Jinyunpelta: Różnice pomiędzy wersjami
(Utworzył nową stronę „{{DISPLAYTITLE:''Jinyunpelta''}} <small> {| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | Autor: | Korekta: |- | Kamil Kamiński | |} </small> ---- {| cl...”) |
m (→Paleobiologia) |
||
| (Nie pokazano 6 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{DISPLAYTITLE:''Jinyunpelta''}} | {{DISPLAYTITLE:''Jinyunpelta''}} | ||
| − | + | {{Opis | |
| − | { | + | |Autor = [[Kamil Kamiński]] |
| − | | Autor | + | |Korekta = [[Paweł Konarzewski]] |
| − | + | |nazwa = ''Jinyunpelta'' (dżinjunpelta) | |
| − | + | |długość = | |
| − | + | |wysokość = | |
| − | | | + | |masa = |
| − | | | + | |dieta = roślinożerny |
| − | + | |miejsce = [[Chiny]] - Zhejiang | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | | [[Chiny]] | ||
| − | |||
<small>([[formacja|formacja]] [[Liangtoutang]])</small> | <small>([[formacja|formacja]] [[Liangtoutang]])</small> | ||
| − | | | + | |czas = {{Występowanie|106|96}} |
| − | + | ok. 106-96 [[Ma]]<br> | |
| − | + | <small>środek [[kreda|kredy]] ([[alb]] – [[cenoman]])</small> | |
| − | + | |systematyka = [[Dinosauria]] | |
| − | <small>[[ | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
[[Ornithischia]] | [[Ornithischia]] | ||
| Linia 45: | Linia 24: | ||
[[Ankylosaurinae]] | [[Ankylosaurinae]] | ||
| − | + | |grafika = Jinyun ankylosaurid.jpg | |
| − | + | |podpis = Zrekonstruowany szkielet ''Jinyunpelta''. Fot. Kumiko [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Jinyun_ankylosaurid.jpg] | |
| − | | | + | |PorównanieGrupa = |
| − | + | |PorównanieDługość = | |
| − | |} | + | |mapa = |
| − | + | }} | |
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Jinyunpelta'' to ankylozaur z przełomu [[wczesna kreda|wczesnej]] i [[późna kreda|późnej kredy]] Chin. Wg autorów opisu, jest najstarszy i najbardziej prymitywny przedstawiciel [[Ankylosaurinae]]. Został on nazwany w 2018 r. przez zespół paleontologów, którym przewodził [[Wenjie | + | ''Jinyunpelta'' to ankylozaur z przełomu [[wczesna kreda|wczesnej]] i [[późna kreda|późnej kredy]] Chin. Wg autorów opisu, jest to najstarszy i najbardziej prymitywny przedstawiciel [[Ankylosaurinae]]. Został on nazwany w 2018 r. przez zespół paleontologów, którym przewodził [[Zheng Wenjie]]. |
| − | |||
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| Linia 61: | Linia 39: | ||
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| − | Nazwa ''Jinyunpelta'' pochodzi od okręgu Jinyun w Chinach oraz łacińskiego słowa ''pelta'' („tarcza”), w nawiązaniu do osteoderm chroniących ciało tego zwierzęcia. | + | Nazwa ''Jinyunpelta'' pochodzi od okręgu Jinyun w Chinach oraz łacińskiego słowa ''pelta'' („tarcza”), w nawiązaniu do osteoderm chroniących ciało tego zwierzęcia. Epitet gatunkowy ''sinensis'' nawiązuje do miejsca odnalezienia szczątków, którym były Chiny. |
| + | [[Plik:Jinyunpelta_skull.jpg|300px|thumb|right|Czaszka ''Jinyunpelta''. Źródło: Zheng i in., 2018. [https://www.nature.com/articles/s41598-018-21924-7].]] | ||
==Budowa== | ==Budowa== | ||
