[2009]] | | [[Paul Sereno|Sereno]], [[Ricardo Martínez|Martínez]], [[Jeffrey Wilson|Wilson]], [[David Varricchio|Varricchio]], [[Oscar Alcober|Alcober]] i [[Hans Larsson|Larsson]], [[2009]] | ||
|- | |- | ||
| Linia 99: | Linia 69: | ||
| ''[[nomen nudum]]'' | | ''[[nomen nudum]]'' | ||
|- | |- | ||
| − | + | |{{V| ''A. riocoloradensis''}} | |
| Sereno, Martínez, Wilson, Varricchio, Alcober i Larsson, 2009 | | Sereno, Martínez, Wilson, Varricchio, Alcober i Larsson, 2009 | ||
|- | |- | ||
| Linia 108: | Linia 78: | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
| − | <small>Aranciaga Rolando, A., Méndez, A., Canale, J. & Novas, F. (2021). Osteology of Aerosteon riocoloradensis (Sereno et al. 2008) a large megaraptoran (Dinosauria: Theropoda) from the Upper Cretaceous of Argentina, Historical Biology, [[DOI: 10.1080/08912963.2021.1910816]]. | + | <small>Aranciaga Rolando, A.M., Méndez, A., Canale, J. & Novas, F. (2021). Osteology of Aerosteon riocoloradensis (Sereno et al. 2008) a large megaraptoran (Dinosauria: Theropoda) from the Upper Cretaceous of Argentina, Historical Biology, [[DOI:10.1080/08912963.2021.1910816]]. |
| − | Benson, R.B.J., Carrano, M.T. & Brusatte, S.L. (2010) "A new clade of archaic large-bodied predatory dinosaurs (Theropoda: Allosauroidea) that survived to the latest Mesozoic" Naturwissenschaften, 97, 71-78. doi:10.1007/s00114-009-0614-x | + | Aranciaga Rolando, A.M., Motta, M.J., Agnolín, F.L., Manabe, M., Tsuihiji, T. & Novas, F.E. (2022). "A large Megaraptoridae (Theropoda: Coelurosauria) from Upper Cretaceous (Maastrichtian) of Patagonia, Argentina". Scientific Reports. 12 (1): Article number 6318. [[doi:10.1038/s41598-022-09272-z]]. |
| + | |||
| + | Benson, R.B.J., Carrano, M.T. & Brusatte, S.L. (2010) "A new clade of archaic large-bodied predatory dinosaurs (Theropoda: Allosauroidea) that survived to the latest Mesozoic" Naturwissenschaften, 97, 71-78. [[doi:10.1007/s00114-009-0614-x]] | ||
Carrano, M.T., Benson, R.B.J. & Sampson, S.D. (2012) "The phylogeny of Tetanurae (Dinosauria: Theropoda)" Journal of Systematic Palaeontology, 10(2), 211-300. doi: 10.1080/14772019.2011.630927 | Carrano, M.T., Benson, R.B.J. & Sampson, S.D. (2012) "The phylogeny of Tetanurae (Dinosauria: Theropoda)" Journal of Systematic Palaeontology, 10(2), 211-300. doi: 10.1080/14772019.2011.630927 | ||
| Linia 116: | Linia 88: | ||
Hendrickx, C., Tschopp, E. & Ezcurra, M.D. (2020). "Taxonomic identification of isolated theropod teeth: The case of the shed tooth crown associated with Aerosteon (Theropoda: Megaraptora) and the dentition of Abelisauridae". Cretaceous Research. 108: 104312. [[doi:10.1016/j.cretres.2019.104312]] | Hendrickx, C., Tschopp, E. & Ezcurra, M.D. (2020). "Taxonomic identification of isolated theropod teeth: The case of the shed tooth crown associated with Aerosteon (Theropoda: Megaraptora) and the dentition of Abelisauridae". Cretaceous Research. 108: 104312. [[doi:10.1016/j.cretres.2019.104312]] | ||
| − | Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. ( | + | Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019) "Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes" wyd. Princeton University Press. |
Mortimer, online: [http://home.comcast.net/~eoraptor/Coelurosauria.htm#Aerosteonriocoloradensis] | Mortimer, online: [http://home.comcast.net/~eoraptor/Coelurosauria.htm#Aerosteonriocoloradensis] | ||
