Rinchenia: Różnice pomiędzy wersjami
(Utworzył nową stronę „{{DISPLAYTITLE:''Rinchenia''}} <small> {| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | Autor: | Korekta: |- |Kamil Kamiński |} </small> ---- {| class="w...”) |
m (→Budowa) |
||
| (Nie pokazano 14 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{DISPLAYTITLE:''Rinchenia''}} | {{DISPLAYTITLE:''Rinchenia''}} | ||
| − | + | {{Opis | |
| − | { | + | |Autor = [[Kamil Kamiński]] |
| − | | Autor | + | |Korekta = |
| − | + | |nazwa = ''Rinchenia'' (rynchenia) | |
| − | + | |długość = 2,2 m <ref name="Molina-Larramendi">Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). "Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes". wyd. Princeton University Press. </ref> | |
| − | + | |wysokość = 90 cm (w biodrach) <ref name="Molina-Larramendi"></ref> | |
| − | | | + | |masa = 36 kg <ref name="Molina-Larramendi"></ref> |
| − | + | |dieta = mięsożerny\wszystkożerny | |
| − | + | |miejsce = [[Mongolia]] - Ajmak Południowogobijski | |
| − | + | <small>([[formacja]] [[Nemegt]] - Altan Uul II)</small> | |
| − | + | |czas = {{Występowanie|69|67}} | |
| − | + | ok.?69-67 [[Ma]] (??66,7<ref>datowanie U-Pb i spektrometryczne zębów tarbozaurów ze środkowej części formacji Nemegt wykazały, że ich wiek sięga ok. 66, 7, ale nie wiadomo dokładnie na jaką rozpiętość czasową mastrychtu rozciągają się pozostałe skały tej formacji. Podana wartość jest stosunkowo bezpieczna. Tanabe M., Aoki K., Chiba K., Saneyoshi M., Kodaira S., Nishido H., Mainbayar B., Tsogtbaatar K., Ishigaki S. 2023. Apatite U–Pb dating of dinosaur teeth from the Upper Cretaceous Nemegt Formation in the Gobi Desert, Mongolia: Contribution to depositional age constraints. Island Arc 32: e12488.</ref>) [[Ma]]<br> | |
| − | + | <small>[[późna kreda]] (środkowy-?późny [[mastrycht]])</small> | |
| − | |- | + | |systematyka = |
| − | + | [[Dinosauria]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |- | ||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | | [[Mongolia]] | ||
| − | |||
| − | <small>([[formacja]] [[Nemegt]])</small> | ||
| − | |- | ||
| − | |||
| − | |||
| − | <small> [[późna kreda]] ([[mastrycht]])</small> | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
[[Theropoda]] | [[Theropoda]] | ||
| Linia 44: | Linia 26: | ||
[[Oviraptoridae]] | [[Oviraptoridae]] | ||
| − | + | [[Oviraptorinae]] | |
| − | | | + | |grafika = Rinchenia Restoration.png |
| − | + | |podpis = Rekonstrukcja. Autor: PaleoNeolitic. [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Rinchenia_Restoration.png] | |
| − | [https:// | + | |PorównanieGrupa = Oviraptorosauria |
| − | | | + | |PorównanieDługość = 2.2 |
| − | + | |mapa = | |
| − | + | }} | |
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
''Rinchenia'' to [[rodzaj]] małego [[Oviraptorosauria|owiraptorozaura]] z późnej kredy Mongolii. Znany jest z zaledwie jednego, ale za to niemal kompletnego okazu. Podobnie jak w przypadku kilku innych mongolskich owiraptorydów, jego szczątki początkowo przypisywano do rodzaju ''[[Oviraptor]]''. | ''Rinchenia'' to [[rodzaj]] małego [[Oviraptorosauria|owiraptorozaura]] z późnej kredy Mongolii. Znany jest z zaledwie jednego, ale za to niemal kompletnego okazu. Podobnie jak w przypadku kilku innych mongolskich owiraptorydów, jego szczątki początkowo przypisywano do rodzaju ''[[Oviraptor]]''. | ||
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| − | Nazwa ''Rinchenia'' pochodzi od znanego mongolskiego paleontologa [[Rinchen Barsbold|Rinchena Barsbolda. Epitet gatunkowy ''mongoliensis'' nawiązuje do faktu odkrycia jego szczątków na terenie Mongolii. | + | Nazwa ''Rinchenia'' pochodzi od znanego mongolskiego paleontologa [[Rinchen Barsbold|Rinchena Barsbolda]]. Epitet gatunkowy ''mongoliensis'' nawiązuje do faktu odkrycia jego szczątków na terenie Mongolii. |
