|
|
| Linia 1: |
Linia 1: |
| − | Hasło zostanie przeniesione do ''[[Dacentrurus]]'' (za Sánchez-Fenollosa i in. (2024))
| + | #PATRZ [[Dacentrurus]] |
| − | | |
| − | {{DISPLAYTITLE:''Miragaia''}}
| |
| − | {{Opis
| |
| − | |Autor = [[Maciej Ziegler]], [[Łukasz Czepiński]]
| |
| − | |Korekta = [[Daniel Madzia]], [[Tomasz Skawiński]], [[Kamil Kamiński]]
| |
| − | |nazwa = ''Miragaia'' (miragaja)
| |
| − | |długość = 6-7 m
| |
| − | |wysokość =
| |
| − | |masa = 1-2 t
| |
| − | |dieta = roślinożerny
| |
| − | |miejsce = [[Portugalia]] – Miragaia, ?[[USA]] - Wyoming
| |
| − | <small>([[formacja|formacje]] [[Sobral]] i ?[[Morrison]])</small>
| |
| − | |czas = {{Występowanie|153|145}}
| |
| − | ok. 153-145 [[Ma]]<br>
| |
| − | <small>[[późna jura]] (późny [[kimeryd]] - wczesny [[tyton]])</small>
| |
| − | |systematyka
| |
| − | = [[Dinosauria]]
| |
| − | | |
| − | [[Ornithischia]]
| |
| − | | |
| − | [[Thyreophora]]
| |
| − | | |
| − | [[Stegosauria]]
| |
| − | | |
| − | [[Stegosauridae]]
| |
| − | | |
| − | [[Dacentrurinae]]
| |
| − | |grafika = Miragaia by PrehistoryByLiam.jpg
| |
| − | |podpis = Rekonstrukcja przyżyciowa ''Miragaia''. Autor: PrehistoryByLiam [https://www.deviantart.com/prehistorybyliam/art/Miragaia-782539361?fbclid=IwAR2IIci6YeYDQokmAwiTa9Vz99uDjodSdd1uMxwoCkppJRPiH2eZTFu29F8].
| |
| − | |PorównanieGrupa =
| |
| − | |PorównanieDługość =
| |
| − | |mapa =
| |
| − | <display_points type="terrain" zoom=6>
| |
| − | 39.2396, -9.2675~ formacja [[Sobral]], Miragaia, [[Portugalia]]|<small>''Miragaia longicollum'' - '''ML 433''' ([[holotyp]]) i ML 433-A.<br>
| |
| − | </display_points>
| |
| − | }}
| |
| − | ==Wstęp==
| |
| − | ''Miragaia longicollum'' to stegozauryd z późnej jury Portugalii. Charakteryzuje się niezwykle długą szyją, jak na dinozaura ptasiomiednicznego. Uważano, że ''M. longicollum'' może być [[młodszy synonim|młodszym synonimem]] ''[[Dacentrurus]] armatus'', lecz najnowsze odkrycia przeczą temu.
| |
| − | | |
| − | ==Etymologia==
| |
| − | Nazwa dinozaura pochodzi od lokalizacji i jednostki geologicznej, w której odkryto jego pozostałości. Nazwę ''Miragaia'' można też interpretować jako "wspaniała bogini Ziemi" (''Mira'' - można odczytać jako żeńską formę ''mirus'', czyli "wspaniały", a ''Gaia'' to grecka bogini Ziemi - Gaja). Epitet gatunkowy - ''longicollum'' - odnosi się do długiej szyi (z łac. ''longus'' - "długi" + łac. ''collum'' - "szyja").
| |
| − | | |
| − | ==Materiał kopalny==
| |
| − | ''Miragaia longicollum'' została opisana na podstawie częściowego, artykułowanego szkieletu i zawiera jedyne znane szczątki czaszki wśród europejskich stegozaurów. [[Holotyp]] to niemal kompletna przednia część szkieletu (ML 433) z niekompletną czaszką (prawa kość przedszczękowa, część lewej k. szczękowej, lewa k. nosowa, prawa zaoczodołowa, obie kości kątowe), 15 kręgów szyjnych (brak dźwigacza i obrotnika) z powiązanymi żebrami, dwa kręgi grzbietowe, obie kości: krucze, łopatki, ramienne, promieniowe, łokciowe, jedna kość śródręcza, trzy paliczki, 12 fragmentów żeber, szewron, kolec skórny i 13 płyt.
| |
| − | | |
| − | Drugi okaz (ML 433-A) to należące do młodego osobnika dwa trzony kręgów grzbietowych, trzy łuki neuralne z grzbietu, obie kości łonowe i lewa biodrowa. Nie ma pewności, czy to rzeczywiście szczątki ''M. longicollum'', w każdym razie odnaleziono go bardzo blisko holotypu.
