Fostoria: Różnice pomiędzy wersjami
m |
m (Devereaux i in., 2025) |
||
| (Nie pokazano 1 wersji utworzonej przez jednego użytkownika) | |||
| Linia 2: | Linia 2: | ||
{{Opis | {{Opis | ||
|Autor = [[Kamil Kamiński]] | |Autor = [[Kamil Kamiński]] | ||
| − | |Korekta = | + | |Korekta = [[Michał Siedlecki]], [[Paweł Konarzewski]] |
| − | |nazwa = ''Fostoria'' | + | |nazwa = ''Fostoria'' (fostoria) |
|długość = | |długość = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
|masa = | |masa = | ||
|dieta = roślinożerny | |dieta = roślinożerny | ||
| − | |miejsce = [[Australia]] | + | |miejsce = [[Australia]] - Nowa Południowa Walia |
<small> [[formacja]] [[Griman Creek]] </small> | <small> [[formacja]] [[Griman Creek]] </small> | ||
|czas = {{Występowanie|101|97}} | |czas = {{Występowanie|101|97}} | ||
| − | ok. 100, | + | ok. 100,5-97 [[Ma]]<br> |
<small>[[późna kreda]] (wczesny [[cenoman]])</small> | <small>[[późna kreda]] (wczesny [[cenoman]])</small> | ||
|systematyka | |systematyka | ||
| Linia 17: | Linia 17: | ||
[[Ornithischia]] | [[Ornithischia]] | ||
| − | |||
| − | |||
[[Ornithopoda]] | [[Ornithopoda]] | ||
| − | + | [[Iguanodontia]] | |
| − | ?[[Elasmaria]] | + | ?[[Elasmaria]]/?[[Rhabdodontomorpha]] |
|grafika = Fostoria.jpg | |grafika = Fostoria.jpg | ||
|podpis = Rekonstrukcja przyżyciowa. Autor: ABelov2014. [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Fostoria.jpg] | |podpis = Rekonstrukcja przyżyciowa. Autor: ABelov2014. [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Fostoria.jpg] | ||
| Linia 32: | Linia 30: | ||
|mapa = | |mapa = | ||
}} | }} | ||
| − | |||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Fostoria'' to [[rodzaj]] roślinożernego dinozaura, który żył na początku | + | ''Fostoria'' to [[rodzaj]] roślinożernego dinozaura, który żył na początku [[późna kreda|późnej kredy]] na terenie dzisiejszej Australii. Był to średniej wielkości ornitopod. Został on opisany w 2019 r. przez zespół paleontologów pod kierunkiem [[Phil Bell|Phila Bella]]. |
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| Linia 42: | Linia 39: | ||
[[Holotyp]] (LRF 3050) to niekompletny dach czaszki i puszka mózgowa. Pod tym samym numerem skatalogowano dalsze szczątki, niekoniecznie należące do tego samego osobnika. Obejmują one kość kwadratową, łopatki, kości kończyn przednich i tylnych, kręgi grzbietowe i ogonowe. Kości te należały zapewne do co najmniej czterech różnych okazów. Oprócz tego w Australijskim Muzeum w Sydney znajduje się fragment kości śródstopia oraz inny niezidentyfikowany kawałek kości. | [[Holotyp]] (LRF 3050) to niekompletny dach czaszki i puszka mózgowa. Pod tym samym numerem skatalogowano dalsze szczątki, niekoniecznie należące do tego samego osobnika. Obejmują one kość kwadratową, łopatki, kości kończyn przednich i tylnych, kręgi grzbietowe i ogonowe. Kości te należały zapewne do co najmniej czterech różnych okazów. Oprócz tego w Australijskim Muzeum w Sydney znajduje się fragment kości śródstopia oraz inny niezidentyfikowany kawałek kości. | ||
| − | ==Budowa== | + | ==Budowa i systematyka== |
| − | ''Fostoria'' znana jest ze stosunkowo nielicznych szczątków. Z analizy filogenetycznej przeprowadzonej przez autorów opisu wynika, że jej najbliższymi krewnymi mogły był ''[[Muttaburrasaurus]]'', ''[[Talenkauen]]'' i ''[[Anabisetia]]'', z którymi miała ona tworzyć nienazwany [[klad]] prymitywnych iguanodontów. ''Fostoria'' wyróżniała się spośród swoich krewniaków cechami budowy mózgoczaszki, kości kwadratowo-jarzmowej, kości ramiennej oraz precelicznymi (przodowklęsłymi) przednimi kręgami grzbietowymi. | + | ''Fostoria'' znana jest ze stosunkowo nielicznych szczątków. Z analizy filogenetycznej przeprowadzonej przez autorów opisu wynika, że jej najbliższymi krewnymi mogły był ''[[Muttaburrasaurus]]'', ''[[Talenkauen]]'' i ''[[Anabisetia]]'', z którymi miała ona tworzyć nienazwany [[klad]] prymitywnych iguanodontów. ''Fostoria'' wyróżniała się spośród swoich krewniaków cechami budowy mózgoczaszki, kości kwadratowo-jarzmowej, kości ramiennej oraz precelicznymi (przodowklęsłymi) przednimi kręgami grzbietowymi. Wg Dieudonné i współpracowników (2020) fostoria była blisko spokrewniona z [[Rhabdodontidae|rabdodontydami]] w obrębie kladu [[Rhabdodontomorpha]]. Jednakże, zespół paleontologów prowadzony przez Fonsecę (2024) była jednak przedstawicielką [[Elasmaria|elasmarów]] najbliżej spokrewnioną z muttaburazaurem. |