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| − | + | [[Plik:Rinchenia holotype skull.jpg|300px|thumb|right|Czaszka rynchenii. Źródło: Funston i in., 2020 [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Rinchenia_holotype_skull.jpg].]] | |
| + | [[Holotyp]] (MPC-D 100/32A) to niemal kompletny szkielet wraz z czaszką. Brakuje tylko niektórych elementów kończyn i miednicy ([[Michael Mortimer|Mortimer]], online). Wg Funstona i współpracowników (2018), pomimo iż wiemy, że szkielet ten pochodzi ze stanowiska Altan Uul II, nie znamy jego dokładnego miejsca położenia. | ||
==Historia odkryć i badań== | ==Historia odkryć i badań== | ||
| − | Pierwsze szczątki ''Rinchenia'' zostały opisane przez Barsbolda jako nowy [[gatunek]] owiraptora - ''[[Oviraptor]] mongoliensis''. Dopiero w 1997 r. ten sam naukowiec uznał, że jest to nowy [[rodzaj]] dinozaura, który nazwał nieoficjalnie ''Rinchenia''. Nie podał jednak w swoim opisie żadnych specyficznych cech tego zwierzęcia, dlatego aż do 2004 r. | + | Pierwsze szczątki ''Rinchenia'' zostały opisane przez Barsbolda jako nowy [[gatunek]] owiraptora - ''[[Oviraptor]] mongoliensis''. Dopiero w 1997 r. ten sam naukowiec uznał, że jest to nowy [[rodzaj]] dinozaura, który nazwał nieoficjalnie ''Rinchenia''. Nie podał jednak w swoim opisie żadnych specyficznych cech tego zwierzęcia, dlatego aż do 2004 r. pozostawało ono ''[[nomen nudum]]''. W 2018 roku zespół paleontologów prowadzony przez Funstona (2018) oficjalnie opisał i zdiagnozował rynchenię. |
[[Plik: Rinchenia_mongoliensis_by_pilsator.jpg|300px|thumb|right|Rekonstrukcja głowy. Autor: pilsator [https://pilsator.deviantart.com/art/Rinchenia-mongoliensis-178543463].]] | [[Plik: Rinchenia_mongoliensis_by_pilsator.jpg|300px|thumb|right|Rekonstrukcja głowy. Autor: pilsator [https://pilsator.deviantart.com/art/Rinchenia-mongoliensis-178543463].]] | ||
==Budowa== | ==Budowa== | ||
| − | Jak w zasadzie wszystkie owiraptorydy, ''Rinchenia'' była niewielkim, ptakopodobnym i zapewne opierzonym teropodem. Czaszka holotypu mierzyła niespełna 16 cm. Z przodu znajdował się ostry, bezzębny dziób. Szczyt czaszki wieńczył wysoki grzebień, większy niż np. u ''[[Citipati]]'' czy ''[[Nemegtomaia]]'', i przesunięty bardziej do tyłu. Stosunek długości kości promieniowej do ramiennej wynosił mniej niż 0,8, podobnie jak u | + | Jak w zasadzie wszystkie owiraptorydy, ''Rinchenia'' była niewielkim, ptakopodobnym i zapewne opierzonym teropodem. Czaszka holotypu mierzyła niespełna 16 cm. Z przodu znajdował się ostry, bezzębny dziób. Szczyt czaszki wieńczył wysoki grzebień, większy niż np. u ''[[Citipati]]'' czy ''[[Nemegtomaia]]'', i przesunięty bardziej do tyłu. Zbudowany był głównie z kości nosowych. Stosunek długości kości promieniowej do ramiennej wynosił mniej niż 0,8, podobnie jak u ''[[Heyuannia]]''. U ''[[Citipati]]'' czy ''[[Conchoraptor]]'' stosunek ten był wyższy (Fanti i in., 2012). Od innych owiraptorydów odróżniała się szczegółami budowy czaszki, kręgów oraz kości tworzących szkielet obwodowy tego maniraptora (Funston i in., 2018). |
[[Plik: Nemegt_showdown_by_alexandernevsky.jpg|300px|thumb|right|Dwa osobniki ''Rinchenia'' w towarzystwie ''[[Tarbosaurus]]'', ''[[Gallimimus]]'' i ''[[Therizinosaurus]]''. Autor: Alexander Lovegrove [https://alexanderlovegrove.deviantart.com/art/Nemegt-Showdown-80403697].]] | [[Plik: Nemegt_showdown_by_alexandernevsky.jpg|300px|thumb|right|Dwa osobniki ''Rinchenia'' w towarzystwie ''[[Tarbosaurus]]'', ''[[Gallimimus]]'' i ''[[Therizinosaurus]]''. Autor: Alexander Lovegrove [https://alexanderlovegrove.deviantart.com/art/Nemegt-Showdown-80403697].]] | ||