| − | ''Jinyunpelta'' pod względem budowy nie odbiegała zbytnio od innych ankylozaurydów. Był to masywny, poruszający się czworonożnie opancerzony roślinożerca o niskim, szerokim ciele, z kostną maczugą na ogonie. Czaszka przypominała innych prymitywnych przedstawicieli tej rodziny, takich jak np. ''[[Gobisaurus]]'' czy ''[[Shamosaurus]]''. Podobnie jak u nich, była dłuższa niż szersza, a pokrywające ją osteodermy nie dzieliły się na wyraźnie odrębne płyty. Pysk był jednak szerszy niż u gobizaura czy szamozaura. Jego przód był bezzębny i wyposażony w dziób o ostrych krawędziach. Dalej w głębi paszczy, w kocich szczękowych i zębowych znajdowały się rzędy zębowe, podobnie jak u innych ankylozaurów. Z tylu czaszki, z kości łuskowych i kwadratowo-jarzmowych wyrastały dwie pary rogów. Tak jak u wielu jej krewniaków, ''Jinyunpelta'' miała kilka otworów nosowych o niejasnym przeznaczeniu (zob. też [[Pinacosaurus#Czaszka]]. Niewielkie oczodoły miały półkolisty kształt. | + | ''Jinyunpelta'' pod względem budowy nie odbiegała zbytnio od innych ankylozaurydów. Był to masywny, poruszający się czworonożnie opancerzony roślinożerca o niskim, szerokim ciele, z kostną maczugą na ogonie. Czaszka przypominała innych prymitywnych przedstawicieli tej rodziny, takich jak np. ''[[Gobisaurus]]'' czy ''[[Shamosaurus]]''. Podobnie jak u nich, była dłuższa niż szersza, a pokrywające ją osteodermy nie dzieliły się na wyraźnie odrębne płyty. Pysk był jednak szerszy niż u gobizaura czy szamozaura. Jego przód był bezzębny i wyposażony w dziób o ostrych krawędziach. Dalej w głębi paszczy, w kocich szczękowych i zębowych znajdowały się rzędy zębowe, podobnie jak u innych ankylozaurów. Z tylu czaszki, z kości łuskowych i kwadratowo-jarzmowych wyrastały dwie pary rogów. Tak jak u wielu jej krewniaków, ''Jinyunpelta'' miała kilka otworów nosowych o niejasnym przeznaczeniu (zob. też [[Pinacosaurus#Czaszka]]). Niewielkie oczodoły miały półkolisty kształt. |
| + | [[Plik:Jinyunpelta_tail_club.jpg|300px|thumb|right|Maczuga ogonowa ''Jinyunpelta''. Źródło: Zheng i in., 2018. [https://www.nature.com/articles/s41598-018-21924-7].]] | ||
Szkielet pozaczaszkowy cechował się ciężką budową. Kręgi i żebra były masywne. Kończyny ''Jinyunpelta'' były krótkie i również mocno zbudowane. Dłonie miały po pięć palców. Pancerz składał się głównie z małych osteoderm o średnicy 0,5-2,5 cm. Zdarzały się jednak i większe, trójkątne płyty. Przestrzeń między nimi wypełniały wspomniane małe osteodermy. Maczuga ogonowa była duża i osiągała 45,5 cm długości i 43,1 cm szerokości. Patrząc z góry, miała z grubsza sześciokątny kształt. Tworzyło ją sześć osteoderm o prostokątnym kształcie. | Szkielet pozaczaszkowy cechował się ciężką budową. Kręgi i żebra były masywne. Kończyny ''Jinyunpelta'' były krótkie i również mocno zbudowane. Dłonie miały po pięć palców. Pancerz składał się głównie z małych osteoderm o średnicy 0,5-2,5 cm. Zdarzały się jednak i większe, trójkątne płyty. Przestrzeń między nimi wypełniały wspomniane małe osteodermy. Maczuga ogonowa była duża i osiągała 45,5 cm długości i 43,1 cm szerokości. Patrząc z góry, miała z grubsza sześciokątny kształt. Tworzyło ją sześć osteoderm o prostokątnym kształcie. | ||
