Dacentrurus: Różnice pomiędzy wersjami
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| + | {{DISPLAYTITLE:''Dacentrurus''}} | ||
<small> | <small> | ||
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | {| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | ||
| Linia 25: | Linia 26: | ||
|- | |- | ||
! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''': | ! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''': | ||
| − | | [[Wielka Brytania]] - | + | | [[Wielka Brytania]] - hrabstwo Wilt |
?[[Francja]], ?[[Hiszpania]], ?[[Portugalia]] | ?[[Francja]], ?[[Hiszpania]], ?[[Portugalia]] | ||
|- | |- | ||
! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ||
| − | | 156-151 (-142?) Ma | + | | 156-151 (-142?) [[Ma]] |
<small>późna [[jura]]- wczesna ?[[kreda]] ([[kimeryd]] - ?[[berrias]])</small> | <small>późna [[jura]]- wczesna ?[[kreda]] ([[kimeryd]] - ?[[berrias]])</small> | ||
| Linia 55: | Linia 56: | ||
==Wymiary== | ==Wymiary== | ||
| − | Wbrew temu co można przeczytać w wielu książkach, ''Dacentrurus'' był jednym z największych stegozaurów - osiągał 7-8 m długości (Galton i Upchurch, 2004; Naish i Martill, 2007; Paul, 2010) a niektóre pozostałości z Kimmeridge Clay wskazują na ok. 10 m (Naish, online), o ile do niego należą, być może chodzi o [[holotyp]]. | + | Wbrew temu co można przeczytać w wielu książkach, ''Dacentrurus'' był jednym z największych stegozaurów - osiągał 7-8 m długości ([[Peter Galton|Galton]] i [[Paul Upchurch|Upchurch]], [[2004]]; [[Darren Naish|Naish]] i [[David Martill|Martill]], [[2007]]; [[Gregory Paul|Paul]], [[2010]]) a niektóre pozostałości z Kimmeridge Clay wskazują na ok. 10 m (Naish, online), o ile do niego należą, być może chodzi o [[holotyp]]. |
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| Linia 64: | Linia 65: | ||
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| − | [[Holotyp]] (BMNH 46013) to jedyny pewny materiał '' D. armatus''. Pochodzi z Anglii - hrabstwo | + | [[Holotyp]] (BMNH 46013) to jedyny pewny materiał '' D. armatus''. Pochodzi z Anglii - hrabstwo Wilt (osady [[Kimmeridge Clay]]). Są to 3 kręgi szyjne, 16 grzbietowych i 11 ogonowych, kości: ramienna, promieniowa, łokciowa, śródręcza, blok biodrowo-krzyżowy, kości kulszowe i łonowe, kość udowa (>1,2 m), piszczel, kość piętowa, kości śródstopia, płyta i kolec ogonowy. |
[[Plik:Dacentrurus1.jpg|200px|thumb|right|Holotyp (z Owen, 1875).]] | [[Plik:Dacentrurus1.jpg|200px|thumb|right|Holotyp (z Owen, 1875).]] | ||
| Linia 70: | Linia 71: | ||
Odnalezione szczą
tki zaliczone do ''Dacentrurus'' z [[kimeryd]]u, wczesnego [[tyton]]u i tytonu-[[berrias]]u (156-140 Ma) Francji, Hiszpanii i Portugalii są
zbyt fragmentaryczne, aby określić przynależność [[gatunek|gatunkową
]], a nawet [[rodzaj]]ową
. Zostały więc przedzielone przez Maidment i in. (2008) do ''Dacentrurus'' sp. Odkrycie ''[[Miragaia]]'' dodatkowo zaciemnia ten obraz. | Odnalezione szczą