| + | |||
| + | ==Paleobiologia== | ||
| + | Devereaux i współpracownicy (2025) opisali morfologię mózgowia fostorii na podstawie zachowanej czaszki. Jego ogólna budowa przypominała inne iguanodonty. Fostoria miała dobrze rozwinięty zmysł węchu. Przodomózgowie było stosunkowo duże, lecz mniej rozwinięte niż u hadrozaurydów. Z kolei mózgowie zachowało pierwotną budowę. Według badaczy dobrze rozwinięta pustka w kości nadpotylicznej może być [[autapomorfia|cechą diagnostyczną]] tego dinozaura. | ||
==Paleoekologia== | ==Paleoekologia== | ||
| Linia 51: | Linia 51: | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| {{V|''Fostoria''}} | | {{V|''Fostoria''}} | ||
| − | | {{Kpt|[[Phil Bell|Bell]], [[Tom Brougham|Brougham]], [[Matthew Herne|Herne]], [[Timothy Frauenfelder|Frauenfelder]]}} i {{Kpt|[[Elizabeth Smith|Smith]]}}, | + | | {{Kpt|[[Phil Bell|Bell]], [[Tom Brougham|Brougham]], [[Matthew Herne|Herne]], [[Timothy Frauenfelder|Frauenfelder]]}} i {{Kpt|[[Elizabeth Smith|Smith]]}}, [[2019]] |
|- | |- | ||
| {{V|''F. dhimbangunmal''}} | | {{V|''F. dhimbangunmal''}} | ||
| − | | {{Kpt | + | | {{Kpt|Bell, Brougham, Herne, Frauenfelder}} i {{Kpt|Smith}}, [[2019]] |
| − | |||
|} | |} | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
| − | <small>Bell, P.R., Brougham, T., Herne, M.C., Frauenfelder, T., Smith, E.T. (2019). "''Fostoria dhimbangunmal'', gen. et sp. nov., a new iguanodontian (Dinosauria, Ornithopoda) from the mid-Cretaceous of Lightning Ridge, New South Wales, Australia". Journal of Vertebrate Paleontology. Online edition: e1564757. [[doi:10.1080/02724634.2019.1564757]]. | + | <small> |
| + | Bell, P. R., Brougham, T., Herne, M. C., Frauenfelder, T., & Smith, E. T. (2019). "''Fostoria dhimbangunmal'', gen. et sp. nov., a new iguanodontian (Dinosauria, Ornithopoda) from the mid-Cretaceous of Lightning Ridge, New South Wales, Australia". Journal of Vertebrate Paleontology. Online edition: e1564757. [[doi:10.1080/02724634.2019.1564757]]. | ||
| + | |||
| + | Devereaux, O., Herne, M. C., Campione, N. E., & Bell, P. R. (2025). "Paleoneurology of the iguanodontian ''Fostoria dhimbangunmal'' from the mid-Cretaceous of Australia". Journal of Paleontology, 98(6), 1098-1106. [[doi:10.1017/jpa.2024.38]] | ||
| + | |||
| + | Dieudonné, P. -E., Cruzado-Caballero, P., Godefroit, P., & Tortosa, T. (2020). "A new phylogeny of cerapodan dinosaurs". Historical Biology. 33 (10): 2335–2355. [[https://doi.org/10.1080%2F08912963.2020.1793979]] | ||
| + | |||
| + | Fonseca, A. O., Reid, I. J., Venner, A., Duncan, R. J., Garcia, M. S., & Müller, R. T. (2024). "A comprehensive phylogenetic analysis on early ornithischian evolution". Journal of Systematic Palaeontology. 22 (1). 2346577. [[doi:10.1080%2F14772019.2024.2346577]] | ||
</small> | </small> | ||
| Linia 65: | Linia 71: | ||
[[Kategoria:Ornithischia]] | [[Kategoria:Ornithischia]] | ||
[[Kategoria:Ornithopoda]] | [[Kategoria:Ornithopoda]] | ||
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria:Iguanodontia]] |
| + | [[Kategoria:Iguanodontia bazalne]] | ||
[[Kategoria:Australia]] | [[Kategoria:Australia]] | ||
[[Kategoria:Mezozoik]] | [[Kategoria:Mezozoik]] | ||
[[Kategoria:Kreda]] | [[Kategoria:Kreda]] | ||
[[Kategoria:Cenoman]] | [[Kategoria:Cenoman]] | ||
Wersja z 16:23, 26 wrz 2025
| Autor: | Kamil Kamiński |
| Korekta: | Michał Siedlecki, Paweł Konarzewski |
| Fostoria (fostoria) | |
|---|---|
| Dieta | roślinożerny |
| Miejsce | Australia - Nowa Południowa Walia |
| Czas |
ok. 100,5-97 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
 Rekonstrukcja przyżyciowa. Autor: ABelov2014. [1] | |
Wstęp
Fostoria to rodzaj roślinożernego dinozaura, który żył na początku późnej kredy na terenie dzisiejszej Australii. Był to średniej wielkości ornitopod. Został on opisany w 2019 r. przez zespół paleontologów pod kierunkiem Phila Bella.
