Cerro del Pueblo

Autor: Michał Siedlecki

Korekta:

---

Formacja Cerro del Pueblo
Miąższość:	160 m - 540 m
Wiek:	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 73,6-72,7 Ma (późna kreda, późny kampan)
Ówczesny klimat:	ciepły i wilgotny
Kraj:	Meksyk - Coahuila
Osłonięcia formacji Cerro del Pueblo w Saltillo
Mapa pokazująca odnalezione skamieniałości dinozaurów
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":4,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003Eog\u00f3lna lokalizacja formacji,\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"og\u00f3lna lokalizacja formacji,\n","link":"","lat":26.10000000000000142108547152020037174224853515625,"lon":-101.099999999999994315658113919198513031005859375,"icon":""},{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003ELokalizacja holotypu \u003Ci\u003ECoahuilaceratops magnacuerna\u003C/i\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"Lokalizacja holotypu Coahuilaceratops magnacuerna\n","link":"","lat":25.5,"lon":-101.7000000000000028421709430404007434844970703125,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Formacja Cerro del Pueblo położona jest w północno-wschodniej części Meksyku, głównie w stanie Coahuila. Jej osady pochodzą z późnego kampanu.

Historia badań

Pierwsze opisanie tej formacji miało miejsce w 1962 roku przez Murray'a i wspólników. Badania przeprowadzone przez zespół Ebertha wykazały zróżnicowanie miąższości tej formacji. Określił również maksymalny wiek tej formacji na ok. 72,5 Ma (Eberth i in, 2004). Denver Fowler (2017) jeszcze dokładniej wyznaczył ramy czasowe tej formacji na 73,63- 72,74 Ma, bazując na występowaniu określonych gatunków amonitów.

Geologia

Formacja Cerro del Pueblo rozciąga się na większość wschodniej części stanu Coahuila. Należy ona do grupy Difunta, obejmującej również pobliski stan Chihuahua, znajdującej się w basenie sedymentacyjnym Parras. Jej najniższe warstwy niekomfortowe stykają się ze starszą o ok. 8 milionów lat formacją Parras Shale, której osady pochodzą z wczesnego kampanu, natomiast jej najwyższe warstwy stykają się z młodszą o ok. 2 miliony lat formacją Cerro Huerta, której osady datuje się na środkowy mastrycht.Jej wiek pokrywa się częściowo z formacjami Aguja (górne pokłady ogniwa Upper Shale), Kirtland (najwyższe pokłady ogniwa De-Na-Zin), Williams Fork (środkowe wastwy), czy Wapiti (dolne pokłady jednostki 4) (Fowler, 2017). Istnieje również przypuszczenie, że im dalej osady powstałe w zachodniej części formacji są starsze od tych powstałych na wschodzie. Osady tej formacji formowały się z prędkością ok. 55 cm na 1000 lat (Eberth i in., 2004).

Środowisko

Na terenie tej formacji w kampanie panował ciepły klimat. W pobliżu lądu znajdowało się płytkie, ciepłe morze (zapewne Morze środkowego Zachodu), które okresowo dotykały zmiany zasolenia. Sam ląd zaś był poprzecinany rzekami, których ujścia miały formę delt, na które wpływały pływy morza.

Fauna

Dinozaury

Fauna dinozaurza formacji Cerro del Pueblo jest bardzo zróżnicowana. Największy udział miały w niej hadrozaurydy i ceratopsydy ( co jest wręcz stereotypową cechą większości północnoamerykańskich formacji z kampanu). Rzadziej występowały inne dinozaury ptasiomiedniczne: ankylozaurydy, nodozaurydy i tescelozaurydy. Wśród teropodów z tej formacji prym wiodły parawiale i tyranozaurydy. Stosunkowo częstę były również ornitomimozaury.

