Tianyuraptor

Autor:	Adrian Tkocz, Maciej Ziegler, "Paleoleo"
Korekta:	Marcin Szermański

---

Tianyuraptor (tianjuraptor)
Długość	1,6 m (osobnik dorastający)
Wysokość	43 cm (w biodrach, osobnik dorastjący)
Masa	7,1 kg (osobnik dorastający)
Dieta	mięsożerny
Miejsce	Chiny - Liaoning (formacja Yixian - złoże Dawangzhangzi)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 122 Ma wczesna kreda (wczesny apt)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Theropoda Tetanurae Coelurosauria Paraves Deinonychosauria Dromaeosauridae Microraptoria ?Microraptorinae
Rekonstrukcja przyżyciowa. Autor: PaleoEquii. [2] 1.6 m Porównanie wielkości Tianyuraptor i człowieka. Sylwetki: Phylopic.org
Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":4,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003EDawangzhangzi - miejsce znalezienia\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"Dawangzhangzi - miejsce znalezienia\n","link":"","lat":41.39999999999999857891452847979962825775146484375,"lon":121.400000000000005684341886080801486968994140625,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Tianyuraptor to rodzaj teropoda z grupy dromeozaurydów. Żył na terenie dzisiejszych Chin w drugiej połowie epoki wczesnej kredy.

Materiał kopalny

Okaz typowy Tianyuraptor ostromi. Zdjęcie: Bruce McAdam. [1].

Holotyp (STM1-3) jest niemal kompletny szkielet osobnika, który nie zakończył jeszcze wzrostu. Brakuje jedynie końcówki ogona, a czaszka jest częściowo zmiażdżona.

Znany jest również nieopisany prawie kompletny okaz (Makovicky, Gorsack i Zhou, 2018). Ponadto do omawianego rodzaju może należeć materiał kopalny przypisany Zhenyuanlong suni (Mortimer, online).

Budowa, paleobiologia i systematyka

Był to krótkoręki, średniej wielkości dromeozauryd. Jego przednie kończyny były nieproporcjonalnie krótkie (stanowiły 53% długości kończyn tylnych), kręgi szyjne były tej samej długości do grzbietowe, co odróżniało go od innych dromeozaurydów znajdowanych w Liaoning. Miał sporą głowę, dłuższą niż kość udowa. Tianyuraptor ma kilka cech znanych tylko u dromeozaurydów z Liaoning, chociaż wykształconych w mniejszym stopniu, jednak ukazuje cechy nieznane do tej pory u dromeozaurydów z Laurazji, ale obecne u gondwańskich oraz u bazalnych awialów. Tianyuraptor nie był zdolny do latania, ani szybowania w przeciwieństwie do mikroraptorów (do których Tianyuraptor mógł należeć), które miały proporcjonalnie dłuższe i masywniejsze kończyny przednie oraz większe widełki. Prawdopodobnie polował na mniejsze od siebie dinozaury oraz inne kręgowce, w czym pomagały mu ostre zęby i pazury, a także mięśnie nóg - oszacowano, że dorastający osobnik mógł poruszać się z maksymalną prędkością 51,9 km/h (14,4 m/s).

Tianjulong wstępnie uznany został za członka dromeozaurydów o niejasnych pokrewieństwach (dalej spokrewionego z unenlaginami niż z pozostałymi członkami tego kladu). Potem został uzyskany jako członek Microraptorinae (np: Senter i in., 2012; Lee i in., 2014). Agnolín i współautorzy (2019) uznali go za to za bazalnego mikroraptora. Z trzeciej strony, inne analizy filogenetyczne uzyskują go jako członka Dromaeosauridae incertae sedis (np: Brusatte i in., 2014; Jasinski i in., 2022) lub jako bazalnego eudromeozaura (np: DePalma i in., 2015). Mortimer (online) podejrzewa, że tianjulong jest tym samym dromeozaurem co opisany pięć lat po nim zenjuanlong, co czyniłoby ten drugi rodzaj młodszym synonimem omawianego taksonu. To samo podejrzewa Paul (2024).

