Unenlagia

Autor:	Jakub Starzyński, Tomasz Sokołowski
Korekta:	Maciej Ziegler, Marcin Szermański, Paweł Konarzewski

---

Unenlagia (unenlagia)
Długość	zob. tekst
Wysokość	zob. tekst
Masa	zob. tekst
Dieta	mięsożerny
Miejsce	Argentyna - Neuquén (formacja Portezuelo)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 91,5-89 Ma późna kreda (turon-koniak)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Theropoda Tetanurae Coelurosauria Paraves ? Dromaeosauridae Unenlagiidae
Rekonstrukcja Unenlagia comahuensis. Autor: Veta yogurt [2]

Wstęp

Unenlagia to rodzaj teropoda z kladu Dromaeosauridae, który żył w późnej kredzie na terenie dzisiejszej Argentyny.

Budowa

Unenlagia ogólną budową nie różniła się od swoich kuzynów. Był to niewielki oraz lekko zbudowany drapieżnik. Zachowanie kręgi grzbietowe U.comahuensis wykazywały silną pneumatyzację.(Gianechini i Zurriaguz, 2021).

Gatunki

Obecnie za ważne uznaje się dwa gatunki:

U. comahuensis

Długość: 3,4 m

Masa: ok. 70 kg

Wysokość (w biodrach): ok. 1,1 m

Materiał kopalny: Holotyp o numerze katalogowym MCF PVPH 78 to niekompletny szkielet zawierający trzy kręgi grzbietowe (prawdopodobnie 8, 10 i 13), kość krzyżową, przedni kręg ogonowy, żebro szyjne oraz cztery grzbietowe, dwa szewrony, pojedynczą część żebra brzusznego, prawą łopatkę i kość ramienną, prawą i lewą kość biodrową i łonową, prawą kość kulszową, lewą kość udową i piszczelową. Novas i współpracownicy (2021) uznali, iż szczątki należały do dorosłego osobnika.

Charakterystyka: Gatunek typowy dla rodzaju Unenlagia. Od pozostałych przedstawicieli Paraves różnił się szczegółami budowy kręgów oraz miednicy. Tylne kręgi grzbietowe i przednie krzyżowe miały wysokie wyrostki kolczyste, które były dwukrotnie wyższe niż ich trzony. U. comahuensis miała dużo wspólnych cech z ptakami, które były nieobecne u przedstawicieli Dromaeosauridae oraz Troodontidae. Dodatkowo Novas i współpracownicy (2021) wyróżnili nową, potencjalną synapomorfię dla Unenlagiidae. Cecha ta dotyczyła się kości kulszowej.

U. paynemili

Skamieniałości U. paynemili. Fot. FunkMonk [1]

Długość: 3,5 m

Masa: 75 kg

Wysokość (w biodrach): 1,1 m

Materiał kopalny: Holotyp (MUCPv-349) to lewa kość ramienna i łonowa. Materiał przypisany obejmuje pazur stopy (MUCPv-343), częściową prawą kość biodrową (MUCPv-409), paliczek stopy (MUCPv-415) i kręg grzbietowy (MUCPv-416).

Charakterystyka: Drugi gatunek z rodzaju Unenlagia. Według Calvo i in. 2004 od U. comahuensis różnił się bardziej smukłymi kośćmi oraz szczegółami budowy kości ramiennej i miednicy. Mortimer (online) uważa, że gatunek ten może nie reprezentować omawianego rodzaju.

Etymolgia

Nazwa rodzajowa Unenlagia to połączenie słów uñen (pół) i lag (ptak) wywodzących z języka rdzennych Indian Mapucze. Epitet gatunkowy comahuensis również pochodzi z języka Mapucze, która nawiązuje do północno-zachodniej Patagonii. Z kolei nazwa gatunkowa paynemili honoruje Maximino Paynemila, wodza indiańskiej społeczności Paynemil zamieszkującej region Loma de La Lata.

Spis gatunków

Unenlagia	Novas i Puerta, 1997
?=Neuquenraptor	Novas i Pol, 2005
U. comahuensis	Novas i Puerta, 1997
U. paynemili	Calvo, Porfiri i Kellner, 2004

Bibliografia

Agnolín, F.L. & Novas, F.E. (2013) "Avian Ancestors: A Review of the Phylogenetic Relationships of the Theropods Unenlagiidae, Microraptoria, Anchiornis and Scansoriopterygidae" wyd. Springer, 1-105. doi:10.1007/978- 94-007-5637-3

Gianechini, F. A., & Zurriaguz, V. L. (2021). "Vertebral pneumaticity of the paravian theropod Unenlagia comahuensis, from the Upper Cretaceous of Patagonia, Argentina". Cretaceous Research, 127, 104925. doi:10.1016/j.cretres.2021.104925

Mortimer, M. (online) [3]

Novas, F. E., Agnolín, F. L., Motta, M. J., & Brisson Egli, F. (2021). Osteology of Unenlagia comahuensis (Theropoda, Paraves, Unenlagiidae) from the Late Cretaceous of Patagonia. The Anatomical Record, 304(12), 2741-2788.

Novas, F.E., Pol, D., Canale, J.I., Porfiri, J.D. & Calvo, J.O. (2009) "A bizarre Cretaceous theropod dinosaur from Patagonia and the evolution of Gondwanan dromaeosaurids" Proceedings of the Royal Society B, 276, 1101-1107.