Unenlagia: Różnice pomiędzy wersjami
m |
(poprawa opisu) |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | + | {{DISPLAYTITLE:Unenlagia}} | |
| + | {{Opis | ||
| + | |Autor = [[Jakub Starzyński]], [[Tomasz Sokołowski]] | ||
| + | |Korekta = [[Maciej Ziegler]], [[Marcin Szermański]], [[Paweł Konarzewski]] | ||
| + | |nazwa = ''Unenlagia'' (unenlagia) | ||
| + | |długość = zob. tekst | ||
| + | |wysokość = zob. tekst | ||
| + | |masa = zob. tekst | ||
| + | |dieta = mięsożerny | ||
| + | |miejsce = [[Argentyna]] - Neuquén | ||
| + | <small>([[formacja]] [[Portezuelo]])</small> | ||
| + | |czas = {{Występowanie|91.5|89}} | ||
| + | ok. 91,5-89 [[Ma]]<br> | ||
| + | <small>[[późna kreda]] ([[turon]]-[[koniak]])</small> | ||
| + | |systematyka = | ||
| + | [[Dinosauria]] | ||
| − | + | [[Saurischia]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | [[Theropoda]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | [[Tetanurae]] | |
| − | + | [[Coelurosauria]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | [[Paraves]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | + | ? [[Dromaeosauridae]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | + | [[Unenlagiidae]] | |
| − | | | + | |grafika = Unenlagia comahuensis .jpg |
| − | + | |podpis = Rekonstrukcja ''Unenlagia comahuensis''. Autor: Veta yogurt [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Unenlagia_comahuensis_.jpg] | |
| − | + | |PorównanieGrupa = | |
| + | |PorównanieDługość = | ||
| + | |mapa = | ||
| + | }} | ||
| + | ==Wstęp== | ||
| + | ''Unenlagia'' to rodzaj [[teropod]]a z [[klad]]u [[Dromaeosauridae]], który żył w [[późna kreda|późnej kredzie]] na terenie dzisiejszej Argentyny. | ||
| − | + | ==Budowa== | |
| − | + | ''Unenlagia'' ogólną budową nie różnia się od swoich kuzynów. Był to niewielki oraz lekko zbudowany drapieznik. Zachowanie kręgi grzbietowe ''U.comahuensis'' wykazywały silną pneumatyzację.(Gianechini i Zurriaguz, 2021). | |
| − | + | ==Gatunki== | |
| − | + | Obecnie za ważne uznaje się dwa gatunki: | |
| + | ===''U. comahuensis''=== | ||
| + | '''Długość:''' 3,4 m <ref name="Molina-Larramendi">Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). "Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes". wyd. Princeton University Press. </ref> | ||
| − | + | '''Masa:''' ok. 70 kg <ref name="Molina-Larramendi"></ref> | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | '''Wysokość (w biodrach):''' ok. 1,1 m <ref name="Molina-Larramendi"></ref> | |
| − | [[ | + | '''Materiał kopalny:''' [[Holotyp]] o numerze katalogowym MCF PVPH 78 to niekompletny szkielet zawierający trzy kręgi grzbietowe (prawdopodobnie 8, 10 i 13), kość krzyżową, przedni kręg ogonowy, żebro szyjne oraz cztery grzbietowe, dwa szewrony, pojedynczą część żebra brzusznego, prawą łopatkę i kość ramienną, prawą i lewą kość biodrową i łonową, prawą kość kulszową, lewą kość udową i piszczelową. Novas i współpracownicy (2021) uznali, iż szczątki należały do dorosłego osobnika. |
| − | [[Dromaeosauridae]] ( | + | '''Charakterystyka:''' Gatunek typowy dla rodzaju ''Unenlagia''. Od pozostałych przedstawicieli Paraves różnił się szczegółami budowy kręgów oraz miednicy. Tylne kręgi grzbietowe i przednie krzyżowe miały wysokie wyrostki kolczyste, które były dwukrotnie wyższe niż ich trzony. ''U. comahuensis'' miała dużo wspólnych cech z ptakami, które były nieobecne u przedstawicieli [[Dromaeosauridae]] oraz [[Troodontidae]]. Dodatkowo Novas i współpracownicy (2021) wyróżnili nową, potencjalną [[synapomorfia|synapomorfię]] dla [[Unenlagiidae]]. Cecha ta dotyczyła się kości kulszowej. |
| − | + | ===''U. paynemili''=== | |
| − | + | [[Plik:Unenlagia fossils.jpg|thumb|Skamieniałości ''U. paynemili''. Fot. FunkMonk [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Unenlagia_fossils.jpg]]] | |
| − | + | '''Długość:''' 3,5 m <ref name="Molina-Larramendi"></ref> | |
| − | |||
| − | |||
| − | + | '''Masa:''' 75 kg <ref name="Molina-Larramendi"></ref> | |
| − | '' | ||
| − | + | '''Wysokość (w biodrach):''' 1,1 m <ref name="Molina-Larramendi"></ref> | |
| − | |||