Etymologia

Nazwa rodzajowa Tianyuraptor wywodzi się od Tianyu - nazwy muzeum, w którym przechowywany jest okaz typowy (STM1-3), a końcówka raptor znaczy po łacinie rabuś lub złodziej. Epitet gatunkowy (ostromi) honoruje amerykańskiego paleontologa Johna Ostroma, który znacząco przyczynił się do zwiększania wiedzy o dromeozaurydach.

Spis gatunków

Tianyuraptor	(Zheng, Xu, You, Zhao i Dong, 2009)Zheng, Xu, You, Zhao i Dong, 2010
= "Tianyulong"	Zheng, Xu, You, Zhao i Dong, 2009	nomen nudum
?= Zhenyuanlong	Lü i Brusatte, 2015
T. ostromi	(Zheng, Xu, You, Zhao i Dong, 2009) Zheng, Xu, You, Zhao i Dong, 2010
= "T. ostromi"	Zheng, Xu, You, Zhao i Dong, 2009	nomen nudum
?= Z. suni	Lü i Brusatte, 2015

Bibliografia

Agnolín, F.L., Motta, M.J., Brissón Egli, F., Lo Coco, G., Novas, F.E. (2019). "Paravian Phylogeny and the Dinosaur-Bird Transition: An Overview". Frontiers in Earth Science. 6. [3]

Brusatte, S.L., Lloyd, G.T., Wang, S.C., Norell, M.A. (2014). "Gradual assembly of avian body plan culminated in rapid rates of evolution across the dinosaur-bird transition". Current Biology. 24 (20): 2386–2392. [4]

DePalma, R.A., Burnham, D.A., Martin, L.D., Larson, P.L., Bakker, R.T. (2015) "The First Giant Raptor (Theropoda: Dromaeosauridae) from the Hell Creek Formation". Paleontological Contributions 14:1-16. [5]

Jasinski, S.E., Sullivan, R.M., Carter, A.M., Johnson, E.H., Dalman, S.G., Zariwala, J., & Currie, P.J. (2022). "Osteology and reassessment of Dineobellator notohesperus, a southern eudromaeosaur (Theropoda: Dromaeosauridae: Eudromaeosauria) from the latest Cretaceous of New Mexico". The Anatomical Record, 1–45. [6]

Lee, M.S.Y., Cau, A., Naish, D., Dyke, G.J. (2014). "Sustained miniaturization and anatomical innovation in the dinosaurian ancestors of birds". Science. 345 (6196): 562–566. [7]

Makovicky, P.J., Gorscak, E., Zhou,Z. (2018). "A new specimen of the large-bodied dromaeosaurid Tiuanyuraptor provides new insights on microraptorine anatomy, taxonomy, and plumage evolution". Journal of Vertebrate Paleontology. Program and Abstracts 2018, 174.

Paul, G.S. (2024) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" (3. edycja). wyd. Princeton University, Princeton i Oxford.

Senter, P., Kirkland, J.I., DeBlieux, D.D., Madsen, S., Toth, N. (2012). Dodson, Peter. red "New Dromaeosaurids (Dinosauria: Theropoda) from the Lower Cretaceous of Utah, and the Evolution of the Dromaeosaurid Tail". PLoS ONE. 7 (5): e36790. DOI:10.1371/journal.pone.0036790

Turner, A.H., Pol, D., Norell, M.A. (2011). "Anatomy of Mahakala omnogovae (Theropoda: Dromaeosauridae) Tögrögiin Shiree, Mongolia". American Museum Novitates, t. 3722, str. 1-66. doi: 10.1206/3722.2

Zheng, X., Xu, X., You, H., Zhao, Q., Dong, Z. 2010. A short-armed dromaeosaurid from the Jehol Group of China with implications for early dromaeosaurid evolution. Proceedings of the Royal Society B, t. 277, str. 211-217. Opublikowano online przed drukiem 19.08.2009 doi:10.1098/rspb.2009.1178

Mortimer, M. (online, 2024) [8]