Alectrosaurus: Różnice pomiędzy wersjami
m |
m (Carr, 2023) |
||
| Linia 4: | Linia 4: | ||
|Korekta = [[Tomasz Skawiński]], [[Paweł Konarzewski]] | |Korekta = [[Tomasz Skawiński]], [[Paweł Konarzewski]] | ||
|nazwa = ''Alectrosaurus'' (alektrozaur) | |nazwa = ''Alectrosaurus'' (alektrozaur) | ||
| − | |długość = 5,8 m <ref name="Molina-Larramendi">Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes. wyd. Princeton University Press. </ref> | + | |długość = 5,8 m <ref name="Molina-Larramendi">Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). "Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes". wyd. Princeton University Press. </ref> |
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |masa = 575 kg <ref name="Molina-Larramendi">Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes. wyd. Princeton University Press. </ref> | + | |masa = 575 kg <ref name="Molina-Larramendi">Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). "Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes". wyd. Princeton University Press. </ref> |
|dieta = mięsożerny | |dieta = mięsożerny | ||
|miejsce = [[Chiny]] - Mongolia Wewnętrzna | |miejsce = [[Chiny]] - Mongolia Wewnętrzna | ||
| Linia 26: | Linia 26: | ||
[[Tyrannosauroidea]] | [[Tyrannosauroidea]] | ||
| + | |||
| + | [[Pantyrannosauria]] | ||
|grafika = Alectrosaurus Skeleton Reconstruction.jpg | |grafika = Alectrosaurus Skeleton Reconstruction.jpg | ||
| − | |podpis = | + | |podpis = Sylwetka ''Alectrosaurus'' wraz z zaznaczeniem znanego materiału kopalnego. Autor: PaleoNeolitic [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Alectrosaurus_Skeleton_Reconstruction.jpg] |
|PorównanieGrupa = | |PorównanieGrupa = | ||
|PorównanieDługość = | |PorównanieDługość = | ||
| Linia 33: | Linia 35: | ||
}} | }} | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Alectrosaurus'' jest jednym z przedstawicieli [[zaawansowany]]ch [[Tyrannosauroidea|tyranozauroidów]] (do których zaliczają się między innymi ''[[Tarbosaurus]] bataar'' i ''[[Gorgosaurus]] libratus''). Zamieszkiwał dzisiejszą Azję. ''Alectrosaurus'' | + | ''Alectrosaurus'' jest jednym z przedstawicieli [[zaawansowany]]ch [[Tyrannosauroidea|tyranozauroidów]] (do których zaliczają się między innymi ''[[Tarbosaurus]] bataar'' i ''[[Gorgosaurus]] libratus''). Zamieszkiwał dzisiejszą Azję. ''Alectrosaurus'' był lżej zbudowany niż ''[[Albertosaurus]]''. |
''Alectrosaurus'' został odkryty w [[1923]] podczas jednej z wypraw Amerykańskiego Muzeum Historii Naturalnej do Chin dowodzonej przez Roya Chapmana Andrewsa. Został opisany w [[1933]] przez [[Charles Gilmore|Gilmore'a]]. | ''Alectrosaurus'' został odkryty w [[1923]] podczas jednej z wypraw Amerykańskiego Muzeum Historii Naturalnej do Chin dowodzonej przez Roya Chapmana Andrewsa. Został opisany w [[1933]] przez [[Charles Gilmore|Gilmore'a]]. | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
Niestety nie znaleziono wielu szczątków, dlatego alektrozaur nadal pozostaje tajemniczym, ale na pewno interesującym dinozaurem. | Niestety nie znaleziono wielu szczątków, dlatego alektrozaur nadal pozostaje tajemniczym, ale na pewno interesującym dinozaurem. | ||
| − | [[Lektotyp]] (AMNH 6554) to 2 pazury dłoni(?), fragment stopki łonowej (czyli rozszerzenia dystalnego końca kości łonowej), kość udowa (647 mm), piszczelowa (732 mm), proksymalna część strzałkowej, skokowa piętowa, śródstopia: I , II , III , IV , V, paliczki: I-1 , II-1 , II-2 , III-1 , III-2 , III-3 , IV-1 , IV-2 , IV-3 , IV-4 , pazury stopy: I , II , III , IV. | + | [[Lektotyp]] (AMNH 6554) to 2 pazury dłoni(?), fragment stopki łonowej (czyli rozszerzenia dystalnego końca kości łonowej), kość udowa (647 mm), piszczelowa (732 mm), proksymalna część strzałkowej, skokowa piętowa, śródstopia: I , II , III , IV , V, paliczki: I-1 , II-1 , II-2 , III-1 , III-2 , III-3 , IV-1 , IV-2 , IV-3 , IV-4 , pazury stopy: I , II , III , IV. Być może okaz (AMNH 6386) należy do opisywanego taksonu i zawiera paliczek II, kość ramienną, i pazur z pierwszego palca. Natomiast okaz AMNH 6266 składa się z kości czaszki, szczęki i żuchwy. Osobnik mógł być młodociany. |