tki zaliczone do ''Dacentrurus'' z [[kimeryd]]u, wczesnego [[tyton]]u i tytonu-[[berrias]]u (156-140 Ma) Francji, Hiszpanii i Portugalii są
zbyt fragmentaryczne, aby określić przynależność [[gatunek|gatunkową
]], a nawet [[rodzaj]]ową
. Zostały więc przedzielone przez Maidment i in. (2008) do ''Dacentrurus'' sp. Odkrycie ''[[Miragaia]]'' dodatkowo zaciemnia ten obraz. | ||
| − | Nieco bardziej kompletny materiał z Portugalii różni się nieznacznie od holotypu dacentrura i pochodzi z młodszych osadów (wczesny berrias - 145-142 Ma), lecz zdaniem Maidment i in. (2008) jest zbyt niekompletny aby nazwać nowy gatunek. Łą
cznie znaleziono tam 5 osobników. | + | Nieco bardziej kompletny materiał z Portugalii różni się nieznacznie od holotypu dacentrura i pochodzi z młodszych osadów (wczesny berrias - 145-142 Ma), lecz zdaniem [[Susannah Maidment|Maidment]] i in. ([[2008]]) jest zbyt niekompletny aby nazwać nowy gatunek. Łą
cznie znaleziono tam 5 osobników. |
==Pozycja filogenetyczna== | ==Pozycja filogenetyczna== | ||
| − | Wcześniejsze [[analiza filogenetyczna|analizy kladystyczne]] wskazują
, że ''Dacentrurus'' jest najbardziej [[bazalny]]m przedstawicielem [[Stegosauridae]] i jako jedyny wśród nich nie należy do Stegosaurinae. Jednak najnowsze analizy (Mateus i in., 2009; Maidment, 2010), uwzględniające jego [[takson siostrzany]] ''[[Miragaia]]'', wykazały, że ''Dacentrurus'' jest [[zaawansowany]]m stegozaurydem. | + | Wcześniejsze [[analiza filogenetyczna|analizy kladystyczne]] wskazują
, że ''Dacentrurus'' jest najbardziej [[bazalny]]m przedstawicielem [[Stegosauridae]] i jako jedyny wśród nich nie należy do Stegosaurinae. Jednak najnowsze analizy ([[Octavio Mateus|Mateus]] i in., [[2009]]; Maidment, [[2010]]), uwzględniające jego [[takson siostrzany]] ''[[Miragaia]]'', wykazały, że ''Dacentrurus'' jest [[zaawansowany]]m stegozaurydem. |
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
! ''Dacentrurus'' | ! ''Dacentrurus'' | ||
| − | | Lucas, [[1902]] | + | | {{Kpt|[[Frederic Lucas|Lucas]]}}, [[1902]] |
|- | |- | ||
| =''Omosaurus'' | | =''Omosaurus'' | ||
| − | | [[Owen]], [[1875]] | + | | {{Kpt|[[Richard Owen|Owen]]}}, [[1875]] |
| − | | (zajęta [[Leidy]], [[1856]]) | + | | (zajęta {{Kpt|[[Joseph Leidy|Leidy]]}}, [[1856]]) |
|- | |- | ||
| =''Dacentrurosaurus'' | | =''Dacentrurosaurus'' | ||
| − | | | + | | {{Kpt|Hennig}}, [[1925]] |
|- | |- | ||
! ''D. armatus'' | ! ''D. armatus'' | ||
| − | | ( | + | | ({{Kpt|Owen}}, 1875) {{Kpt|Lucas}}, 1902 |
|- | |- | ||
| =''Omosaurus armatus'' | | =''Omosaurus armatus'' | ||
| − | | Owen, 1875 | + | | {{Kpt|Owen}}, 1875 |
|- | |- | ||
| =''[[Stegosaurus]] armatus'' | | =''[[Stegosaurus]] armatus'' | ||
| − | | (Owen, 1875) [[Lydekker]], [[1890]] | + | | ({{Kpt|Owen}}, 1875) {{Kpt|[[Richard Lydekker|Lydekker]]}}, [[1890]] |
|- | |- | ||
| =''Omosaurus lennieri'' | | =''Omosaurus lennieri'' | ||
| − | | [[Nopcsa]], [[1911]] | + | | {{Kpt|[[Franz Nopcsa|Nopcsa]], [[1911]] |
|- | |- | ||
