Bagaraatan: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj
(Utworzył nową stronę „<small> {| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | Autor: | Korekta: |- | Sebastian Oziemski | Dawid Mazurek Tomasz Sokołowski |} </small> -...”)
 
m (→‎Materiał kopalny)
 
(Nie pokazano 11 wersji utworzonych przez 5 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
−
<small>
+
{{DISPLAYTITLE:''Bagaraatan''}}
−
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk"
+
{{Opis
−
| Autor:
+
|Autor         = [[Sebastian Oziemski]]
−
| Korekta:
+
|Korekta      = [[Dawid Mazurek]], [[Tomasz Sokołowski]], [[Maciej Ziegler]], [[Michał Siedlecki]]
−
|-
+
|nazwa        = ''Bagaraatan'' (bagaratan)
−
| [[Sebastian Oziemski]]
+
|długość      = > 3,2 m (osobnik młodociany) <ref name="Molina-Larramendi">Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). "Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes". wyd. Princeton University Press. To oszacowanie wymiarów powstało przed redeskrypcją tego taksonu przez Słowiak, Brusatte i Szczygielskiego (2024).</ref>
−
| [[Dawid Mazurek]]
+
|wysokość      = > 80 cm (w biodrach; osobnik młodociany) <ref name="Molina-Larramendi"></ref>
−
[[Tomasz Sokołowski]]
+
|masa          = > 80 kg (osobnik młodociany) <ref name="Molina-Larramendi"></ref>
−
|}
+
|miejsce      = [[Mongolia]] - Ajmak południowogobijski
−
</small>
+
<small>(dolne pokłady [[formacja|formacji]] [[Nemegt]] - północny Sajr)</small>
−
 
+
|czas          = {{Występowanie|70|60}}
−
----
+
?ok. 70 [[Ma]]<ref>datowanie U-Pb i spektrometryczne zębów tarbozaurów ze środkowej części formacji Nemegt wykazały, że ich wiek sięga ok. 66, 7, ale nie wiadomo dokładnie na jaką rozpiętość czasową mastrychtu rozciągają się pozostałe skały tej formacji. Podana wartość jest stosunkowo bezpieczna. Tanabe M., Aoki K., Chiba K., Saneyoshi M., Kodaira S., Nishido H., Mainbayar B., Tsogtbaatar K., Ishigaki S. 2023. Apatite U–Pb dating of dinosaur teeth from the Upper Cretaceous Nemegt Formation in the Gobi Desert, Mongolia: Contribution to depositional age constraints. Island Arc 32: e12488.</ref><br>
−
 
+
<small>[[późna kreda]] (wczesny mastrycht) </small>
−
{| class="wikitable" style="text-align:left" align="left"
+
|systematyka      =
−
! colspan=2 | ''Bagaraatan'' (bagaratan)
 
−
|-
 
−
! '''Długość''':
 
−
| 3-4 m?
 
  
−
|-
+
[[Dinosauria]]
−
! '''Masa''':
 
−
| 50-60 kg?
 
−
 
 
−
|-
 
−
! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''':
 
−
| [[Mongolia]] - pustynia Gobi
 
−
 
 
−
<small>([[formacja Nemegt]])</small>
 
−
|-
 
−
! '''[[Czas|Czas występowania]]'''
 
−
| 83- 71 Ma
 
−
 
 
−
<small>późna [[kreda]] ([[kampan]])</small>
 
−
|-
 
−
! '''Systematyka'''
 
−
| [[Dinosauria]]
 
  
 
[[Saurischia]]
 
[[Saurischia]]
Linia 44: Linia 24:
 
[[Coelurosauria]]
 
[[Coelurosauria]]
  
−
[[Oviraptorosauria]]
+
[[Tyrannosauroidea]]
  
−
? [[Maniraptoriformes]]
+
?[[Tyrannosauridae]]
  
−
???[[Maniraptora]] / [[Tyrannoraptora]]
+
|grafika = Bagaraatan.jpg
 +
|podpis  = Rekonstrukcja szkieletu bagaratana. Autor: [[Karol Sabath]]. Zmodyfikowano z [[Osmólska]], 1996. Nie wszystkie szczątki pokazane na rekonstrukcji naprawdę należą do tego taksonu.
 +
|PorównanieGrupa = Tyrannosauridae
 +
|PorównanieDługość = 3
 +
|mapa = <display_points type="terrain" zoom=4>
 +
43°31' N, 101°02' E~Sajr Północny, [[Nemegt]], [[Mongolia]]|''Bagaraatan'' - holotyp
 +
</display_points>
 +
}}
 +
==Wstęp==
 +
''Bagaraatan'' to nazwa [[rodzaj]]owa [[teropod]]a, którego skamieniałości odkryto w Mongolii w osadach [[formacja|formacji]] [[Nemegt]]. Jego pozycja systematyczna przez długi czas pozostawała zagadką, lecz ostanie badanie wskazuje, że rodzaj ten był [[chimera|chimerą]].
  