| − | + | '''Materiał kopalny:''' [[Holotyp]] (MUCPv-349) to lewa kość ramienna i łonowa. Materiał przypisany obejmuje pazur stopy (MUCPv-343), częściową prawą kość biodrową (MUCPv-409), paliczek stopy (MUCPv-415) i kręg grzbietowy (MUCPv-416). | |
| − | [[Holotyp]] | ||
| − | + | '''Charakterystyka:''' Drugi gatunek z rodzaju ''Unenlagia''. Według [[Calvo]] i in. 2004 od ''U. comahuensis'' różnił się bardziej smukłymi kośćmi oraz szczegółami budowy kości ramiennej i miednicy. [[Mortimer]] (online) uważa, że gatunek ten może nie reprezentować omawiany rodzaj. | |
| − | |||
| − | == | + | ==Etymolgia== |
| − | + | Nazwa rodzajowa ''Unenlagia'' to połączenie słów ''uñen'' (pół) i ''lag'' (ptak) wywodzących z języka rdzennych Indian Mapucze. Epitet gatunkowy ''comahuensis'' również pochodzi z języka Mapucze, która nawiązuje do północno-zachodniej Patagonii. Z kolei nazwa gatunkowa ''paynemili'' honoruje Maximino Paynemila, wodza indiańskiej społeczności Paynemil zamieszkującej region Loma de La Lata. | |
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| − | + | |{{V| ''Unenlagia''}} | |
| − | | [[Novas]] i [[Puerta]], [[1997]] | + | |{{Kpt|[[Novas]]}} i {{Kpt|[[Puerta]]}}, [[1997]] |
|- | |- | ||
|?=''[[Neuquenraptor]]'' | |?=''[[Neuquenraptor]]'' | ||
| − | | Novas i Pol, 2005 | + | | {{Kpt|[[Novas]]}} i {{Kpt|Pol}}, [[2005]] |
|- | |- | ||
| − | + | |{{V| ''U. comahuensis''}} | |
| − | | [[Novas]] i [[Puerta]], [[1997]] | + | |{{Kpt|[[Novas]]}} i {{Kpt|[[Puerta]]}}, [[1997]] |
|- | |- | ||
| − | + | |{{V| ''U. paynemili''}} | |
| − | | [[Calvo]], [[Porfiri]] i [[Kellner]], [[2004]] | + | | {{Kpt|[[Calvo]], [[Porfiri]]}} i {{Kpt|[[Kellner]]}}, [[2004]] |
|} | |} | ||
| − | == | + | ==Bibliografia== |
<small>Agnolín, F.L. & Novas, F.E. (2013) "Avian Ancestors: A Review of the Phylogenetic Relationships of the Theropods Unenlagiidae, Microraptoria, Anchiornis and Scansoriopterygidae" wyd. Springer, 1-105. [[doi:10.1007/978- 94-007-5637-3]] | <small>Agnolín, F.L. & Novas, F.E. (2013) "Avian Ancestors: A Review of the Phylogenetic Relationships of the Theropods Unenlagiidae, Microraptoria, Anchiornis and Scansoriopterygidae" wyd. Springer, 1-105. [[doi:10.1007/978- 94-007-5637-3]] | ||
| − | + | Gianechini, F. A., & Zurriaguz, V. L. (2021). "Vertebral pneumaticity of the paravian theropod ''Unenlagia comahuensis'', from the Upper Cretaceous of Patagonia, Argentina". Cretaceous Research, 127, 104925. [[doi:10.1016/j.cretres.2021.104925]] | |
| + | |||
| + | Mortimer, M. (online) [https://theropoddatabase.github.io/Dromaeosaurs.htm#Unenlagiapaynemili] | ||
| − | + | Novas, F. E., Agnolín, F. L., Motta, M. J., & Brisson Egli, F. (2021). Osteology of ''Unenlagia comahuensis'' (Theropoda, Paraves, Unenlagiidae) from the Late Cretaceous of Patagonia. The Anatomical Record, 304(12), 2741-2788. | |
| − | Novas, F.E., Pol, D., Canale, J.I., Porfiri, J.D. & Calvo, J.O. (2009) "A bizarre Cretaceous theropod dinosaur from Patagonia and the evolution of Gondwanan dromaeosaurids" Proceedings of the Royal Society B, 276, 1101-1107.</small> | + | Novas, F.E., Pol, D., Canale, J.I., Porfiri, J.D. & Calvo, J.O. (2009) "A bizarre Cretaceous theropod dinosaur from Patagonia and the evolution of Gondwanan dromaeosaurids" Proceedings of the Royal Society B, 276, 1101-1107. |
| + | <references/></small> | ||
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
| Linia 113: | Linia 109: | ||
[[Kategoria:Koniak]] | [[Kategoria:Koniak]] | ||
[[Kategoria:rodzaj wielogatunkowy]] | [[Kategoria:rodzaj wielogatunkowy]] | ||
| − | |||
Wersja z 07:08, 16 paź 2024
| Autor: | Jakub Starzyński, Tomasz Sokołowski |
| Korekta: | Maciej Ziegler, Marcin Szermański, Paweł Konarzewski |
| Unenlagia (unenlagia) | |
|---|---|
| Długość | zob. tekst |
| Wysokość | zob. tekst |
| Masa | zob. tekst |
| Dieta | mięsożerny |
| Miejsce | Argentyna - Neuquén |
| Czas |
ok. 91,5-89 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
 Rekonstrukcja Unenlagia comahuensis. Autor: Veta yogurt [2] | |
Wstęp
Unenlagia to rodzaj teropoda z kladu Dromaeosauridae, który żył w późnej kredzie na terenie dzisiejszej Argentyny.
Budowa
Unenlagia ogólną budową nie różnia się od swoich kuzynów. Był to niewielki oraz lekko zbudowany drapieznik. Zachowanie kręgi grzbietowe U.comahuensis wykazywały silną pneumatyzację.(Gianechini i Zurriaguz, 2021).
Gatunki
Obecnie za ważne uznaje się dwa gatunki:
U. comahuensis
Długość: 3,4 m [1]
Masa: ok. 70 kg [1]
Wysokość (w biodrach): ok. 1,1 m [1]
Materiał kopalny: Holotyp o numerze katalogowym MCF PVPH 78 to niekompletny szkielet zawierający trzy kręgi grzbietowe (prawdopodobnie 8, 10 i 13), kość krzyżową, przedni kręg ogonowy, żebro szyjne oraz cztery grzbietowe, dwa szewrony, pojedynczą część żebra brzusznego, prawą łopatkę i kość ramienną, prawą i lewą kość biodrową i łonową, prawą kość kulszową, lewą kość udową i piszczelową. Novas i współpracownicy (2021) uznali, iż szczątki należały do dorosłego osobnika.
Charakterystyka: Gatunek typowy dla rodzaju Unenlagia. Od pozostałych przedstawicieli Paraves różnił się szczegółami budowy kręgów oraz miednicy. Tylne kręgi grzbietowe i przednie krzyżowe miały wysokie wyrostki kolczyste, które były dwukrotnie wyższe niż ich trzony. U. comahuensis miała dużo wspólnych cech z ptakami, które były nieobecne u przedstawicieli Dromaeosauridae oraz Troodontidae. Dodatkowo Novas i współpracownicy (2021) wyróżnili nową, potencjalną synapomorfię dla Unenlagiidae. Cecha ta dotyczyła się kości kulszowej.
U. paynemili
Długość: 3,5 m [1]
Masa: 75 kg [1]
Wysokość (w biodrach): 1,1 m [1]
Materiał kopalny: Holotyp (MUCPv-349) to lewa kość ramienna i łonowa. Materiał przypisany obejmuje pazur stopy (MUCPv-343), częściową prawą kość biodrową (MUCPv-409), paliczek stopy (MUCPv-415) i kręg grzbietowy (MUCPv-416).
Charakterystyka: Drugi gatunek z rodzaju Unenlagia. Według Calvo i in. 2004 od U. comahuensis różnił się bardziej smukłymi kośćmi oraz szczegółami budowy kości ramiennej i miednicy. Mortimer (online) uważa, że gatunek ten może nie reprezentować omawiany rodzaj.
Etymolgia
Nazwa rodzajowa Unenlagia to połączenie słów uñen (pół) i lag (ptak) wywodzących z języka rdzennych Indian Mapucze. Epitet gatunkowy comahuensis również pochodzi z języka Mapucze, która nawiązuje do północno-zachodniej Patagonii. Z kolei nazwa gatunkowa paynemili honoruje Maximino Paynemila, wodza indiańskiej społeczności Paynemil zamieszkującej region Loma de La Lata.
Spis gatunków
| Unenlagia | Novas i Puerta, 1997 |
| ?=Neuquenraptor | Novas i Pol, 2005 |
| U. comahuensis | Novas i Puerta, 1997 |
| U. paynemili | Calvo, Porfiri i Kellner, 2004 |
Bibliografia
Agnolín, F.L. & Novas, F.E. (2013) "Avian Ancestors: A Review of the Phylogenetic Relationships of the Theropods Unenlagiidae, Microraptoria, Anchiornis and Scansoriopterygidae" wyd. Springer, 1-105. doi:10.1007/978- 94-007-5637-3
Gianechini, F. A., & Zurriaguz, V. L. (2021). "Vertebral pneumaticity of the paravian theropod Unenlagia comahuensis, from the Upper Cretaceous of Patagonia, Argentina". Cretaceous Research, 127, 104925. doi:10.1016/j.cretres.2021.104925
Mortimer, M. (online) [3]
Novas, F. E., Agnolín, F. L., Motta, M. J., & Brisson Egli, F. (2021). Osteology of Unenlagia comahuensis (Theropoda, Paraves, Unenlagiidae) from the Late Cretaceous of Patagonia. The Anatomical Record, 304(12), 2741-2788.
Novas, F.E., Pol, D., Canale, J.I., Porfiri, J.D. & Calvo, J.O. (2009) "A bizarre Cretaceous theropod dinosaur from Patagonia and the evolution of Gondwanan dromaeosaurids" Proceedings of the Royal Society B, 276, 1101-1107.
![[2]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Unenlagia_comahuensis_.jpg){kind=link}
![[1]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Unenlagia_fossils.jpg){kind=link}