Rhinorex

Autor:

Adrian Sztuba

---

Rhinorex (rhinoreks)
Długość	ok. 8 m
Masa	ok. 3 t
Dieta	roślinożerny
Miejsce	USA, stan Utah
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 75 Ma wczesna kreda (późny kampan)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Ornithopoda Hadrosauridae Saurolophinae Kritosaurini
Rekonstrukcja przyżyciowa. Autor: Concord Ashbridge. [1] 8 m Porównanie wielkości Rhinorex i człowieka. Sylwetki: Phylopic.org
Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":3,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003Eformacja \u003Ca href=\"/index.php?title=Neslen_Formation\u0026amp;action=edit\u0026amp;redlink=1\" class=\"new\" title=\"Neslen Formation (strona nie istnieje)\"\u003ENeslen Formation\u003C/a\u003E, Book Cliffs, Utah, \u003Ca href=\"/wiki/USA\" class=\"mw-redirect\" title=\"USA\"\u003EUSA\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Csmall\u003E\u003Ci\u003EM. fragillimus\u003C/i\u003E - AMNH 5777 (\u003Ca href=\"/wiki/Holotyp\" title=\"Holotyp\"\u003Eholotyp\u003C/a\u003E).\u003Cbr\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":"formacja Neslen Formation, Book Cliffs, Utah, USA\n","link":"","lat":39.50735554999999976644176058471202850341796875,"lon":-109.1489848260912509658737690187990665435791015625,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Rhinorex to hadrozaur żyjący w późnej kredzie, ok. 75 milionów lat temu, na terenie obecnych Stanów Zjednoczonych. Był blisko spokrewniony z Gryposaurus i podobnie jak on posiadał charakterystyczny garb na pysku.

Materiał kopalny

Holotyp - BYU 13258 - to niekompletny, lecz jest w dużej mierze artykułowany szkielet. W jego skład wchodzi czaszka i część szkieletu pozaczaszkowego (część miednicy i kręgosłup). Zachowały się także odciski skóry. Został on znaleziony w górach Book Cliffs, w centralno-wschodnim Utah.

Etymologia

Nazwa rodzajowa została utworzona z greckich słów "rhino" ("nos") oraz "rex" ("król"), co odnosi się do dużych nozdrzy tego dinozaura. Nazwa gatunkowa pochodzi od łacińskich słów "condo" ("zakopać", co nawiązuje do faktu, że okaz znajdował się w skale) oraz "rupes" ("klif" - odnosi się do miejsca znalezienia holotypu - Book Cliffs).

Budowa i paleobiologia

Rhinorex był typowym hadrozaurem, bardzo podobnym do Gryposaurus. Podobnie jak on, Rhinorex miał charakterystyczny garb na czaszce utworzony z kości nosowych. Cechami diagnostycznymi tego dinozaura są wyrostki kości nosowej i kości przedszczękowej o charakterystycznej dla Rhinorex anatomii.

Zachowały się odciski skóry tego gada. Widoczne są na nich Ślady guzkowatych łusek, które pokrywały skórę. Miały one różną wielkość - od ok. 1 mm do 23 mm. Małe łuski były wielokątne, a duże zaokrąglone. Wiele łusek było pokrytych bruzdami rozkładającymi się promieniście od ich środka.

Rhinorex jest pierwszym hadrozaurem znalezionym w centralno-wschodnim Utah. Najbliższe skamieniałości jego krewnych to szczątki Gryposaurus manumentensis i Gryposaurus sp., które odkryto w odległości ok. 250 km na południowy zachód od holotypu Rhinorex. Jak na tak duże zwierzęta jest to odległość stosunkowo niewielka. Jednak mimo tego, że żyły w tym samym czasie i w niedużej odległości od siebie, to występowały one w nieco odmiennych środowiskach. Rhinorex żył blisko wybrzeża, a G. manumentensis i G. sp na terenach równinnych, położonych na większej wysokości. W podobnym środowisku, co Rhinorex żył inny jego krewny - Kritosaurus.

Systematyka

Rhinorex należy do kladu Saurolophinae, a dokładniej do mniejszego kladu Kritosaurini. Był więc blisko spokrewniony z takimi hadrozaurami, jak Gryposaurus, Kritosaurus, czy Secernosaurus.

Spis gatunków

Rhinorex	Gates i Scheetz, 2014
R. condrupus	Gates i Scheetz, 2014

Bibliografia

Gates, T.A., Scheetz, R. (2014): "A new saurolophine hadrosaurid (Dinosauria: Ornithopoda) from the Campanian of Utah, North America". Journal of Systematic Palaeontology. doi: 10.1080/14772019.2014.950614

Anderson, B. G., Barrick, R. E., Droser, M. L., Stadtman, K. L. (1999). "Hadrosaur skin impressions from the Upper Cretaceous Neslen Formation, Book Cliffs, Utah: morphology and paleoenvironmental context". 295-301 W: D. D.Gillette (ed.) Vertebrate Paleontology in Utah. Utah Geological Survey, Salt Lake City.