Dinozaury
Takson	Miejsce	Materiał kopalny	Komentarz	Grafika
Coahuilaceratops magnacuerna	Porvenir de Jalpa, GeneralCepeda, Coahuila.	CPC 276 - fragmentaryczna czaszka, CPC 277 - kość przedszczękowa i kość szczękowa, REG615PF (nieskatalogowane) - fragmenty kości śródręcza i śródstopia, kręg szyjny, 2 kręgi piersiowe, kręg ogonowy, częściowa kość piszczelowa i trzon kości piszczelowej	Chasmozauryn spokrewniony z Bravoceratops i Sierraceratops.
Latirhinus uitslani	Presa San Antonio quarry SPA 88-9, Parras de la Fuente, Coahuila.	IGM 6583 - 14 kręgów ogonowych, fragmenty kończyn przednich i tylnych, część obręczy barkowej i niekompletna miednica	Duży lambeozauryn, dawniej przypisywano do niego więcej materiału kopalnego.
Paraxenisaurus normalensis	Coahuila	BENC 2/2-001 - paliczek dłoni, częściowa prawa kość stępu, niekompletne stopy; BENC 1/2-0054 - tylne kości śródręcza I i II, fragmentaryczny pazur I, przednia paliczek I-1 i tylny paliczek II-2, BENC 1/2-0091 - kilka przednich trzonów kręgów ogonowych, przednie kości śródręcza II i III, tylna część kości udowej i tylna kość śródstopia IV, BENC 1/2-0092 - kilka tylnych kręgów ogonowych i BENC 30/2-001 - pazury stopy II i III.	Enigmatyczny teropod, być może pierwszy amerykański deinocheirid.
Tlatolophus galorum	stanowisko Dinopato, General Cepeda, Coahuila	CIC/P/147 - prawie kompletna czaszka z żuchwą i elementy szkieletu pozaczaszkowego.	Bardzo duży lambeozauryn, blisko spokrewniony z Parasaurolophus.
Velafrons coahuilensis	Cerro de los Dinosaurios kamieniołom 7A, Rincón Colorado, General Cepeda, Coahuila	CPC 59 - elementy czaszki i szkieletu pozaczaszkowego, CPC (nieskatalogowane) -2 kości przedszczękowe i kości szczękowe, kości przedzębowe i kości zębowe	Duży lambeozauryn. Holotyp pochodzi od osobnika młodocianego.
Nienazwany ceratopsyd	Las Águilas, Coahuila	CPC 1874 - możdzeń rogu nosowego	Takson niediagnostyczny. Prawdopodobnie pochodzi od młodocianego ?chasmozauryna.
Nienazwany lambeozauryn	Parras de la Fuente, Coahuila	FCBUANL_2711 - lewa kość biodrowa, prawa kość kulszowa, prawa kość łonowa, częściowa kość krzyżowa, tylny koniec lewej kości udowej, prawa i lewa kość piszczelowa, prawe kości śródstopia II i IV, kręg szyjny i 21 kręgów ogonowych	Prawdopodobnie nowy takson, lub możliwe, że nowy okaz Velafrons
Nienazwany hadrozauryd	Las Águilas, Coahuila	CPC 1868 a-p - 16 zębów, CPC 1869 a-e - 5 fragmentów szczęk, CPC 1870 a-j - 10 kręgów ( w tym jeden grzbietowy i 5 ogonowych), CPC 1871 - kość kulszowa, CPC 2613 - paliczek stopy, CPC 1873a i b - 2 pazury stopy	Potencjalnie nowy takson ?lambeozauryna (sądząc po budowie kości kulszowej).
Nienazwany tescelozauryd (parksozauryd)	Las Águilas, Coahuila	CPC 1872 - ząb, CPC 1866 - tylny kręg grzbietowy	Takson niediagnostyczny.
Nienazwany ankylozauryd	Las Águilas, Coahuila	CPC 1867 - osteoderma	Takson niediagnostyczny.
Nienazwany tyranozauryd	Las Águilas, Coahuila	CPC 1864 a-o - 15 izolowanych zębów	Takson niediagnostyczny.
Nienazwany ornitomimid	Las Águilas, Coahuila	CPC 1865 a,b,c, - pazury stopy	Takson niediagnostyczny.
Nienazwany dromeozauryd	Las Águilas, Coahuila	CPC 1855 - ząb	Takson niediagnostyczny.
Nienazwany cenagnatyd

Pterozaury

Ze stanowiska El Pelillal znany jest materiał kopalny zaliczony jako Pterodactyloidea indet. (Rodriguez-de la Rosa & Cevallos-Ferriz, 1997). Natomiast ze stanowiska Las Águilas znany jest fragment długiej kości, również przypisanej do nieokreślonego pterozaura (Rivera-Sylva i in., 2019b). Również w stanowisku Sierra Madre Oriental znaleziono kości pterozaurów (Meyer i in., 2008). Z formacji znany jest również nieokreślony ornitocheirid(Rivera-Sylva i in., 2019a).