Etymologia
Nazwa Fostoria honoruje Roberta Fostera – górnika i odkrywcę tego zwierzęcia. Epitet gatunkowy pochodzi od słów dhimba i ngunmal, które w języku rdzennych mieszkańców Australii oznaczają odpowiednio „owca” i „ogród”.
Materiał kopalny
Holotyp (LRF 3050) to niekompletny dach czaszki i puszka mózgowa. Pod tym samym numerem skatalogowano dalsze szczątki, niekoniecznie należące do tego samego osobnika. Obejmują one kość kwadratową, łopatki, kości kończyn przednich i tylnych, kręgi grzbietowe i ogonowe. Kości te należały zapewne do co najmniej czterech różnych okazów. Oprócz tego w Australijskim Muzeum w Sydney znajduje się fragment kości śródstopia oraz inny niezidentyfikowany kawałek kości.
Budowa i systematyka
Fostoria znana jest ze stosunkowo nielicznych szczątków. Z analizy filogenetycznej przeprowadzonej przez autorów opisu wynika, że jej najbliższymi krewnymi mogły był Muttaburrasaurus, Talenkauen i Anabisetia, z którymi miała ona tworzyć nienazwany klad prymitywnych iguanodontów. Fostoria wyróżniała się spośród swoich krewniaków cechami budowy mózgoczaszki, kości kwadratowo-jarzmowej, kości ramiennej oraz precelicznymi (przodowklęsłymi) przednimi kręgami grzbietowymi. Wg Dieudonné i współpracowników (2020) fostoria była blisko spokrewniona z rabdodontydami w obrębie kladu Rhabdodontomorpha. Jednakże, zespół paleontologów prowadzony przez Fonsecę (2024) była jednak przedstawicielką elasmarów najbliżej spokrewnioną z muttaburazaurem.
Paleobiologia
Devereaux i współpracownicy (2025) opisali morfologię mózgowia fostorii na podstawie zachowanej czaszki. Jego ogólna budowa przypominała inne iguanodonty. Fostoria miała dobrze rozwinięty zmysł węchu. Przodomózgowie było stosunkowo duże, lecz mniej rozwinięte niż u hadrozaurydów. Z kolei mózgowie zachowało pierwotną budowę. Według badaczy dobrze rozwinięta pustka w kości nadpotylicznej może być cechą diagnostyczną tego dinozaura.
Paleoekologia
W osadach formacji Griman Creek znaleziono szczątki prymitywnych ssaków oraz dosyć liczne dinozaury, na ogół jednak słabo poznane. Najbardziej rozpoznawalny spośród nich to roślinożerny Muttaburrasaurus. Żyły tam również tajemnicze teropody - Rapator i Walgettosuchus, a także niewielki ornitopod Weewarrasaurus.
Spis gatunków
| Fostoria | Bell, Brougham, Herne, Frauenfelder i Smith, 2019 |
| F. dhimbangunmal | Bell, Brougham, Herne, Frauenfelder i Smith, 2019 |
Bibliografia
Bell, P. R., Brougham, T., Herne, M. C., Frauenfelder, T., & Smith, E. T. (2019). "Fostoria dhimbangunmal, gen. et sp. nov., a new iguanodontian (Dinosauria, Ornithopoda) from the mid-Cretaceous of Lightning Ridge, New South Wales, Australia". Journal of Vertebrate Paleontology. Online edition: e1564757. doi:10.1080/02724634.2019.1564757.
Devereaux, O., Herne, M. C., Campione, N. E., & Bell, P. R. (2025). "Paleoneurology of the iguanodontian Fostoria dhimbangunmal from the mid-Cretaceous of Australia". Journal of Paleontology, 98(6), 1098-1106. doi:10.1017/jpa.2024.38
Dieudonné, P. -E., Cruzado-Caballero, P., Godefroit, P., & Tortosa, T. (2020). "A new phylogeny of cerapodan dinosaurs". Historical Biology. 33 (10): 2335–2355. [[2]]
Fonseca, A. O., Reid, I. J., Venner, A., Duncan, R. J., Garcia, M. S., & Müller, R. T. (2024). "A comprehensive phylogenetic analysis on early ornithischian evolution". Journal of Systematic Palaeontology. 22 (1). 2346577. doi:10.1080/14772019.2024.2346577
![[1]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Fostoria.jpg){kind=link}