−
??? [[Deinonychosauria]] / [[Tyrannosauroidea]] / [[Ornithomimosauria]]
+
==Etymologia==
−
|-
+
Nazwa rodzajowa oznacza z mongolskiego "małego drapieżnika". Epitet gatunkowy upamiętnia słynnego amerykańskiego paleontologa [[John Ostrom|Johna Ostroma]].
−
| colspan=2 |[[Plik:Bagaraatan.jpg|400px|]]
 
−
<small> [http://2.bp.blogspot.com/_6fVePgcYTJc/SWzyijrBwQI/AAAAAAAABfs/1frP53Wsl_Y/s400/Bagaraatan.jpg]</small>
 
−
|}
 
−
 
 
−
==Wstęp==
 
−
''Bagaraatan'' to nazwa rodzajowa teropoda, którego skamieniałości odkryto w Mongolii w Formacji (/Kotlinie) Nemegt. Składały się one na fragmenty żuchwy, 25 kręgów ogonowych, kości miednicze, kość udową, k. piszczelową, k. strzałkową i paliczki stóp. Na ich podstawie oszacowano, że zwierzę to mogło osiągać do 4 metrów długości. Jak dotąd nie wiadomo, czym tak naprawdę jest ten zagadkowy teropod. Podczas ustalania jego taksonomii natknięto się wiele połączeń synapomorficznych kilku grup teropodów. Niektóre nie należą jednak do celurozaurów! Typowa dla ''Bagaraatan'' budowa bardzo przypomina ptasią- kość łonowa i kulszowa znajdują się bliżej siebie, co upodabnia zwierzę to prymitywnych ptaków lub owiraptorikształtnych (o ile one same nie były blisko powiązane z ptakami). Ponadto wymieszanie się niektórych cech innych rodzin, dodatkowo komplikuje wyjaśnienie jego taksonomicznej przynależności. Nazwa rodzajowa dinozaura oznacza "mały myśliwy".
 
  
−
==Klasyfikacja==
+
==Materiał kopalny==
−
Autorka opisu bagaratana, a zarazem jego odkrywca - Halszka [[Osmólska]] - uważa, iż jest to bazalny maniraptorikształtny lub celurozaur, którego odmienne cechy można wytłumaczyć jego prymitywnością, za którą idą m.in. pewne swoistości typowe dla innych wczesnych przedstawicieli pozostałych rodzin. Według badaczki ptasia natura ''Bagaraatan'' wynika najprawdopodobniej z dość bliskim pokrewieństwem z przodkami dromeozaurydów. Zaznacza jednak, że podczas analizy skamieniałości zwierzęcia, okazało się, że posiadają one strukturę podobną do ceratozaurów ([[Ceratosauria]]). Niektórzy badacze nie zgadzają się z Polką i identyfikują teropoda tego w obrębie innych grup. Thomas [[Holtz]] zauważył pewne podobieństwa szczęki do tyranozaurydów. Zasugerował więc, że ''Bagaraatan'' to bazalny tyranozauroid. Rodolfo [[Coria]] uznaje go natomiast za troodonta, a Oliver [[Rauhut]] za bazalnego maniraptra, wskazując jednocześnie na bliskie pokrewieństwo z dromeozaurydami. [[Carr]] ([[2005]]) i [[Mortimer]] ([[2006]]) sądzą, iż bagaratan i ksijangowenator należą do rodziny [[Tyrannosauridae]] w obrębie podrodziny [[Albertosaurinae]]. Ich najbliższym krewnym byłby więc ''[[Albertosaurus]]'', ''[[Gorgosaurus]]'' i prawdopodobnie również ''[[Appalachiosaurus]]'' (o ile ten ostatni nie był młodocianym albertozaurem). Nie wspomniane jeszcze w opisie inne „dziwne” cechy tego rodzaju to m.in. pewne anatomiczne podobieństwa w nasadach kości tworzących staw kolanowy, z tymi u karnozaurów oraz kości kończyn tylnych, które bardzo przypominają kończyny ornitomimozaurów.
+
[[Holotyp]] (ZPAL MgD-I/108) to niekompletna prawa żuchwa (zachowane kości: zębowa, kątowa, nadkątowa, przedstawowa i stawowa), obie niekompletne k. biodrowe, prawie kompletna lewa i częściowa prawa k. łonowa, przedni koniec lewej k. kulszowej, lewy paliczek stopy IV-1, 2 kręgi szyjne, 25 kręgów ogonowych i 2 łuki hemalne.
  