Krokodyle

Ze stanowiska Las Águilas znanych jest 5 fragmentów szczęk, 5 kręgów przedogonowych, krąg ogonowy, pazur i osteoderma przypisane krokodylom z grupy Eusuchia (Rivera-Sylva i in., 2019b). Ponadto, ze stanowiska El Pelillal prawdopodobnie odkryte zostały inny przedstawiciel Eusuchia oraz nieokreślony goniofolid ( (Rodriguez-de la Rosa & Cevallos-Ferriz, 1997)) . W stanowisku Sierra Madre Oriental odkryto czaszkę krokodyla, zaliczonego do rodziny Dyrosauridae (Meyer i in, 2008). Ze stanowiska La Parrita znaleziono izolowany ząb, osteodermy i krąg, przypisane nieokreślonemu krokodylomorfowi oraz osteodermy i fragmenty szczęk przypisane nieokreślonym Eusuchia. Ponadto Brachychampsa montana jest znana tylko z osteodermów (Rivera-Sylva i in., 2019a).

Plezjozaury

Niezidentyfikowany plezjozaur znany jedynie z 4 izolowanych paliczków został opisany ze stanowiska Las Águilas (Rivera-Sylva i in., 2019b).

Lepidozauromorfy

Nieokreślony przedstawiciel tego kladu znany jest z fragmentu szczęki (prawdopodobnie kości szczękowej) ze stanowiska Las Águilas (Rivera-Sylva i in., 2019b), natomiast z Rincón Colorado znany z jednego kręgu jest Coniophis sp.. Znane są również szczątki jaszczurek z rodzin Teiidae, Helodermatidae, Necrosauridae, Anguidae oraz Varanidae i węży z rodziny Aniliidae (Martinez i Carolina, 2010). Ponadto z formacji znany jest również mozazaur, znany z fragmentarycznego szkieletu (Meyer i in., 2008).

Żółwie

Żółwie z Cerro del Pueblo są znane z bardzo licznych skamieniałości. Pochodzą one zarówno od żółwi morskich, ziemnowodnych i lądowych.

Takson	Miejsce
Nieokreślony Trionychidae	El Pellilal
cf. Protochelydra sp.	El Pellilal
cf. Hoplochelys sp.	El Pellilal
Nieokreślony Kinosternoidae	El Pellilal
Compsemys vieta	El Pellilal
Compsemys sp. ( fragmenty karapaksu)	Las Águilas
Nieokreślony Chelydridae (osteodermy)	Las Águilas
Hoplochelys sp. (fragment neuralii)	Las Águilas
Adocus sp. (fragmenty karapaksu)	Las Águilas
Neurankylus sp.	?
Nieokreślony Pleurosternidae (fragmenty karapaksu)	?
Nieokreślony Pleurosternidae (fragmenty karapaksu)	?
Nieokreślony Trionychidae (fragmenty osteoderm)	Las Águilas
Mexichelys coahuilaensis (liczne fragmenty szkieletu)	General Cepada, La Parrita ("Turtle Paradise")
Chedighaii hutchisoni	La Parrita (Turtle Paradise"

Ssaki

Znane są liczne nieokreślone multituberkulaty z rodzin Taeniolabidoidae i Cimolomydae oraz torbacze Turgidodon i Pediomys (Martinez i Carolina, 2010)

Ryby

Nieokreślone Lepisosteidae znane są ze stanowisk Las Águilas (3 łuski i kręg opistoceliczny) i El Pelillal. Ponadto z El Pelillal znamy Melvius sp., a z Las Águilas nieokreśloną rybę kostnoszkieletową znaną z 2 kręgów amficelicznych (Rodriguez-de la Rosa & Cevallos-Ferriz, 1997; Rivera-Sylva i in., 2019b). Z tej formacji znane są również zęby rekinów (m.in. z rodziny Heterodontidae (Meyer i in., 2008).

Bezkręgowce

Wśród bezkręgowców z tej formacji ważną rolę pełniły stawonogi. Znane są z niej między innymi ważki różnoskrzydłe, karaczany (Xonpentla rinconensis) oraz pająk należący prawdopodobnie do grupy Opisthothelae (spokrewniony m.in. z dzisiejszymi ptasznikami). Zostały one znalezione na głębokości ok. 35-37 m (Cifuentes- Ruiz i in., 2006). Znane są również muszle amonita z rodzaju Sphenodiscus oraz muszle ślimaków Tympanotonus nodosa.

