Aletopelta: Różnice pomiędzy wersjami
m |
|||
| (Nie pokazano 3 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{DISPLAYTITLE:''Aletopelta''}} | {{DISPLAYTITLE:''Aletopelta''}} | ||
{{Opis | {{Opis | ||
| − | |Autor = | + | |Autor = [[Maciej Pindakiewicz]], [[Paweł Konarzewski]] |
|Korekta = [[Dawid Mazurek]] | |Korekta = [[Dawid Mazurek]] | ||
|nazwa = ''Aletopelta'' (aletopelta) | |nazwa = ''Aletopelta'' (aletopelta) | ||
| Linia 22: | Linia 22: | ||
[[Ankylosauria]] | [[Ankylosauria]] | ||
| − | [[Ankylosauridae]] | + | [[Ankylosauridae]] / [[Nodosauridae]] |
| − | |grafika = Aletopelta | + | |grafika = Aletopelta.png |
| − | |podpis = Rekonstrukcja przyżyciowa ''Aletopelta coombsi''. Autor: | + | |podpis = Rekonstrukcja przyżyciowa ''Aletopelta coombsi''. Autor: UnexpectedDinoLesson. Źródło: [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Aletopelta.png] |
| − | |PorównanieGrupa = | + | |PorównanieGrupa = |
| − | |PorównanieDługość = | + | |PorównanieDługość = |
|mapa = | |mapa = | ||
<display_points type="terrain" zoom=4> | <display_points type="terrain" zoom=4> | ||
| Linia 33: | Linia 33: | ||
}} | }} | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Aletopelta'' to [[rodzaj]] [[ | + | ''Aletopelta'' to [[rodzaj]] [[ankylozaur]]a żyjącego na terenach [[USA]] w [[późna kreda|późnej kredzie]]. |
==Historia taksonu i systematyka== | ==Historia taksonu i systematyka== | ||
| − | Szczątki dinozaura zostały po raz pierwszy opisane w 1996 roku przez Deméré'a i Coombsa. Pierwotnie zinterpretowali go jako nieokreślonego nodozauryda, który wykazywał podobieństwa do ''[[Edmontonia]]'', ''[[Panoplosaurus]]'' i ''[[Stegopelta]]''. Jednak go nie | + | Szczątki dinozaura zostały po raz pierwszy opisane w 1996 roku przez Deméré'a i Coombsa. Pierwotnie zinterpretowali go jako nieokreślonego nodozauryda, który wykazywał podobieństwa do ''[[Edmontonia]]'', ''[[Panoplosaurus]]'' i ''[[Stegopelta]]''. Jednak go nie nazwali, gdyż uznali, że jest niediagnostyczny. Ford (2000) uznał, że tworzy klad [[Stegopeltinae]], wraz ze ''[[Stegopelta]]'' i ''[[Glyptodontopelta]]'', w obrębie [[Ankylosauridae]] na podstawie obecności tarczy miednicznej złożonej ze współosadzonych sześciokątnych osteodermów. W 2001 roku [[Tracy Ford]] i [[James Kirkland]] utworzyli dla niego nowy [[rodzaj]], który nazwali ''Aletopelta''. Trzy lata później Vickaryous i in. uznali go za ''[[nomen dubium]]'', a w obszernej pracy na temat ankylozaurów Thompsona i in. ([[2012]]) nie ma o nim żadnej wzmianki. Z kolei wg Arbour i Curriego ([[2015]]) jest to ważny [[takson]] oraz podtrzymali obecność dinozaura w [[Ankylosauridae]]. Inne analizy<ref>Arbour, V. M., & Evans, D. C. (2017). "A new ankylosaurine dinosaur from the Judith River Formation of Montana, USA, based on an exceptional skeleton with soft tissue preservation". Royal Society Open Science, 4(5), 161086. [[doi:10.1098/rsos.161086]]</ref><ref>Rivera-Sylva, H. E., Frey, E., Stinnesbeck, W., Carbot-Chanona, G., Sanchez-Uribe, I. E., & Guzmán-Gutiérrez, J. R. (2018). Paleodiversity of Late Cretaceous Ankylosauria from Mexico and their phylogenetic significance. Swiss Journal of Palaeontology, 137(1), 83-93. [[doi:10.1007/s13358-018-0153-1]]</ref><ref> Park, J. Y., Lee, Y. N., Currie, P. J., Kobayashi, Y., Koppelhus, E., Barsbold, R., ... & Kim, S. H. (2020). "Additional skulls of ''Talarurus plicatospineus'' (Dinosauria: Ankylosauridae) and implications for paleobiogeography and paleoecology of armored dinosaurs". Cretaceous Research, 108, 104340. [[doi:10.1016/j.cretres.2019.104340]]</ref> potwierdzają przynależność do [[Ankylosauridae]], lecz Frauenfelder i in. (2022) uznali go za najbardziej [[bazalny|bazalnego]] [[nodozauryd]]a. |