| + | |||
| + | Carr (2023) uznał, że szczątki dawniej przypisane z Uzbekistanu oraz Mongolii nie należą do ''Alectrosaurus'', a jednym pewnym materiałem kopalnym jest [[lektotyp]]. Jego zdaniem okaz AMNH 6266 to niezidentyfikowany [[tyranozauryd]]. | ||
==Anatomia== | ==Anatomia== | ||
| − | Alektrozaur wyróżniał się na tle innych tyranozauroidów swymi dużymi, zwężającymi się, ostro zakończonymi pazurami, aczkolwiek bardzo długie kości kończyny górnej były smukłe. Kość udowa z małym czwartym krętarzem i piszczelowa były podobnej długości. Kość skokowa również była wydłużona. Te cechy wskazują na to , że alektrozaur mógł być drapieźnikiem pościgowym, mogącym przemierzać duże odległości, aczkolwiek bez bardzo dużego przyspieszenia. Według | + | Alektrozaur wyróżniał się na tle innych tyranozauroidów swymi dużymi, zwężającymi się, ostro zakończonymi pazurami, aczkolwiek bardzo długie kości kończyny górnej były smukłe. Kość udowa z małym czwartym krętarzem i piszczelowa były podobnej długości. Kość skokowa również była wydłużona. Te cechy wskazują na to, że alektrozaur mógł być drapieźnikiem pościgowym, mogącym przemierzać duże odległości, aczkolwiek bez bardzo dużego przyspieszenia. Według Moliny-Pereza i Larramendiego (2019) alektrozaur był szybko poruszającym się dinozaurem. Ich zdaniem mógł rozwinąć prędkość w biegu do 53 km/h. Badanie przeprowadzone w 2001 roku nie wykazało śladów złamań przeciążeniowych na kościach stopy (Rothschild i in., 2001). |
==Paleoekologia== | ==Paleoekologia== | ||
[[Plik:Gigantoraptor and Alectrosaurus.jpg|300px|thumb|right|''Alectrosaurus'' w środowisku naturalnym. Autor: ABelov2014 [https://www.deviantart.com/abelov2014/art/Gigantoraptor-Alectrosaurus-643246700]]] | [[Plik:Gigantoraptor and Alectrosaurus.jpg|300px|thumb|right|''Alectrosaurus'' w środowisku naturalnym. Autor: ABelov2014 [https://www.deviantart.com/abelov2014/art/Gigantoraptor-Alectrosaurus-643246700]]] | ||
| − | Osady z formacji Iren Dabasu sugerują występowanie dolin rzecznych z rozlewiskami o obfitej roślinności. Dane palinologiczne wskazują na dużą różnorodność roślin okrytonasiennych i nagonasiennych. Odnaleziono wiele skamieniałości dinozaurów roślinożernych w korycie rzeki i osadach zalewowych (Van Itterbeeck i in., 2005). Zagrożeniem dla żyjących tam zwierząt roślinożernych był '' | + | Osady z formacji Iren Dabasu sugerują występowanie dolin rzecznych z rozlewiskami o obfitej roślinności. Dane palinologiczne wskazują na dużą różnorodność roślin okrytonasiennych i nagonasiennych. Odnaleziono wiele skamieniałości dinozaurów roślinożernych w korycie rzeki i osadach zalewowych (Van Itterbeeck i in., 2005). Zagrożeniem dla żyjących tam zwierząt roślinożernych był ''Alectrosaurus''. Na terenach formacji Iren Dabasu żyły również [[Ornithomimosauria|ornitomimozaury]], [[Therizinosauridae|terizinozaurydy]], [[Hadrosauroidea|hadrozauroidy]] i [[Troodontidae|troodontydy]]. |
== Dinozaur w mediach== | == Dinozaur w mediach== | ||
Alektrozaur pojawił się w filmie "Planet Dinosaur" z 2011, gdzie para tych drapieżników atakuje wysiadującego jaja ''[[Gigantoraptor]]''. | Alektrozaur pojawił się w filmie "Planet Dinosaur" z 2011, gdzie para tych drapieżników atakuje wysiadującego jaja ''[[Gigantoraptor]]''. | ||
