Kunbarrasaurus: Różnice pomiędzy wersjami
m |
|||
| (Nie pokazano 2 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{DISPLAYTITLE:''Kunbarrasaurus''}} | {{DISPLAYTITLE:''Kunbarrasaurus''}} | ||
| − | + | {{Opis | |
| − | { | + | |Autor = [[Maciej Ziegler]] |
| − | | Autor | + | |Korekta = [[Tomasz Sokołowski]], [[Adrian Tkocz]], [[Marcin Szermański]], [[Kamil Kamiński]], [[Paweł Konarzewski]] |
| − | + | |nazwa = ''Kunbarrasaurus'' (kunbarrazaur) | |
| − | + | |długość = | |
| − | + | |wysokość = | |
| − | | [[Tomasz Sokołowski]] | + | |masa = |
| − | [[Adrian Tkocz]] | + | |dieta = roślinożerny |
| − | + | |miejsce = [[Australia]] - Queensland | |
| − | [[Marcin Szermański]] | + | <small>([[formacja]] [[Allaru]])</small> |
| − | + | |czas = {{Występowanie|105|97}} | |
| − | [[Kamil Kamiński]] | + | ok. 105-100 ?(97) [[Ma]]<br> |
| − | | | + | <small>[[wczesna kreda]] (późny [[alb]] - ?wczesny [[cenoman]])</small> |
| − | + | |systematyka = | |
| − | + | [[Dinosauria]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | | [[Australia]] - | ||
| − | |||
| − | <small>(formacja [[Allaru]])</small> | ||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | <small>[[wczesna kreda]] (późny [[ | ||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
[[Ornithischia]] | [[Ornithischia]] | ||
| Linia 48: | Linia 22: | ||
[[Ankylosauria]] | [[Ankylosauria]] | ||
| − | | | + | [[Parankylosauria]] |
| − | | | + | |grafika = Kunbarrasaurus skeleton.jpg |
| − | + | |podpis = Szkielet [[holotyp]]owy ''Kunbarrasaurus''. Źródło: Poropat i in., 2023 [https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/03115518.2023.2228367?scroll=top&needAccess=true&role=tab] | |
| − | | | + | |PorównanieGrupa = |
| − | | | + | |PorównanieDługość = |
| + | |mapa = | ||
<display_points type="terrain" zoom=3> | <display_points type="terrain" zoom=3> | ||
20.9° S, 143.6° E~mułowce Allaru, na zachód od Richmond, Queensland, [[Australia]]|<small>Holotyp ''K. ieversi'' - QM F1801.<br> | 20.9° S, 143.6° E~mułowce Allaru, na zachód od Richmond, Queensland, [[Australia]]|<small>Holotyp ''K. ieversi'' - QM F1801.<br> | ||
</display_points> | </display_points> | ||
| − | + | }} | |
| − | |||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
''Kunbarrasaurus'' to nazwany w [[2015]] roku dinozaur pancerny żyjący we [[wczesna kreda|wczesnej kredzie]] na terenie dzisiejszej [[Australia|Australii]]. Jego szczątki zostały odnalezione już w [[1989]] roku i przez lata były przypisane do ''[[Minmi]]'' - dotychczas jedynego znanego australijskiego ankylozaura, lecz już początkiem [[2015]] roku [[Victoria Arbour|Arbour]] i [[Philip Currie|Currie]] uznali go za prawdopodobnie osobny [[ważny]] [[rodzaj]]. | ''Kunbarrasaurus'' to nazwany w [[2015]] roku dinozaur pancerny żyjący we [[wczesna kreda|wczesnej kredzie]] na terenie dzisiejszej [[Australia|Australii]]. Jego szczątki zostały odnalezione już w [[1989]] roku i przez lata były przypisane do ''[[Minmi]]'' - dotychczas jedynego znanego australijskiego ankylozaura, lecz już początkiem [[2015]] roku [[Victoria Arbour|Arbour]] i [[Philip Currie|Currie]] uznali go za prawdopodobnie osobny [[ważny]] [[rodzaj]]. | ||
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| + | [[Plik: Kunbarrasaurus_skull_reconstruction.png|200px|thumb|right|Rekonstrukcja czaszki. Źródło: Leahey i in. 2015[https://peerj.com/articles/1475/].]] | ||
