Murusraptor: Różnice pomiędzy wersjami
(Utworzył nową stronę „{{DISPLAYTITLE:''Murusraptor''}} <small> {| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | Autor: |- | Kamil Kamiński |} </small> ---- {| class="wikitable...”) |
m (grafika) |
||
| (Nie pokazano 21 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{DISPLAYTITLE:''Murusraptor''}} | {{DISPLAYTITLE:''Murusraptor''}} | ||
| − | + | {{Opis | |
| − | { | + | |Autor = [[Kamil Kamiński]] |
| − | | Autor | + | |Korekta = [[Mateusz Tałanda]] |
| − | + | |nazwa = ''Murusraptor'' (murusraptor) | |
| − | + | |długość = 6-6,5 m <sup>(osobnik nie w pełni dojrzały)</sup> | |
| − | | | + | |wysokość = |
| − | + | |masa = ok. 1,5 t <sup>(Paulina-Carabajal i Currie, 2017)</sup> | |
| − | + | |dieta = mięsożerny | |
| − | + | |miejsce = [[Argentyna]] - Nequen | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |- | ||
| − | |||
| − | | [[Argentyna]] - | ||
| − | |||
<small>([[formacja]] [[Sierra Barrosa]])</small> | <small>([[formacja]] [[Sierra Barrosa]])</small> | ||
| − | + | |czas = {{Występowanie|88|87}} | |
| − | + | ok. 88-87 [[Ma]]<br> | |
| − | + | <small>[[późna kreda]] ([[koniak]])</small> | |
| − | + | |systematyka = | |
| − | | | + | [[Dinosauria]] |
| − | |||
| − | |||
[[Saurischia]] | [[Saurischia]] | ||
| Linia 39: | Linia 22: | ||
[[Tetanurae]] | [[Tetanurae]] | ||
| − | + | [[Coelurosauria]] | |
| − | |||
| − | [[Coelurosauria | ||
| − | |||
| − | |||
[[Megaraptora]] | [[Megaraptora]] | ||
[[Megaraptoridae]] | [[Megaraptoridae]] | ||
| − | | | + | |grafika = Murusraptor UDL.png |
| − | | | + | |podpis = Rekonstrukcja przyżyciowa ''Murusraptor''. Autor: UnexpectedDinoLesson [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Murusraptor_UDL.png] |
| − | + | |PorównanieGrupa = | |
| − | | | + | |PorównanieDługość = |
| − | + | |mapa = | |
| − | | | ||
| − | | | ||
<display_points type="terrain" zoom=4> | <display_points type="terrain" zoom=4> | ||
| − | + | 38.507001°S, 68.503256° W~Río Neuquén Subgroup, Neuquén Group, - | |
| − | |||
| − | |||
</display_points> | </display_points> | ||
| − | + | }} | |
| − | |||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
''Murusraptor'' to [[rodzaj]] dość dużego mięsożernego [[Megaraptoridae|megaraptoryda]] z późnej kredy Ameryki Południowej. Znany jest z niekompletnego, lecz dobrze zachowanego szkieletu, odkrytego w argentyńskiej prowincji Neuquén. Umożliwił on lepsze poznanie anatomii megaraptorydów. Charakteryzował się m.in. stosunkowo długą, niską czaszką z niewielkimi zębami i wysokim stopniem pneumatyzacji szkieletu. | ''Murusraptor'' to [[rodzaj]] dość dużego mięsożernego [[Megaraptoridae|megaraptoryda]] z późnej kredy Ameryki Południowej. Znany jest z niekompletnego, lecz dobrze zachowanego szkieletu, odkrytego w argentyńskiej prowincji Neuquén. Umożliwił on lepsze poznanie anatomii megaraptorydów. Charakteryzował się m.in. stosunkowo długą, niską czaszką z niewielkimi zębami i wysokim stopniem pneumatyzacji szkieletu. | ||
| Linia 69: | Linia 43: | ||
