Leptorhynchos: Różnice pomiędzy wersjami
m (→Wstęp) |
m |
||
| (Nie pokazano 8 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | DISPLAYTITLE:''Leptorhynchos''}} | + | {{DISPLAYTITLE:''Leptorhynchos''}} |
<small> | <small> | ||
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | {| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | ||
| Linia 15: | Linia 15: | ||
|- | |- | ||
! '''Długość''': | ! '''Długość''': | ||
| − | | | + | | ok. 1,75 m |
|- | |- | ||
! '''Masa''': | ! '''Masa''': | ||
| − | | | + | | ok. 19 kg |
|- | |- | ||
| Linia 62: | Linia 62: | ||
==Historia taksonu== | ==Historia taksonu== | ||
| − | ''Leptorhynchos'' został nazwany w 2013 r. przez Longricha i współpracowników. Autorzy ci nie wskazali jednak gatunku typowego, co zrodziło konieczność korekty artykułu, w którym opisano ten rodzaj. W ten sposób gatunkiem typowym został pochodzący z Teksasu ''L. gaddisi''. Za drugi gatunek uznano ''L. elegans'' z Alberty w Kanadzie, oryginalnie opisany jako ''[[Ornithomimus]] elegans'' w 1933 r. Zob. szerzej w [[Citipes#Hisotria taksonu]]. W 2020 r. Funston utworzył dla ''L. elegans'' nowy rodzaj - ''[[Citipes]]''. | + | ''Leptorhynchos'' został nazwany w 2013 r. przez Longricha i współpracowników. Autorzy ci nie wskazali jednak gatunku typowego, co zrodziło konieczność korekty artykułu, w którym opisano ten rodzaj. W ten sposób gatunkiem typowym został pochodzący z Teksasu ''L. gaddisi''. Za drugi gatunek uznano ''L. elegans'' z Alberty w Kanadzie, oryginalnie opisany jako ''[[Ornithomimus]] elegans'' w 1933 r. Zob. szerzej w [[Citipes#Hisotria taksonu]]. W 2020 r. Funston utworzył dla ''L. elegans'' nowy rodzaj - ''[[Citipes]]''. Mortimer (online) uważa, że proponowane cechy diagnostyczne leptoryncha mieszczą się w zakresie zmienności ''Chirostenotes pergracilis''. Nie ma też pewności, że holotyp był osobnikiem dojrzałym, jak chcieliby Longrich i in. (2013). Możliwe zatem, iż jest to synonim chirostenota. |
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| Linia 78: | Linia 78: | ||
|{{Kpt|[[Nicholas Longrich|Longrich]], [[Ken Barnes|Barnes]], [[Scott Clark|Clark]]}} i {{Kpt|[[Larry Millar|Millar]]}}, [[2013]] | |{{Kpt|[[Nicholas Longrich|Longrich]], [[Ken Barnes|Barnes]], [[Scott Clark|Clark]]}} i {{Kpt|[[Larry Millar|Millar]]}}, [[2013]] | ||
|- | |- | ||
| − | + | |''L. elegans'' | |
| − | + | |({{Kpt|Parks}}, [[1933]]) {{Kpt|[[Nicholas Longrich|Longrich]], [[Ken Barnes|Barnes]], [[Scott Clark|Clark]]}} i {{Kpt|[[Larry Millar|Millar]]}}, [[2013]] | |
| = '''''[[Citipes|Citipes elegans]]''''' | | = '''''[[Citipes|Citipes elegans]]''''' | ||
|- | |- | ||
| =''[[Ornithomimus]] elegans'' | | =''[[Ornithomimus]] elegans'' | ||
| − | | | + | | {{Kpt|Parks}}, 1933 |
|- | |- | ||
| =''[[Macrophalangia]] elegans'' | | =''[[Macrophalangia]] elegans'' | ||
| Linia 109: | Linia 109: | ||
Funston, G.F. & Currie, P. J. (2020). "New material of ''Chirostenotes pergracilis'' (Theropoda, Oviraptorosauria) from the Campanian Dinosaur Park Formation of Alberta, Canada." Historical Biology (advance online publication) [[doi: https://doi.org/10.1080/08912963.2020.1726908]]. | Funston, G.F. & Currie, P. J. (2020). "New material of ''Chirostenotes pergracilis'' (Theropoda, Oviraptorosauria) from the Campanian Dinosaur Park Formation of Alberta, Canada." Historical Biology (advance online publication) [[doi: https://doi.org/10.1080/08912963.2020.1726908]]. | ||