| |
| − | | |
| − | W 2019 r. opisano trzeci okaz – MG 4863. Obejmuje on fragmenty czaszki, większość kręgów (w tym 25 ogonowych), elementy miednicy i kończyn, a także liczne drobne fragmenty. Jest to najbardziej kompletny szkielet dinozaura znaleziony w Portugalii i jeden z najbardziej kompletnych okazów stegozaura na świecie (Costa i Mateus, 2019).
| |
| − | | |
| − | ==Lokalizacja i stratygrafia==
| |
| − | Okaz typowy znaleziono niedaleko Miragaia w gminie Lourinhã w Portugalii. Osady pochodzą z późnej jury (górny [[kimeryd]] - dolny [[tyton]]) z jednostki Miragaia formacji Sobral (grupa Lourinhã).
| |
| − | | |
| − | ==Budowa i paleoekologia==
| |
| − | [[Plik:Miragaia_by_vasix.jpg|300px|thumb|right|Rekonstrukcja. Autor: [http://vasix.deviantart.com/art/Miragaia-longicollum-400134736 Vasika Yasanjith Udurawane (vasix)].]]
| |
| − | | |
| − | [[Plik:Miragaia_%26_Dacentrurus.jpg|300px|thumb|right|Sylwetki z zaznaczonymi elementami szkieletu: A - ''[[Dacentrurus]] armatus'', B - ''M. longicollum'' (holotyp), C - ''M. longicollum'' (okaz MG 4863). Źródło: Costa i Mateus (2019).]]
| |
| − | | |
| − | [[Plik:Ceratosaurus_vs_miragaia_by_maiorz.jpg|300px|thumb|right|''Ceratosaurus'' atakujący ''Miragaia''. Autor: [http://maiorz.deviantart.com/art/ceratosaurus-vs-miragaia-138772491 Marzio Mereggia (maiorz)].]]
| |
| − | | |
| − | [[Plik:Miragaia_longicollum.jpg|300px|thumb|right|Rekonstrukcja szkieletu. Fot.: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Miragaia_longicollum.jpg Ghedoghedo].]]
| |
| − | | |
| − | ''Miragaia'' miała długą szyję złożoną z przynajmniej 17 kręgów szyjnych. To o 8 kręgów szyjnych więcej niż u szyj bazalnych ptasiomiednicznych, takich jak ''[[Scutellosaurus]]''. ''Miragaja'' ma więcej kręgów szyjnych niż większość zauropodów. To prawie najwyższa wartość ze wszystkich nieptasich archozaurów (więcej miał przynajmniej ''[[Mamenchisaurus]] youngi'', bo aż 18). Długość szyi była spowodowana przez zmianę przednich kręgów grzbietowych w szyjne i, prawdopodobnie, wydłużenie trzonów. Wszystkie te anatomiczne cechy są zbieżnością ewolucyjną z cechami u szyj zauropodów. W toku ewolucji stegozaurów można zaobserwować wydłużanie szyi - o ile ''[[Huayangosaurus]]'' miał ich 9, to ''[[Stegosaurus]]'' 12-13, a ''[[Hesperosaurus]]'' 13. ''Miragaja'' jest zwieńczeniem tego trendu. Powodem wydłużenia szyi mogły być: przystosowanie do żerowania na roślinach na wysokości nie zajętej przez inne taksony, selekcja płciowa lub, czego nie zasugerowano w pracy [[Octávio Mateus|Mateusa]] i in. ([[2009]]) do lepszej widoczności - miragaja mogła być może dzięki niej szybciej wypatrzyć drapieżnika i lepiej wycelować ogonem uzbrojonym w ostre kolce. Lecz długa szyja mogła także ułatwić teropodom upolowanie stegozaura. Hipotezę o przystosowaniu do sięgania wyżej po rośliny poddano w wątpliwość - długa szyja pozwalała sięgać na wysokość do 2,5 m, lecz typowa wysokość na której znajdowała się głowa to 1-1,5 m, co odpowiada także rodzajom ''[[Draconyx]]'' i ''[[Stegosaurus]]''. Maksymalny zasięg szyi miragai przekracza ''[[Stegosaurus]]'' o 30 cm. Pozwalało to żerować na roślinach skrzypowych i olbrzymkowcach (paprociach drzewiastych). Co ciekawe w mniej więcej tym samym czasie w Ameryce Południowej żył zauropod ''[[Brachytrachelopan]]'', który, jak się przypuszcza, zajmował niszę ekologiczną zajmowaną przeważnie przez dinozaury ptasiomiedniczne.
