Arenysaurus: Różnice pomiędzy wersjami
(Utworzono nową stronę "{{DISPLAYTITLE: ''Arenysaurus''}} {{Opis |Autor = Kamil Kamiński |Korekta = |nazwa = ''Arenysaurus'' (arenyzaur...") |
m |
||
| (Nie pokazano 5 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 27: | Linia 27: | ||
[[Lambeosaurinae]] | [[Lambeosaurinae]] | ||
| − | |grafika = Arenysaurus. | + | |
| − | |podpis = Rekonstrukcja | + | [[Arenysaurini]] |
| + | |grafika = Life reconstruction of Arenysaurus ardevoli.png | ||
| + | |podpis = Rekonstrukcja przyżyciowa. Autor: Connor Ashbridge [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Life_reconstruction_of_Arenysaurus_ardevoli.png]. | ||
|PorównanieGrupa = | |PorównanieGrupa = | ||
|PorównanieDługość = | |PorównanieDługość = | ||
| Linia 35: | Linia 37: | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Arenysaurus'' to [[rodzaj]] [[Hadrosauridae|hadrozauryda]] z [[klad]]u [[Lambeosaurinae]], żyjącego pod sam koniec późnej [[kreda|kredy]] na terenie | + | ''Arenysaurus'' to [[rodzaj]] [[Hadrosauridae|hadrozauryda]] z [[klad]]u [[Lambeosaurinae]], żyjącego pod sam koniec późnej [[kreda|kredy]] na terenie dzisiejszej Hiszpanii. Jest to jeden z najbardziej kompletnych hadrozaurydów odkrytych w Europie. |
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| − | Nazwa rodzajowa ''Arenysaurus'' pochodzi wioski Aren i greckiego słowa ''sauros'' („gad”, „jaszczur”). Epitet gatunkowy honoruje geologa Lluisa Ardevola. | + | Nazwa rodzajowa ''Arenysaurus'' pochodzi od wioski Aren i greckiego słowa ''sauros'' („gad”, „jaszczur”). Epitet gatunkowy honoruje geologa Lluisa Ardevola. |
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| Linia 46: | Linia 48: | ||
==Budowa i pokrewieństwo== | ==Budowa i pokrewieństwo== | ||
| − | ''Arenysaurus'' nie należał do szczególnie wielkich ornitopodów i osiągał ok. 5-6 m długości. Jego czaszka mierzyła ok. 600 mm długości i miała wydatną kopułę, tworzona przez stosunkowo krótkie i szerokie kości czołowe. Nie zachował się charakterystyczny dla lambeozaurynów grzebień, jednak budowa czaszki wskazuje na jego obecność. Jedną z charakterystycznych cech szkieletu pozaczaszkowego był grzebień naramienno-piersiowy kości ramiennej skierowany do przodu (Pereda-Suberbiola i in., 2009). Przeprowadzone w 2015 r. badania puszki mózgowej wykazały, że mózg arenyzaura wykazywał budowę typową dla hadrozaurydów. Niezywkle mały był jednak nerw wzrokowy. Ponadto charakterystyczna była budowa | + | ''Arenysaurus'' nie należał do szczególnie wielkich ornitopodów i osiągał ok. 5-6 m długości. Jego czaszka mierzyła ok. 600 mm długości i miała wydatną kopułę, tworzona przez stosunkowo krótkie i szerokie kości czołowe. Nie zachował się charakterystyczny dla lambeozaurynów grzebień, jednak budowa czaszki wskazuje na jego obecność. Jedną z charakterystycznych cech szkieletu pozaczaszkowego był grzebień naramienno-piersiowy kości ramiennej skierowany do przodu (Pereda-Suberbiola i in., 2009). Przeprowadzone w 2015 r. badania puszki mózgowej wykazały, że mózg arenyzaura wykazywał budowę typową dla hadrozaurydów. Niezywkle mały był jednak nerw wzrokowy. Ponadto charakterystyczna była budowa ucha wewnętrznego, która wyróżnia się wysokościa kanałów półkolistych (Cruzado-Caballero i in., 2015). |
[[Plik: Arenysaurus.png|250px|thumb|left|Zęby, dach czaszki i część żuchwy arenyzaura. Źródło: Prieto-Marquez i in., 2013 [https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0069835].]] | [[Plik: Arenysaurus.png|250px|thumb|left|Zęby, dach czaszki i część żuchwy arenyzaura. Źródło: Prieto-Marquez i in., 2013 [https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0069835].]] | ||