[[Holotyp]] (QM F1801) pochodzi z osadów formacji [[Allaru]] i jest najlepiej zachowanym dinozaurem ze wschodniej [[Gondwana|Gondwany]]. Brakuje dystalnych części kończyn, ostatnich [[kręg]]ów ogonowych i przodu czaszki. Przez wiele lat był to materiał przypisany do ''[[Minmi]]'' jako ''Minmi'' sp. | [[Holotyp]] (QM F1801) pochodzi z osadów formacji [[Allaru]] i jest najlepiej zachowanym dinozaurem ze wschodniej [[Gondwana|Gondwany]]. Brakuje dystalnych części kończyn, ostatnich [[kręg]]ów ogonowych i przodu czaszki. Przez wiele lat był to materiał przypisany do ''[[Minmi]]'' jako ''Minmi'' sp. | ||
| − | + | ||
| + | Frauenfelder i in. (2022) do omawianego rodzaju przypisują również niekompletną czaszkę o numerze katalogowym SAMA P40536 datowaną na [[alb]]. | ||
==Budowa== | ==Budowa== | ||
| Linia 71: | Linia 47: | ||
W okolicach jamy brzusznej holotypu ''Kunbarrasaurus'' zachowała się skamieniała zawartość jelit. Obejmuje ona pozostałości włóknistej lub naczyniowej tkanki roślinnej, ziarna, owocniki oraz prawdopodobnie zarodnie paproci. Nasiona i owocniki zostały połknięte w całości. Sposób zachowania tkanki roślinnej sugeruje, że została ona wcześniej pocięta przy użyciu zębów. Nie znaleziono śladów gastrolitów, tak więc rozdrabnianie pokarmu odbywało się głównie w jamie ustnej (Molnar i Clifford, 2001). | W okolicach jamy brzusznej holotypu ''Kunbarrasaurus'' zachowała się skamieniała zawartość jelit. Obejmuje ona pozostałości włóknistej lub naczyniowej tkanki roślinnej, ziarna, owocniki oraz prawdopodobnie zarodnie paproci. Nasiona i owocniki zostały połknięte w całości. Sposób zachowania tkanki roślinnej sugeruje, że została ona wcześniej pocięta przy użyciu zębów. Nie znaleziono śladów gastrolitów, tak więc rozdrabnianie pokarmu odbywało się głównie w jamie ustnej (Molnar i Clifford, 2001). | ||
[[Plik: Kunbarrasaurus_skull_CT_scan.png|200px|thumb|right|Obraz wnętrza czaszki uzyskany dzięki tomografii komputerowej. Źródło: Leahey i in. 2015[https://peerj.com/articles/1475/].]] | [[Plik: Kunbarrasaurus_skull_CT_scan.png|200px|thumb|right|Obraz wnętrza czaszki uzyskany dzięki tomografii komputerowej. Źródło: Leahey i in. 2015[https://peerj.com/articles/1475/].]] | ||
| + | |||
| + | ==Systematyka== | ||
| + | Analiza przeprowadzona przez Soto-Acuñę i in. (2021) wykazała, że ''Kunbarrasaurus'' to prymitywny ankylozaur blisko spokrewniony z ''[[Stegouros]]'' i ''[[Antarctopelta]]''. Tworzą one [[klad]] Parankylosauria zamieszkujący dawne obszary Gondwany. | ||
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| Linia 80: | Linia 59: | ||
| {{Kpt|[[Lucy Leahey|Leahey]]}}, {{Kpt|[[Ralph Molnar|Molnar]]}}, {{Kpt|[[Kenneth Carpenter|Carpenter]]}}, {{Kpt|[[Lawrence Witmer|Witmer]] & [[Steven Salisbury|Salisbury]]}}, [[2015]] | | {{Kpt|[[Lucy Leahey|Leahey]]}}, {{Kpt|[[Ralph Molnar|Molnar]]}}, {{Kpt|[[Kenneth Carpenter|Carpenter]]}}, {{Kpt|[[Lawrence Witmer|Witmer]] & [[Steven Salisbury|Salisbury]]}}, [[2015]] | ||
|- | |- | ||
| − | |{{V|'' | + | |{{V|''K. ieversi''}} |
| {{Kpt|[[Lucy Leahey|Leahey]]}}, {{Kpt|[[Ralph Molnar|Molnar]]}}, {{Kpt|[[Kenneth Carpenter|Carpenter]]}}, {{Kpt|[[Lawrence Witmer|Witmer]] & [[Steven Salisbury|Salisbury]]}}, [[2015]] | | {{Kpt|[[Lucy Leahey|Leahey]]}}, {{Kpt|[[Ralph Molnar|Molnar]]}}, {{Kpt|[[Kenneth Carpenter|Carpenter]]}}, {{Kpt|[[Lawrence Witmer|Witmer]] & [[Steven Salisbury|Salisbury]]}}, [[2015]] | ||
