Dollodon

Autor:	Korekta:
Sebastian Oziemski Tomasz Singer Marcin Szermański Maciej Ziegler	Łukasz Czepiński Tomasz Sokołowski

---

Dollodon (dollodont)
Długość:	6,5 m
Masa:	1,1 t
Miejsce występowania:	Belgia - Bernissart (grupa Upper Hainaut i formacja Sainte-Barbe Clays) Wielka Brytania - Brook, Wyspa Wight (formacja Wessex) ??Niemcy
Czas występowania	wczesna kreda ("środkowy" barrem - apt)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Genasauria Neornithischia Cerapoda Ornithopoda Iguanodontia Hadrosauriformes ? Hadrosauroidea
Rekonstrukcja przyżyciowa D. bampingi (?= Mantellisaurus atherfieldensis) na podstawie rekonstrukcji szkieletu G.S. Paula. Autor: Stephen O'Connor. Źródło: [2]

Wstęp

Dollodon to wątpliwy rodzaj iguanodonta, który występował we wczesnej kredzie na terenie dzisiejszej Belgii i Anglii oraz być może na terenie obecnych Niemiec. Był średniej wielkości - dorastał bowiem do 6,5 metrów długości i ponad 1 tony, długość kości udowej – ok. 760 mm (Paul, 2008; Paul, 2010). Nazwa rodzajowa jest uhonorowaniem Louisa Dollo, który jako pierwszy opisał iguanodonty z kopalni w Bernissart (Belgia). Oznacza ona w dosłownym tłumaczeniu "ząb Dollo".

Dwa gatunki tego ornitopoda (D. seelyi i D. bampingi) najczęściej uznaje się za synonimy innych dinozaurów - odpowiednio Iguanodon bernissartensis i Mantellisaurus atherfieldensis.

Gatunki Dollodon

D. bampingi

Długość: 6,5 m

Masa: 1,1 t

Czas: wczesna kreda (prawdopodobnie późny barrem/"środkowy" barrem/najwcześniejszy apt)

Miejsce: Belgia; grupa Upper Hainaut

Materiał kopalny: Holotyp IRSNB 1551 to kompletna czaszka i szkielet pozaczaszkowy (prawdopodobnie istnieje inny materiał przypisywany do tego gatunku, na co wskazuje podanie przez Paula (2008) więcej niż jednego miejsca znalezienia szczątków)

Holotyp IRSNB 1551 wystawiony w Belgijskim Instytucie Królewskim Historii Naturalnej. Źródło: [1].

Diagnoza D. bampingi za Paul, 2008:

Uwaga! Poniższy fragment przedstawia szczegółowe dane i może wymagać od Czytelnika znajomości fachowych pojęć anatomicznych.

Prawdopodobnie dorosłe osobniki osiągały ponad 6 metrów długości i ponad 1 tonę wagi. Ogólnie lekko zbudowany. Stosunek długości wierzchołka k. przedszczękowej do przedniego brzegu oczodołu w stosunku do wyrostka bocznopotylicznego wynosi około 1,6. Wydłużenie: tylnej części k. nosowej, szczękowego wyrostka k. przedszczękowej i k. szczękowej. Stosunek długości do minimalnej głębokości wyrostka k. przedszczękowej wynosi ponad 5. Okno przedoczodołowe i towarzyszące mu zagłębienie zredukowane. Kość łzowa krótka, nie ma kontaktu z k. nosową. Tylni brzeg "potyliczny" prosty. Kość kwadrato-jarzmowa krótka. trzony tylnych kręgów grzbietowych nieściśnięte przodo-tylnio. Wyrostki kolczyste kręgów: grzbietowych, krzyżowych i ogonowych mają kształt umiarkowanie wysokiego żagla. Siedem zlanych kręgów krzyżowych. Kończyny przednie mają około 55% długości kończyn tylnych. Dłoń wąska. Pierwszy paliczek pierwszego palca dłoni obecny, kolec kciuka i inne kości dłoni umiarkowanych rozmiarów. Centralna część k. biodrowej płytka. Przedłonowy (przedni) wyrostek k. łonowej głęboki. Trzon kości udowej skręcony. Pierwsze śródstopie obecne, drugie długie.

Wg m.in. Normana (2013) diagnoza Paula nie opiera się na cechach unikalnych i nie została formalnie odpowiednio opisana, dlatego D. bampingi uważa za nomen dubium i można założyć, że jego holotyp reprezentuje gatunek Mantellisaurus atherfieldensis. Epitet gatunkowy bampingi został nadany na cześć D. Bampinga, który udzielił wsparcia podczas badania dollodonta.