Skamieniałości śladowe

Z Cerro del Pueblo znamy również tropy dinozaurów. Stanowiska, w których znaleziono tropy to Las Águilas (tropy hadrozaurydów (dwunożne i czworonożne), tyranozaurydów oraz ornitomimidów), "El hadrosaurio borracho" ("pijany hadrozaur") (długie tropy hadrozaurydów i kilka teropodzich), Sierra Madre Oriental ( ogromne dwupalczaste tropy deinonychozaurów)(Meyer i in., 2008) oraz La Parrita (również tropy hadrozaurydów) (Rodriguez-de la Rosa, 2005). Ponadto znane są tropy pozostawione przez awiale (Weishampel, 2004), pterozaury (Pteraichnus sp. o wydłużonych odciskach stopy; Rodriguez-de la Rosa, 2003) oraz krokodyle i żółwie (Rodriguez-de la Rosa, 2005).

Inną ciekawą skamieniałością śladową są uszkodzenia kręgów hadrozauryda ( w postaci dziur i rowków) zapewne zrobione przez kościożerne owady. Odkryto aż 7 typów takich uszkodzeń, w tym nowy gatunek Cubiculum (Serrano-Brañas i in., 2018). Oprócz nich znaleziono również ślady bytowania małży z grupy świdrowców Teredolites longissimus (Serrano-Brañas i in., 2019).

Flora

Z formacji Cerro del Pueblo znane są liczne rośliny okrytonasienne. Ich materiał kopalny obejmuje m.in., kwiaty oraz owoce.

Bibliografia

Brinkman, D.; Aquillon-Martinez, M.C.; Dávila, C.A.L.; Jamniczky, H.; Eberth, D.A.; Colbert, M. (2009). "Euclastes coahuilaensis sp. nov., a basal cheloniid turtle from the late Campanian Cerro del Pueblo Formation of Coahuila State, Mexico". PaleoBios. 28 (3): 76–88.

Brinkman, D. & Rodriguez-de la Rosa, R.A. (2006). "Nonmarine turtles from the Cerro del Pueblo Formation (Campanian), Coahuila State, Mexico". [w]: Lucas, S.G. & Sullivan, R.M. (red.) "Late Cretaceous Vertebrates from the Western Interior" Bulletin 35, New Mexico Museum of Natural History & Science, a Division of the Department Of Cultural Affairs.

Cifuentes-Ruiz, P., Vršanký, P., Vega, F.J., Cevallos-Ferriz, S.R.S., González-Soriano, E. & Delgado-de Jesús, C.R. (2006) "Campanian terrestrial arthropods from the Cerro del Pueblo Formation, Difunta Group in northeastern Mexico. Geologica Carpathica 57 (5): 347-354.[[1]]

Eberth, D.A., Delgado-de Jesús, C.R., Lerbekmo, J.F., Brinkman, D.B., Rodríguez-de la Rosa, R.A. & Sampson, S.D. (2004)."Cerro del Pueblo Fm (Difunta Group, Upper Cretaceous), Parras Basin, southern Coahuila, Mexico: reference sections, age, and correlation". Revista mexicana de ciencias geológicas 21 (3): 335-352 [[2]]

Fowler, D.A. (2017) "Revised geochronology, correlation, and dinosaur stratigraphic ranges of the Santonian-Maastrichtian (Late Cretaceous) formations of the Western Interior of North America". PLOS ONE. 12 (11): e018842 [[3]]

Martinez, A & Carolina, M. (2010). "Fossil vertebrates from the Cerro del Pueblo Formation, Coahuila, Mexico, and the distribution of Late Campanian (Cretaceous) terrestrial vertebrate faunas". Dysertacja naukowa,  Southern Methodist University ProQuest Dissertations Publishing,

Meyer, C.A., Frey, E.D. & Thüring, B. (2008). "THE PITFALLS OF INTERPRETING INCOMPLETE DINOSAUR TRACKWAYS – AN EXAMPLE OF A DROMAEOSAURID TRACKWAY FROM THE LATE CRETACEOUS OF THE SIERRA MADRE ORIENTAL (CERRO DEL PUEBLO FORMATION, LATE CAMPANIAN; PARRAS BASIN, COAHUILA, NE MEXICO)". [w]: 6TH MEETING OF THE EUROPEAN ASSOCIATION OF VERTEBRATE PALAEONTOLOGISTS SPIŠSKÁ NOVÁ VES, SLOVAK REPUBLIC 30TH JUNE – 5TH JULY 2008 VOLUME OF ABSTRACTS

Murray, G.E., Weidie, A.E. Jr., Boyd, D.R., Forde, R.H., Lewis, P.D. Jr.,1962, Formational divisions of Difunta Group, Parras Basin,Coahuila and Nuevo León, Mexico: American Association ofPetroleum Geologists, Bulletin , 46, 374–383.