| − | Autorzy opisu uznali ''Arenysaurus'' za [[bazalny|bazalnego]] członka Lambeosaurinae. Później jednak, po opisaniu nowego materiału, został on zaklasyfikowany jako bardziej zaawansowany hadrozauryd, należący do [[Parasaurolophini]] (Cruzado-Caballero i in., 2013). Jednak np. w badaniu Ramireza-Velazco i in. (2021) okazywał się członkiem [[klad]]u [[Lambeosaurini]]. | + | Autorzy opisu uznali ''Arenysaurus'' za [[bazalny|bazalnego]] członka Lambeosaurinae. Później jednak, po opisaniu nowego materiału, został on zaklasyfikowany jako bardziej zaawansowany hadrozauryd, należący do [[Parasaurolophini]] (Cruzado-Caballero i in., 2013). Jednak np. w badaniu Ramireza-Velazco i in., (2021) okazywał się członkiem [[klad]]u [[Lambeosaurini]]. |
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| {{V|''Arenysaurus''}} | | {{V|''Arenysaurus''}} | ||
| − | | {{Kpt|Pereda-Suberbiola, Canudo, Cruzado-Cabbalero, Barco Lopez-Martinez, Oms} i {{Kpt| | + | | {{Kpt|Pereda-Suberbiola, Canudo, Cruzado-Cabbalero, Barco Lopez-Martinez, Oms}} i {{Kpt|Ruiz-Omenaca}}, [[2009]] |
|- | |- | ||
| {{V|''A. ardevoli''}} | | {{V|''A. ardevoli''}} | ||
| − | | {{Kpt|Pereda-Suberbiola, Canudo, Cruzado-Cabbalero, Barco Lopez-Martinez, Oms} i {{Kpt| | + | | {{Kpt|Pereda-Suberbiola, Canudo, Cruzado-Cabbalero, Barco Lopez-Martinez, Oms}} i {{Kpt|Ruiz-Omenaca}}, [[2009]] |
|} | |} | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
| − | <small>Cruzado-Caballero, P., Canudo, J.I., Moreno-Azanza, M. & Ruiz-Omeñaca, J.I. (2013). „New material and phylogenetic position of Arenysaurus ardevoli, a lambeosaurine dinosaur from the late Maastrichtian of Arén (northern Spain).” Journal of Vertebrate Paleontology. 33 (6), Society of Vertebrate Paleontology. 1367–1384. [[ | + | <small>Cruzado-Caballero, P., Canudo, J.I., Moreno-Azanza, M. & Ruiz-Omeñaca, J.I. (2013). „New material and phylogenetic position of Arenysaurus ardevoli, a lambeosaurine dinosaur from the late Maastrichtian of Arén (northern Spain).” Journal of Vertebrate Paleontology. 33 (6), Society of Vertebrate Paleontology. 1367–1384. [[doi:10.1080/02724634.2013.772061]]. |
| − | Cruzado-Caballero, P., Fortuny, J., Llacer, S. & Canudo, J. (2015). “Paleoneuroanatomy of the European lambeosaurine dinosaur Arenysaurus ardevoli.” PeerJ 3:e802 [[ | + | Cruzado-Caballero, P., Fortuny, J., Llacer, S. & Canudo, J. (2015). “Paleoneuroanatomy of the European lambeosaurine dinosaur Arenysaurus ardevoli.” PeerJ 3:e802 [[doi:10.7717/peerj.802]]. |
| − | Paul, G.S. (2016). "''The Princeton Field Guide to Dinosaurs''" wyd. Princeton University. | + | Paul, G.S. (2016). "''The Princeton Field Guide to Dinosaurs 2nd Edition''" wyd. Princeton University. |
Pereda-Suberbiola, X., Canudo, J.I., Cruzado-Caballero, P., Barco, J.L., López-Martínez, N., Oms, O. & Ruiz-Omeñaca, J.I. (2009). "The last hadrosaurid dinosaurs of Europe: A new lambeosaurine from the Uppermost Cretaceous of Aren (Huesca, Spain)" (PDF). Comptes Rendus Palevol. 8 (6): 559–572. [[doi:10.1016/j.crpv.2009.05.002]] | Pereda-Suberbiola, X., Canudo, J.I., Cruzado-Caballero, P., Barco, J.L., López-Martínez, N., Oms, O. & Ruiz-Omeñaca, J.I. (2009). "The last hadrosaurid dinosaurs of Europe: A new lambeosaurine from the Uppermost Cretaceous of Aren (Huesca, Spain)" (PDF). Comptes Rendus Palevol. 8 (6): 559–572. [[doi:10.1016/j.crpv.2009.05.002]] | ||
Aktualna wersja na dzień 20:28, 5 sie 2024
| Autor: | Kamil Kamiński |
| Arenysaurus (arenyzaur) | |
|---|---|
| Długość | ok. 5-6 m |
| Masa | ok. 1 t |
| Dieta | roślinożerny |
| Miejsce | Hiszpania, Huesca |
| Czas | |
| Systematyka | Dinosauria |
 Rekonstrukcja przyżyciowa. Autor: Connor Ashbridge [2]. | |
Wstęp
Arenysaurus to rodzaj hadrozauryda z kladu Lambeosaurinae, żyjącego pod sam koniec późnej kredy na terenie dzisiejszej Hiszpanii. Jest to jeden z najbardziej kompletnych hadrozaurydów odkrytych w Europie.