D. seelyi

Długość: ? m

Masa: ? t

Czas: wczesna kreda (barrem)

Miejsce: Belgia - Bernissart; formacja Sainte-Barbe Clays i Wielka Brytania - Brook, Wyspa Wight; formacja Wessex

Materiał kopalny: NHMUK R2502 to kość biodrowa przypisana wcześniej do Iguanodon seelyi + materiał przypisany (częściowo) materiał należący do I. mantelli

Osobnika z Wyspy Wight odnalazł w 1870 roku John Hulke. Opisał go 12 lat później jako kolejnego wówczas gatunka iguanodonta - Iguanodon seelyi. Epitet gatunkowy seelyi honoruje Charlesa Seely'ego.

Taksonomia i ważność gatunków D. bampingi i D. seelyi

Dollodon ma bardzo zawiłą taksonomię. Już dawno zauważono, że wczesnokredowe europejskie iguanodonty reprezentują dwa typy budowy - smukły i masywny. Dollodon należy do tej pierwszej grupy. W 2008 roku Gregory S. Paul zdecydował się na utworzenie nowego gatunku Dollodon bampingi (wcześniej był to okaz należący (częściowo) do Iguanodon mantelli, później I. atherfieldensis, czyli Mantellisaurus atherfieldensis). Carpenter i Ishida (2010) stwierdzają, że Dollodon bampingi to młodszy synonim Iguanodon seelyi, przeważnie uznawanego za młodszy synonim masywnego Iguanodon bernissartensis (McDonald, 2012, Norman, 2004). Lecz właśnie I. seelyi jest dla nich gatunkiem nie należącym do iguanodonta, a więc uznają zaproponowaną przez Paula nazwę Dollodon jako ważną, jedynie uznając za właściwy epitet gatunkowy seelyi, a nie bampingi.

McDonald (2012) uważa dollodonta za młodszy synonim mantellizaura (co więcej - uznaje nazewnictwo D. bampingi, a nie D. seelyi), uznając z przedstawicieli Iguanodontia jedynie Iguanodon bernissartensis i Mantellisaurus atherfieldensis za ważne gatunki z barremu – aptu Belgii i Anglii. Sam gatunek iguanodonta I. seelyi uznaje za synonim I. bernissartensis, czym zgadza się z Normanem (2004; 2010; 2013).

Spis gatunków

Dollodon	Paul, 2008	nomen dubium
D. bampingi	Paul, 2008	?= Mantellisaurus atherfieldensis
D. seelyi	(Hulke, 1882) Carpenter i Ishida, 2010	?= Iguanodon bernissartensis
= Iguanodon seelyi	Hulke, 1882
= Iguanodon mantelli [partim]	von Meyer, 1832

Bibliografia

Carpenter, K. & Ishida, Y. (2010) "Early and "Middle" Cretaceous Iguanodonts in Time and Space". Journal of Iberian Geology 36 (2): 145-164. doi:10.5209/rev_JIGE.2010.v36.n2.3.

McDonald, A.T. (2012) "The status of Dollodon and other basal iguanodonts (Dinosauria: Ornithischia) from the upper Wealden beds (Lower Cretaceous) of Europe". Cretaceous Research advance online publication. doi:10.1016/j.cretres.2011.03.002

McDonald, A.T., Wolfe, D.G. & Kirkland, J.I. (2010A) "A new basal hadrosauroid (Dinosauria: Ornithopoda) from the Turonian of New Mexico" Journal of Vertbrate Paleontology, 30(3), 799-812. doi:10.1080/02724631003763516

McDonald, A.T., Barrett, P.M. & Chapman, S.D. (2010B) "A new basal iguanodont (Dinosauria: Ornithischia) from the Wealden (Lower Cretaceous) of England" Zootaxa, 2569, 1–43.

Norman D.B. (2004) Basal Iguanodontia. [w]: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): "The Dinosauria". Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press

Norman, D.B. (2010) "A taxonomy of iguanodontian (Dinosauria: Ornithopoda) from the lower Wealden Group (Cretaceous: Valanginian) of southern England". Zootaxa 2489: 47–66.

Norman, D.B. (2013) On the taxonomy and diversity of Wealden iguanodontian dinosaurs (Ornithischia: Ornithopoda) Revue de Paléobiologie; vol. 32 (2): 385-404 [3]

Paul, G.S. (2008) "A revised taxonomy of the iguanodont dinosaur genera and species". Cretaceous Research 29 (2): 192–216. doi:10.1016/j.cretres.2007.04.009

Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford