|
|
| (Nie pokazano 5 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) |
| Linia 1: |
Linia 1: |
| − | <small>
| + | #PATRZ [[Bagaceratops]] |
| − | {| class="wikitable" style="background-color:CornSilk"
| |
| − | | Autor:
| |
| − | | Korekta:
| |
| − | |-
| |
| − | | [[Maciej Ziegler]]
| |
| − | | [[Daniel Madzia]]
| |
| − | [[Krzysztof Lichota]]
| |
| − | | |
| − | [[Tomasz Sokołowski]]
| |
| − | | |
| − | [[Paweł Kryta]]
| |
| − | |}
| |
| − | </small>
| |
| − | | |
| − | ----
| |
| − | | |
| − | {| class="wikitable" style="text-align:left" align="left"
| |
| − | ! colspan=2 | ''Gobiceratops'' (gobiceratops)
| |
| − | |-
| |
| − | ! '''Długość''':
| |
| − | | ? (bardzo mały) m
| |
| − | | |
| − | |-
| |
| − | ! '''Masa''':
| |
| − | | ? kg
| |
| − | | |
| − | |-
| |
| − | ! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''':
| |
| − | | [[Mongolia]] - Ajmak południowogobijski
| |
| − | | |
| − | <small>([[formacja Baruungoyot]] [= [[Barun Goyot]]])</small>
| |
| − | |-
| |
| − | ! '''[[Czas|Czas występowania]]'''
| |
| − | | 86-85 (71?) Ma
| |
| − | | |
| − | <small>późna [[kreda]]</small>
| |
| − | |-
| |
| − | ! '''Systematyka'''
| |
| − | | [[Dinosauria]]
| |
| − | | |
| − | [[Ornithischia]]
| |
| − | | |
| − | [[Genasauria]]
| |
| − | | |
| − | [[Cerapoda]]
| |
| − | | |
| − | [[Marginocephalia]]
| |
| − | | |
| − | [[Ceratopsia]]
| |
| − | | |
| − | [[Neoceratopsia]]
| |
| − | | |
| − | [[Protoceratopsidae]]
| |
| − | |-
| |
| − | | colspan=2 |[[Plik:Gobiceratops.jpg|400px|]]
| |
| − | <small>Holotyp. [http://www.ava.nazwa.pl/dinozaury2/php/images/rsgallery/display/gm01.jpg.jpg]</small>
| |
| − | |}
| |
| − | | |
| − | ==Wstęp==
| |
| − | ''Gobiceratops'' to rodzaj niewielkiego dinozaura rogatego, żyją
cego w późnej kredzie na terytorium Mongolii. Co nietypowe, nie ma on kości rostralnej (tworzą
cej dziób w górnej szczęce), która jest charakterystyczna dla ceratopsów. ''Gobiceratops'' jest jednym z przedstawicieli bogatej fauny neoceratopsów z późnokredowej Azji Środkowej.
| |
| − | | |
| − | ==Etymologia==
| |
| − | Nazwa rodzajowa została nadana od miejsca znalezienia - pustyni [[Gobi]]. Epitet gatunkowy oznacza po łacinie tyle co "mały".
| |
| − | | |
| − | ==Materiał kopalny==
| |
| − | Gatunek opisano na podstawie maleńkiej, 3,5-centymetrowej czaszki, oznaczonej PIN 3142/299 (PIN to skrót od Muzeum Paleontologicznego Rosyjskiej Akademii Nauk - Paleontological Museum of the Russian Academy of Sciences). [[Holotyp]] należy prawdopodobnie do młodego (choć to niepewne) osobnika, lecz już po fazie embrionalnej. Okaz ten to niemal kompletna czaszka z żuchwą
- brakuje kości łuskowych, prawej kości zaoczodołowej i lewej kości czołowej; uszkodzona jest kość ciemieniowa. Skamielina pochodzi z formacji Baruungoyot, ze stanowiska Khermin i została odnaleziona przez mongolsko-radziecką
ekspedycję w latach 70-tych.
| |
| − | | |
| − | ==Pozycja systematyczna==
| |
| − | [[Alifanov]] umieścił gobiceratopsa w rodzinie [[Bagaceratopidae]], do której też zalicza ''[[Bagaceratops]]'', ''[[Breviceratops]]'', ''[[Lamaceratops]]'', ''[[Platyceratops]]'' i ''[[Magnirostris]]''. Według Alifanova, najbliższym krewnym gobiceratopsa jest ''[[Bagaceratops]]''. Zaproponował także, że bagaceratopidy, w przeciwieństwie do innych rodzin neoceratopsów, mają
pochodzenie paleoazjatyckie.