| − | Funston, G.F | + | Funston, G.F (2020). “Caenagnathids of the Dinosaur Park Formation (Campanian) of Alberta, Canada: anatomy, osteohistology, taxonomy, and evolution.” Vertebrate Anatomy Morphology Palaeontology 8(1): 105-153. [https://journals.library.ualberta.ca/vamp/index.php/VAMP/article/view/2936] |
Longrich, N.R., Barnes, K., Clark, S. & Millar, S. (2013). "Caenagnathidae from the Upper Campanian Aguja Formation of West Texas, and a Revision of the Caenagnathinae" Bulletin of the Peabody Museum of Natural History, 54(1), 23-49. [[doi:10.3374/014.054.0102]]. | Longrich, N.R., Barnes, K., Clark, S. & Millar, S. (2013). "Caenagnathidae from the Upper Campanian Aguja Formation of West Texas, and a Revision of the Caenagnathinae" Bulletin of the Peabody Museum of Natural History, 54(1), 23-49. [[doi:10.3374/014.054.0102]]. | ||
| + | |||
| + | Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). "Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes". wyd. Princeton University Press. | ||
Mortimer, M. (2016 online) [http://theropoddatabase.com/Oviraptorosauria.htm#Chirostenotespergracilis]. | Mortimer, M. (2016 online) [http://theropoddatabase.com/Oviraptorosauria.htm#Chirostenotespergracilis]. | ||
| Linia 117: | Linia 119: | ||
Mortimer, M. (2016 online) | Mortimer, M. (2016 online) | ||
[http://theropoddatabase.com/Oviraptorosauria.htm#Elmisauruselegans]. | [http://theropoddatabase.com/Oviraptorosauria.htm#Elmisauruselegans]. | ||
| + | |||
| + | Mortimer, M. (2021 online) [https://theropoddatabase.com/Oviraptorosauria.htm#Leptorhynchosgaddisi]. | ||
Sternberg, C.M. (1940). “A toothless bird from the Cretaceous of Alberta”. Journal of Paleontology. 14(1), 81-85. | Sternberg, C.M. (1940). “A toothless bird from the Cretaceous of Alberta”. Journal of Paleontology. 14(1), 81-85. | ||
Aktualna wersja na dzień 11:48, 1 lip 2024
| Autor: | Korekta: |
| Kamil Kamiński |
| Leptorhynchos (leptorynch) | |
|---|---|
| Długość: | ok. 1,75 m |
| Masa: | ok. 19 kg |
| Miejsce występowania: | USA - Teksas |
| Czas występowania | ok. 77-72 Ma
późna kreda – (późny kampan) |
| Systematyka | Dinosauria |
Rekonstrukcja Elmisaurus rarus, który był zapewne podobny do leptoryncha. Autor: Michael B.H. [1]. | |
Wstęp
Leptorhynchos to rodzaj owiraptorozaura z późnej kredy Kanady i Stanów Zjednoczonych. Pierwotnie obejmował on dwa gatunki, lecz w 2020 r. dla drugiego z nich - L. elegans – utworzono osobny rodzaj - Citipes.
Etymologia
Nazwa Leptorhynchos pochodzi z połączenia greckich słów leptos („mały”) oraz rhynchos („dziób”). Nawiązuje ona do bezzębnego dzioba, charakterystycznego dla cenagnatydów i innych owiraptorozaurów, oraz mniejszych rozmiarów leptoryncha w porównaniu np. z Chirostenotes. Epitet gatunkowy gaddisi honoruje rodzinę Gaddis. Na należącym do niej terenie znaleziono kości holotypu.
Historia taksonu
Leptorhynchos został nazwany w 2013 r. przez Longricha i współpracowników. Autorzy ci nie wskazali jednak gatunku typowego, co zrodziło konieczność korekty artykułu, w którym opisano ten rodzaj. W ten sposób gatunkiem typowym został pochodzący z Teksasu L. gaddisi. Za drugi gatunek uznano L. elegans z Alberty w Kanadzie, oryginalnie opisany jako Ornithomimus elegans w 1933 r. Zob. szerzej w Citipes#Hisotria taksonu. W 2020 r. Funston utworzył dla L. elegans nowy rodzaj - Citipes. Mortimer (online) uważa, że proponowane cechy diagnostyczne leptoryncha mieszczą się w zakresie zmienności Chirostenotes pergracilis. Nie ma też pewności, że holotyp był osobnikiem dojrzałym, jak chcieliby Longrich i in. (2013). Możliwe zatem, iż jest to synonim chirostenota.