==Materiał kopalny i lokalizacja== | ==Materiał kopalny i lokalizacja== | ||
| + | [[Plik:Aletopelta.jpg|thumb|Okaz typowy ''Aletopelta''. Fot. ケラトプスユウタ [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Aletopelta.jpg]]] | ||
[[Holotyp]] o numerze katalogowym SDNHM 33909 to następujące skamieniałości: 8 zębów, fragmentaryczne łopatki, częściowa kość ramienna i łokciowa, możliwy fragment prawej kości promieniowej(?), kość łociowa, częściowa lewa i prawdopodobnie prawa kość kulszowa, obie kości udowe, piszczelowe i strzałkowe, 4 lub 5 niekompletnych kręgów, łuk neuralny kręgu grzbietowego, łuki neuralne kości krzyżowej, fragmentaryczne żebra, osteodermy wraz z tarczą mostka i kostne obręcze szyi(?) (ang. ''cervical half ring''). | [[Holotyp]] o numerze katalogowym SDNHM 33909 to następujące skamieniałości: 8 zębów, fragmentaryczne łopatki, częściowa kość ramienna i łokciowa, możliwy fragment prawej kości promieniowej(?), kość łociowa, częściowa lewa i prawdopodobnie prawa kość kulszowa, obie kości udowe, piszczelowe i strzałkowe, 4 lub 5 niekompletnych kręgów, łuk neuralny kręgu grzbietowego, łuki neuralne kości krzyżowej, fragmentaryczne żebra, osteodermy wraz z tarczą mostka i kostne obręcze szyi(?) (ang. ''cervical half ring''). | ||
| Linia 44: | Linia 45: | ||
==Budowa== | ==Budowa== | ||
| − | ''Aletopelta'' była średniej wielkości [[ankylozauryd]]em. Zęby były szersze niż wysokie, a kość udowa znacznie dłuższa od kości piszczelowej i strzałkowej. Od ''[[Stegopelta]]'' różnił się pierwszym półpierścieniem szyjnym składającym się z osteodermów stopionych z leżącym pod nim pasmem kostnym, a nie ściśle przylegających do siebie osteoderm. Ciało było chronione kostnymi osteodermami. Znajdujące się przy szyi i łopatkach były | + | ''Aletopelta'' była średniej wielkości [[ankylozauryd]]em. Zęby były szersze niż wysokie, a kość udowa znacznie dłuższa od kości piszczelowej i strzałkowej. W śródstopiu znajdowały się trzy kości. Od ''[[Stegopelta]]'' różnił się pierwszym półpierścieniem szyjnym składającym się z osteodermów stopionych z leżącym pod nim pasmem kostnym, a nie ściśle przylegających do siebie osteoderm. Ciało było chronione kostnymi osteodermami. Znajdujące się przy szyi i łopatkach były puste w środku. W okolicach łopatek znajdowały się dwa duże kolce. Szcześciokątne osteodermy miedniczne tworzyły półciągłe nakrycie nad miednicą. W przeciwieństwie do ''[[Glyptodontopelta]]'' osteodermy miedniczne nie miały dendrytycznej tekstury powierzchni. Nie znaleziono jego maczugi, stąd nie wiadomo czy na pewno ją miał (Ford i Kirkland, 2001; Arbour i Currie, 2015). |
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
Aktualna wersja na dzień 21:59, 19 sie 2023
| Autor: | Maciej Pindakiewicz, Paweł Konarzewski |
| Korekta: | Dawid Mazurek |
| Aletopelta (aletopelta) | |
|---|---|
| Długość | 5 m [1] |
| Masa | 2 t [1] |
| Dieta | roślinożerny |
| Miejsce | USA - Kalifornia, Carlsbad |
| Czas |
ok. 75,5 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
 Rekonstrukcja przyżyciowa Aletopelta coombsi. Autor: UnexpectedDinoLesson. Źródło: [2] | |
| Mapa znalezisk | |
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Aletopelta to rodzaj ankylozaura żyjącego na terenach USA w późnej kredzie.
