Huehuecanauhtlus

Autor:	Łukasz Czepiński
Korekta:	Marcin Szermański, Maciej Ziegler, Paweł Konarzewski

---

Huehuecanauhtlus (huehuekanautl)
Długość	ok. 5-6 m
Dieta	roślinożerny
Miejsce	Meksyk - Michoacán
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 86,3-83,6 Ma późna kreda (santon)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Ornithopoda Iguanodontia Hadrosauroidea
Rekonstrukcja przyżyciowa Huehuecanauhtlus. Autor: Román García Moran.[2]
Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":4,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Barranca_Los_Bonetes\" class=\"mw-redirect\" title=\"Barranca Los Bonetes\"\u003EBarranca Los Bonetes\u003C/a\u003E Fs6|\u003Csmall\u003E\u003Ci\u003E\u003Ca class=\"mw-selflink selflink\"\u003EHuehuecanauhtlus\u003C/a\u003E tiquichensis\u003C/i\u003E - \u003Cb\u003EIGM 6253\u003C/b\u003E (holotyp)\u003C/small\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"Barranca Los Bonetes Fs6|Huehuecanauhtlus tiquichensis - IGM 6253 (holotyp)\n","link":"","lat":19.051944444444444570763153024017810821533203125,"lon":-100.7130555555555559976710355840623378753662109375,"icon":""},{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Barranca_Los_Bonetes\" class=\"mw-redirect\" title=\"Barranca Los Bonetes\"\u003EBarranca Los Bonetes\u003C/a\u003E Fs3|\u003Csmall\u003E\u003Ci\u003E\u003Ca class=\"mw-selflink selflink\"\u003EHuehuecanauhtlus\u003C/a\u003E tiquichensis\u003C/i\u003E - IGM 6254 (paratyp)\u003C/small\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"Barranca Los Bonetes Fs3|Huehuecanauhtlus tiquichensis - IGM 6254 (paratyp)\n","link":"","lat":19.05416666666666714036182384006679058074951171875,"lon":-100.693055555555559976710355840623378753662109375,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Huehuecanauhtlus to bazalny, hadrozauroid nienależący do Hadrosauridae, którego szczątki znaleziono w południowo-zachodnim Meksyku, czyniąc go najbardziej wysuniętym na południe przedstawicielem Hadrosauroidea obu Ameryk.

Miejsce odkrycia

Barranca Los Bonetes to obszar znajdujący się na granicy gmin Tuzantla i Tiquicheo, w stanie Michoacán w Meksyku (patrz: Mapa znalezisk). Warstwy skalne odsłaniające się na tym terenie tworzą dolną część nienazwanej jak dotąd formacji geologicznej.

Dzięki badaniom radiometrycznym i magnetostratygraficznym warstwy kościonośne, odsłaniające się w Barranca Los Bonetes, datowane są na santon (Benammi i in., 2006; Mariscal-Ramos, 2006).

Materiał kopalny

Holotyp IGM 6253 to fragmentaryczna czaszka i szkielet pozaczaszkowy: część lewej kości szczękowej, fragment k. zębowej, 4 kręgi szyjne (w tym kręg obrotowy - axis), 9 kręgów grzbietowych, 4 wyrostki kolczyste łuku nerwowego kręgów grzbietowych, 1 wyrostek poprzeczny górny (diapophysis) kręgu grzbietowego, 5 prawych i 7 lewych żeber, 7 wyrostków kolczystych łuku nerwowego kręgów krzyżowych, 7 wyrostków poprzecznych górnych kręgów krzyżowych, 1 wyrostek poprzeczny górny kręgu ogonowego, 3 kręgi ogonowe, 2 wyrostki kolczyste łuku nerwowego kręgów ogonowych, 8 częściowych skostniałych ścięgien, lewa i prawa fragmentaryczna kość biodrowa i obie fragmentaryczne kości łonowe. Okaz holotypowy pochodzi ze stanowiska Fs6 (patrz: Mapa znalezisk).

Paratyp o numerze katalogowym IGM 6254 zawiera fragment lewej kości zębowej, dwa zęby i jeden wyrostek przedstawowy kręgu szyjnego. Okaz najprawdopodobniej należał do osobnika mniejszego niż holotyp; skamieniałości pochodzą ze stanowiska Fs3 (patrz: Mapa znalezisk).

Okazy są przechowywane w zbiorach Instituto de Geología of the Universidad Autónoma de México.