Etymologia
Nazwa rodzajowa Arenysaurus pochodzi od wioski Aren i greckiego słowa sauros („gad”, „jaszczur”). Epitet gatunkowy honoruje geologa Lluisa Ardevola.
Materiał kopalny
Holotyp (MPZ-2008/1) to niekompletna czaszka (puszka mózgowa i dach czaszki). Okaz należał do dorosłego, lecz nie starego osobnika.
Liczne paratypy oraz materiał przypisany obejmują fragmenty czaszki, kręgi z różnych części ciała, żebra, elementy obręczy barkowej, miednicy i kończyn (Cruzado-Caballero i in., 2013).
Budowa i pokrewieństwo
Arenysaurus nie należał do szczególnie wielkich ornitopodów i osiągał ok. 5-6 m długości. Jego czaszka mierzyła ok. 600 mm długości i miała wydatną kopułę, tworzona przez stosunkowo krótkie i szerokie kości czołowe. Nie zachował się charakterystyczny dla lambeozaurynów grzebień, jednak budowa czaszki wskazuje na jego obecność. Jedną z charakterystycznych cech szkieletu pozaczaszkowego był grzebień naramienno-piersiowy kości ramiennej skierowany do przodu (Pereda-Suberbiola i in., 2009). Przeprowadzone w 2015 r. badania puszki mózgowej wykazały, że mózg arenyzaura wykazywał budowę typową dla hadrozaurydów. Niezywkle mały był jednak nerw wzrokowy. Ponadto charakterystyczna była budowa ucha wewnętrznego, która wyróżnia się wysokościa kanałów półkolistych (Cruzado-Caballero i in., 2015).
Autorzy opisu uznali Arenysaurus za bazalnego członka Lambeosaurinae. Później jednak, po opisaniu nowego materiału, został on zaklasyfikowany jako bardziej zaawansowany hadrozauryd, należący do Parasaurolophini (Cruzado-Caballero i in., 2013). Jednak np. w badaniu Ramireza-Velazco i in., (2021) okazywał się członkiem kladu Lambeosaurini.
Spis gatunków
| Arenysaurus | Pereda-Suberbiola, Canudo, Cruzado-Cabbalero, Barco Lopez-Martinez, Oms i Ruiz-Omenaca, 2009 |
| A. ardevoli | Pereda-Suberbiola, Canudo, Cruzado-Cabbalero, Barco Lopez-Martinez, Oms i Ruiz-Omenaca, 2009 |
Bibliografia
Cruzado-Caballero, P., Canudo, J.I., Moreno-Azanza, M. & Ruiz-Omeñaca, J.I. (2013). „New material and phylogenetic position of Arenysaurus ardevoli, a lambeosaurine dinosaur from the late Maastrichtian of Arén (northern Spain).” Journal of Vertebrate Paleontology. 33 (6), Society of Vertebrate Paleontology. 1367–1384. doi:10.1080/02724634.2013.772061.
Cruzado-Caballero, P., Fortuny, J., Llacer, S. & Canudo, J. (2015). “Paleoneuroanatomy of the European lambeosaurine dinosaur Arenysaurus ardevoli.” PeerJ 3:e802 doi:10.7717/peerj.802.
Paul, G.S. (2016). "The Princeton Field Guide to Dinosaurs 2nd Edition" wyd. Princeton University.
Pereda-Suberbiola, X., Canudo, J.I., Cruzado-Caballero, P., Barco, J.L., López-Martínez, N., Oms, O. & Ruiz-Omeñaca, J.I. (2009). "The last hadrosaurid dinosaurs of Europe: A new lambeosaurine from the Uppermost Cretaceous of Aren (Huesca, Spain)" (PDF). Comptes Rendus Palevol. 8 (6): 559–572. doi:10.1016/j.crpv.2009.05.002
Ramírez-Velasco, Á.A., Aguilar, F J., Hernández-Rivera, R., Gudiño Maussán, J.L., Rodriguez, M. L. & Alvarado-Ortega, J. (2021). "Tlatolophus galorum, gen. et sp. nov., a parasaurolophini dinosaur from the upper Campanian of the Cerro del Pueblo Formation, Coahuila, northern Mexico". Cretaceous Research. 104884 [w druku]. doi:10.1016/j.cretres.2021.104884.
![[2]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Life_reconstruction_of_Arenysaurus_ardevoli.png){kind=link}