Europelta: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj
m
Linia 1: Linia 1:
−
Do sprawdzenia.
 
−
 
 
{{DISPLAYTITLE:''Europelta''}}
 
{{DISPLAYTITLE:''Europelta''}}
−
<small>
+
{{Opis
−
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk"
+
|Autor                  = [[Adrian Sztuba]]
−
| Autor:
+
|Korekta                = [[ Kamil Kamiński]]
−
| Korekta:
+
|nazwa                  = ''Europelta''
−
|-
+
|długość                = ok. 5m
−
| [[Adrian Sztuba]]
+
|wysokość              =  
 +
|masa                  = 1-1,5 t
 +
|dieta                  = roślinożerny
 +
|miejsce                = [[Hiszpania]] – prowincja Teruel
 +
<small>([[formacja]] [[Escucha]])</small>
 +
|czas                  = {{Występowanie|113|113}}
 +
ok. 113 [[Ma]]<br>
 +
<small>[[wczesna kreda]] (wczesny [[alb]])</small>
 +
|systematyka            =
 +
[[Dinosauria]]
  
−
|
 
−
|}
 
−
</small>
 
−
----
 
−
{| class="wikitable" style="text-align:left" align="left"
 
−
! colspan=2 | ''Europelta'' (europelta)
 
−
|-
 
−
!  '''Długość''':
 
−
|ok. 5 m
 
−
|-
 
−
! '''Masa''':
 
−
|?
 
−
|-
 
−
! '''[[:Kategoria:Lokacje|Miejsce występowania]]''':
 
−
| [[:Kategoria:Hiszpania|Hiszpania]] – prowincja Teruel
 
−
 
−
<small>([[formacja]] [[Esucha]])</small>
 
−
|-
 
−
! '''[[:Kategoria:Stratygrafia|Czas występowania]]'''
 
−
|  <small>[[wczesna kreda]] ([[alb]])</small>
 
−
|-
 
−
! '''Systematyka'''
 
−
| [[Dinosauria]]
 
−
 
 
[[Ornithischia]]  
 
[[Ornithischia]]  
  
Linia 39: Linia 22:
 
[[Ankylosauria]]
 
[[Ankylosauria]]
  
−
[[Nodosauridae]]
+
[[Nodosauridae]] \ [[Steuthiosauridae]]
  
 
[[Struthiosaurinae]]
 
[[Struthiosaurinae]]
−
|-
+
|grafika                = Ulughbegsaurus.jpg.webp
−
| colspan=2 |[[Plik:Europelta.jpg|400px]]
+
|podpis                = Rekonstrukcja czaszki z zaznaczoną kością holotypu. Źródło: Tanaka i in., 2021. [https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rsos.210923#d1e970].
−
<small>Rekonstrukcja. Autor: IJReid [https://en.wikipedia.org/wiki/Europelta#/media/File:Europelta.jpg]</small>
+
|PorównanieGrupa        =
−
|-
+
|PorównanieDługość      =
−
|}
+
|mapa                  =
−
 
+
}}
 
== Wstęp ==
 
== Wstęp ==
 
''Europelta'' to rodzaj ankylozaura zaliczany do [[klad|kladu]] Nodosauridae. Żył we wczesnej kredzie na terenie dzisiejszej Hiszpanii. Jest to najbardziej kompletny ankylozaur znaleziony w Europie.
 
''Europelta'' to rodzaj ankylozaura zaliczany do [[klad|kladu]] Nodosauridae. Żył we wczesnej kredzie na terenie dzisiejszej Hiszpanii. Jest to najbardziej kompletny ankylozaur znaleziony w Europie.
Linia 62: Linia 45:
 
[[Plik:Europe_s_shield_by_scotthartman.jpg|300px|thumb|right|Rekonstrukcja szkieletu z zaznaczonymi znalezionymi kośćmi. Autor: Scott Hartmann. [https://www.deviantart.com/scotthartman/art/Europe-s-shield-429476594].]]
 
[[Plik:Europe_s_shield_by_scotthartman.jpg|300px|thumb|right|Rekonstrukcja szkieletu z zaznaczonymi znalezionymi kośćmi. Autor: Scott Hartmann. [https://www.deviantart.com/scotthartman/art/Europe-s-shield-429476594].]]
  
−
Jak na ankylozaura europelta miała bardzo długą kość piszczelową (90% długości kości udowej).  
+
Jak na ankylozaura europelta miała bardzo długą kość piszczelową (90% długości kości udowej). Jak u innych strutiozaurynów, kończyny tylne były stosunkowo długie, a biodra – umiarkowanie szerokie.
 +
[[Plik:Europelta_skull_restoration.png|300px|thumb|right|Rekonstrukcjaczaszki. Źródło: Kirkland i in., 2013. [https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0080405].]]
  