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| − | [[Holotyp]] (MCF-PVPH-411) to niekompletny szkielet, obejmujący fragmentaryczną czaszkę (puszka mózgowa, k. łzowa, przedczołowa, zaoczodołowa, kwadratowa, ''pterygoid'', ''ectopterygoid'', | + | [[Plik:Murusraptor.szkielet.jpg|300px|thumb|right|Rekonstrukcja szkieletu ''Murusraptor''. Na biało odnalezione kości. Źródło: Coria i Currie, 2016. [http://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0157973].]] |
| + | [[Holotyp]] (MCF-PVPH-411) to niekompletny szkielet, obejmujący fragmentaryczną czaszkę (puszka mózgowa, k. łzowa, przedczołowa, zaoczodołowa, kwadratowa, skrzydłowa (''pterygoid''), zewnętrznoskrzydłowa (''ectopterygoid''), tylna część żuchwy oraz trzydzieści jeden zębów), dwanaście [[kręg]]ów grzbietowych, krzyżowych i ogonowych, jedenaście żeber, pojedynczy łuk naczyniowy, [[gastralia]], pazur przedniej kończyny, kompletną lewą i fragmentaryczną prawą k. biodrową, bliższe końce k. łonowych i dalsze kulszowych, prawą k. piszczelową i k. piętową. Odnalezione kości są widoczne na ilustracji obok. | ||
==Odkrycie i opis== | ==Odkrycie i opis== | ||
| − | Szczątki murusraptora odkryła kanadyjsko-argentyńska ekspedycja w 2001 r. na terenie prowincji Neuquén w Argentynie, 30 km na północ od miasta Plaza Huincul. Zostały opisane w 2016 r. przez duet słynnych paleontologów: [[ | + | Szczątki murusraptora odkryła kanadyjsko-argentyńska ekspedycja w 2001 r. na terenie prowincji Neuquén w Argentynie, 30 km na północ od miasta Plaza Huincul. Zostały opisane w 2016 r. przez duet słynnych paleontologów: [[Rodolfo Coria|Coria]] i [[Philip Currie|Currie]]. |
==Budowa i paleobiologia== | ==Budowa i paleobiologia== | ||
Na podstawie rozmiarów kości krzyżowej, biodrowej oraz piszczelowej Coria i Currie (2016) oszacowali długość ciała murosraptora na 6-6,5 m. Był to osobnik nie w pełni wyrośnięty, ale bliski osiągnięcia dorosłości. Świadczą o tym m.in. ściśle połączone kości mózgoczaszki, choć szwy są nadal widoczne. Wg autorów opisu, ''Murusraptor'' był większy niż spokrewniony z nim ''Megaraptor'', choć cechował się delikatniejszą budową, i mógł osiągać rozmiary porównywalne z ''Orkoraptor'' i ''Aerosteon''. | Na podstawie rozmiarów kości krzyżowej, biodrowej oraz piszczelowej Coria i Currie (2016) oszacowali długość ciała murosraptora na 6-6,5 m. Był to osobnik nie w pełni wyrośnięty, ale bliski osiągnięcia dorosłości. Świadczą o tym m.in. ściśle połączone kości mózgoczaszki, choć szwy są nadal widoczne. Wg autorów opisu, ''Murusraptor'' był większy niż spokrewniony z nim ''Megaraptor'', choć cechował się delikatniejszą budową, i mógł osiągać rozmiary porównywalne z ''Orkoraptor'' i ''Aerosteon''. | ||
| − | Nie jest znany żaden element przedniej części czaszki tego zwierzęcia, jednak zachowane kości sugerują, że była ona niska, a pysk wąski i wydłużony. Inaczej niż u większości teropodów, kość łzowa miała kształt litery „T”. Jej budowa świadczy o tym, że w przeciwieństwie do wielu innych mięsożernych dinozaurów, ''Murusraptor'' nie miał rogów nad oczami, obecnych np. u ''[[Allosaurus]]'' czy ''[[Albertosaurus]]''. Zęby wydają się stosunkowo małe w porównaniu do wielkości całego zwierzęcia. Charakteryzowały się one niewielkim ząbkowaniem i przypominały zęby ''Orkoraptor'' | + | [[Plik:Zęby murusraptora.jpg|300px|thumb|right|Zęby murusraptora. Źródło: Coria i Currie, 2016. [http://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0157973].]] |
