Genyodectes: Różnice pomiędzy wersjami
m |
m |
||
| (Nie pokazano 2 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | + | {{DISPLAYTITLE:''Genyodectes''}} | |
| − | + | {{Opis | |
| − | + | |Autor = [[Maciej Ziegler]] | |
| − | { | + | |Korekta = [[Tomasz Sokołowski]], [[Michał Siedlecki]] |
| − | | Autor | + | |nazwa = ''Genyodectes'' (geniodekt) |
| − | + | |długość = 6,25 m <ref name="Molina-Larramendi">Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). "Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes". wyd. Princeton University Press. </ref> | |
| − | + | |wysokość = 1,9 m (w biodrach) <ref name="Molina-Larramendi"></ref> | |
| − | + | |masa = 790 kg <ref name="Molina-Larramendi"></ref> | |
| − | | [[Tomasz Sokołowski]] | + | |dieta = drapieżny |
| − | | | + | |miejsce = [[Argentyna]] - Chubut |
| − | + | <small>([[formacja]] [[Cerro Barcino]] - ogniwo Cerro Castano)</small> | |
| − | + | |czas = {{Występowanie|112|111}} | |
| − | + | ok. 112 [[Ma]] <br> | |
| − | + | <small>[[wczesna kreda]] (wczesny [[alb]]</small> | |
| − | + | |systematyka = | |
| − | + | [[Dinosauria]] | |
| − | |- | ||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |- | ||
| − | |||
| − | | [[Argentyna]] - | ||
| − | |||
| − | <small>( | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | <small> | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
[[Saurischia]] | [[Saurischia]] | ||
| Linia 44: | Linia 23: | ||
[[Ceratosauridae]] | [[Ceratosauridae]] | ||
| − | + | ||
| − | | | + | |grafika = Genyodectes restoration.png |
| − | + | |podpis = Rekonstrukcja geniodekta polującego na wczesnego ssaka. Autor: Paleocolour. [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Genyodectes_restoration.png] | |
| − | |} | + | |PorównanieGrupa = |
| + | |PorównanieDługość = | ||
| + | |mapa = | ||
| + | }} | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Genyodectes'' to | + | ''Genyodectes'' to rodzaj stosunkowo dużego [[Theropoda|teropoda]] należącego do grupy [[Ceratosauria|ceratozaurów]] żyjącego na terenie dzisiejszej Argentyny pod koniec epoki wczesnej kredy. |
| + | |||
| + | ==Materiał kopalny== | ||
| + | [[Plik:Genyodectes saurus jaws.jpg|300px|thumb|right|[[Holotyp]]. Zdjęcie: Patricia Curcio. [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Genyodectes_saurus_jaws.jpg].]] | ||
| + | Na [[holotyp]] (MLP 26-39) składają się kości przedszczękowe, przednie części kości szczękowych i zębowych, części kości nadzębowych (''supradentaries''), fragment kości płatowej oraz zęby. Miejsce znalezienia okazu jest niepewne, ale obecnie uważa się, że osady, w których go znaleziono należą do ogniwa Cerro Castano [[formacja|formacji]] [[Cerro Barcino]]. | ||
| − | == | + | ==Historia taksonu, budowa i pozycja systematyczna== |
| − | + | [[Plik:Genyodectes known material.png|300px|thumb|right|Zarys ciała geniodekta z zaznaczeniem znanych elementów szkieletu. Autor: Paleocolour. [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Genyodectes_known_material.png].]] | |
| + | Geniodekt został opisany w 1901 roku przez brytyjskiego paleontologa Adama Smitha Woodwarda. Był jednym z pierwszych dinozaurów opisanych z Ameryki Południowej (obok [[Argyrosaurus|argyrozaura]], [[Loncosaurus|lonkozaura]], [[Neuquensaurus|nekenzaura]] [znanego wówczas jako ''[[Titanosaurus]] australis''] oraz [[Microcoelus|mikrocela]]). Jego pozycja systematyczna wahała się pomiędzy licznymi grupami teropodów np: [[Tyrannosauridae|tyranozaurydów]], [[Megalosauroidea|megalozauroidów]], czy [[Abelisauroidea|abelizauroidów]] (w tym jako synonim [[Abelisaurus|abelizaura]]), a sam rodzaj przez jakiś czas został uznany za ''[[nomen dubium]]''. Obecnie uznawany jest za przedstawiciela [[Ceratosauria|ceratozaurów]] jako takson siostrzany [[Ceratosaurus|ceratozaura]], co potwierdzają liczne analizy filogenetyczne (np: Pol i Rauhut, 2012; Delcourt, 2018; Dal Sasso, Maganuco i Cau, 2018; Zaher i in., 2020, de Sousa i in., 2021). | ||
