Aralosaurus: Różnice pomiędzy wersjami
m |
|||
| Linia 35: | Linia 35: | ||
|mapa = | |mapa = | ||
<display_points type="terrain" zoom=4> | <display_points type="terrain" zoom=4> | ||
| − | + | 45,9° N, 64,7°E~lokalizacja formacji Bostobe | |
</display_points> | </display_points> | ||
}} | }} | ||
| Linia 42: | Linia 42: | ||
''Aralosaurus'' to [[rodzaj]] słabo poznanego hadrozauryda z grupy [[Lambeosaurinae|lambeozaurynów]]. Żył na terenie dzisiejszego [[Kazachstan]]u w drugiej połowie późnej kredy. | ''Aralosaurus'' to [[rodzaj]] słabo poznanego hadrozauryda z grupy [[Lambeosaurinae|lambeozaurynów]]. Żył na terenie dzisiejszego [[Kazachstan]]u w drugiej połowie późnej kredy. | ||
| − | ==Materiał kopalny== | + | |
| − | [[Holotyp]] (PIN | + | |
| + | ==Materiał kopalny i historia odkryć== | ||
| + | [[Holotyp]] (PIN 2229) to [[atykułowany|artykułowana]] niekompletna czaszka. Znane jej elementy to większość dachu czaszki, puszka mózgowa oraz lewa strona trzewioczaszki. [[Anatoly Rozhdestvensky|Rożdestwienski]] w swym opisie wspominał również o innych elementach szkieletu (całą kość udową i k. śródstopia,fragmentaryczne kości kończyn przednich i tylnych oraz kompletną żuchwę, środkową część łuku nosowego i zęby) lecz obecnie uznawane są za zaginione (Godefroit, Alifanov i Bolotsky, 2004). Wg [[Gregory Paul|Paula]] osobnik ten w chwili śmierci był dużym osobnikiem młodocianym (Paul, 2016). | ||
| + | |||
| + | Okaz typowy został znaleziony w pokładach [[santon|santońsko]]-[[kampan|kampańskiej]] [[[formacja|formacji]] [[Bostobe]] (znanej również pod nazwą formacji Beleuta) w lokalizacji Sakh-Sakh podczas wypraw paleontologicznych radzieckich badaczy w głąb południowo-wschodnich części ZSRR. Został opisany w 1968 roku przez słynnego radzieckiego paleontologa Anatolija Rożdestwienskiego, który zaliczył go do Hadrosaurinae (dzisiejsze Saurolophinae). Jakiś czas później większość szczątków przypisywanych temu gatunkowi zaginęła. W 2004 roku zespół [[Pascal Godefroit|Pascala Godefroita]] na nowo opisał pozostałe szczątki tego dinozaura kaczodziobego. | ||
==Budowa== | ==Budowa== | ||
===Anatomia=== | ===Anatomia=== | ||
| − | Cechą charakterystyczną aralozaura była wysoka narośl na jego nosie. Przypominała ona twór występujący u ''[[Kritosaurus]]'', a przede wszystkim ''[[Gryposaurus]]'' (o ile nie jest on młodszym [[synonim]]em kritozaura). W czaszce tkwiły tzw. baterie zębowe, składające się z ok. 1000 małych ząbków ułożonych w 30 rzędach. Takie uzębienie było wysoce efektywne w spożywaniu pokarmu roślinnego. | + | [[Plik:Aralosaurus LM.png|thumb| Hipotetyczna rekonstrukcja czaszki aralozaura. Autor: Levi bernardo [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Aralosaurus_LM.png].]] |
| + | Cechą charakterystyczną aralozaura była wysoka narośl na jego nosie. Przypominała ona twór występujący u ''[[Kritosaurus]]'', a przede wszystkim ''[[Gryposaurus]]'' (o ile nie jest on młodszym [[synonim]]em kritozaura). Kości nosowe mocno wznosiły się ku górze zasłaniając orbity, tworząc podstawę dla pustego w środku tworu, zapewne przypominającego grzebień. Obecnie wiemy też, że kości nosowe są złamane, przez co trudno zrekonstruować kształt oraz wielkość tej struktury. Zachowała się jednak wielka szczelina z tylnej części kości nosowych prowadząca do dróg oddechowych pod grzebieniem (cecha charakterystyczna lambeozaurynów).Kość łzowa zaś z boku miała budowę trapezoidalną. Od innych lambeozaurynów różnił się pierwotną, niezmodyfikowaną budową kości ciemieniowych i brakiem udziału k. przednosowych skierowanych poziomo w budowę grzebienia. z W czaszce tkwiły tzw. baterie zębowe, składające się z ok. 1000 małych ząbków ułożonych w 30 rzędach. Takie uzębienie było wysoce efektywne w spożywaniu pokarmu roślinnego. | ||
===Rozmiary=== | ===Rozmiary=== | ||
| Linia 53: | Linia 58: | ||
==Pozycja systematyczna== | ==Pozycja systematyczna== | ||
