Graciliceratops

Autor:	Łukasz Czepiński
Korekta:	Maciej Ziegler

---

Graciliceratops (graciliceratops)
Długość	? ok 1 m (osobnik niedojrzały i niekompletny)
Wysokość	? (osobnik niedojrzały i niekompletny)
Masa	? (osobnik niedojrzały i niekompletny)
Dieta	roślinożerny
Miejsce	Mongolia formacja Bayanshiree (Shiregin Gashoon)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 96-90 Ma późna kreda (cenoman-turon)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Ceratopsia Neoceratopsia ? Coronosauria ? Protoceratopsidae
Rekonstrukcja szkieletu graciliceratopsa. Autor: PaleoNeolitic [1] 1 m Porównanie wielkości Graciliceratops i człowieka. Sylwetki: Phylopic.org
Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":3,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003EShiregin Gashoon -\u0026#160;?formacja \u003Ca href=\"/index.php?title=Bayanshiree\u0026amp;action=edit\u0026amp;redlink=1\" class=\"new\" title=\"Bayanshiree (strona nie istnieje)\"\u003EBayanshiree\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Csmall\u003E\u003Ci\u003E\u003Ca class=\"mw-selflink selflink\"\u003EGraciliceratops\u003C/a\u003E mongoliensis\u003C/i\u003E - \u003Cb\u003EZPAL MgD-I/156\u003C/b\u003E\u003C/small\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":"Shiregin Gashoon -\u0026#160;?formacja Bayanshiree\n","link":"","lat":43.89999999999999857891452847979962825775146484375,"lon":101.2999999999999971578290569595992565155029296875,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Graciliceratops mongoliensis to gatunek małego bazalnego dinozaura rogatego. Jego nazwa oznacza "smukłą rogatą twarz z Mongolii".

Materiał kopalny

Znany jest jeden, niekompletny, częściowo artykułowany szkielet graciliceratopsa, opatrzony numerem katalogowym ZPAL MgD-I/156. W skład okazu holotypowego, należącego do jednego, niedojrzałego osobnika, wchodzi uszkodzona czaszka, z zachowaną głównie tylną częścią (m.in. tylna część kryzy), fragmentaryczna żuchwa, 23 kręgi oraz kości kończyn przednich i tylnych. Okaz przechowywany jest w zbiorach Instytutu Paleobiologii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.

Historia

Odkryty w 1971 roku, w trakcie Polsko-Mongolskich Ekspedycji Paleontologicznych, na terenie Mongolii (lokalizacja Shiregin Gashoon, patrz mapa obok) został początkowo przypisany przez polskich badaczy (Maryańska & Osmólska, 1975) do obecnie nieważnego taksonu Microceratus gobiensis (do 2008 roku znany pod wcześniej wykorzystaną nazwą rodzajową "Microceratops"), znanego z dosyć podobnej lokalizacji. W 2000 roku Paul Sereno wykonał rewizję materiału, stwierdzając, że nie ma podstaw, by przydzielać okaz ZPAL MgD-I/156 do "Microceratops", zatem nadał mu nową nazwę rodzajową i gatunkową - Graciliceratops mongoliensis. Pierwszy raz nazwa "Graciliceratops" pojawia się jednak w 1997 roku w książce "The Complete Dinosaur", w rozdziale współredagowanym przez Sereno (Forster & Sereno, 1997). Ponieważ jednak nie spełniała wymagań ICZN, pozostawała nieważna aż do 2000 roku.

Budowa

Graciliceratops miał niewielką, ale dobrze rozwiniętą kryzę z oknami (cecha charakterystyczna dla bardziej zaawansowanych Ceratopsia) o dosyć lekkiej budowie oraz długie i smukłe kości kończyn przednich i tylnych, wyraźnie przystosowane do szybkiej lokomocji (kończyny przednie szacuje się na 3/4 długości kończyn tylnych). Pazury kończyn tylnych były ostre i zakrzywione, co jest cechą prymitywną dla dinozaurów ptasiomiednicznych.