| =''Dacentrurosaurus armatus'' | | =''Dacentrurosaurus armatus'' | ||
| − | | (Owen, 1875) Hennig, 1925 | + | | ({{Kpt|Owen}}, 1875) {{Kpt|Hennig}}, 1925 |
|- | |- | ||
| ''D. hastiger'' | | ''D. hastiger'' | ||
| − | | (Owen, [[1877]]) Hennig, 1915 | + | | ({{Kpt|Owen, [[1877]]) {{Kpt|Hennig}}, [[1915]] |
| ''[[nomen dubium]]'' | | ''[[nomen dubium]]'' | ||
|- | |- | ||
| =''Omosaurus hastiger'' | | =''Omosaurus hastiger'' | ||
| − | | Owen, 1877 | + | | {{Kpt|Owen}}, 1877 |
|- | |- | ||
| =''[[Stegosaurus]] hastiger'' | | =''[[Stegosaurus]] hastiger'' | ||
| − | | (Owen, 1877) Lydekker, 1890 | + | | ({{Kpt|Owen}}, 1877) {{Kpt|Lydekker}}, 1890 |
|- | |- | ||
| ''D. phillipsi'' | | ''D. phillipsi'' | ||
| − | | ([[Seeley]], [[1892]]–[[1893]]) Hennig, 1915 | + | | ({{Kpt|[[Harry Seeley|Seeley]]}}, [[1892]]–[[1893]]) {{Kpt|Hennig}}, 1915 |
| ''[[nomen dubium]]'' | | ''[[nomen dubium]]'' | ||
|- | |- | ||
| =''Omosaurus phillipsi'' | | =''Omosaurus phillipsi'' | ||
| − | | Seeley, 1892–1893 | + | | {{Kpt|Seeley}}, 1892–1893 |
|- | |- | ||
| ''D. durobrivensis'' | | ''D. durobrivensis'' | ||
| − | | ([[Hulke]], | + | | ({{Kpt|[[John Hulke|Hulke]]}}, 1877) {{Kpt|Hennig}}, 1915 |
| =''[[Lexovisaurus]] durobrivensis'' | | =''[[Lexovisaurus]] durobrivensis'' | ||
|- | |- | ||
Wersja z 21:02, 15 lis 2012
| Autor: | Korekta: |
| Maciej Ziegler | Tomasz Singer |
| Dacentrurus (dacentrur) | |
|---|---|
| Długość: | 7-8 (10?) m |
| Masa: | 3-5 t |
| Miejsce występowania: | Wielka Brytania - hrabstwo Wilt
?Francja, ?Hiszpania, ?Portugalia |
| Czas występowania | 156-151 (-142?) Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
| Plik:Dacentrurus-Torvosaurus.jpg
Dacentrurus i Torvosaurus (w tle Lusotitan i Miragaia). Autor: Nima Sassani [1] | |
Wstęp
Dacentrurus to duży stegozauryd znany z późnej jury i być może wczesnej kredy z terenów Europy. Jest to pierwszy znaleziony przedstawiciel Stegosauria, a jego poprzednia nazwa - Omosaurus, okazała się być zajęta przez fitozaura. Dacentrurus wciąż pozostaje słabo znany.
Wymiary
Wbrew temu co można przeczytać w wielu książkach, Dacentrurus był jednym z największych stegozaurów - osiągał 7-8 m długości (Galton i Upchurch, 2004; Naish i Martill, 2007; Paul, 2010) a niektóre pozostałości z Kimmeridge Clay wskazują na ok. 10 m (Naish, online), o ile do niego należą, być może chodzi o holotyp.
Etymologia
Nazwa Dacentrurus odnosi się do jego opancerzenia - dużych kolców ogonowych; z greki: da- (bardzo) + kentron (ostroga, kolec) + oura (ogon). Epitet gatunkowy (armatus) zapewne także się z wiąże z jego uzbrojeniem.
Budowa i paleoekologia
Dacentrurus miał zapewne podwójny rzą d niewielkich, trójką tnych kolców na grzbiecie i cztery pary kolców na ogonie, podobnie jak np. Kentrosaurus. Miał także typowy dla stegozaurydów tzw. thagomizer na końcu ogona - były to cztery ostre kolce służą ce do obrony przed wielkimi drapieżnikami, jak Allosaurus czy Torvosaurus. Jego kończyny przednie były dość długie w porównaniu do tylnych.