| − | Jedyny znany element kończyn przednich to pojedynczy pazur. Pozostałe megaraptorydy odznaczały się dużymi, silnymi łapami, uzbrojonymi w ogromne pazury. Można więc przypuszczać, że podobnie wyglądały kończyny murusraptora. | + | |
| − | Szkielet tego | + | Nie jest znany żaden element przedniej części czaszki tego zwierzęcia, jednak zachowane kości sugerują, że była ona niska, a pysk wąski i wydłużony. Inaczej niż u większości teropodów, kość łzowa miała kształt litery „T”. Jej budowa świadczy o tym, że w przeciwieństwie do wielu innych mięsożernych dinozaurów, ''Murusraptor'' nie miał rogów nad oczami, obecnych np. u ''[[Allosaurus]]'' czy ''[[Albertosaurus]]''. Zęby wydają się stosunkowo małe w porównaniu do wielkości całego zwierzęcia. Charakteryzowały się one niewielkim ząbkowaniem i przypominały zęby ''Orkoraptor''. Największy z zachowanych zębów miał koronę o długości zaledwie 29 mm. |
| + | |||
| + | Dokładne badanie puszki mózgowej ujawniło, że ''Murusraptor'' bardziej przypominał budową mózgu niemaniraptorowe [[Coelurosauria|celurozaury]], niż [[Allosauroidea|allozauroidy]]. Wykazywał on mozaikę cech prymitywnych i zaawansowanych. Pod względem możliwości neurosensorycznych jego mózg był jednak bliższy allozauroidom niż [[Tyrannosauroidea|tyranozauroidom]]. Słuch i zmysł równowagi prawdopodobnie nie były zbyt ważne dla murusraptora. Płaty wzrokowe były niewielkie, ale znaczna średnica nerwu wzrokowego dowodzi, że wzrok odgrywał dość ważną rolę dla tego zwierzęcia. Opuszki węchowe były duże i wydłużone, a węch był prawdopodobnie najważniejszym ze zmysłów (Paulina-Carabajal i Currie, 2017). | ||
| + | |||
| + | Jedyny znany element kończyn przednich to pojedynczy pazur. Pozostałe megaraptorydy odznaczały się dużymi, silnymi łapami, uzbrojonymi w ogromne pazury. Można więc przypuszczać, że podobnie wyglądały kończyny murusraptora. | ||
| + | |||
| + | Szkielet tego teropoda cechował się wysokim stopniem [[pneumatyzacja|pneumatyzacji]]. Dotyczy ona m.in. kręgów, żeber oraz kości biodrowej. Wg autorów opisu żaden inny teropod podobnej wielkości nie miał tak mocno spneumatyzowanych kości. Może to świadczyć o jego wysokim metabolizmie. | ||
| + | |||
Coria i Currie sugerują, że ''Murusraptor'' i pozostałe megaraptorydy być może wiodły podobny tryb życia co bliżej z nimi niespokrewnione [[Spinosauridae|spinozaurydy]]. Wskazywać na to miałyby niskie, wydłużone czaszki i potężne ramiona z ogromnymi pazurami. Mogły być to cechy będące przystosowaniem do chwytania ryb. | Coria i Currie sugerują, że ''Murusraptor'' i pozostałe megaraptorydy być może wiodły podobny tryb życia co bliżej z nimi niespokrewnione [[Spinosauridae|spinozaurydy]]. Wskazywać na to miałyby niskie, wydłużone czaszki i potężne ramiona z ogromnymi pazurami. Mogły być to cechy będące przystosowaniem do chwytania ryb. | ||
| + | [[Plik:Murusraptor barrosaensis by saberrex-daekra3.jpg|300px|thumb|right|Murusraptor w pościgu za ofiarą. Autor: Jeremy Herz. [http://saberrex.deviantart.com/art/Murusraptor-barrosaensis-629144859].]] | ||
| + | |||
==Filogeneza== | ==Filogeneza== | ||