Materiał kopalny
Holotyp to TMM 45920-1 (zrośnięte kości zębowe). Materiał przypisany to kilka pojedynczych kości: TMM 42335-40 (kręg ogonowy), 43057-354 (dalsza końcówka III k. śródstopia), TMM 43057-36 (bliższa końcówka IV k. śródstopia) oraz TMM 43057-357 (pazur stopy). Materiał ten tymczasowo przypisano do L. gaddidi na podstawie wielkości i pochodzenia (Longrich i in., 2013).
Budowa i paleobiologia
Leptorhynchos przypominał wyglądem inne cenagnatydy, był jednak mniejszy od Chirostenotes i Caenagnathus. Żuchwa była proporcjonalnie krótsza i głębsza niż np. u cenagnata, a jej koniec - wyraźnie wygięty ku górze. Przypisane na podstawie wielkości kręgi ogonowe były krótkie i lekko zbudowane, jak u innych cenagantydów. Pazury stóp były krótkie, bocznie spłaszczone i silnie zakrzywione (Longrich i in., 2013). Zrośnięte kości śródstopia były dłuższe ale delikatniej zbudowane niż u Elmisaurus rarus (Funston i in., 2016).
Spis gatunków
| Leptorhynchos | Longrich, Barnes, Clark i Millar, 2013 | |
| L. gaddisi | Longrich, Barnes, Clark i Millar, 2013 | |
| L. elegans | (Parks, 1933) Longrich, Barnes, Clark i Millar, 2013 | = Citipes elegans |
| =Ornithomimus elegans | Parks, 1933 | |
| =Macrophalangia elegans | (Parks, 1933) Koster, Currie, Eberth, Brinkman, Johnston i Braman, 1987 | |
| =Chirostenotes elegans | (Parks, 1933) Currie i Russell, 1988 | |
| =Elmisaurus elegans | (Parks, 1933) Currie, 1989 | |
| =?"Caenagnathus" sternbergi | Cracraft, 1971 |
Bibliografia
Cracraft,J. (1971). “Caenagnathiformes: Cretaceous birds convergent in jaw mechanism to dicynodont reptiles”. Journal of Paleontology. 45(5), 805-809.
Currie, P.J., Russell, D.A. (1988). “Osteology and relationships of Chirostenotes pergracilis (Saurischia, Theropoda) from the Judith River (Oldman) Formation of Alberta, Canada.” Canadian Journal of Earth Sciences. 25, 972-986. (abstrakt).
Funston, G.F., Currie, P.J., & Burns, M.E. (2016.) New elmisaurine specimens from North America and their relationship to the Mongolian Elmisaurus rarus. Acta Palaeontologica Polonica. 61(1), 159-173.
Funston, G.F. & Currie, P. J. (2020). "New material of Chirostenotes pergracilis (Theropoda, Oviraptorosauria) from the Campanian Dinosaur Park Formation of Alberta, Canada." Historical Biology (advance online publication) doi: https://doi.org/10.1080/08912963.2020.1726908.
Funston, G.F (2020). “Caenagnathids of the Dinosaur Park Formation (Campanian) of Alberta, Canada: anatomy, osteohistology, taxonomy, and evolution.” Vertebrate Anatomy Morphology Palaeontology 8(1): 105-153. [2]
Longrich, N.R., Barnes, K., Clark, S. & Millar, S. (2013). "Caenagnathidae from the Upper Campanian Aguja Formation of West Texas, and a Revision of the Caenagnathinae" Bulletin of the Peabody Museum of Natural History, 54(1), 23-49. doi:10.3374/014.054.0102.
Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). "Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes". wyd. Princeton University Press.
Mortimer, M. (2016 online) [3].
Mortimer, M. (2016 online) [4].
Mortimer, M. (2021 online) [5].
Sternberg, C.M. (1940). “A toothless bird from the Cretaceous of Alberta”. Journal of Paleontology. 14(1), 81-85.
Sues, D.H.(1997). “On Chirostenotes, a Late Cretaceous oviraptorosaur (Dinosauria: Theropoda) from western North America. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 17 (4), s. 698–716. DOI: 10.1080/02724634.1997.10011018.
![[1]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Elmisaurus.jpg){kind=link}