| − | + | Hadrozaur ten został początkowo zaliczony do [[klad|kladu]] [[Saurolophinae]] z powodu złudnego podobieństwa kości nosowych do kości nosowych przedstawiecieli [[Kritosaurini]]. Obecnie, po redeskry [[klad]]u [[Lambeosaurinae]] (np. [[Godefroit]] i in., [[2008]] i [[2010]]; [[Albert Prieto-Márquez|Prieto-Márquez]], [[2010]]. Zob. kladogramy w [[Hadrosauridae]] i [[Iguanodontia#Hadrosauroidea]]. | |
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| − | Nazwa | + | Nazwa rodzajowa ''Aralosaurus'' znaczy "aralski jaszczur", gdyż został odnaleziony nieopodal Jeziora (Morza) Aralskiego. Epitet gatunkowy oznacza z łaciny "niosącego bulwę", co odnosi się do budowy kości nosowych tworzących budowę przypominającą nieco bulwę (zobacz opis czaszki). |
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
| Linia 69: | Linia 74: | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
<small> | <small> | ||
| + | |||
| + | Godefroit, P., Alifanov, V. & Bolotsky, Y. (2004). "A re-appraisal of Aralosaurus tuberiferus (Dinosauria, Hadrosauridae) from the Late Cretaceous of Kazakhstan". Bulletin de l'Institut royal des Sciences | ||
| + | naturelles de Belgique, Sciences de la Terre, 74 supplement: 139-154. [https://www.researchgate.net/profile/Vladimir-Alifanov/publication/287740256_A_re-appraisal_of_Aralosaurus_tuberiferus_Dinosauria_Hadrosauridae_from_the_Late_Cretaceous_of_Kazakhstan/links/5718f50c08aed8a339e6f9d1/A-re-appraisal-of-Aralosaurus-tuberiferus-Dinosauria-Hadrosauridae-from-the-Late-Cretaceous-of-Kazakhstan.pdf] | ||
| + | |||
Godefroit, P., Hai, S., Yu, T. & Lauters, P. (2008) "New hadrosaurid dinosaurs from the uppermost Cretaceous of north-eastern China" Acta Palaeontologica Polonica, 53(1), 47–74 | Godefroit, P., Hai, S., Yu, T. & Lauters, P. (2008) "New hadrosaurid dinosaurs from the uppermost Cretaceous of north-eastern China" Acta Palaeontologica Polonica, 53(1), 47–74 | ||
| Linia 76: | Linia 85: | ||
Prieto-Márquez, A. (2010) Global phylogeny of hadrosauridae (Dinosauria: Ornithopoda) using parsimony and Bayesian methods. Zoological Journal of the Linnean Society 159: 135-502 | Prieto-Márquez, A. (2010) Global phylogeny of hadrosauridae (Dinosauria: Ornithopoda) using parsimony and Bayesian methods. Zoological Journal of the Linnean Society 159: 135-502 | ||
| + | |||
| + | ROZHDESTVENSKY, A. K. (1968). "{Hadrosaurs of Kazakhstan}". [W] Tatarinov, L. P. i in.. (red.). "Upper Paleozoic and Mesozoic Amphibians and Reptiles". Akademia Nauk S.S.S.R., Moscow, pp. 97-141. (tłumaczone z rosyjskiego). | ||
http://en.wikipedia.org/wiki/Aralosaurus | http://en.wikipedia.org/wiki/Aralosaurus | ||
Wersja z 22:58, 3 mar 2024
| Autor: | Marcin Szermański |
| Korekta: | Maciej Ziegler, Michał Siedlecki |
| Aralosaurus (aralozaur) | |
|---|---|
| Długość | >?6,5 m (?osobnik młodociany) [1] |
| Dieta | roślinożerny |
| Miejsce | Kazachstan - Kyzyłorda |
| Czas |
ok. 83,6-83,5 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
 Rekonstrukcja przyżyciowa aralozaura. Autor: Connor Ashbridge. [2] | |
| Mapa znalezisk | |
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Aralosaurus to rodzaj słabo poznanego hadrozauryda z grupy lambeozaurynów. Żył na terenie dzisiejszego Kazachstanu w drugiej połowie późnej kredy.
Materiał kopalny i historia odkryć
Holotyp (PIN 2229) to artykułowana niekompletna czaszka. Znane jej elementy to większość dachu czaszki, puszka mózgowa oraz lewa strona trzewioczaszki. Rożdestwienski w swym opisie wspominał również o innych elementach szkieletu (całą kość udową i k. śródstopia,fragmentaryczne kości kończyn przednich i tylnych oraz kompletną żuchwę, środkową część łuku nosowego i zęby) lecz obecnie uznawane są za zaginione (Godefroit, Alifanov i Bolotsky, 2004). Wg Paula osobnik ten w chwili śmierci był dużym osobnikiem młodocianym (Paul, 2016).
