Fort Crittenden

Hasło w trakcie rozbudowy 

Autor:

Paweł Konarzewski

---

Formacja Fort Crittenden
Wiek	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 86-76 Ma późna kreda (santon-kampan)
Miejsce	USA - Arizona
Podjednostki	ogniwo łupkowe, ogniwo dolnego czerwonego zlepieńca ogniwo brązowego zlepieńca, ogniwo górnego zlepieńca, ogniwo tufu ryolitowego
Leży pod	formacja Salero
Leży nad	formacja Turney Ranch
Miąższość	do 2500 m
Litologia	zlepieńce, łupki piaskowce, tufy ryolitowe

Wstęp

Formacja Fort Crittenden jest położona na południu stanu Arizona w Stanach Zjednoczonych. Jej wiek szacuje się na santon i kampan.

Charakterystyka

Formację Fort Crittenden głównie tworzą skały osadowe pochodzenia rzecznego oraz jeziorowego. Jest ona nieformalnie podzielona na pięć ogniw ze względu na budujące je skały: łupki, dolny czerwony zlepieniec, brązowy zlepieniec, górny zlepieniec i tuf ryolitowy. Maksymalnie miąższość skał wynosi 2,5 km. Najniższe osady opisywanej formacji stykają się z formacją Turney Ranch, zaś najwyższe - Sarelo (Dalman i in., 2018; Caylor i in., 2021). Formacja Fort Crittenden swoim wiekiem odpowiada formacji Ringbone z Nowego Meksyku. Mają one bardzo zbliżoną budowę oraz skamieniałości kręgowców. Jednak Smith (2019) w swoim doktoracie zauważył, że wiek skał andezytowych pokrywających szczyt formacji Ringbone ogranicza się do przedziału czasowego wynoszącego 71,4-70,5 Ma. Natomiast wiek najwyższych osadów formacji Fort Crittenden wynosi co najmniej 75 Ma. Zatem różnica w zakończeniu akumulacji osadów między obydwoma formacjami wynosi ok. 4 Ma. Dotychczas uważano, że wiek formacji Fort Crittenden przypada na późny kampan, jednak badanie Caylor i in. (2021) wykazało, że mieści się w przedziale 86-76 Ma.

Paleofauna

Fauna dinozaurów nie różniła się specjalnie od innych miejsc w późnej kredzie na terenach Stanów Zjednoczonych. W osadach formacji Fort Crittenden odnaleziono hadrozauryda, ceratopsyda, nieokreślonego tytanozaura, tyranozauryda, dromeozaurydy, niezidentyfikowanego teropoda, krokodyle, żółwie, łuskonośne, ryby kostnoszkieletowe i chrzęstnoszkieletowe oraz morskie bezkręgowce. Wszystkie skamieniałości kręgowców pochodzą z najniższych skał łupkowych. Jedynym nazwanym dinozaurem z tej formacji jest centrozauryn Crittendenceratops.

Dinozaury

Dinozaury
Takson	Materiał kopalny	Komentarz	Grafika
Crittendenceratops krzyzanowskii	Holotyp (NMMNH P-34906) to niekompletna prawa kość ciemieniowa i prawie kompletna lewa kość łuskowa. Materiał przypisany to siedem kolejnych okazów, obejmujących tylną część k. zębowej (ASDM 380), trzy zęby (ASDM, 884, 1133 i 1138), k. łuskową (ASDM 1975) i dwa mniejsze fragmenty kryzy (ASDM 1935 i ASDM 1981).	Centrozauryn blisko spokrewniony z Menefeeceratops.
Niezidentyfikowany hadrozauryd	niekompletna kość udowa (ASDM 920), niekompletny kręg (ASDM 919)	Niediagnostyczny takson.
Niezidentyfikowany tytanozaur	kręg ogonowy (UALP 4005)	Budowa kręgu jest bardzo zbliżona do tego u Alamosaurus.
Niezidentyfikowany tyranozauryd	zęby	Niediagnostyczny takson
Niezidentyfikowane dromeozaurydy	zęby	Niediagnostyczne taksony.

Bibliografia

Caylor, E. A., Carrapa, B., Sundell, K., DeCelles, P. G., & Smith, J. M. (2021). "Age and deposition of the Fort Crittenden Formation: A window into Late Cretaceous Laramide and Cenozoic tectonics in southeastern Arizona". Bulletin, 133(9-10), 1996-2016. doi:10.1130/B35808.1

Dalman, S.G., Hodnett, J.-P.M., Lichtig, A.J. & Lucas, S.G. (2018). "A new ceratopsid dinosaur (Centrosaurinae: Nasutoceratopsini) from the Fort Crittenden Formation, Upper Cretaceous (Campanian) of Arizona". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin. 79: 141–164

Heckert, A. B., Lucas, S. G., & Krzyzanowski, S. E. (2003). "Vertebrate fauna of the late Campanian (Judithian) Fort Crittenden Formation, and the age of Cretaceous vertebrate faunas of southeastern Arizona (USA)". Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie-Abhandlungen, 343-364.

McCord, R., Tegowski, B. J., & Scarborough, R. (2001). "Ongoing research in the Late Cretaceous Fort Crittenden Formation, southeastern Arizona: the non-dinosaurian vertebrate fauna". Mesa Southwest Mus Bull, 8, 65-71.

Smith, J. M. (2019). "U-Pb Geochronology Of Igneous Rocks In Southeastern Arizona To Constrain A Minimum Age Of Deposition For The Fort Crittenden Formation With Implications For Laramide Tectonics". The University od Arizona (dysertacja doktorska)