| + | |||
| + | ==Etymologia== | ||
| + | ''Alectrosaurus'' to "odosobniony jaszczur" (gr. ''alektros'' + ''sauros''), co odnosi się do odmienności tego [[teropod]]a od innych znanych w tym czasie (później okazało się, że przypisywana mu kończyna przednia należała do terizinozauroida). Epitet gatunkowy honoruje odkrywcę - George'a Olsena. | ||
| + | |||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| − | + | |{{V|''Alectrosaurus''}} | |
| {{Kpt|[[Charles Gilmore|Gilmore]]}}, [[1933]] | | {{Kpt|[[Charles Gilmore|Gilmore]]}}, [[1933]] | ||
|- | |- | ||
| − | + | |{{V|''A. olseni''}} | |
| {{Kpt|Gilmore}}, 1933 | | {{Kpt|Gilmore}}, 1933 | ||
|- | |- | ||
| Linia 72: | Linia 77: | ||
==Wybrana bibliografia== | ==Wybrana bibliografia== | ||
<small>Carr, T. D.; Williamson, T. E. (2005). "A reappraisal of tyrannosauroids from Iren Dabasu, Inner Mongolia, People's Republic of China". Journal of Vertebrate Paleontology. 25 (3). | <small>Carr, T. D.; Williamson, T. E. (2005). "A reappraisal of tyrannosauroids from Iren Dabasu, Inner Mongolia, People's Republic of China". Journal of Vertebrate Paleontology. 25 (3). | ||
| + | |||
| + | Carr, T. D. (2023). "A reappraisal of tyrannosauroid fossils from the Iren Dabasu Formation (Coniacian–Campanian), Inner Mongolia, People’s Republic of China". Journal of Vertebrate Paleontology, e2199817. [[doi:10.1080/02724634.2023.2199817]] | ||
Gilmore, C. W. (1933). "Dinosaurian fauna of the Iren Dabasu Formation". Bulletin of the American Museum of Natural History 67:23-78 | Gilmore, C. W. (1933). "Dinosaurian fauna of the Iren Dabasu Formation". Bulletin of the American Museum of Natural History 67:23-78 | ||
Aktualna wersja na dzień 20:35, 6 cze 2023
| Autor: | Paweł Kozek, Łukasz Czepiński, Marcin Szermański, Maciej Ziegler, Szymon Jagusztyn |
| Korekta: | Tomasz Skawiński, Paweł Konarzewski |
| Alectrosaurus (alektrozaur) | |
|---|---|
| Długość | 5,8 m [1] |
| Masa | 575 kg [1] |
| Dieta | mięsożerny |
| Miejsce | Chiny - Mongolia Wewnętrzna
(formacja Iren Dabasu) |
| Czas |
ok. 96 Ma [2] |
| Systematyka | Dinosauria |
 Sylwetka Alectrosaurus wraz z zaznaczeniem znanego materiału kopalnego. Autor: PaleoNeolitic [2] | |
Wstęp
Alectrosaurus jest jednym z przedstawicieli zaawansowanych tyranozauroidów (do których zaliczają się między innymi Tarbosaurus bataar i Gorgosaurus libratus). Zamieszkiwał dzisiejszą Azję. Alectrosaurus był lżej zbudowany niż Albertosaurus.
Alectrosaurus został odkryty w 1923 podczas jednej z wypraw Amerykańskiego Muzeum Historii Naturalnej do Chin dowodzonej przez Roya Chapmana Andrewsa. Został opisany w 1933 przez Gilmore'a.
Materiał kopalny
Niestety nie znaleziono wielu szczątków, dlatego alektrozaur nadal pozostaje tajemniczym, ale na pewno interesującym dinozaurem.
Lektotyp (AMNH 6554) to 2 pazury dłoni(?), fragment stopki łonowej (czyli rozszerzenia dystalnego końca kości łonowej), kość udowa (647 mm), piszczelowa (732 mm), proksymalna część strzałkowej, skokowa piętowa, śródstopia: I , II , III , IV , V, paliczki: I-1 , II-1 , II-2 , III-1 , III-2 , III-3 , IV-1 , IV-2 , IV-3 , IV-4 , pazury stopy: I , II , III , IV. Być może okaz (AMNH 6386) należy do opisywanego taksonu i zawiera paliczek II, kość ramienną, i pazur z pierwszego palca. Natomiast okaz AMNH 6266 składa się z kości czaszki, szczęki i żuchwy. Osobnik mógł być młodociany.
Carr (2023) uznał, że szczątki dawniej przypisane z Uzbekistanu oraz Mongolii nie należą do Alectrosaurus, a jednym pewnym materiałem kopalnym jest lektotyp. Jego zdaniem okaz AMNH 6266 to niezidentyfikowany tyranozauryd.