Okaz typowy został znaleziony w pokładach santońsko-kampańskiej [[[formacja|formacji]] Bostobe (znanej również pod nazwą formacji Beleuta) w lokalizacji Sakh-Sakh podczas wypraw paleontologicznych radzieckich badaczy w głąb południowo-wschodnich części ZSRR. Został opisany w 1968 roku przez słynnego radzieckiego paleontologa Anatolija Rożdestwienskiego, który zaliczył go do Hadrosaurinae (dzisiejsze Saurolophinae). Jakiś czas później większość szczątków przypisywanych temu gatunkowi zaginęła. W 2004 roku zespół Pascala Godefroita na nowo opisał pozostałe szczątki tego dinozaura kaczodziobego.
Budowa
Anatomia
Cechą charakterystyczną aralozaura była wysoka narośl na jego nosie. Przypominała ona twór występujący u Kritosaurus, a przede wszystkim Gryposaurus (o ile nie jest on młodszym synonimem kritozaura). Kości nosowe mocno wznosiły się ku górze zasłaniając orbity, tworząc podstawę dla pustego w środku tworu, zapewne przypominającego grzebień. Obecnie wiemy też, że kości nosowe są złamane, przez co trudno zrekonstruować kształt oraz wielkość tej struktury. Zachowała się jednak wielka szczelina z tylnej części kości nosowych prowadząca do dróg oddechowych pod grzebieniem (cecha charakterystyczna lambeozaurynów).Kość łzowa zaś z boku miała budowę trapezoidalną. Od innych lambeozaurynów różnił się pierwotną, niezmodyfikowaną budową kości ciemieniowych i brakiem udziału k. przednosowych skierowanych poziomo w budowę grzebienia. z W czaszce tkwiły tzw. baterie zębowe, składające się z ok. 1000 małych ząbków ułożonych w 30 rzędach. Takie uzębienie było wysoce efektywne w spożywaniu pokarmu roślinnego.
Rozmiary
Nie znamy całego szkieletu tego zwierzęcia, lecz jedynie jego czaszkę. Prawdopodobnie za życia jej właściciel miał 6-9 metrów długości i odpowiednio ok. 0,5-4 ton, ale są to szacunki niepewne i nieoficjalne.
Pozycja systematyczna
Hadrozaur ten został początkowo zaliczony do kladu Saurolophinae z powodu złudnego podobieństwa kości nosowych do kości nosowych przedstawiecieli Kritosaurini. Obecnie, po redeskry kladu Lambeosaurinae (np. Godefroit i in., 2008 i 2010; Prieto-Márquez, 2010. Zob. kladogramy w Hadrosauridae i Iguanodontia#Hadrosauroidea.
Etymologia
Nazwa rodzajowa Aralosaurus znaczy "aralski jaszczur", gdyż został odnaleziony nieopodal Jeziora (Morza) Aralskiego. Epitet gatunkowy oznacza z łaciny "niosącego bulwę", co odnosi się do budowy kości nosowych tworzących budowę przypominającą nieco bulwę (zobacz opis czaszki).
Spis gatunków
| Aralosaurus | Rozhdestvensky, 1968 |
| A. tuberiferus | Rozhdestvensky, 1968 |
Bibliografia
Godefroit, P., Alifanov, V. & Bolotsky, Y. (2004). "A re-appraisal of Aralosaurus tuberiferus (Dinosauria, Hadrosauridae) from the Late Cretaceous of Kazakhstan". Bulletin de l'Institut royal des Sciences naturelles de Belgique, Sciences de la Terre, 74 supplement: 139-154. [3]
Godefroit, P., Hai, S., Yu, T. & Lauters, P. (2008) "New hadrosaurid dinosaurs from the uppermost Cretaceous of north-eastern China" Acta Palaeontologica Polonica, 53(1), 47–74
Godefroit, P., Bolotsky, Y.L. & Bolotsky, I.Y. (2012) "Osteology and relationships of Olorotitan arharensis, a hollow-crested hadrosaurid dinosaur from the latest Cretaceous of Far Eastern Russia" Acta Palaeontologica Polonica, doi:10.4202/app.2011.0051
Horner, J.R., Weishampel, D.B. & Forster, C.A. (2004) "Hadrosauridae" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. "The Dinosauria" Berkeley and Los Angeles: University of California Press
Prieto-Márquez, A. (2010) Global phylogeny of hadrosauridae (Dinosauria: Ornithopoda) using parsimony and Bayesian methods. Zoological Journal of the Linnean Society 159: 135-502
ROZHDESTVENSKY, A. K. (1968). "{Hadrosaurs of Kazakhstan}". [W] Tatarinov, L. P. i in.. (red.). "Upper Paleozoic and Mesozoic Amphibians and Reptiles". Akademia Nauk S.S.S.R., Moscow, pp. 97-141. (tłumaczone z rosyjskiego).
http://en.wikipedia.org/wiki/Aralosaurus
<references?>
- ↑ Paul, G. "The Princeton Field Guide to Dinosaurs". (2 ed.). Princeton Univerity Press.
![[2]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Life_reconstruction_of_Aralosaurus_tuberiferus.png){kind=link}
![[1]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Aralosaurus_LM.png){kind=link}