|} | |} | ||
| Linia 87: | Linia 66: | ||
<small> | <small> | ||
Arbour, V.M. & Currie, P.J. (2015) Systematics, phylogeny and palaeobiogeography of the ankylosaurid dinosaurs. Journal of Systematic Palaeontology. [[doi:10.1080/14772019.2015.1059985]] | Arbour, V.M. & Currie, P.J. (2015) Systematics, phylogeny and palaeobiogeography of the ankylosaurid dinosaurs. Journal of Systematic Palaeontology. [[doi:10.1080/14772019.2015.1059985]] | ||
| + | |||
| + | Frauenfelder, T. G., Bell, P. R., Brougham, T., Bevitt, J. J., Bicknell, R. D., Kear, B. P., ... & Campione, N. E. (2022). "New Ankylosaurian Cranial Remains From the Lower Cretaceous (Upper Albian) Toolebuc Formation of Queensland, Australia". Frontiers in Earth Science, 48. [[doi:10.3389/feart.2022.803505]] | ||
Leahey, L.G., Molnar, R.E., Carpenter, K., Witmer, L.M. & Salisbury, S.W. (2015) Cranial osteology of the ankylosaurian dinosaur formerly known as Minmi sp. (Ornithischia: Thyreophora) from the Lower Cretaceous Allaru Mudstone of Richmond, Queensland, Australia. PeerJ 3:e1475. [https://peerj.com/articles/1475/] | Leahey, L.G., Molnar, R.E., Carpenter, K., Witmer, L.M. & Salisbury, S.W. (2015) Cranial osteology of the ankylosaurian dinosaur formerly known as Minmi sp. (Ornithischia: Thyreophora) from the Lower Cretaceous Allaru Mudstone of Richmond, Queensland, Australia. PeerJ 3:e1475. [https://peerj.com/articles/1475/] | ||
Molnar, R.E. & Clifford, H. T. (2001). "An ankylosaurian cololite from Queensland, Australia". W: Carpenter, K. The Armored Dinosaurs. Bloomington, IN: Indiana University Press. 399–412 | Molnar, R.E. & Clifford, H. T. (2001). "An ankylosaurian cololite from Queensland, Australia". W: Carpenter, K. The Armored Dinosaurs. Bloomington, IN: Indiana University Press. 399–412 | ||
| + | |||
| + | Soto-Acuña, S., Vargas, A. O., Kaluza, J., Leppe, M. A., Botelho, J. F., Palma-Liberona, J., ... & Rubilar-Rogers, D. (2021). Bizarre tail weaponry in a transitional ankylosaur from subantarctic Chile. Nature, 600(7888), 259-263. [[doi:10.1038%2Fs41586-021-04147-1]] | ||
</small> | </small> | ||
| Linia 100: | Linia 83: | ||
[[Kategoria:Mezozoik]] | [[Kategoria:Mezozoik]] | ||
[[Kategoria:Kreda]] | [[Kategoria:Kreda]] | ||
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria:Alb]] |
| + | [[Kategoria:Cenoman]] | ||
Aktualna wersja na dzień 16:23, 18 lut 2024
| Autor: | Maciej Ziegler |
| Korekta: | Tomasz Sokołowski, Adrian Tkocz, Marcin Szermański, Kamil Kamiński, Paweł Konarzewski |
| Kunbarrasaurus (kunbarrazaur) | |
|---|---|
| Dieta | roślinożerny |
| Miejsce | Australia - Queensland |
| Czas |
ok. 105-100 ?(97) Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
 Szkielet holotypowy Kunbarrasaurus. Źródło: Poropat i in., 2023 [3] | |
| Mapa znalezisk | |
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Kunbarrasaurus to nazwany w 2015 roku dinozaur pancerny żyjący we wczesnej kredzie na terenie dzisiejszej Australii. Jego szczątki zostały odnalezione już w 1989 roku i przez lata były przypisane do Minmi - dotychczas jedynego znanego australijskiego ankylozaura, lecz już początkiem 2015 roku Arbour i Currie uznali go za prawdopodobnie osobny ważny rodzaj.