| − | ''Murusraptor'' należał do dość zagadkowego kladu [[Megaraptora]] i rodziny [[Megaraptoridae]], obejmującej teropody średniej wielkości, znane z południowych lądów okresu kredowego. Kontrowersyjna jest pozycja Megaraptora na drzewie rodowym teropodów. Były one klasyfikowane m.in. jako [[Carnosauria|karnozaury]] z grupy [[Carcharodontosauria]] lub [[ | + | ''Murusraptor'' należał do dość zagadkowego kladu [[Megaraptora]] i rodziny [[Megaraptoridae]], obejmującej teropody średniej wielkości, znane z południowych lądów okresu kredowego. Kontrowersyjna jest pozycja Megaraptora na drzewie rodowym teropodów. Były one klasyfikowane m.in. jako [[Carnosauria|karnozaury]] z grupy [[Carcharodontosauria]] lub [[Coelurosauria|celurozaury]] w ramach [[Tyrannosauroidea]]. Odkrycie murusraptora pozwoliło na najlepsze poznanie anatomii członków Megaraptora, ale nie wyjaśniło ich pozycji filogenetycznej. Coria i Currie podkreślają potrzebę dalszych odkryć i badań. Obecnie wydaje się, iż przeważa pogląd, wg którego megaraptory należały do celurozaurów i tworzyły klad siostrzany do Tyrannosauroidea (Aranciaga Rolando i in., 2021). |
| + | |||
==Gatunki== | ==Gatunki== | ||
| − | |||
| − | |||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| {{V|''Murusraptor''}} | | {{V|''Murusraptor''}} | ||
| − | | {{Kpt|[[ Rodolfo Coria|Coria]]}} i {{Kpt|[[Philip Currie|Currie]]}, [[2016]] | + | | {{Kpt|[[ Rodolfo Coria|Coria]]}} i {{Kpt|[[Philip Currie|Currie]]}}, [[2016]] |
| + | |- | ||
| {{V|''M. barrosaensis''}} | | {{V|''M. barrosaensis''}} | ||
| − | | {{Kpt|[[ Rodolfo Coria|Coria]]}} i {{Kpt|[[Philip Currie|Currie]]}, [[2016]] | + | | {{Kpt|[[ Rodolfo Coria|Coria]]}} i {{Kpt|[[Philip Currie|Currie]]}}, [[2016]] |
|- | |- | ||
|} | |} | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
| − | <small>Coria, R., A., Currie, P., J. (2016). | + | <small>Aranciaga Rolando, A.M., Méndez, A., Canale, J. & Novas, F. (2021). "Osteology of ''Aerosteon riocoloradensis'' (Sereno et al. 2008) a large megaraptoran (Dinosauria: Theropoda) from the Upper Cretaceous of Argentina". Historical Biology, [[DOI: 10.1080/08912963.2021.1910816]]. |
| − | Megaraptoridae) from the Late Cretaceous of Patagonia | + | |
| + | Coria, R., A., Currie, P., J. (2016). "A New Megaraptoran Dinosaur (Dinosauria, Theropoda, Megaraptoridae) from the Late Cretaceous of Patagonia". PLoS ONE 11(7): e0157973. [[doi:10.1371/journal.pone.0157973]]. | ||
| + | Paulina-Carabajal, A. & Currie, P.J. (2017) "The braincase of the theropod dinosaur ''Murusraptor'': osteology, neuroanatomy and comments on the paleobiological implications of certain endocranial features" Ameghiniana. [[doi:10.5710/AMGH.25.03.2017.3062]]</small> | ||
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
| Linia 102: | Linia 88: | ||
[[Kategoria:Theropoda]] | [[Kategoria:Theropoda]] | ||
[[Kategoria:Tetanurae]] | [[Kategoria:Tetanurae]] | ||
| + | [[Kategoria:Megaraptora]] | ||
[[Kategoria:Ameryka Południowa]] | [[Kategoria:Ameryka Południowa]] | ||
[[Kategoria:Argentyna]] | [[Kategoria:Argentyna]] | ||
[[Kategoria:Mezozoik]] | [[Kategoria:Mezozoik]] | ||
[[Kategoria:Kreda]] | [[Kategoria:Kreda]] | ||
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria:Koniak]] |