| − | Sereno, P.C., Martinez, R.N., Wilson, J.A., Varricchio, D.J., Alcober, O.A. & Larsson, H.C.E. (2009) "Evidence for Avian Intrathoracic Air Sacs in a New Predatory Dinosaur from Argentina" PLoS ONE, 3 (9), e3303. doi:10.1371/journal.pone.0003303 | + | Paul, G.S. (2010). "''The Princeton Field Guide to Dinosaurs''" wyd. Princeton University. |
| + | |||
| + | Sereno, P.C., Martinez, R.N., Wilson, J.A., Varricchio, D.J., Alcober, O.A. & Larsson, H.C.E. (2009) "Evidence for Avian Intrathoracic Air Sacs in a New Predatory Dinosaur from Argentina" PLoS ONE, 3 (9), e3303. [[doi:10.1371/journal.pone.0003303]] | ||
</small> | </small> | ||
| Linia 127: | Linia 101: | ||
[[Kategoria:Theropoda]] | [[Kategoria:Theropoda]] | ||
[[Kategoria:Tetanurae]] | [[Kategoria:Tetanurae]] | ||
| + | [[Kategoria:Coelurosauria]] | ||
[[Kategoria:Megaraptora]] | [[Kategoria:Megaraptora]] | ||
| − | |||
[[Kategoria:Ameryka Południowa]] | [[Kategoria:Ameryka Południowa]] | ||
[[Kategoria:Argentyna]] | [[Kategoria:Argentyna]] | ||
Aktualna wersja na dzień 16:07, 3 lut 2023
| Autor: | Maciej Ziegler, Dawid Mazurek |
| Korekta: | Adrian Tkocz, Tomasz Skawiński, Kamil Kamiński, Paweł Konarzewski |
| Aerosteon (aerosteon) | |
|---|---|
| Długość | 7,5 m |
| Masa | 1 t |
| Dieta | mięsożerny |
| Miejsce | Argentyna - Mendoza
(formacja Anacleto - grupa Neuquen) |
| Czas |
ok. 84 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
 Rekonstrukcja szkieletu megaraptoryda. Aerosteon wyglądał podobnie. Autor: PWNZ3R-Dragon. [1] | |
| Mapa znalezisk | |
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Aerosteon to rodzaj drapieżnego dinozaura, którego szczątki opisano w roku 2009, choć praca naukowa dostępna była od 2008 r. Przez prawie osiem miesięcy "Aerosteon" był nomen nudum a wszystkich formalności dopełniono dopiero 21 maja 2009.
Materiał kopalny i lokalizacja
Jedyny gatunek, Aerosteon riocoloradensis, znany jest z (zob. rys. niżej) holotypu MCNA-PV-3137 (niekompletny szkielet niemal dorosłego osobnika, odkryto: fragmenty czaszki, sporo kręgów, żebra, żebra brzuszne - gastralia, fragmenty obręczy barkowej i obręczy miednicznej) i materiału dodatkowego: MCNA-PV-3138 (II kość śródstopia znaleziona ok. 10 metrów od holotypu - nie wiadomo, czy należała do aerosteona; obecnie zaginiona) i MCNA-PV-3139 (niekompletna lewa kończyna, kilka kilometrów od holotypu, tymczasowo uznana za pochodzącą od aerosteona). Początkowo w skład holotypu włączano pojedynczy ząb, jednak badania Hendrickxa i in. (2020) wykazały, że należał on do abelizauryda.
Skamieniałości samego holotypu wydobyto kilometr na północ od rzeki Rio Colorado (stąd epitet gatunkowy), na wysokości południowej granicy prowincji Mendoza w Argentynie. Wiek okazów wydobytych z formacji Anacleto (grupa Neuquen) szacuje się na około 84 miliony lat (górna kreda: santon).
Etymologia
Nazwa rodzajowa dinozaura oznacza z greki "powietrzną kość" i jest związana z kluczową z naukowego punktu widzenia cechą aerosteona - analiza kości wykazała obecność silnie rozwiniętych przestrzeni pneumatycznych - za życia miejsc dla worków powietrznych takich jak u ptaków!
Paleoekologia
Przy swoich rozmiarach aeroston był prawdopodobnie w stanie zapolować nawet na tytanozaury (Narambuenatitan, Antarctosaurus wichmannianus i Pellegrinisaurus), których skamieniałości również odnaleziono w osadach formacji Anacleto. Był prawdopodobne jednym z największych drapieżników w swoim środowisku, lecz poważną konkurencję mogły dla niego stanowić abelizaurydy, takie jak Abelisaurus i Aucasaurus. Możliwe więc, że aerosteon zajmował nieco inną niszę ekologiczną, co pozwalałoby mu unikać bezpośredniej rywalizacji z abelizaurydami.