−
==Krewni i problem taksonomiczny==
+
Pod tym numerem katalogowym opisane zostały również szczątki nieokreślonego [[Caenagnathidae|cenagantida]] (sklasyfikowane jako [[Cf.|cf.]] ''[[Elmisaurus]]'')- lewy paliczek dłoni II-1, pazur dłoni I-2, przedni i tylny koniec lewej k. udowej, [[tibiotarsus]] oraz żebro (Słowiak i in., 2024).
−
Na przykładzie bagaratana widać więc jaka cienka granica dzieliła być może tyranoraptory i maniraptory. Niektórzy to wykorzystują, twierdząc, że w ogóle ona nie istniała! Świadomość istnienia wielu form maniraptorikształtnych, które wykazują „przemieszanie się” synapomorfii kilku rodzin, dała im do myślenia. Pomijając fakt, że [[klad]] [[Deinonychosauria]] może być tak naprawdę nieważny, gdyż rodzina [[Troodontidae]] zdaje się być blisko spokrewniona z Ornithomimosauria, to na dodatek śmiało wysunięto kolejną tezę. Odkrycia takie jak ''Bagaraatan'', "[[Chilantaisaurus]]" ''maortuensis'', ''[[Xinjiangovenator]]'', ''[[Phaedrolosaurus]]'', ''[[Tugulusarus]]'', prawdopodobnie również ''[[Labocania]]'' oraz wiele innych, ukazują nam dromeozaurydowo-tyranozaurydową naturę tych dinozaurów- wykazują one bowiem synapomorfie typowe nie dla jednej rodziny, ale dwóch: [[Dromaeosauridae]] i [[Tyrannosauridae]]. Klasyfikacja jest więc w tym momencie niepewna, a te podobne swoistości mogą wynikać tak naprawdę z niezależnej, lecz podobnej ewolucji.
 
  
−
==Podsumowanie==
+
==Historia, systematyka i ważność taksonu==
−
Powyżej przedstawioną teorię, która dotyczy bardziej wszystkich teropodów niż samego ''Bagaraatan'', popiera uznawany już jednak R. [[Coria]]. Jak już wcześniej zostało wspomniane, uznał on bagaratana za troodonta, na podstawie pewnych cech anatomicznych typowych dla ornitomimozaurów oraz właśnie tej teorii. Większość specjalistów bardzo entuzjastycznie i z bardzo zaznaczona ostrożnością podchodzi do owej taksonomicznej tezy. Uważają, że połączenia synapomorficzne są znane w wielu przypadkach, aczkolwiek nie da się jednoznacznie stwierdzić czy są one wynikiem pokrewieństwa, czy być może niezależnej, aczkolwiek podobnej ewolucji. Rodzaje ''Bagaraatan'', ''[[Itemirus]]'', ''[[Xinjiangovenator]]'', ''[[Phaedrolosaurus]]'' oraz nieopisany jeszcze "[[Chilantaisaurus]]" ''maortuensis'' klasyfikuje się powszechnie jako bazalne maniraptorikształtne, gdyż nie wiadomo do jakiej grupy (maniraptorów, czy tyranoraptorów) można je zaklasyfikować. Sam ''Bagaraatan'' jest najprawdopodobniej bazalnym celurozaurem lub maniraptorikształtnym teropodem. Niewykluczone, że może być troodontem, tyranoraptorem, maniraptorem, ornitomimozaurem lub dromeozaurydem. Jego cechy, które zbliżają go do karnozaurów i prymitywnych ceratozaurów, sugerują, że należy zrobić pewnego rodzaju krok wsteczny. Przez niektórych jest on przecież zaliczany jako bazalny tetanur. Jak dotąd nie jest pewne, jakim teropodem on był, nawet mimo tego, że dysponujemy o wiele bogatszym materiałem niż w przypadku innych dinozaurów o niekiedy bardzo ubogim materiale, aczkolwiek na podstawie których da się precyzyjniej niż w tym przypadku, określić klasyfikację zwierzęcia. Powszechnie przyjmuje się jednak słuszność tezy samej autorki opisu - H. Osmólskiej. Gdyby odkryto więcej skamieniałości, może udałoby się ostatecznie rozwiązać ten problem.  
+
Bagaratan został  opisany przez polską paleontolożkę [[Halszka Osmólska|Halszkę Osmólską]] w 1996 roku na podstawie niekompletnego szkieletu. Autorka opisu uznała go za niewielkiego [[Tetanurae|tetanura]] o prymitywnych cechach. Przez następne lata, paleontolodzy głowili się nad przynależnością systematyczną tego teropoda, przypisując go do [[Alvarezsauridae|alwarezzaurydów]], a następnie do [[Tyrannosauroidea|tyranozauroidów]]. Wystąpiły również przypuszczenia iż ten rodzaj jest chimerą. Słowiak, [[Brusatte]] i Szczygielski (2024) dokonali redeskrypcji znanego materiału kopalnego bagaratana i uznali, że rzeczywiście takson ten był chimerą szczątków tyranozauroida oraz cenagnatida. Stwierdzili również, że bagaratan był najprawdopodobniej młodocianym [[Tyrannosauridae|tyranozaurydem]] o niepewnej pozycji systematycznej (być może młodocianym osobnikiem [[Tarbosaurus|tarbozaura]] lub [[Alioramus|aliorama]]), jednak pozostali przy używaniu nazwy ''Bagaraatan ostromi'', gdyż zaobserwowano u niego cechy potencjalnie diagnostyczne: obecność grzbietu oddzielającego 2 wklęśnięcia na bocznej powierzchni wyrostku zapanewkowego oraz obecność podwójnego otworu kości nadkątowej.
  