James F. Parham; Nicholas D. Pyenson (2010). "New Sea Turtle from the Miocene of Peru and the Iterative Evolution of Feeding Ecomorphologies since the Cretaceous". Journal of Paleontology. 84 (2): 231–247

Ramírez-Velasco, Á.A., Aguilar, F J., Hernández-Rivera, R., Gudiño Maussán, J.L., Rodriguez, M. L. & Alvarado-Ortega, J. (2021). "Tlatolophus galorum, gen. et sp. nov., a parasaurolophini dinosaur from the upper Campanian of the Cerro del Pueblo Formation, Coahuila, northern Mexico". Cretaceous Research 126. 104884. [[4]]

Reyna-Hernández, R.A., Rivera-Sylva, H.E., Silva-Martínez, L.E., and Guzman-Gutiérrez, J.R. 2021. A large hadrosaurid dinosaur from Presa San Antonio, Cerro del Pueblo Formation, Coahuila, Mexico. Acta Palaeontologica Polonica 66 (Supplement to 3): S101–S110.

Rivera-Sylva, H.E., Carbot-Chanona, G., Vivas-González, R., Nava-Rodríguez, L. & Cabral-Valdéz, F. (2019a). "The first crocodyliforms remains from La Parrita locality, Cerro del Pueblo Formation (Campanian), Coahuila, Mexico". Boletín de la Sociedad Geológica Mexicana 71 (3) [[5]]

Rivera-Sylva, H.E., Frey, E., Stinnesbeck, W., Amezcua Torres, N. & Flores Huerta, D. (2019b) "Terrestrial vertebrate paleocommunities from the Cerro del Pueblo Formation (Late Cretaceous; Late Campanian) at Las Águilas, Coahuila, Mexico" PaleoVertebrata 42 (2)[[6]]

Rodriguez-de la Rosa, R.A. (2003). "Pterosaur tracks from the latest Campanian Cerro del Pueblo Formation of southeastern Coahuila, Mexico". Geological Society, London, Special Publications 217: 275-282. [[7]]

Rodriguez-de la Rosa, R.A. (2005)"HADROSAURIAN FOOTPRINTS FROM THE LATE CRETACEOUS CERRO DELPUEBLO FORMATION OF COAHUILA, MEXICO" [w]:E. Díaz-Martínez & I. Rábano (red.), 4th European Meeting on the Palaeontology and Stratigraphy of Latin America Cuadernos del Museo Geominero, nº 8. Instituto Geológico y Minero de España, Madrid, 2007. ISBN 978-84-7840-707-1© Instituto Geológico y Minero de España [[8]]

Rodriguez-de la Rosa, R.A. & Cevallos-Ferriz, S.R.S. (1998). "Vertebrates of the El Pelillal locality (Campanian, Cerro Del Pueblo Formation), southeastern Coahuila, Mexico" Journal of Vertebrate Paleontology 18 (4): 751-764 [[9]]

Serrano-Brañas, C.I., Espinosa-Chávez, B. & Maccracken, S.A. (2018). "Insect damage in dinosaur bones from the Cerro del Pueblo Formation (Late Cretaceous, Campanian) Coahuila, Mexico". Journal of South American Earth Sciences 86:353-365. [[10]]

Serrano-Brañas, C.I., Espinosa-Chávez, B. & Maccracken, S.A. (2019). "Teredolites trace fossils in log-grounds from the Cerro del Pueblo Formation (Upper Cretaceous) of the state of Coahuila, Mexico". Journal of South American Earth Sciences 95. [[11]]

Serrano-Brañas, C.I., Espinosa-Chávez, B., Augusta Maccracken, S., Gutiérrez-Blando, C., de León-Dávila, C., & Ventura, J.F. (2020). "Paraxenisaurus normalensis, a large deinocheirid ornithomimosaur from the Cerro del Pueblo Formation (Upper Cretaceous), Coahuila, Mexico". Journal of South American Earth Sciences. 101: Article 102610. [[12]]

Weishampel, D.B. (2004). "Dinosaur distribution".[w]: D. B. Weishampel, H. Osmolska, and P. Dodson (red.), The Dinosauria (2nd edition). University of California Press, Berkeley 259-322