| + | |||
| + | ==Paleobiologia== | ||
| + | Kubo i współautorzy (2021) na podstawie śladów zużycia zębów wywnioskowali, że ''Jinyunpelta'' wykształciła złożone ruchy żujące szczęk. Taki mechanizm gryzienia pokarmu był znany u późnokredowych [[nodozauryd]]ów i [[ankylozauryd]]ów. Zdaniem badaczy ten sposób pobierania pokarmu mógł wykształcić się co najmniej w [[alb]]ie lub [[cenoman]]ie. Był on również unikatowy wśród azjatyckich przedstawicieli [[Ankylosauridae]]. Zobacz też: [[Euoplocephalus#Odżywianie]]. | ||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
| Linia 73: | Linia 56: | ||
| {{Kpt|[[Zheng Wenjie|Zheng]], [[Jin Xingsheng|Jin]], [[Yoichi Azuma|Azuma]], [[Wang Qiongying|Wang]], [[Kazunori Miyata|Miyata]]}} i {{Kpt|[[Xu Xing|Xu]]}}, [[2018]] | | {{Kpt|[[Zheng Wenjie|Zheng]], [[Jin Xingsheng|Jin]], [[Yoichi Azuma|Azuma]], [[Wang Qiongying|Wang]], [[Kazunori Miyata|Miyata]]}} i {{Kpt|[[Xu Xing|Xu]]}}, [[2018]] | ||
|- | |- | ||
| − | | {{V|'' | + | | {{V|''J. sinensis''}} |
| {{Kpt|[[Zheng Wenjie|Zheng]], [[Jin Xingsheng|Jin]], [[Yoichi Azuma|Azuma]], [[Wang Qiongying|Wang]], [[Kazunori Miyata|Miyata]]}} i {{Kpt|[[Xu Xing|Xu]]}}, [[2018]] | | {{Kpt|[[Zheng Wenjie|Zheng]], [[Jin Xingsheng|Jin]], [[Yoichi Azuma|Azuma]], [[Wang Qiongying|Wang]], [[Kazunori Miyata|Miyata]]}} i {{Kpt|[[Xu Xing|Xu]]}}, [[2018]] | ||
|- | |- | ||
| Linia 79: | Linia 62: | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
| − | <small> | + | <small>Kubo, T., Zheng, W., Kubo, M. O., & Jin, X. (2021). "Dental microwear of a basal ankylosaurine dinosaur, ''Jinyunpelta'' and its implication on evolution of chewing mechanism in ankylosaurs". Plos one, 16(3), e0247969. [[doi:10.1371/journal.pone.0247969]] |
| + | |||
Zheng, W., Jin, X., Azuma, Y., Wang, Q., Miyata, K., Xu, X. (2018). "The most basal ankylosaurine dinosaur from the Albian–Cenomanian of China, with implications for the evolution of the tail club". Scientific Reports. 8: Article number 3711. [[doi:10.1038/s41598-018-21924-7]].</small> | Zheng, W., Jin, X., Azuma, Y., Wang, Q., Miyata, K., Xu, X. (2018). "The most basal ankylosaurine dinosaur from the Albian–Cenomanian of China, with implications for the evolution of the tail club". Scientific Reports. 8: Article number 3711. [[doi:10.1038/s41598-018-21924-7]].</small> | ||
Aktualna wersja na dzień 18:56, 26 paź 2024
| Autor: | Kamil Kamiński |
| Korekta: | Paweł Konarzewski |
| Jinyunpelta (dżinjunpelta) | |
|---|---|
| Dieta | roślinożerny |
| Miejsce | Chiny - Zhejiang |
| Czas | |
| Systematyka | Dinosauria |
 Zrekonstruowany szkielet Jinyunpelta. Fot. Kumiko [3] | |
Wstęp
Jinyunpelta to ankylozaur z przełomu wczesnej i późnej kredy Chin. Wg autorów opisu, jest to najstarszy i najbardziej prymitywny przedstawiciel Ankylosaurinae. Został on nazwany w 2018 r. przez zespół paleontologów, którym przewodził Zheng Wenjie.