 
==Spis gatunków==
 
==Spis gatunków==
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
−
! ''Bagaraatan''
+
|{{V|''Bagaraatan''}}
−
| [[Osmólska]], [[1996]]
+
|{{Kpt|[[Osmólska]]}}, [[1996]]
 
|-
 
|-
−
! ''B. ostromi''
+
|{{V|''B. ostromi''}}
−
| [[Osmólska]], [[1996]]
+
|{{Kpt|Osmólska}}, 1996
 
|}
 
|}
  
−
==Bibliografia==
+
==Wybrana bibliografia==
 
<small>
 
<small>
−
Osmólska, H. (1996). "An unusual theropod dinosaur from the Late Cretaceous Nemegt Formation of Mongolia". Acta Palaeontologica Polonica 41; 1-38
+
Osmólska, H. (1996). "An unusual theropod dinosaur from the Late Cretaceous Nemegt Formation of Mongolia". Acta Palaeontologica Polonica, 41(1), 1-38
−
</small>
+
 
 +
Słowiak, J.; Brusatte, S. L.; Szczygielski, T. (2024). "Reassessment of the enigmatic Late Cretaceous theropod dinosaur, Bagaraatan ostromi". Zoological Journal of the Linnean Society. [https://doi.org/10.1093%2Fzoolinnean%2Fzlad169]
 +
<references/></small>
  
 
[[Kategoria:Dinosauria]]
 
[[Kategoria:Dinosauria]]
Linia 87: Linia 71:
 
[[Kategoria:Tetanurae]]
 
[[Kategoria:Tetanurae]]
 
[[Kategoria:Coelurosauria]]
 
[[Kategoria:Coelurosauria]]
 +
[[Kategoria:Tyrannosauroidea]]
 
[[Kategoria:Azja]]
 
[[Kategoria:Azja]]
 
[[Kategoria:Mongolia]]
 
[[Kategoria:Mongolia]]
 
[[Kategoria:Mezozoik]]
 
[[Kategoria:Mezozoik]]
 
[[Kategoria:Kreda]]
 
[[Kategoria:Kreda]]
−
[[Kategoria:Kampan]]
+
[[Kategoria:Mastrycht]]
 +
[[Kategoria:Chimera]]

Aktualna wersja na dzień 16:04, 22 lut 2024

Autor: Sebastian Oziemski
Korekta: Dawid Mazurek, Tomasz Sokołowski, Maciej Ziegler, Michał Siedlecki

Bagaraatan (bagaratan)
Długość > 3,2 m (osobnik młodociany) [1]
Wysokość > 80 cm (w biodrach; osobnik młodociany) [1]
Masa > 80 kg (osobnik młodociany) [1]
Miejsce Mongolia - Ajmak południowogobijski

(dolne pokłady formacji Nemegt - północny Sajr)

Czas
252 201 145
66

?ok. 70 Ma[2]
późna kreda (wczesny mastrycht)

Systematyka Dinosauria

Saurischia

Theropoda

Tetanurae

Coelurosauria

Tyrannosauroidea

?Tyrannosauridae

Bagaraatan.jpg
Rekonstrukcja szkieletu bagaratana. Autor: Karol Sabath. Zmodyfikowano z Osmólska, 1996. Nie wszystkie szczątki pokazane na rekonstrukcji naprawdę należą do tego taksonu.
Homo sapiens.png Tyrannosauridae.png
3 m

Porównanie wielkości Bagaraatan i człowieka.
Sylwetki: Phylopic.org

Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy…

Wstęp

Bagaraatan to nazwa rodzajowa teropoda, którego skamieniałości odkryto w Mongolii w osadach formacji Nemegt. Jego pozycja systematyczna przez długi czas pozostawała zagadką, lecz ostanie badanie wskazuje, że rodzaj ten był chimerą.