Historia taksonu i systematyka
Szczątki dinozaura zostały po raz pierwszy opisane w 1996 roku przez Deméré'a i Coombsa. Pierwotnie zinterpretowali go jako nieokreślonego nodozauryda, który wykazywał podobieństwa do Edmontonia, Panoplosaurus i Stegopelta. Jednak go nie nazwali, gdyż uznali, że jest niediagnostyczny. Ford (2000) uznał, że tworzy klad Stegopeltinae, wraz ze Stegopelta i Glyptodontopelta, w obrębie Ankylosauridae na podstawie obecności tarczy miednicznej złożonej ze współosadzonych sześciokątnych osteodermów. W 2001 roku Tracy Ford i James Kirkland utworzyli dla niego nowy rodzaj, który nazwali Aletopelta. Trzy lata później Vickaryous i in. uznali go za nomen dubium, a w obszernej pracy na temat ankylozaurów Thompsona i in. (2012) nie ma o nim żadnej wzmianki. Z kolei wg Arbour i Curriego (2015) jest to ważny takson oraz podtrzymali obecność dinozaura w Ankylosauridae. Inne analizy[2][3][4] potwierdzają przynależność do Ankylosauridae, lecz Frauenfelder i in. (2022) uznali go za najbardziej bazalnego nodozauryda.
Materiał kopalny i lokalizacja
Holotyp o numerze katalogowym SDNHM 33909 to następujące skamieniałości: 8 zębów, fragmentaryczne łopatki, częściowa kość ramienna i łokciowa, możliwy fragment prawej kości promieniowej(?), kość łociowa, częściowa lewa i prawdopodobnie prawa kość kulszowa, obie kości udowe, piszczelowe i strzałkowe, 4 lub 5 niekompletnych kręgów, łuk neuralny kręgu grzbietowego, łuki neuralne kości krzyżowej, fragmentaryczne żebra, osteodermy wraz z tarczą mostka i kostne obręcze szyi(?) (ang. cervical half ring).
Holotyp został odnaleziony między El Camino Real a drogą Palomar Aiport, na północny wschód od lotniska Palomar McClellan w Carlsbad, Kalifornia. Szczątki te tkwiły w pokładach formacji Point Loma, które datowane są na późny kampan. Skamieniałe szczątki tego dinozaura można podziwiać w Muzeum Historii Naturalnej w San Diego.
Budowa
Aletopelta była średniej wielkości ankylozaurydem. Zęby były szersze niż wysokie, a kość udowa znacznie dłuższa od kości piszczelowej i strzałkowej. W śródstopiu znajdowały się trzy kości. Od Stegopelta różnił się pierwszym półpierścieniem szyjnym składającym się z osteodermów stopionych z leżącym pod nim pasmem kostnym, a nie ściśle przylegających do siebie osteoderm. Ciało było chronione kostnymi osteodermami. Znajdujące się przy szyi i łopatkach były puste w środku. W okolicach łopatek znajdowały się dwa duże kolce. Szcześciokątne osteodermy miedniczne tworzyły półciągłe nakrycie nad miednicą. W przeciwieństwie do Glyptodontopelta osteodermy miedniczne nie miały dendrytycznej tekstury powierzchni. Nie znaleziono jego maczugi, stąd nie wiadomo czy na pewno ją miał (Ford i Kirkland, 2001; Arbour i Currie, 2015).