| − | |||
Aktualna wersja na dzień 08:23, 10 lis 2023
| Autor: | Kamil Kamiński |
| Korekta: | Mateusz Tałanda |
| Murusraptor (murusraptor) | |
|---|---|
| Długość | 6-6,5 m (osobnik nie w pełni dojrzały) |
| Masa | ok. 1,5 t (Paulina-Carabajal i Currie, 2017) |
| Dieta | mięsożerny |
| Miejsce | Argentyna - Nequen |
| Czas |
ok. 88-87 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
 Rekonstrukcja przyżyciowa Murusraptor. Autor: UnexpectedDinoLesson [4] | |
| Mapa znalezisk | |
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Murusraptor to rodzaj dość dużego mięsożernego megaraptoryda z późnej kredy Ameryki Południowej. Znany jest z niekompletnego, lecz dobrze zachowanego szkieletu, odkrytego w argentyńskiej prowincji Neuquén. Umożliwił on lepsze poznanie anatomii megaraptorydów. Charakteryzował się m.in. stosunkowo długą, niską czaszką z niewielkimi zębami i wysokim stopniem pneumatyzacji szkieletu.
Etymologia
Nazwa Murusraptor pochodzi od łacińskich słów murus („ściana”) oraz raptor, czyli „złodziej, „rabuś”. Odnosi się ona do okoliczności odkrycia szczątków tego zwierzęcia, które zostały wydobyte ze ściany kanionu. Epitet gatunkowy barrosaensis nawiązuje do nazwy formacji skalnej Sierra Barrosa.
Materiał kopalny
Holotyp (MCF-PVPH-411) to niekompletny szkielet, obejmujący fragmentaryczną czaszkę (puszka mózgowa, k. łzowa, przedczołowa, zaoczodołowa, kwadratowa, skrzydłowa (pterygoid), zewnętrznoskrzydłowa (ectopterygoid), tylna część żuchwy oraz trzydzieści jeden zębów), dwanaście kręgów grzbietowych, krzyżowych i ogonowych, jedenaście żeber, pojedynczy łuk naczyniowy, gastralia, pazur przedniej kończyny, kompletną lewą i fragmentaryczną prawą k. biodrową, bliższe końce k. łonowych i dalsze kulszowych, prawą k. piszczelową i k. piętową. Odnalezione kości są widoczne na ilustracji obok.
Odkrycie i opis
Szczątki murusraptora odkryła kanadyjsko-argentyńska ekspedycja w 2001 r. na terenie prowincji Neuquén w Argentynie, 30 km na północ od miasta Plaza Huincul. Zostały opisane w 2016 r. przez duet słynnych paleontologów: Coria i Currie.
Budowa i paleobiologia
Na podstawie rozmiarów kości krzyżowej, biodrowej oraz piszczelowej Coria i Currie (2016) oszacowali długość ciała murosraptora na 6-6,5 m. Był to osobnik nie w pełni wyrośnięty, ale bliski osiągnięcia dorosłości. Świadczą o tym m.in. ściśle połączone kości mózgoczaszki, choć szwy są nadal widoczne. Wg autorów opisu, Murusraptor był większy niż spokrewniony z nim Megaraptor, choć cechował się delikatniejszą budową, i mógł osiągać rozmiary porównywalne z Orkoraptor i Aerosteon.
Nie jest znany żaden element przedniej części czaszki tego zwierzęcia, jednak zachowane kości sugerują, że była ona niska, a pysk wąski i wydłużony. Inaczej niż u większości teropodów, kość łzowa miała kształt litery „T”. Jej budowa świadczy o tym, że w przeciwieństwie do wielu innych mięsożernych dinozaurów, Murusraptor nie miał rogów nad oczami, obecnych np. u Allosaurus czy Albertosaurus. Zęby wydają się stosunkowo małe w porównaniu do wielkości całego zwierzęcia. Charakteryzowały się one niewielkim ząbkowaniem i przypominały zęby Orkoraptor. Największy z zachowanych zębów miał koronę o długości zaledwie 29 mm.