Materiał kopalny
Holotyp (BMNH 46013) to jedyny pewny materiał D. armatus. Pochodzi z Anglii - hrabstwo Wilt (osady Kimmeridge Clay). Są to 3 kręgi szyjne, 16 grzbietowych i 11 ogonowych, kości: ramienna, promieniowa, łokciowa, śródręcza, blok biodrowo-krzyżowy, kości kulszowe i łonowe, kość udowa (>1,2 m), piszczel, kość piętowa, kości śródstopia, płyta i kolec ogonowy.
Odnalezione szczą tki zaliczone do Dacentrurus z kimerydu, wczesnego tytonu i tytonu-berriasu (156-140 Ma) Francji, Hiszpanii i Portugalii są zbyt fragmentaryczne, aby określić przynależność gatunkową , a nawet rodzajową . Zostały więc przedzielone przez Maidment i in. (2008) do Dacentrurus sp. Odkrycie Miragaia dodatkowo zaciemnia ten obraz.
Nieco bardziej kompletny materiał z Portugalii różni się nieznacznie od holotypu dacentrura i pochodzi z młodszych osadów (wczesny berrias - 145-142 Ma), lecz zdaniem Maidment i in. (2008) jest zbyt niekompletny aby nazwać nowy gatunek. Łą cznie znaleziono tam 5 osobników.
Pozycja filogenetyczna
Wcześniejsze analizy kladystyczne wskazują , że Dacentrurus jest najbardziej bazalnym przedstawicielem Stegosauridae i jako jedyny wśród nich nie należy do Stegosaurinae. Jednak najnowsze analizy (Mateus i in., 2009; Maidment, 2010), uwzględniające jego takson siostrzany Miragaia, wykazały, że Dacentrurus jest zaawansowanym stegozaurydem.
Spis gatunków
| Dacentrurus | Lucas, 1902 | |
|---|---|---|
| =Omosaurus | Owen, 1875 | (zajęta Leidy, 1856) |
| =Dacentrurosaurus | Hennig, 1925 | |
| D. armatus | (Owen, 1875) Lucas, 1902 | |
| =Omosaurus armatus | Owen, 1875 | |
| =Stegosaurus armatus | (Owen, 1875) Lydekker, 1890 | |
| =Omosaurus lennieri | Nopcsa, 1911 | |
| =Dacentrurosaurus armatus | (Owen, 1875) Hennig, 1925 | |
| D. hastiger | Owen, 1877) Hennig, 1915 | nomen dubium |
| =Omosaurus hastiger | Owen, 1877 | |
| =Stegosaurus hastiger | (Owen, 1877) Lydekker, 1890 | |
| D. phillipsi | (Seeley, 1892–1893) Hennig, 1915 | nomen dubium |
| =Omosaurus phillipsi | Seeley, 1892–1893 | |
| D. durobrivensis | (Hulke, 1877) Hennig, 1915 | =Lexovisaurus durobrivensis |
Bibliografia
Galton, P.M. & Upchurch, P. (2004) "Stegosauria" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. (ed) "The Dinosauria (2nd edition)" University of California Press, Berkeley, 343-362.
Maidment, S.C.R., Norman, D.B., Barrett, P.M., & Upchurch, P. (2008) "Systematics and phylogeny of Stegosauria (Dinosauria: Ornithischia)" Journal of Systematic Palaeontology, 6(4), 367-407. doi:10.1017/S1477201908002459
Maidment, S.C.R. (2010) "Stegosauria: a historical review of the body fossil record and phylogenetic relationships" Swiss Journal of Geosciences, 103(2), 199-210. doi: 10.1007/s00015-010-0023-3
Mateus, O., Maidment, S.C.R. & Christiansen, N.A. (2009) "A new long-necked 'sauropod-mimic' stegosaur and the evolution of the plated dinosaurs" Proceeding of the Royal Society B 276, 1663, 1815-1821. doi: 10.1098/rspb.2008.1909
Naish, D. & Martill, D. M. (2007) "Dinosaurs of Great Britain and the role of the Geological Society of London in their discovery: basal Dinosauria and Saurischia" Journal of the Geological Society, London, 164, 493-510.
Naish, online: http://dml.cmnh.org/2000Aug/msg00427.html
http://www.dinosauria.com/dml/names/dinod.htm
Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford
