Hypsibema

Autor:

Michał Siedlecki

---

Hypsibema (hypsibema)
Długość	ok. 9 - 11 m (od czubka pyska do czubka ogona) *
Wysokość	ok. 3 m ( w postawie wyprostowanej )*
Masa	ok. 2,5 - 3,5 t*
Dieta	roślinożerny
Miejsce	USA - Karolina Północna i ?Missouri (formacje Tar Heel i ?Ripley)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 83 - 72 Ma późna kreda (kampan)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Neornithischia Cerapoda Ornithopoda Styracosterna Hadrosauroidea ??Hadrosauridae
Kręg ogonowy 'H. crassicauda. Autor: Geekgecko. [[1]]

Wstęp

Hypsibema to wątpliwy rodzaj dużego hadrozauroida żyjącego na terenie dzisiejszych Stanów Zjednoczonych w drugiej połowie epoki późnej kredy. Rodzaj ten zawiera dwa gatunki, z czego prawdopodobnie tylko jeden może być zaliczony do tego taksonu.

Etymologia

Nazwa rodzajowa oznacza wysoki krok ( od greckich słów hypsi (wysoki) i bema (krok)). Odnosi się ona do hipotezy autora opisu tego dinozaura, iż chodził on wyprostowany na palcach stopy.

Gatunki

H.crassicauda

Etymologia - epitet gatunkowy oznacza gruboogonowy (od łacińskich wyrazów crassus (gruby) i cauda (ogon)).

Miejsce znalezienia - Phoebus Landing, hrabstwo Sampson, Karolina Północna, USA (grupa Black Creek, formacja Tar Heel).

Materiał kopalny - lektotyp (dawniej syntyp) (USNM 7189) - kręg ogonowy. Dawniej zaliczano do niego również kość śródstopia oraz elementy kości udowej (początkowo uznane za kość udową oraz kość piszczelową). Później uznano, że fragmenty kości udowej należą do tyranozauryda podobnego do dryptozaura, zaś kość śródstopia za najprawdopodobniej należącą do innego osobnika (Baird i Horner, 1979). Materiał przypisany obejmuje inny kręg ogonowy (USNM 6136) (Lull i Wright, 1942).

Komentarz: Gatunek typowy hypsibemy. Z powodu fragmentaryczności uznawany za takson wątpliwy (Horner, Weishmapel i Forster, 2004). Początkowo uważano, że hadrozauroid ten mierzył 16-17 m długości, co czyniłoby go jednym z największych ornitopodów ( obok szantungozaura).

?H.missourienis

Etymologia - epitet gatunkowy honoruje stan Missouri, w którym znaleziono szczątki tego zwierzęcia.

Miejsce znalezienia - Chronister Dinosaur Site, Glen Allen, Missouri, USA (formacja Ripley, ogniwo McNairy Sand)

Materiał kopalny - 13 kręgów ogonowych, fragmenty czaszki i inne fragmenty szkieletu.

Komentarz: Początkowo uznawany za zauropoda. Gilmore i Stewart początkowo nadali mu nazwę Neosaurus, lecz ta okazała się już być zajęta, stąd Gilmore nadał szczątkom nową nazwę rodzajową - Parrosaurus. Niedługo potem zmarł, a szczątki zostały zapomniane na kilkadziesiąt lat. Baird i Horner ponownie analizując szczątki tego ornitopoda uznali, że budowa kręgów ogonowych parrozaura była prawie identyczna z budową kręgów hypsibemy, stąd szczątki te oznaczyli jako drugi gatunek tego ostatniego rodzaju (Baird i Horner, 1979). Następnie został on uznany za takson wątpliwy (Horner, Weishmapel i Forster, 2004). Jednakże nowe znaleziska z wykopalisk w Chronister Dinosaur Site, przyniosły również nowe skamieniałości miejscowego hadrozauroida, który został uznany za ważny gatunek (pod nazwą Parrosaurus), blisko spokrewniony z hypsibemą (Brownstein, 2018).

Budowa i tryb życia

Hypsibema była zapewne podobna do innych hadrozauroidów, takich jak baktrozaur, czy loforoton. Najprawdopodobniej potrafiła poruszać się zarówno na czterech jak i na dwóch nogach, w razie potrzeby uciekając przed drapieżnikami, takimi jak tyranozaurydy, w przerwach od jedzenia roślinności, spania i wykonywania innych czynności fizjologicznych i społecznych.

Spis gatunków

Hypsibema	Cope, 1869	nomen dubium
H. crassicauda	Cope, 1869	nomen dubium
?H.missouriensis	(Gilmore & Stewart, 1945)Baird i Horner, 1979	= ?Parrosaurus missouriensis
= H. missouriense	Gilmore & Stewart, 1945
= Neosaurus missouriensis	Gilmore & Stewart, 1945

Bibliografia

Baird, D. i Horner, J.R., (1979), "Cretaceous dinosaurs of North Carolina", Brimleyana 2: 1-28

Brownstein, CD. (2018). The biogeography and ecology of the Cretaceous non-avian dinosaurs of Appalachia. Palaeontologia Electronica 21.1.5A: 1-56.

Cope,E.D.(1869), "Remarks on Eschrichtius polyporus, Hypsibema crassicauda, Hadrosaurus tripos, and Polydectes biturgidus", Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia 21: 191-192

Gilmore, C.W. (wrzesień 1945). "Parrosaurus, N. Name, Replacing Neosaurus Gilmore, 1945". Journal of Paleontology. Society for Sedimentary Geology. 19 (5): 540. JSTOR 1299009.

Horner, John R.; Weishampel, David B.; Forster, Catherine A (2004). "Hadrosauridae". [w]: Weishampel, David B.; Dodson, Peter; Osmólska Halszka (red.). The Dinosauria (2nd ed.). Berkeley: University of California Press. pp. 438–463.

Lull, R.S., and Wright, N.E. (1942). Hadrosaurian Dinosaurs of North America. Geological Society of America Special Paper 40:1-242.

• Wymiary podane dla Hypsibema/Parrosaurus missouriensis.