Etymologia
Aletopelta znaczy "wędrująca tarcza". Nazwa tego dinozaura wynika z faktu, iż dzięki ruchom płyt tektonicznych szczątki tego zwierzęcia przewędrowały na jednej z płyt z pozycji leżącej na wysokości obecnego centrum Meksyku w stronę północy. Epitet gatunkowy nadano na cześć paleontologa Waltera P. Coombsa juniora, za jego pracę i badania nad ankylozaurami.
Spis gatunków
| Aletopelta | Ford i Kirkland, 2001 |
| A. coombsi | Ford i Kirkland, 2001 |
Bibliografia
Arbour, V.M. & Currie, P.J. (2015) "Systematics, phylogeny and palaeobiogeography of the ankylosaurid dinosaurs". Journal of Systematic Palaeontology. doi:10.1080/14772019.2015.1059985
Coombs, W. P., & Demere, T. A. (1996). "A Late Cretaceous nodosaurid ankylosaur (Dinosauria: Ornithischia) from marine sediments of coastal California". Journal of Paleontology, 70(2), 311-326. doi:10.1017/S0022336000023404
Ford, T.L. (2000). "A review of ankylosaur osteoderms from New Mexico and a preliminary review of ankylosaur armor", In: S. G. Lucas and A. B. Heckert (eds.), Dinosaurs of New Mexico. New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin 17: 157-176
Frauenfelder, T. G., Bell, P. R., Brougham, T., Bevitt, J. J., Bicknell, R. D., Kear, B. P., ... & Campione, N. E. (2022). "New Ankylosaurian Cranial Remains From the Lower Cretaceous (Upper Albian) Toolebuc Formation of Queensland, Australia". Frontiers in Earth Science, 48. doi:10.3389/feart.2022.803505
Ford, T.L. & Kirkland, J.I. (2001). "Carlsbad ankylosaur (Ornithischia, Ankylosauria): an ankylosaurid and not a nodosaurid", In: The Armored Dinosaurs. Indiana University Press, Bloomington pp 239-260
Thompson, R.S., Parish, J.C., Maidment, S.C.R. & Barrett, P.M. (2012) "Phylogeny of the ankylosaurian dinosaurs (Ornithischia: Thyreophora)". Journal of Systematic Palaeontology. doi:10.1080/14772019.2011.569091
Vickaryous, M.K., Maryańska, T. & Weishampel, D.B. (2004) Ankylosauria. [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P., & Osmólska, H. (red.) "The Dinosauria" Berkeley: University of California Press, 363-392.
- ↑ 1,0 1,1 Paul, G.S. (2016). "The Princeton Field Guide to Dinosaurs: 2nd Edition" wyd. Princeton University.
- ↑ Arbour, V. M., & Evans, D. C. (2017). "A new ankylosaurine dinosaur from the Judith River Formation of Montana, USA, based on an exceptional skeleton with soft tissue preservation". Royal Society Open Science, 4(5), 161086. doi:10.1098/rsos.161086
- ↑ Rivera-Sylva, H. E., Frey, E., Stinnesbeck, W., Carbot-Chanona, G., Sanchez-Uribe, I. E., & Guzmán-Gutiérrez, J. R. (2018). Paleodiversity of Late Cretaceous Ankylosauria from Mexico and their phylogenetic significance. Swiss Journal of Palaeontology, 137(1), 83-93. doi:10.1007/s13358-018-0153-1
- ↑ Park, J. Y., Lee, Y. N., Currie, P. J., Kobayashi, Y., Koppelhus, E., Barsbold, R., ... & Kim, S. H. (2020). "Additional skulls of Talarurus plicatospineus (Dinosauria: Ankylosauridae) and implications for paleobiogeography and paleoecology of armored dinosaurs". Cretaceous Research, 108, 104340. doi:10.1016/j.cretres.2019.104340
![[2]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Aletopelta.png){kind=link}
![[1]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Aletopelta.jpg){kind=link}