Rozmiar i wiek holotypu

Ponieważ nie znamy kompletnej czaszki graciliceratopsa, w oparciu o częściowy okaz ZPAL MgD-I/156, szacuje się, że cała głowa mierzyła 20 cm długości. Ponieważ w szkielecie Graciliceratops kręgi krzyżowe nie są ze sobą zlane, sugeruje się, że należał on do młodego osobnika.

Tryb życia i środowisko

Graciliceratops był roślinożercą. Budowa kończyn przednich, wskazująca na obecność dosyć silnych mięśni, sugeruje, że zwierzę te było czasami czworonożne.

Z lokalizacji Shiregin Gashoon znane są również fragmentaryczne szczątki ornitomozaura, ankylozaura, hadrozauroida, krokodylomorfa Shamosuchus i żółwia z grupy Trionychidae.

Filogeneza i taksonomia

Pierwotnie Graciliceratops był wiązany z protoceratopsydami (Sereno, 2000) a podobną pozycję (blisko koronozaurów) wskazują kolejne badania (Farke, et al., 2014), jednak niektóre analizy sugerują jego bardziej bazalną pozycję na drzewie filogenetycznym ceratopsów (Morschhauser, 2012). Peter Makovicky w 2002 roku stwierdził, że cechy diagnostyczne wyróżnione przez Sereno w 2000 roku zmieniają się w ontogenezie Protoceratops, przez co nie mogą być traktowane jako odróżniające Graciliceratops od innych form. Wskazał jednak, że graciliceratops ma unikalną kombinację cech prymitywnych i zaawansowanych - ostre, zagięte pazury oraz obecność okien w kryzie, byłby zatem ważnym taksonem. Jak jednak wskazuje Morschhauser (2012), tę samą kombinację ma Cerasinops, lecz wyróżniająca jest plezjomorficzna budowa żuchwy u tego drugiego. Możliwe, że fenestracja czaszki u graciliceratopsa nastąpiła niezależnie od bardziej zaawansowanych ceratopsów, na drodze zmniejszenia ciężaru czaszki, niezbędnym przy dwunożnym trybie lokomocji, przy jednoczesnym zachowaniu funkcji pokazowych kryzy - co wyjaśniałoby wyniki niektórych analiz filogenetycznych (obserwacje własne).

Spis gatunków

Graciliceratops	Sereno, 2000
= "Graciliceratops"	Forster & Sereno, 1997	nomen nudum
G. mongoliensis	Sereno, 2000

Bibliografia

Farke, A.A., Maxwell, W.D., Cifelli, R.L., Wedel, M.J., 2014. A Ceratopsian Dinosaur from the Lower Cretaceous of Western North America, and the Biogeography of Neoceratopsia. PLoS ONE 9(12): e112055. doi:10.1371/journal.pone.0112055

Forster, C.A., Sereno, P.C., 1997. The Marginocephalia: a Common Ancestry. W: Farlow, J.O. and Brett-Surman, M.K. (eds.), The Complete Dinosaur. p. 317-329. Indiana University Press, Blooming

Makovicky, P.J., 2002. Taxonomic revision and phylogenetic relationships of basal Neoceratopsia (rozprawa doktorska). 279pp. Columbia University, New York.

Maryańska, T., & Osmólska, H., 1975. Protoceratopsidae (Dinosauria) of Asia. Palaeontologia Polonica, 33: 133-181.

Morschhauser, E. M., 2012. The anatomy and phylogeny of Auroraceratops (Ornithischia: Ceratopsia) from the Yujingzi Basin of Gansu Province, China (rozprawa doktorska). 647 pp. University of Pennsylvania, Philadelphia.

Sereno, P.C., 2000. The fossil record, systematics and evolution of pachycephalosaurs and ceratopsians from Asia. W: M.J. Benton, M.A. Shishkin, D.M. Unwin, & E.N. Kurochkin, (eds.), The Age of Dinosaurs in Russia and Mongolia. p. 480-516. Cambridge University Press, Cambridge.