| |
| − | | |
| − | Dzięki opisaniu nowego okazu w 2019 r. możliwe było pełniejsze odtworzenie wyglądu miragaji, a w szczególności pokrywających górną część jej ciała płyt i kolców. Nad szyją znajdowały się stosunkowo niewielkie, cienkie płytki z charakterystycznym wycięciem w tylnej części. Na grzbiecie wyrastały większe i wyższe płyty, nad biodrami przyjmowały one formę pośrednią między płytami a kolcami, po czym stopniowo przechodziły w kolce umieszczone na ogonie. Nad przednią częścią ogona sterczały duże kolce o grubej podstawie, skierowane nieco do tyłu. Z tyłu ogona znajdowały się mniejsze kolce, natomiast na samej końcówce – wydłużone, przekraczające 1 m długości (Costa i Mateus, 2019).
| |
| − | | |
| − | Budowa przednich kończyn miragaji wskazuje na ich silną muskulaturę, dzięki czemu mogły one niejako zakotwiczyć przednią część tułowia, umożliwiając szybki obrót jego tylnej części. W przedniej części ogona znajdowały się silne mięśnie, podczas gdy reszta ogona była bardzo elastyczna, co pozwalało na wymachiwanie nim niczym biczem. Były to zapewne adaptacje obronne, pozwalające na podejmowanie walki nawet z dużymi teropodami, takimi jak ''[[Torvosaurus]]'' (Costa i Mateus, 2019).
| |
| − | | |
| − | ==Pozycja filogenetyczna==
| |
| − | Jak wynika z przeprowadzonej przez autorów opisu dinozaura analizy kladystycznej (na podstawie [[Susannah Maidment|Maidment]] i in., [[2008]] z dodatkowymi czterema cechami), ''Miragaia'' jest blisko spokrewniona z ''[[Dacentrurus]]''. Dla tych zwierząt nazwano nowy [[klad]] - [[Dacentrurinae]]. Nazwa [[Dacentrurinae]] została zdefiniowana jako "najszerszy [[klad]] zawierający wszystkie stegozaury bliżej spokrewnione z ''[[Dacentrurus]] armatus'' niż z ''[[Stegosaurus#S._armatus|Stegosaurus armatus]]''. Jest to klad siostrzany do [[Stegosaurinae]], który zawiera ''[[Stegosaurus]] armatus'', ''S. mjosi'' (''[[Hesperosaurus]]'') i ''S. homheni'' (''[[Wuerhosaurus]]''). Analiza wykazała, że ''[[Dacentrurus]]'' jest [[zaawansowany]]m stegozaurydem, wbrew wcześniejszym badaniom, w których figurował on jako najbardziej [[bazalny]] członek [[Stegosauridae]].
| |
| − | | |
| − | ==Synonim ''Dacentrurus''?==
| |
| − | Początkowo wzięto szczątki miragai za pochodzące od ''[[Dacentrurus]]''. Jak pisze [[Adam Yates]] na blogu ''Dracovenator'', być może to rzeczywiście szczątki tego dinozaura, który jest znany głównie z pozostałości tylnej części ciała. Żadnej z cech, których kombinacja jest diagnozą ''Miragaia longicollum'' nie można porównać z ''Dacentrurus armatus''. Inne różnice, zawarte w danych, które posłużyły do wyznaczenia pozycji systematycznej poprzez analizę kladystyczną, są zmienne (np. stosunek długości do szerokości kości ramiennej). Ponadto, różnice między dacentrurem a miragają są mniejsze niż między gatunkami stegozaura (uznanymi za takie w pracy Maidment i in. - 2008, lecz równie dobrze można by je uznać za odrębne rodzaje, które można połączyć np. nowym kladem Stegosaurini, a nie łączyć w jeden [[rodzaj]]). Również Ortega i in. ([[2009]]), Cobos i in. ([[2010]]) oraz Cobos i Gasco ([[2013]]) sugerują tożsamość ''Miragaia longicollum'' i ''Dacentrurus armatus''.
| |
| − | | |
| − | Wydaje się, że opisanie w 2019 r. nowego okazu miragaji ostatecznie zakończyło ten spór. Dzięki stosunkowo kompletnym szczątkom możliwe było wreszcie pełniejsze porównanie budowy miragaji z holotypem dacentrura. Okazało się, że są to odrębne taksony, różniące się budową kręgów i miednicy (Costa i Mateus, 2019).