 
== Systematyka ==
 
== Systematyka ==
−
Europelta należy do kladu w obrębie nodozaurów o nazwie Struthiosaurinae. Należy do niego także ''[[Anoplosaurus]]'', ''[[Hungarosaurus]]'' i ''[[Struthiosaurus]]''.  
+
Europelta należy do kladu o nazwie Struthiosaurinae w obrębie nodozaurów. Należy do niego także ''[[Hungarosaurus]]'' i ''[[Struthiosaurus]]'', a być może również ''[[Pawpawsaurus]]'' i ''[[Stegopelta]]''. Wg analizy Ravena i i n. (2023) zwierzęta zaliczane tradycyjnie do nodozaurydów to w rzeczywistości przedstawiciele kilku osobnych kladów.  Zob. więcej w [[Ankylosauria#Kladogramy]].
 
[[Plik:Europelta_-_skull.jpg|300px|thumb|right|Czaszka holotypu. Autor zdjęcia: Ghedoghedo. [https://en.wikipedia.org/wiki/Europelta#/media/File:Europelta_-_skull.jpg].]]
 
[[Plik:Europelta_-_skull.jpg|300px|thumb|right|Czaszka holotypu. Autor zdjęcia: Ghedoghedo. [https://en.wikipedia.org/wiki/Europelta#/media/File:Europelta_-_skull.jpg].]]
  
−
Odkrycie europelty pokazuje, że już we wczesnej kredzie do Europy dotarły pierwsze ankylozaury nie należące do Polacanthidae. "Wymiana" polakantydów na nodozaury nastąpiła w tym samym czasie w Ameryce Północnej i Europie. Świadczy to o tym, że jeszcze wtedy nodozaury z obu kontynentów nie były od siebie odizolowane.  
+
Odkrycie europelty pokazuje, że już we wczesnej kredzie do Europy dotarły pierwsze ankylozaury nie należące do Polacanthinae (lub Polacanthidae]]. "Wymiana" polakantynów na nodozauryny nastąpiła w tym samym czasie w Ameryce Północnej i Europie. Świadczy to o tym, że jeszcze wtedy nodozaurydy z obu kontynentów nie były od siebie odizolowane.  
  
 
== Spis gatunków ==
 
== Spis gatunków ==
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
−
! ''Europelta''
+
| {{V|''Europelta''}}
 
| {{Kpt|Kirkland, Alcalá, Loewen, Espílez, Luis, Mampel}} i {{Kpt| Wiersma}}, [[2013]]   
 
| {{Kpt|Kirkland, Alcalá, Loewen, Espílez, Luis, Mampel}} i {{Kpt| Wiersma}}, [[2013]]   
 
|-
 
|-
−
! ''E. carbonensis''
+
| {{V|''E. carbonensis'}}
 
| {{Kpt|Kirkland, Alcalá, Loewen, Espílez, Luis, Mampel}} i {{Kpt| Wiersma}}, [[2013]]   
 
| {{Kpt|Kirkland, Alcalá, Loewen, Espílez, Luis, Mampel}} i {{Kpt| Wiersma}}, [[2013]]   
 
|}
 
|}
  
 
== Bibliografia ==
 
== Bibliografia ==
−
<small> Kirkland J.I., Alcalá L., Loewen M.A, Espílez E., Mampel L., Wiersma J.L. 2013. The Basal Nodosaurid Ankylosaur Europelta carbonensis n. gen., n. sp. from the Lower Cretaceous (Lower Albian) Escucha Formation of Northeastern Spain. PLoS ONE. 8 (12): e80405. [[doi:10.1371/journal.pone.0080405]].
+
<small> Kirkland J.I., Alcalá L., Loewen M.A, Espílez E., Mampel L., Wiersma J.L. 2013. The Basal Nodosaurid Ankylosaur ''Europelta carbonensis'' n. gen., n. sp. from the Lower Cretaceous (Lower Albian) Escucha Formation of Northeastern Spain. PLoS ONE. 8 (12): e80405. [[doi:10.1371/journal.pone.0080405]].
 +
 
 +
Paul, G.S. (2024). "''The Princeton Field Guide to Dinosaurs''" wyd. Princeton University.
 