Dokładne badanie puszki mózgowej ujawniło, że Murusraptor bardziej przypominał budową mózgu niemaniraptorowe celurozaury, niż allozauroidy. Wykazywał on mozaikę cech prymitywnych i zaawansowanych. Pod względem możliwości neurosensorycznych jego mózg był jednak bliższy allozauroidom niż tyranozauroidom. Słuch i zmysł równowagi prawdopodobnie nie były zbyt ważne dla murusraptora. Płaty wzrokowe były niewielkie, ale znaczna średnica nerwu wzrokowego dowodzi, że wzrok odgrywał dość ważną rolę dla tego zwierzęcia. Opuszki węchowe były duże i wydłużone, a węch był prawdopodobnie najważniejszym ze zmysłów (Paulina-Carabajal i Currie, 2017).
Jedyny znany element kończyn przednich to pojedynczy pazur. Pozostałe megaraptorydy odznaczały się dużymi, silnymi łapami, uzbrojonymi w ogromne pazury. Można więc przypuszczać, że podobnie wyglądały kończyny murusraptora.
Szkielet tego teropoda cechował się wysokim stopniem pneumatyzacji. Dotyczy ona m.in. kręgów, żeber oraz kości biodrowej. Wg autorów opisu żaden inny teropod podobnej wielkości nie miał tak mocno spneumatyzowanych kości. Może to świadczyć o jego wysokim metabolizmie.
Coria i Currie sugerują, że Murusraptor i pozostałe megaraptorydy być może wiodły podobny tryb życia co bliżej z nimi niespokrewnione spinozaurydy. Wskazywać na to miałyby niskie, wydłużone czaszki i potężne ramiona z ogromnymi pazurami. Mogły być to cechy będące przystosowaniem do chwytania ryb.
Filogeneza
Murusraptor należał do dość zagadkowego kladu Megaraptora i rodziny Megaraptoridae, obejmującej teropody średniej wielkości, znane z południowych lądów okresu kredowego. Kontrowersyjna jest pozycja Megaraptora na drzewie rodowym teropodów. Były one klasyfikowane m.in. jako karnozaury z grupy Carcharodontosauria lub celurozaury w ramach Tyrannosauroidea. Odkrycie murusraptora pozwoliło na najlepsze poznanie anatomii członków Megaraptora, ale nie wyjaśniło ich pozycji filogenetycznej. Coria i Currie podkreślają potrzebę dalszych odkryć i badań. Obecnie wydaje się, iż przeważa pogląd, wg którego megaraptory należały do celurozaurów i tworzyły klad siostrzany do Tyrannosauroidea (Aranciaga Rolando i in., 2021).
Gatunki
| Murusraptor | Coria i Currie, 2016 |
| M. barrosaensis | Coria i Currie, 2016 |
Bibliografia
Aranciaga Rolando, A.M., Méndez, A., Canale, J. & Novas, F. (2021). "Osteology of Aerosteon riocoloradensis (Sereno et al. 2008) a large megaraptoran (Dinosauria: Theropoda) from the Upper Cretaceous of Argentina". Historical Biology, DOI: 10.1080/08912963.2021.1910816.
Coria, R., A., Currie, P., J. (2016). "A New Megaraptoran Dinosaur (Dinosauria, Theropoda, Megaraptoridae) from the Late Cretaceous of Patagonia". PLoS ONE 11(7): e0157973. doi:10.1371/journal.pone.0157973.
Paulina-Carabajal, A. & Currie, P.J. (2017) "The braincase of the theropod dinosaur Murusraptor: osteology, neuroanatomy and comments on the paleobiological implications of certain endocranial features" Ameghiniana. doi:10.5710/AMGH.25.03.2017.3062
![[4]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Murusraptor_UDL.png){kind=link}