Chenanisaurus

Autor:	Korekta:
Kamil Kamiński

---

Chenanisaurus (chenanizaur)
Długość:	7-8 m
Masa:	? t
Miejsce występowania:	Maroko - Sidi Chennane
Czas występowania	ok. 68-66 Ma późna kreda (późny mastrycht)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Theropoda Ceratosauria Abelisauridae
Rekonstrukcja Chenanisaurus. Autor: Paleocolour [3].
Mapa znalezisk:
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":3,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003EMaroko, Sidi Chennane\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"Maroko, Sidi Chennane\n","link":"","lat":32.459800000000001318767317570745944976806640625,"lon":-6.6607000000000002870592652470804750919342041015625,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Chenanisaurus był dużym mięsożernym teropodem, występującym na obszarze dzisiejszego Maroka w późnej kredzie. Był to jeden z największych przedstawicieli abelizaurydów, i jednocześnie jeden z ostatnich afrykańskich dinozaurów. Znaleziono tylko nieliczne fragmenty jego szkieletu. Chociaż przypominał budową żuchwy południowoamerykańskie karnotauryny, to prawdopodobnie nie był z nimi blisko spokrewniony, będąc stosunkowo bazalnym przedstawicielem swojej rodziny.

Odkrycie i opis

Fragment kości zębowej został znaleziony w Maroku w kopalni Sidi Chennane. Dwa zęby przedszczękowe, przypisane do tego gatunku, pochodzą z innej lokalizacji, odległej o 20 km. Później do Chenanisaurus przypisano też pojedynczy ząb szczękowy, odkryty i opisany jeszcze w 2005 r. przez Buffetaut i współpracowników. Przypisanie izolowanych zębów opiera się na ich bliskim pochodzeniu, podobnej wielkości i ogólnym podobieństwie. Chenanisaurus został oficjalnie nazwany i opisany w 2017 r. przez zespół paleontologów pod kierunkiem Nicholasa Longricha.

Materiał kopalny

Holotypem jest okaz oznaczony jako OCP DEK-GE 772. Obejmuje on przednią część lewej kości zębowej. Materiał przypisany to dwa zęby przedszczękowe i jeden ząb szczękowy..

Etymologia

Nazwa Chenanisaurus pochodzi od nazwy kopalni fosforanów Sidi Chennane, oraz greckiego słowa sauros, czyli „gad”, „jaszczur”. Epitet gatunkowy barbaricus oznacza „dziki”, „barbarzyński” odnosi się do historycznej nazwy północno-zachodniego wybrzeża Afryki.

Budowa

Chenanisaurus mógł być jednym z największych abelizaurydów, porównywalnym z Carnotaurus. Zachowany fragment kości zębowej sugeruje, że żuchwa była stosunkowo krótka i głęboka. Proporcjami przypominała żuchwy karnotaura i Ekrixinatosaurus, była jednak głębsza. Była ona brzusznie zakrzywiona, podobnie jak u przedstawicieli Carnotaurinae, i przeciwnie do niemal prostej żuchwy Majungasaurus. Pierwszy ząb kości zębowej był zredukowany. Podobny stan występuje u wielu innych abelizaurydów. Pozostałe zęby miały wysokie i smukłe korony, z silnie wypukłą przednią krawędzią i niemal prostą tylną. Ogólnie przypominały one uzębienie mażungazaura, były jednak większe.

Szczątki holotypu. Autor zdjęcia: Nicholas Longrich [1].

Paleoekologia

Niedaleko szczątków Chenanisaurus znaleziono też pozostałości zauropoda, dużego czworonożnego roślinożercy, prawdopodobnie z grupy tytanozaurów. W późnej kredzie abelizaurydy i tytanozaury często żyły obok siebie. Sugeruje to, że mogły być częstą zwierzyną łowną tych mięsożerców. Ofiarą omawianego teropoda mógł też padać niewielkie hadrozaurydy Ajnabia i Minqaria, a także nieco większy, domniemany trzeci lambeozauryn z tej samej formacji skalnej. Prawdopodobnie Chenanisaurus żył w pobliżu wybrzeża morskiego, o czym świadczy duża liczba skamieniałości rekinów, mozazaurów, plezjozaurów, żółwi i krokodyli. Z kolei dinozaury i pterozaury były stosunkowo rzadkie.

Para chenanizaurów. Autor: Paleocolour [2].

Spis gatunków

Chenanisaurus	Longrich, Perada-Suberbiola, Jalil, Khaldoune i Jourani, 2017
C. barbaricus	Longrich, Perada-Suberbiola, Jalil, Khaldoune i Jourani, 2017

Bibliografia

Longrich, N.R.; Pereda-Suberbiola, X.; Jalil, N.-E.; Khaldoune, F.; Jourani, E. (2017). "An abelisaurid from the latest Cretaceous (late Maastrichtian) of Morocco, North Africa". Cretaceous Research. doi:10.1016/j.cretres.2017.03.021

Longrich, N. R., Pereda-Suberbiola, X., Bardet, N. & Jalil, N.-E. (2024). "A new small duckbilled dinosaur (Hadrosauridae: Lambeosaurinae) from Morocco and dinosaur diversity in the late Maastrichtian of North Africa". Scientific Reports. 14 (1). 3665. doi:10.1038/s41598-024-53447-9