</small>
 
</small>
  
Linia 92: Linia 78:
 
[[Kategoria:Kreda]]
 
[[Kategoria:Kreda]]
 
[[Kategoria:Alb]]
 
[[Kategoria:Alb]]
−
[[Kategoria:Do sprawdzenia]]
 

Wersja z 23:22, 26 kwi 2025

Autor: Adrian Sztuba
Korekta: Kamil Kamiński

Europelta
Długość ok. 5m
Masa 1-1,5 t
Dieta roślinożerny
Miejsce Hiszpania – prowincja Teruel

(formacja Escucha)

Czas
252 201,4 143,1
66

ok. 113 Ma
wczesna kreda (wczesny alb)

Systematyka Dinosauria

Ornithischia

Thyreophora

Ankylosauria

Nodosauridae \ Steuthiosauridae

Struthiosaurinae

Ulughbegsaurus.webp
Rekonstrukcja czaszki z zaznaczoną kością holotypu. Źródło: Tanaka i in., 2021. [4].

Wstęp

Europelta to rodzaj ankylozaura zaliczany do kladu Nodosauridae. Żył we wczesnej kredzie na terenie dzisiejszej Hiszpanii. Jest to najbardziej kompletny ankylozaur znaleziony w Europie.

Odkrycie i etymologia

Skamieniałości Europelta zostały znalezione w Hiszpanii, w pobliżu Ariño, dokładniej na terenie kopalni węgla Santa María. Nazwa rodzajowa została utworzona ze słów "Euro" (Europa) i "pelta" (tarcza). Nazwa gatunkowa - carbonensis - odnosi się do kopalni węgla, gdzie odnaleziono skamieniałości europelty.

Budowa

Odnaleziono dwa dość kompletne, lecz nieartykułowane okazy europelty - holotyp AR-1/10 oraz paratyp AR-1/31 (odnalezione kości zaznaczono na rysunku obok).

Czaszka miała długość ok. 37 cm i szerokość (w najszerszym miejscu) ok. 30 cm. W tylnej części nieco się ona zwężała, co w widoku grzbietowym nadawało jej charakterystyczny kształt gruszki. Podniebienie nie miało kształtu klepsydry, jak u innych nodozaurów.

Większość osteoderm nie była połączona ze szkieletem, przez co by porównać pancerz europelty z pancerzami innych ankylozaurów podzielono je na typy od "A" do "H". Osteodermy połączone z kośćmi znaleziono jedynie przy miednicy holotypu.

Rekonstrukcja szkieletu z zaznaczonymi znalezionymi kośćmi. Autor: Scott Hartmann. [1].

Jak na ankylozaura europelta miała bardzo długą kość piszczelową (90% długości kości udowej). Jak u innych strutiozaurynów, kończyny tylne były stosunkowo długie, a biodra – umiarkowanie szerokie.

Rekonstrukcjaczaszki. Źródło: Kirkland i in., 2013. [2].

Systematyka

Europelta należy do kladu o nazwie Struthiosaurinae w obrębie nodozaurów. Należy do niego także Hungarosaurus i Struthiosaurus, a być może również Pawpawsaurus i Stegopelta. Wg analizy Ravena i i n. (2023) zwierzęta zaliczane tradycyjnie do nodozaurydów to w rzeczywistości przedstawiciele kilku osobnych kladów. Zob. więcej w Ankylosauria#Kladogramy.

Czaszka holotypu. Autor zdjęcia: Ghedoghedo. [3].

Odkrycie europelty pokazuje, że już we wczesnej kredzie do Europy dotarły pierwsze ankylozaury nie należące do Polacanthinae (lub Polacanthidae]]. "Wymiana" polakantynów na nodozauryny nastąpiła w tym samym czasie w Ameryce Północnej i Europie. Świadczy to o tym, że jeszcze wtedy nodozaurydy z obu kontynentów nie były od siebie odizolowane.

Spis gatunków

Europelta Kirkland, Alcalá, Loewen, Espílez, Luis, Mampel i Wiersma, 2013
E. carbonensis' Kirkland, Alcalá, Loewen, Espílez, Luis, Mampel i Wiersma, 2013

Bibliografia

Kirkland J.I., Alcalá L., Loewen M.A, Espílez E., Mampel L., Wiersma J.L. 2013. The Basal Nodosaurid Ankylosaur Europelta carbonensis n. gen., n. sp. from the Lower Cretaceous (Lower Albian) Escucha Formation of Northeastern Spain. PLoS ONE. 8 (12): e80405. doi:10.1371/journal.pone.0080405.

Paul, G.S. (2024). "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University.

Źródło: „https://encyklopedia.dinozaury.com/index.php?title=Europelta&oldid=36170”