| |
| − | | |
| − | ==?''Miragaia longispinus''==
| |
| − | Costa i Mateus (2019) uznali, że opisany w 2016 r. rodzaj ''[[Alcovasaurus]]'' jest na tyle blisko spokrewniony z ''M. longicollum'', iż powinien być uznany jedynie za drugi gatunek miragaji. Rozszerzyłoby to zasięg występowania rodzaju ''Miragaia'' o stan Wyoming w USA.
| |
| − | | |
| − | ==Spis gatunków==
| |
| − | {| class="wikitable"
| |
| − | | {{V|''Miragaia''}}
| |
| − | | {{Kpt|[[Octávio Mateus|Mateus]], [[Susannah Maidment|Maidment]]}} i {{Kpt|[[Nicolai Christiansen|Christiansen]]}}, [[2009]]
| |
| − | |-
| |
| − | | = ?''[[Alcovasaurus]]''
| |
| − | | {{Kpt|[[Peter Galton|Galton]]}} i {{Kpt|[[Kenneth Carpenter|Carpenter]]}}, [[2016]]
| |
| − | |-
| |
| − | | {{V|''M. longicollum''}}
| |
| − | | {{Kpt|Mateus, Maidment}} i {{Kpt|Christiansen}}, 2009
| |
| − | |-
| |
| − | |{{V|?''M. longispinus''}}
| |
| − | | ({{Kpt|[[Charles Gilmore|Gilmore]]}}, [[1914]]) {{Kpt|[[Francosco Costa|Costa]]}} i {{Kpt|[[Octavio Mateus|Mateus]]}}, [[2019]]
| |
| − | |-
| |
| − | | = ''[[Alcovasaurus]] longispinus''
| |
| − | | {{Kpt|[[Peter Galton|Galton]]}} i {{Kpt|[[Kenneth Carpenter|Carpenter]]}}, [[2016]]
| |
| − | |}
| |
| − | | |
| − | ==Bibliografia==
| |
| − | <small>Cobos, A., Royo-Torres, R., Luque, L., Alcala, L. & Mampel, L., (2010) "An Iberian stegosaurs paradise: The Villar del Arzobispo Formation (Tithonian–Berriasian) in Teruel (Spain)" Palaeogeography,
| |
| − | Palaeoclimatology, Palaeoecology, 293 (1-2), 223-236. [[doi:10.1016/j.palaeo.2010.05.024]]
| |
| − | | |
| − | Cobos, A. & Gascó, F. (2013) "New vertebral remains of the stegosaurian dinosaur Dacentrurus from Riodeva (Teruel, Spain)" Geogaceta, 53, 17-20.
| |
| − | | |
| − | Costa, F., Mateus, O. (2019) “Dacentrurine stegosaurs (Dinosauria): A new specimen of ''Miragaia longicollum'' from the Late Jurassic of Portugal resolves taxonomical validity and shows the occurrence of the clade in North America.” PLoS ONE 14(11): e0224263. [[https://doi.org/10.1371/journal.pone.0224263]].
| |
| − | | |
| − | Mateus, O., Maidment, S.C.R. & Christiansen, N.A. (2009) "A new long-necked 'sauropod-mimic' stegosaur and the evolution of the plated dinosaurs" Proceeding of the Royal Society B 276, 1663, 1815-1821 Opublikowane online 25.02.2009 doi: 10.1098/rspb.2008.1909
| |
| − | | |
| − | Ortega, F., Malafaia, E., Escaso, F., Pérez García, A. & Dantas, P. (2009) "Faunas de répteis do Jurássico Superior de Portugal" Paleolusitana, 1, 43-56.
| |
| − | | |
| − | Pi, L., Ou, Y., & Ye, Y. (1996) "A new species of sauropod from Zigong, Sichuan, Mamenchisaurus youngi" Zigong Dinosaur Museum Papers on Geosciences Contributed to the 30th International Geological Congress 1996: 87-91
| |
| − | [tłumaczenie na angielski Willa Downsa, 2000]
| |
| − | | |
| − | http://dml.cmnh.org/2009Feb/msg00249.html
| |
| − | | |
| − | Yates, A. online 2009 http://dracovenator.blogspot.com/2009/02/stegopod.html
| |
| − | </small>
| |
| − | | |
| − | [[Kategoria:Dinosauria]]
| |
| − | [[Kategoria:Ornithischia]]
| |
| − | [[Kategoria:Thyreophora]]
| |
| − | [[Kategoria:Stegosauria]]
| |
| − | [[Kategoria:Europa]]
| |
| − | [[Kategoria:Portugalia]]
| |
| − | [[Kategoria:Mezozoik]]
| |
| − | [[Kategoria:Jura]]
| |
| − | [[Kategoria:Kimeryd]]
| |
| − | [[Kategoria:Tyton]]
| |