| |
| − | | |
| − | ==Młody bagaceratops?==
| |
| − | Jak pisze Jaime A. [[Headden]] na Dinosaur Mailing List (źródło nienaukowe) [[holotyp]] gobiceratopsa mógł być zaliczony do rodzaju ''[[Bagaceratops]]'', a cecha świadczą
ca o dorosłości tego osobnika - zrośnięta większość kości czaszki - jest szerzej rozpowszechniona wśród młodych ceratopsów. Jak napisał już Alifanov, nie wszystkie kości są
pozrastane - żuchwa jest nie zrośnięta do końca i brak kości rostralnej. Inne ceratopsy (''[[Psittacosaurus]] mongoliensis'', ''[[Protoceratops]] andrewsi''), u których też znaleziono maleńkie czaszki, w niektórych przypadkach nawet mniejsze (28 mm u psitakozaura), mają
kość rostralną
. Diagnoza rodzaju brzmi jak opis młodego ceratopsa - oczodoły są
duże, ilość zębów mała, ogólny kształt czaszki i rozmiar kości zębowej świadczą
o młodości okazu. Dodatkowo hipotezę tożsamości ''Gobiceratops'' i ''[[Bagaceratops]]'' uprawdopodabnia to, że oba rodzaje dinozaurów pochodzą
z tej samej formacji i według Alifanova są
taksonami siostrzanymi. Za dorosłością
przemawiają
starte zęby, co jest wg autora opisu dowodem na to, że [[holotyp]] ''Gobiceratops'' był w stanie sam się odżywiać, tak więc nie jest to osobnik juwenilny. [[Alifanov]] pisze też, że obniżona ilość zębów i duże oczodoły nie powinny być w tym wypadku uważane za oznaki juwenilne (w nawiasie pisze, że ma na myśli juwenilne w sensie "niedorosłego").
| |
| − | | |
| − | ==Komentarz [[Tomasz Singer|Tomasza Singera]]==
| |
| − | "Miałem możliwość zobaczenia zdjęć okazu typowego tego rodzaju. Położenie kości powiekowej (''palpebral'') pomiędzy kością przedczołową i łzową (gdy u ''[[Bagaceratops]]'' to wyrostek kości przeczołowej oddziela kość powiekową od kości łzowej), a także jej orientacja równoległa (a nie prostopadła) względem oczodołu, wyraźnie wskazuję, że okaz ten nie jest młodocianym okazem ''Bagaceratops''. Te cechy charakteryzują bardziej prymitywnych przedstawicieli [[Neoceratopsia]] jak np. ''[[Liaoceratops]]'', być może rodzaj ten jest reliktem wczesnokredowych neoceratopsów, znanym na razie tylko z młodocianego osobnika. Natomiast wymieniane przez Alifanova cechy nie występują u ''[[Bagaceratops]]'', więc raczej są jego synapomorfiami."<ref>Forum Dinozaury.com!, 6 I 2011 r. http://www.forum.dinozaury.com/viewtopic.php?p=38587#p38587</ref>
| |
| − | | |
| − | ==Wymarcie ceratopsów w Azji==
| |
| − | Powszechnie wiadomo, że wszystkie nieptasie dinozaury wymarły z końcem kredy, około 65 milionów lat temu. Wiele grup jednak nie dotrwało do tego czasu - przynajmniej lokalnie nie znajduje się szczą
tków niektórych grup dinozaurów w skałach pochodzą
cych z mastrychtu (od ok. 71 Ma), w szczególności późnych osadów tego piętra (od ok. 69 Ma). Wśród nich są
także ceratopsy. Jak zauważa [[Alifanov]], w azjatyckich osadach młodszych od Baruungoyot nie znaleziono żadnych szczą
tków ceratopsów, które prawdopodobnie wymarły, ustępują
c miejsca hadrozaurydom, głównie z [[Lambeosaurinae]]. Natomiast w Ameryce Północnej na samym końcu kredy sytuacja jest zupełnie inna - to dinozaury kaczodziobe ustępują
miejsca ceratopsom. Jednak, w przeciwieństwie do Azji, gdzie dinozaury rogate nie występują
w ogóle, w Ameryce Północnej żyły jeszcze zaurolofiny (''[[Edmontosaurus]]''). Przyczyny tego wymierania pozostają
nieznane, przypuszczalnie miały wpływ na nie czynniki fizjograficzne, takie jak spadek temperatury i wilgotności. Skutkowało to prawdopodobnie zmianami w roślinności na niekorzyść ceratopsów.
| |
| − | | |
| − | ==Spis gatunków==
| |
| − | {| class="wikitable"
| |
| − | ! ''Gobiceratops''
| |
| − | | [[Alifanov]], [[2008]]
| |
| − | |-
| |
| − | ! ''G. minutus''
| |
| − | | [[Alifanov]], [[2008]]
| |
| − | |}
| |
| − | | |
| − | ==Bibliografia==
| |
| − | <small>
| |
| − | Alifanov, V. R. 2008. The Tiny Horned Dinosaur Gobiceratops minutus gen. et sp. nov. (Bagaceratopidae, Neoceratopsia) from the Upper Cretaceous of Mongolia. Paleontological Journal 42 (6): 621-633.
| |
| − | | |
| − | http://dml.cmnh.org/2008Nov/msg00089.html
| |
| − | | |
| − | <references/>
| |
| − | </small>
| |
| − | | |
| − | [[Kategoria:Dinosauria]]
| |
| − | [[Kategoria:Ornithischia]]
| |
| − | [[Kategoria:Ceratopsia]]
| |
| − | [[Kategoria:Ceratopsia bazalne]]
| |
| − | [[Kategoria:Azja]]
| |
| − | [[Kategoria:Mongolia]]
| |
| − | [[Kategoria:Mezozoik]]
| |
| − | [[Kategoria:Kreda]]
| |