| + | Geniodekt prawdopodobnie był dużym drapieżnym dinozaurem podobnym do ceratozaura. Różnił się od niego położeniem zębów oraz większą ilością zębów w kości przedszczękowej (cztery zamiast trzech). | ||
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
''Genyodectes'' znaczy "gryząca szczęka". Nazwa powstała z połączenia greckich słów ''genys'' (szczęka) oraz ''dektes'' (gryźć) i odnosi się do szczęk, u których "wewnętrzna ściana kości zębowej dopełniająca zębodoły wydaje się być ciągła i tak wysoka, jak zewnętrzna ściana" | ''Genyodectes'' znaczy "gryząca szczęka". Nazwa powstała z połączenia greckich słów ''genys'' (szczęka) oraz ''dektes'' (gryźć) i odnosi się do szczęk, u których "wewnętrzna ściana kości zębowej dopełniająca zębodoły wydaje się być ciągła i tak wysoka, jak zewnętrzna ściana" | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| − | + | |{{V|''Genyodectes''}} | |
| − | | [[Woodward]], [[1901]] | + | |{{Kpt|[[Woodward]]}}, [[1901]] |
|- | |- | ||
| − | + | |{{V|''G. serus''}} | |
| − | | | + | |{{Kpt|Woodward}}, 1901 |
|} | |} | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
| − | <small> | + | <small> |
| + | Dal Sasso, C., Maganuco, S., Cau, A. (2018). "The oldest ceratosaurian (Dinosauria: Theropoda), from the Lower Jurassic of Italy, sheds light on the evolution of the three-fingered hand of birds". PeerJ. 1 (1): e5976. [https://doi.org/10.7717%2Fpeerj.5976] | ||
| + | |||
| + | de Souza, G.A., Soares, M.B., Weinschütz, L.C., Wilner, E., Lopes, R.T., de Araújo, O.M., Kellner, A.W. (2021). "The first edentulous ceratosaur from South America". Scientific Reports. 11 (1): Article number 22281. [https://doi.org/10.1038%2Fs41598-021-01312-4] | ||
| + | |||
| + | Delcourt, R. (2018). "Ceratosaur palaeobiology: new insights on evolution and ecology of the southern rulers". Scientific Reports. 8 (1): 9730. [https://doi.org/10.1038%2Fs41598-018-28154-x] | ||
| − | Rauhut, O.W.M. ( | + | Pol, D., Rauhut, O.W.M. (2012) "A Middle Jurassic abelisaurid from Patagonia and the early diversification of theropod dinosaurs" Proceedings of the Royal Society of London B: Biological Sciences. doi: 10.1098/rspb.2012.0660 |
| − | + | Rauhut, O.W.M. (2004) "Provenance and anatomy of ''Genyodectes serus'', a large-toothed ceratosaur (Dinosauria: Theropoda) from Patagonia" Journal of Vertebrate Paleontology, 24, 894-902. | |
| − | + | Zaher, H., Pol, D., Navarro, B.A., Delcourt, R., Carvalho, A.B. (2020). "An Early Cretaceous theropod dinosaur from Brazil sheds light on the cranial evolution of the Abelisauridae". Comptes Rendus Palevol. 19 (6): 101–115. [https://doi.org/10.5852%2Fcr-palevol2020v19a6] | |
| − | + | Mortimer, M. (online, 2024) [https://theropoddatabase.com/Ceratosauria.htm#Genyodectesserus] | |
| + | <references/></small> | ||
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
| Linia 89: | Linia 80: | ||
[[Kategoria:Mezozoik]] | [[Kategoria:Mezozoik]] | ||
[[Kategoria:Kreda]] | [[Kategoria:Kreda]] | ||
| − | |||
[[Kategoria:Alb]] | [[Kategoria:Alb]] | ||
| − | |||
Aktualna wersja na dzień 12:01, 1 lip 2024
| Autor: | Maciej Ziegler |
| Korekta: | Tomasz Sokołowski, Michał Siedlecki |
| Genyodectes (geniodekt) | |
|---|---|
| Długość | 6,25 m [1] |
| Wysokość | 1,9 m (w biodrach) [1] |
| Masa | 790 kg [1] |
| Dieta | drapieżny |
| Miejsce | Argentyna - Chubut
(formacja Cerro Barcino - ogniwo Cerro Castano) |
| Czas |
ok. 112 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
 Rekonstrukcja geniodekta polującego na wczesnego ssaka. Autor: Paleocolour. [3] | |
Wstęp
Genyodectes to rodzaj stosunkowo dużego teropoda należącego do grupy ceratozaurów żyjącego na terenie dzisiejszej Argentyny pod koniec epoki wczesnej kredy.
Materiał kopalny
Na holotyp (MLP 26-39) składają się kości przedszczękowe, przednie części kości szczękowych i zębowych, części kości nadzębowych (supradentaries), fragment kości płatowej oraz zęby. Miejsce znalezienia okazu jest niepewne, ale obecnie uważa się, że osady, w których go znaleziono należą do ogniwa Cerro Castano formacji Cerro Barcino.
Historia taksonu, budowa i pozycja systematyczna
Geniodekt został opisany w 1901 roku przez brytyjskiego paleontologa Adama Smitha Woodwarda. Był jednym z pierwszych dinozaurów opisanych z Ameryki Południowej (obok argyrozaura, lonkozaura, nekenzaura [znanego wówczas jako Titanosaurus australis] oraz mikrocela). Jego pozycja systematyczna wahała się pomiędzy licznymi grupami teropodów np: tyranozaurydów, megalozauroidów, czy abelizauroidów (w tym jako synonim abelizaura), a sam rodzaj przez jakiś czas został uznany za nomen dubium. Obecnie uznawany jest za przedstawiciela ceratozaurów jako takson siostrzany ceratozaura, co potwierdzają liczne analizy filogenetyczne (np: Pol i Rauhut, 2012; Delcourt, 2018; Dal Sasso, Maganuco i Cau, 2018; Zaher i in., 2020, de Sousa i in., 2021).
Geniodekt prawdopodobnie był dużym drapieżnym dinozaurem podobnym do ceratozaura. Różnił się od niego położeniem zębów oraz większą ilością zębów w kości przedszczękowej (cztery zamiast trzech).
Etymologia
Genyodectes znaczy "gryząca szczęka". Nazwa powstała z połączenia greckich słów genys (szczęka) oraz dektes (gryźć) i odnosi się do szczęk, u których "wewnętrzna ściana kości zębowej dopełniająca zębodoły wydaje się być ciągła i tak wysoka, jak zewnętrzna ściana"
Spis gatunków
| Genyodectes | Woodward, 1901 |
| G. serus | Woodward, 1901 |
Bibliografia
Dal Sasso, C., Maganuco, S., Cau, A. (2018). "The oldest ceratosaurian (Dinosauria: Theropoda), from the Lower Jurassic of Italy, sheds light on the evolution of the three-fingered hand of birds". PeerJ. 1 (1): e5976. [4]
de Souza, G.A., Soares, M.B., Weinschütz, L.C., Wilner, E., Lopes, R.T., de Araújo, O.M., Kellner, A.W. (2021). "The first edentulous ceratosaur from South America". Scientific Reports. 11 (1): Article number 22281. [5]
Delcourt, R. (2018). "Ceratosaur palaeobiology: new insights on evolution and ecology of the southern rulers". Scientific Reports. 8 (1): 9730. [6]
Pol, D., Rauhut, O.W.M. (2012) "A Middle Jurassic abelisaurid from Patagonia and the early diversification of theropod dinosaurs" Proceedings of the Royal Society of London B: Biological Sciences. doi: 10.1098/rspb.2012.0660
Rauhut, O.W.M. (2004) "Provenance and anatomy of Genyodectes serus, a large-toothed ceratosaur (Dinosauria: Theropoda) from Patagonia" Journal of Vertebrate Paleontology, 24, 894-902.
Zaher, H., Pol, D., Navarro, B.A., Delcourt, R., Carvalho, A.B. (2020). "An Early Cretaceous theropod dinosaur from Brazil sheds light on the cranial evolution of the Abelisauridae". Comptes Rendus Palevol. 19 (6): 101–115. [7]
Mortimer, M. (online, 2024) [8]
![[3]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Genyodectes_restoration.png){kind=link}
![[1]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Genyodectes_saurus_jaws.jpg){kind=link}
![[2]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Genyodectes_known_material.png){kind=link}