Anatomia
Alektrozaur wyróżniał się na tle innych tyranozauroidów swymi dużymi, zwężającymi się, ostro zakończonymi pazurami, aczkolwiek bardzo długie kości kończyny górnej były smukłe. Kość udowa z małym czwartym krętarzem i piszczelowa były podobnej długości. Kość skokowa również była wydłużona. Te cechy wskazują na to, że alektrozaur mógł być drapieźnikiem pościgowym, mogącym przemierzać duże odległości, aczkolwiek bez bardzo dużego przyspieszenia. Według Moliny-Pereza i Larramendiego (2019) alektrozaur był szybko poruszającym się dinozaurem. Ich zdaniem mógł rozwinąć prędkość w biegu do 53 km/h. Badanie przeprowadzone w 2001 roku nie wykazało śladów złamań przeciążeniowych na kościach stopy (Rothschild i in., 2001).
Paleoekologia
Osady z formacji Iren Dabasu sugerują występowanie dolin rzecznych z rozlewiskami o obfitej roślinności. Dane palinologiczne wskazują na dużą różnorodność roślin okrytonasiennych i nagonasiennych. Odnaleziono wiele skamieniałości dinozaurów roślinożernych w korycie rzeki i osadach zalewowych (Van Itterbeeck i in., 2005). Zagrożeniem dla żyjących tam zwierząt roślinożernych był Alectrosaurus. Na terenach formacji Iren Dabasu żyły również ornitomimozaury, terizinozaurydy, hadrozauroidy i troodontydy.
Dinozaur w mediach
Alektrozaur pojawił się w filmie "Planet Dinosaur" z 2011, gdzie para tych drapieżników atakuje wysiadującego jaja Gigantoraptor.
Etymologia
Alectrosaurus to "odosobniony jaszczur" (gr. alektros + sauros), co odnosi się do odmienności tego teropoda od innych znanych w tym czasie (później okazało się, że przypisywana mu kończyna przednia należała do terizinozauroida). Epitet gatunkowy honoruje odkrywcę - George'a Olsena.
Spis gatunków
| Alectrosaurus | Gilmore, 1933 | |
| A. olseni | Gilmore, 1933 | |
| = Albertosaurus olseni | (Gilmore, 1933) Paul, 1988 | |
| A. periculosus | (Ryabinin, 1930) Young, 1958 | = ?Tarbosaurus periculosus |
Wybrana bibliografia
Carr, T. D.; Williamson, T. E. (2005). "A reappraisal of tyrannosauroids from Iren Dabasu, Inner Mongolia, People's Republic of China". Journal of Vertebrate Paleontology. 25 (3).
Carr, T. D. (2023). "A reappraisal of tyrannosauroid fossils from the Iren Dabasu Formation (Coniacian–Campanian), Inner Mongolia, People’s Republic of China". Journal of Vertebrate Paleontology, e2199817. doi:10.1080/02724634.2023.2199817
Gilmore, C. W. (1933). "Dinosaurian fauna of the Iren Dabasu Formation". Bulletin of the American Museum of Natural History 67:23-78
Mader, B. J.; Bradley, R. L. (1989). "A redescription and revised diagnosis of the syntypes of the Mongolian tyrannosaur Alectrosaurus olseni". Journal of Vertebrate Paleontology. 9 (1): 41–55. doi:10.1080/02724634.1989.10011737
Mortimer, online [3]
Rothschild, B.; Tanke, D.; Ford, T. (2001). "Theropod stress fractures and tendon avulsions as a clue to activity". Mesozoic Vertebrate Life. Indiana University Press. pp. 331–336.
Van Itterbeeck, J., Horne, D. J., Bultynck, P., & Vandenberghe, N. (2005). "Stratigraphy and palaeoenvironment of the dinosaur-bearing Upper Cretaceous Iren Dabasu Formation, Inner Mongolia, People's Republic of China". Cretaceous Research, 26(4), 699-725. doi:10.1016/j.cretres.2005.03.004
- ↑ 1,0 1,1 Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). "Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes". wyd. Princeton University Press.
- ↑ Guo, Z. X., Shi, Y. P., Yang, Y. T., Jiang, S. Q., Li, L. B., & Zhao, Z. G. (2018). "Inversion of the Erlian Basin (NE China) in the early Late Cretaceous: Implications for the collision of the Okhotomorsk Block with East Asia". Journal of Asian Earth Sciences, 154, 49-66. doi:10.1016/j.jseaes.2017.12.007
![[2]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Alectrosaurus_Skeleton_Reconstruction.jpg){kind=link}