Budowa

Huehuecanauhtlus od innych przedstawicieli Hadrosauroidea różnił się szczegółami budowy kości zębowej i szczękowej, miednicy oraz kręgów. Hadrozauroid ten miał co najmniej 2 zęby odsłonięte w płaszczyźnie stawowej k. zębowej i k. szczękowej. Odcinek krzyżowy liczył 7 kręgów. Wysokie wyrostki kolczyste kręgów ogonowych były 3,5-4 razy wyższe od odpowiadających im trzonów kręgów (Ramírez-Velasco i in., 2012).

Paleopatologie

Replika żebra grzbietowego oraz kręgu Huehuecanauhtlus z widocznymi paleopatologiami. Autor: Levi Martinez-Reza [1]

Ramírez-Velasco i współautorzy (2017) opisali 2 patologiczne żebra grzbietowe oraz kręg grzbietowy okazu typowego Huehuecanauhtlus. Uszkodzenie te prawdopodobnie powstało w wyniku złamania kości. Narośle znajdujące się na kościach utworzyły się w czasie infekcji bakteryjnych. Zmiany te mogły wystąpić przed śmiercią lub bardzo blisko czasu śmierci osobnika. Deformacje kręgu i żeber przyczyniła się do dużego bólu w plecach, częściowego paraliżu oraz utrudniała oddychanie. Tak schorowany huehuekanautl mógł stać się łatwym łupem dla drapieżników.

Paleobiogeografia

Występowanie huehuekanautla w santonie Ameryki Północnej może być wytłumaczone jako wynik rozprzestrzenienia się tych zwierząt z Azji do Ameryki Północnej, nie później niż w albie. Inną możliwością jest rozpowszechnione występowanie ostatniego wspólnego przodka tego kladu zarówno w Azji jak i w Ameryce Północnej. Zgodnie z tym scenariuszem, obecność H. tiquichensis w Meksyku byłaby skutkiem zastąpienia ostatniego wspólnego przodka (Ramírez-Velasco i in., 2012).

Etymologia

Nazwa rodzajowa Huehuecanauhtlus to połączenie słów z języka náhuatl (najbardziej rozpowszechnionego z grupy języków rdzennej ludności Ameryki Północnej i Środkowej) huehuetl - czyli "starożytni" i canauhtli - "kaczka" (wszak hadrozauryny są powszechnie zwane "dinozaurami kaczodziobymi"). Nazwa gatunkowa - tiquichensis - odnosi się do miasta Tiquicheo, które to autorzy publikacji o huehuekanautlu chcieli uczcić ze względu na hojność i gościnność ludzi tam mieszkających, której paleontolodzy doświadczyli w trakcie trwania sezonu wykopaliskowego.

Spis gatunków

Huehuecanauhtlus	Ramírez-Velasco, Benammi, Prieto-Márquez, Alvarado Ortega i Hernández-Rivera, 2012
H. tiquichensis	Ramírez-Velasco, Benammi, Prieto-Márquez, Alvarado Ortega i Hernández-Rivera, 2012

Bibliografia

Benammi, M., Mariscal-Ramos, C., Centeno-García, E., Morales-Gámez, M., Tolson, G., & Urrutia-Fucugauchi, J. (2006). "Preliminary magnetostratigraphic study of the Upper Cretaceous Dinosaur Site from La Barranca Los Bonetes, Tiquicheo (Michoacan State, Southern Mexico)". European Geosciences Union, Vienne, Austria.

Mariscal-Ramos, C. (2006). "Estudio paleontológico y magnetoestratigráfico de la localidad “Barranca los Bonetes” (Tuzantla, Michoacán). M.Sc. thesis. Facultad de Ciencias, Universidad Nacional Autónoma de México. Mexico.

Ramírez-Velasco, A. A., Benammi, M., Prieto-Márquez, A., Ortega, J. A. & Hernández-Rivera, R. (2012). "Huehuecanauhtlus tiquichensis, a new hadrosauroid dinosaur (Ornithischia: Ornithopoda) from the Santonian (Late Cretaceous) of Michoacán, Mexico". Canadian Journal of Earth Sciences.49 (2): 379-395. doi:10.1139/E11-062

Ramírez-Velasco, A. A., Morales-Salinas, E., Hernández-Rivera, R., & Tanke, D. H. (2017). "Spinal and rib osteopathy in Huehuecanauhtlus tiquichensis (Ornithopoda: Hadrosauroidea) from the Late Cretaceous in Mexico". Historical Biology, 29(2), 208-222. doi:10.1080/08912963.2016.1147033