Rozmiary i budowa
Wydaje się, że początkowo rozmiary aerosteona zostały znacznie przeszacowane. Sereno i in. (2009) oceniali holotyp na 9-10 m, a pojawiały się też sugestie, że w pełni wyrośnięte okazy dorastały do 12-13 m. Jednak Paul (2010) ocenił aerosteona na zaledwie 6 m długości przy masie 0,5 t. Mortimer (online) daje mu 8,5 m, a Molina-Pérez i Larramendi (2019) – 7,5 m i 1 t.
Aerosteon od swoich krewniaków różnił się szczegółami budowy czaszki, miednicy i kończyn tylnych, a także prawdopodobnie pneumatyzacją widełek. Tak jak Megaraptor, miał on zapewne potężne przednie kończyny z wielkimi pazurami. Nie znaleziono jednak ich szczątków. Kończyny tylne były za to długie i smukłe. Czaszka jest znana jedynie z kilku kości, można jednak zakładać, że podobnie jak u innych megaraptorydów, była ona stosunkowo długa i niska. Kolejna cecha, charakterystyczna dla tej grupy teropodów, w tym aerosteona, to wysoki stopień pneumatyzacji szkieltu (Aranciaga Rolando i in., 2022).
Pozycja filogenetyczna i jej historia
Obecnie Aerosteon uważany jest za zaawansowanego przedstawiciela kladu Megaraptora), blisko spokrewnionego z Megaraptor, a także z Maip i Tratayenia. Początkowo megaraptory uważano za karnozaury w ramach Neovenatoridae. Później zauważono u nich cechy celurozaurów i klasyfikowano jako zaawansowanych członków Tyrannosauroidea. Obecnie przeważa pogląd, że megaraptory były celurozaurami siostrzanymi do tyranozauroidów (Aranciaga Rolando i in., 2022).
Spis gatunków
| Aerosteon | Sereno, Martínez, Wilson, Varricchio, Alcober i Larsson, 2009 | |
| = "Aerosteon" | Sereno, Martínez, Wilson, Varricchio, Alcober i Larsson, 2008 | nomen nudum |
| A. riocoloradensis | Sereno, Martínez, Wilson, Varricchio, Alcober i Larsson, 2009 | |
| = "A. riocoloradensis" | Sereno, Martínez, Wilson, Varricchio, Alcober i Larsson, 2008 | nomen nudum |
Bibliografia
Aranciaga Rolando, A.M., Méndez, A., Canale, J. & Novas, F. (2021). Osteology of Aerosteon riocoloradensis (Sereno et al. 2008) a large megaraptoran (Dinosauria: Theropoda) from the Upper Cretaceous of Argentina, Historical Biology, DOI:10.1080/08912963.2021.1910816.
Aranciaga Rolando, A.M., Motta, M.J., Agnolín, F.L., Manabe, M., Tsuihiji, T. & Novas, F.E. (2022). "A large Megaraptoridae (Theropoda: Coelurosauria) from Upper Cretaceous (Maastrichtian) of Patagonia, Argentina". Scientific Reports. 12 (1): Article number 6318. doi:10.1038/s41598-022-09272-z.
Benson, R.B.J., Carrano, M.T. & Brusatte, S.L. (2010) "A new clade of archaic large-bodied predatory dinosaurs (Theropoda: Allosauroidea) that survived to the latest Mesozoic" Naturwissenschaften, 97, 71-78. doi:10.1007/s00114-009-0614-x
Carrano, M.T., Benson, R.B.J. & Sampson, S.D. (2012) "The phylogeny of Tetanurae (Dinosauria: Theropoda)" Journal of Systematic Palaeontology, 10(2), 211-300. doi: 10.1080/14772019.2011.630927
Hendrickx, C., Tschopp, E. & Ezcurra, M.D. (2020). "Taxonomic identification of isolated theropod teeth: The case of the shed tooth crown associated with Aerosteon (Theropoda: Megaraptora) and the dentition of Abelisauridae". Cretaceous Research. 108: 104312. doi:10.1016/j.cretres.2019.104312
Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019) "Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes" wyd. Princeton University Press.
Mortimer, online: [2]
Paul, G.S. (2010). "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University.
Sereno, P.C., Martinez, R.N., Wilson, J.A., Varricchio, D.J., Alcober, O.A. & Larsson, H.C.E. (2009) "Evidence for Avian Intrathoracic Air Sacs in a New Predatory Dinosaur from Argentina" PLoS ONE, 3 (9), e3303. doi:10.1371/journal.pone.0003303