| Linia 74: | Linia 57: | ||
|- | |- | ||
| = „Rinchenia” | | = „Rinchenia” | ||
| − | | {{Kpt| | + | | {{Kpt|Barsbold}}, [[1997]] |
|- | |- | ||
|{{V|''R. mongoliensis''}} | |{{V|''R. mongoliensis''}} | ||
| − | |({{Kpt | + | |({{Kpt|Barsbold}}, [[1986]]) {{Kpt||Osmólska, Currie}} i {{Kpt|Barsbold}}, 2004 |
|- | |- | ||
| = ''[[Oviraptor]] mongoliensis'' | | = ''[[Oviraptor]] mongoliensis'' | ||
| − | |{{ | + | |{{KptBarsbold}}, 1986 |
|- | |- | ||
| − | | = | + | | = “Rinchenia” ''mongoliensis'' |
| − | |({{Kpt| | + | |({{Kpt|Barsbold}}, 1986) {{Kpt|Barsbold}}, 1997 |
|- | |- | ||
| = ''[[Citipati]] mongoliensis'' | | = ''[[Citipati]] mongoliensis'' | ||
| − | |({{Kpt| | + | |({{Kpt|Barsbold}}, 1986) {{Kpt|[[Gregory Paul|Paul]]}}, [[2010]] |
|- | |- | ||
|} | |} | ||
| Linia 92: | Linia 75: | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
<small>Fanti, F., Currie, P.J., Badamgarav, D. (2012) “New specimens of ''Nemegtomaia'' from the Baruungoyot and Nemegt Formations (Late Cretaceous) of Mongolia”. PLoS ONE. 7(2), e31330. | <small>Fanti, F., Currie, P.J., Badamgarav, D. (2012) “New specimens of ''Nemegtomaia'' from the Baruungoyot and Nemegt Formations (Late Cretaceous) of Mongolia”. PLoS ONE. 7(2), e31330. | ||
| + | |||
| + | Funston, G.F., Mendonca, S.E., Currie, P.J., Barsbold, R., Barsbold, R. (2018). "Oviraptorosaur anatomy, diversity and ecology in the Nemegt Basin". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology. 494: 101–120. [https://doi.org/10.1016%2Fj.palaeo.2017.10.023] | ||
| + | |||
| + | Funston, G.F., Tsogtbaatar, C., Tsogtbaatar, K., Kobayashi, Y., Sullivan, C., Currie, P.J. (2020). "A new two-fingered dinosaur sheds light on the radiation of Oviraptorosauria". Royal Society Open Science. 7 (10): 201184 [http://dx.doi.org/10.1098/rsos.201184] | ||
Holtz, T. (2012) ''Dinosaurs'' (suplement) [https://www.geol.umd.edu/~tholtz/dinoappendix/HoltzappendixWinter2011.pdf] | Holtz, T. (2012) ''Dinosaurs'' (suplement) [https://www.geol.umd.edu/~tholtz/dinoappendix/HoltzappendixWinter2011.pdf] | ||
| − | Mortimer, M. (online | + | Mortimer, M. (online 2024) [http://theropoddatabase.com/Oviraptorosauria.htm#Rincheniamongoliensis]. |
| − | </small> | + | |
| + | Yu, Y., Wang, K., Chen, S., Sullivan, C., Wang, S., Wang, P., Xu, X. (2018) "A new caenagnathid dinosaur from the Upper Cretaceous Wangshi Group of Shandong, China, with comments on size variation among oviraptorosaurs". Scientific Reports, 8 [[doi:10.1038/s41598-018-23252-2]]. | ||
| + | <references/></small> | ||
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
Aktualna wersja na dzień 14:55, 30 cze 2024
| Autor: | Kamil Kamiński |
| Rinchenia (rynchenia) | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Długość | 2,2 m [1] | ||||
| Wysokość | 90 cm (w biodrach) [1] | ||||
| Masa | 36 kg [1] | ||||
| Dieta | mięsożerny\wszystkożerny | ||||
| Miejsce | Mongolia - Ajmak Południowogobijski | ||||
| Czas |
ok.?69-67 Ma (??66,7[2]) Ma | ||||
| Systematyka | Dinosauria | ||||
 Rekonstrukcja. Autor: PaleoNeolitic. [4]
Porównanie wielkości Rinchenia i człowieka. | |||||
Wstęp
Rinchenia to rodzaj małego owiraptorozaura z późnej kredy Mongolii. Znany jest z zaledwie jednego, ale za to niemal kompletnego okazu. Podobnie jak w przypadku kilku innych mongolskich owiraptorydów, jego szczątki początkowo przypisywano do rodzaju Oviraptor.
Etymologia
Nazwa Rinchenia pochodzi od znanego mongolskiego paleontologa Rinchena Barsbolda. Epitet gatunkowy mongoliensis nawiązuje do faktu odkrycia jego szczątków na terenie Mongolii.
Materiał kopalny
Czaszka rynchenii. Źródło: Funston i in., 2020 [1].