Etymologia

Nazwa rodzajowa oznacza z mongolskiego "małego drapieżnika". Epitet gatunkowy upamiętnia słynnego amerykańskiego paleontologa Johna Ostroma.

Materiał kopalny

Holotyp (ZPAL MgD-I/108) to niekompletna prawa żuchwa (zachowane kości: zębowa, kątowa, nadkątowa, przedstawowa i stawowa), obie niekompletne k. biodrowe, prawie kompletna lewa i częściowa prawa k. łonowa, przedni koniec lewej k. kulszowej, lewy paliczek stopy IV-1, 2 kręgi szyjne, 25 kręgów ogonowych i 2 łuki hemalne.

Pod tym numerem katalogowym opisane zostały również szczątki nieokreślonego cenagantida (sklasyfikowane jako cf. Elmisaurus)- lewy paliczek dłoni II-1, pazur dłoni I-2, przedni i tylny koniec lewej k. udowej, tibiotarsus oraz żebro (Słowiak i in., 2024).

Historia, systematyka i ważność taksonu

Bagaratan został opisany przez polską paleontolożkę Halszkę Osmólską w 1996 roku na podstawie niekompletnego szkieletu. Autorka opisu uznała go za niewielkiego tetanura o prymitywnych cechach. Przez następne lata, paleontolodzy głowili się nad przynależnością systematyczną tego teropoda, przypisując go do alwarezzaurydów, a następnie do tyranozauroidów. Wystąpiły również przypuszczenia iż ten rodzaj jest chimerą. Słowiak, Brusatte i Szczygielski (2024) dokonali redeskrypcji znanego materiału kopalnego bagaratana i uznali, że rzeczywiście takson ten był chimerą szczątków tyranozauroida oraz cenagnatida. Stwierdzili również, że bagaratan był najprawdopodobniej młodocianym tyranozaurydem o niepewnej pozycji systematycznej (być może młodocianym osobnikiem tarbozaura lub aliorama), jednak pozostali przy używaniu nazwy Bagaraatan ostromi, gdyż zaobserwowano u niego cechy potencjalnie diagnostyczne: obecność grzbietu oddzielającego 2 wklęśnięcia na bocznej powierzchni wyrostku zapanewkowego oraz obecność podwójnego otworu kości nadkątowej.

Spis gatunków

Bagaraatan Osmólska, 1996
B. ostromi Osmólska, 1996

Wybrana bibliografia

Osmólska, H. (1996). "An unusual theropod dinosaur from the Late Cretaceous Nemegt Formation of Mongolia". Acta Palaeontologica Polonica, 41(1), 1-38

Słowiak, J.; Brusatte, S. L.; Szczygielski, T. (2024). "Reassessment of the enigmatic Late Cretaceous theropod dinosaur, Bagaraatan ostromi". Zoological Journal of the Linnean Society. [1]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). "Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes". wyd. Princeton University Press. To oszacowanie wymiarów powstało przed redeskrypcją tego taksonu przez Słowiak, Brusatte i Szczygielskiego (2024).
  2. ↑ datowanie U-Pb i spektrometryczne zębów tarbozaurów ze środkowej części formacji Nemegt wykazały, że ich wiek sięga ok. 66, 7, ale nie wiadomo dokładnie na jaką rozpiętość czasową mastrychtu rozciągają się pozostałe skały tej formacji. Podana wartość jest stosunkowo bezpieczna. Tanabe M., Aoki K., Chiba K., Saneyoshi M., Kodaira S., Nishido H., Mainbayar B., Tsogtbaatar K., Ishigaki S. 2023. Apatite U–Pb dating of dinosaur teeth from the Upper Cretaceous Nemegt Formation in the Gobi Desert, Mongolia: Contribution to depositional age constraints. Island Arc 32: e12488.
Źródło: „https://encyklopedia.dinozaury.com/index.php?title=Bagaraatan&oldid=31415”