Materiał kopalny
Holotyp (ZMNH M8960) to prawie kompletna czaszka i niekompletny szkielet pozaczaszkowy, obejmujący kręgi szyjne, grzbietowe i krzyżowe, częściową maczugę ogonową, żebra, prawą, łopatkę, częściową prawą dłoń, lewą kość biodrową, obie k. kulszowe, lewą k. udową oraz osteodermy.
Paratyp (ZMNH M8963) to prawie kompletna maczuga ogonowa oraz lewe kości – strzałkowa i piszczelowa.
Etymologia
Nazwa Jinyunpelta pochodzi od okręgu Jinyun w Chinach oraz łacińskiego słowa pelta („tarcza”), w nawiązaniu do osteoderm chroniących ciało tego zwierzęcia. Epitet gatunkowy sinensis nawiązuje do miejsca odnalezienia szczątków, którym były Chiny.
Budowa
Jinyunpelta pod względem budowy nie odbiegała zbytnio od innych ankylozaurydów. Był to masywny, poruszający się czworonożnie opancerzony roślinożerca o niskim, szerokim ciele, z kostną maczugą na ogonie. Czaszka przypominała innych prymitywnych przedstawicieli tej rodziny, takich jak np. Gobisaurus czy Shamosaurus. Podobnie jak u nich, była dłuższa niż szersza, a pokrywające ją osteodermy nie dzieliły się na wyraźnie odrębne płyty. Pysk był jednak szerszy niż u gobizaura czy szamozaura. Jego przód był bezzębny i wyposażony w dziób o ostrych krawędziach. Dalej w głębi paszczy, w kocich szczękowych i zębowych znajdowały się rzędy zębowe, podobnie jak u innych ankylozaurów. Z tylu czaszki, z kości łuskowych i kwadratowo-jarzmowych wyrastały dwie pary rogów. Tak jak u wielu jej krewniaków, Jinyunpelta miała kilka otworów nosowych o niejasnym przeznaczeniu (zob. też Pinacosaurus#Czaszka). Niewielkie oczodoły miały półkolisty kształt.
Szkielet pozaczaszkowy cechował się ciężką budową. Kręgi i żebra były masywne. Kończyny Jinyunpelta były krótkie i również mocno zbudowane. Dłonie miały po pięć palców. Pancerz składał się głównie z małych osteoderm o średnicy 0,5-2,5 cm. Zdarzały się jednak i większe, trójkątne płyty. Przestrzeń między nimi wypełniały wspomniane małe osteodermy. Maczuga ogonowa była duża i osiągała 45,5 cm długości i 43,1 cm szerokości. Patrząc z góry, miała z grubsza sześciokątny kształt. Tworzyło ją sześć osteoderm o prostokątnym kształcie.
Paleobiologia
Kubo i współautorzy (2021) na podstawie śladów zużycia zębów wywnioskowali, że Jinyunpelta wykształciła złożone ruchy żujące szczęk. Taki mechanizm gryzienia pokarmu był znany u późnokredowych nodozaurydów i ankylozaurydów. Zdaniem badaczy ten sposób pobierania pokarmu mógł wykształcić się co najmniej w albie lub cenomanie. Był on również unikatowy wśród azjatyckich przedstawicieli Ankylosauridae. Zobacz też: Euoplocephalus#Odżywianie.
Spis gatunków
| Jinyunpelta | Zheng, Jin, Azuma, Wang, Miyata i Xu, 2018 |
| J. sinensis | Zheng, Jin, Azuma, Wang, Miyata i Xu, 2018 |
Bibliografia
Kubo, T., Zheng, W., Kubo, M. O., & Jin, X. (2021). "Dental microwear of a basal ankylosaurine dinosaur, Jinyunpelta and its implication on evolution of chewing mechanism in ankylosaurs". Plos one, 16(3), e0247969. doi:10.1371/journal.pone.0247969
Zheng, W., Jin, X., Azuma, Y., Wang, Q., Miyata, K., Xu, X. (2018). "The most basal ankylosaurine dinosaur from the Albian–Cenomanian of China, with implications for the evolution of the tail club". Scientific Reports. 8: Article number 3711. doi:10.1038/s41598-018-21924-7.
![[3]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Jinyun_ankylosaurid.jpg){kind=link}