Holotyp (MPC-D 100/32A) to niemal kompletny szkielet wraz z czaszką. Brakuje tylko niektórych elementów kończyn i miednicy (Mortimer, online). Wg Funstona i współpracowników (2018), pomimo iż wiemy, że szkielet ten pochodzi ze stanowiska Altan Uul II, nie znamy jego dokładnego miejsca położenia.
Historia odkryć i badań
Pierwsze szczątki Rinchenia zostały opisane przez Barsbolda jako nowy gatunek owiraptora - Oviraptor mongoliensis. Dopiero w 1997 r. ten sam naukowiec uznał, że jest to nowy rodzaj dinozaura, który nazwał nieoficjalnie Rinchenia. Nie podał jednak w swoim opisie żadnych specyficznych cech tego zwierzęcia, dlatego aż do 2004 r. pozostawało ono nomen nudum. W 2018 roku zespół paleontologów prowadzony przez Funstona (2018) oficjalnie opisał i zdiagnozował rynchenię.
Rekonstrukcja głowy. Autor: pilsator [2].
Budowa
Jak w zasadzie wszystkie owiraptorydy, Rinchenia była niewielkim, ptakopodobnym i zapewne opierzonym teropodem. Czaszka holotypu mierzyła niespełna 16 cm. Z przodu znajdował się ostry, bezzębny dziób. Szczyt czaszki wieńczył wysoki grzebień, większy niż np. u Citipati czy Nemegtomaia, i przesunięty bardziej do tyłu. Zbudowany był głównie z kości nosowych. Stosunek długości kości promieniowej do ramiennej wynosił mniej niż 0,8, podobnie jak u Heyuannia. U Citipati czy Conchoraptor stosunek ten był wyższy (Fanti i in., 2012). Od innych owiraptorydów odróżniała się szczegółami budowy czaszki, kręgów oraz kości tworzących szkielet obwodowy tego maniraptora (Funston i in., 2018).
Dwa osobniki Rinchenia w towarzystwie Tarbosaurus, Gallimimus i Therizinosaurus. Autor: Alexander Lovegrove [3].
Spis gatunków
| Rinchenia | Osmólska, Currie i Barsbold, 2004 |
| = „Rinchenia” | Barsbold, 1997 |
| R. mongoliensis | (Barsbold, 1986) i Barsbold, 2004 |
| = Oviraptor mongoliensis | Szablon:KptBarsbold, 1986 |
| = “Rinchenia” mongoliensis | (Barsbold, 1986) Barsbold, 1997 |
| = Citipati mongoliensis | (Barsbold, 1986) Paul, 2010 |
Bibliografia
Fanti, F., Currie, P.J., Badamgarav, D. (2012) “New specimens of Nemegtomaia from the Baruungoyot and Nemegt Formations (Late Cretaceous) of Mongolia”. PLoS ONE. 7(2), e31330.
Funston, G.F., Mendonca, S.E., Currie, P.J., Barsbold, R., Barsbold, R. (2018). "Oviraptorosaur anatomy, diversity and ecology in the Nemegt Basin". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology. 494: 101–120. [5]
Funston, G.F., Tsogtbaatar, C., Tsogtbaatar, K., Kobayashi, Y., Sullivan, C., Currie, P.J. (2020). "A new two-fingered dinosaur sheds light on the radiation of Oviraptorosauria". Royal Society Open Science. 7 (10): 201184 [6]
Holtz, T. (2012) Dinosaurs (suplement) [7]
Mortimer, M. (online 2024) [8].
Yu, Y., Wang, K., Chen, S., Sullivan, C., Wang, S., Wang, P., Xu, X. (2018) "A new caenagnathid dinosaur from the Upper Cretaceous Wangshi Group of Shandong, China, with comments on size variation among oviraptorosaurs". Scientific Reports, 8 doi:10.1038/s41598-018-23252-2.
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). "Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes". wyd. Princeton University Press.
- ↑ datowanie U-Pb i spektrometryczne zębów tarbozaurów ze środkowej części formacji Nemegt wykazały, że ich wiek sięga ok. 66, 7, ale nie wiadomo dokładnie na jaką rozpiętość czasową mastrychtu rozciągają się pozostałe skały tej formacji. Podana wartość jest stosunkowo bezpieczna. Tanabe M., Aoki K., Chiba K., Saneyoshi M., Kodaira S., Nishido H., Mainbayar B., Tsogtbaatar K., Ishigaki S. 2023. Apatite U–Pb dating of dinosaur teeth from the Upper Cretaceous Nemegt Formation in the Gobi Desert, Mongolia: Contribution to depositional age constraints. Island Arc 32: e12488.
![[4]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Rinchenia_Restoration.png){kind=link}
![[1]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Rinchenia_holotype_skull.jpg){kind=link}