Materiał kopalny
Holotyp (QM F1801) pochodzi z osadów formacji Allaru i jest najlepiej zachowanym dinozaurem ze wschodniej Gondwany. Brakuje dystalnych części kończyn, ostatnich kręgów ogonowych i przodu czaszki. Przez wiele lat był to materiał przypisany do Minmi jako Minmi sp.
Frauenfelder i in. (2022) do omawianego rodzaju przypisują również niekompletną czaszkę o numerze katalogowym SAMA P40536 datowaną na alb.
Budowa
Kunbarrasaurus był stosunkowo niedużym czworonożnym roślinożercą, podobnie jak inne prymitywne ankylozaury. Miał duże tarczki na szyi oskrzydlające barki i biodra oraz dodatkowo płytki na ogonie o nieustalonym dotychczas położeniu. Jego czaszka charakteryzowała się płaskim dachem i była pozbawiona rogów na kościach łuskowych i kwadratowo-jarzmowych, typowych dla zaawansowanych ankylozaurów. Patrząc z góry, miała pięcioboczny kształt. Długość czaszki o ok. 30% przekraczała jej szerokość. Jedną z charakterystycznych cech kunbarrazaura było niezwykle duże ucho wewnętrzne o niespotykanej u innych dinozaurów morfologii (Leahey i in., 2015).
Paleobiologia
W okolicach jamy brzusznej holotypu Kunbarrasaurus zachowała się skamieniała zawartość jelit. Obejmuje ona pozostałości włóknistej lub naczyniowej tkanki roślinnej, ziarna, owocniki oraz prawdopodobnie zarodnie paproci. Nasiona i owocniki zostały połknięte w całości. Sposób zachowania tkanki roślinnej sugeruje, że została ona wcześniej pocięta przy użyciu zębów. Nie znaleziono śladów gastrolitów, tak więc rozdrabnianie pokarmu odbywało się głównie w jamie ustnej (Molnar i Clifford, 2001).
Systematyka
Analiza przeprowadzona przez Soto-Acuñę i in. (2021) wykazała, że Kunbarrasaurus to prymitywny ankylozaur blisko spokrewniony z Stegouros i Antarctopelta. Tworzą one klad Parankylosauria zamieszkujący dawne obszary Gondwany.
Etymologia
Nazwa rodzajowa Kunbarrasaurus to zbitek słów Kunbarra (kunbara - słowa oznaczającego "tarczę" w języku Mayi [Wunumara]) i greckiego sauros (σαυρoς), a więc "jaszczur". Epitet gatunkowy ieversi honoruje Iana Ieversa, odkrywcę holotypu. Cała nazwa znaczy więc "tarczowy jaszczur Ieversa".
Spis gatunków
| Kunbarrasaurus | Leahey, Molnar, Carpenter, Witmer & Salisbury, 2015 |
| K. ieversi | Leahey, Molnar, Carpenter, Witmer & Salisbury, 2015 |
Bibliografia
Arbour, V.M. & Currie, P.J. (2015) Systematics, phylogeny and palaeobiogeography of the ankylosaurid dinosaurs. Journal of Systematic Palaeontology. doi:10.1080/14772019.2015.1059985
Frauenfelder, T. G., Bell, P. R., Brougham, T., Bevitt, J. J., Bicknell, R. D., Kear, B. P., ... & Campione, N. E. (2022). "New Ankylosaurian Cranial Remains From the Lower Cretaceous (Upper Albian) Toolebuc Formation of Queensland, Australia". Frontiers in Earth Science, 48. doi:10.3389/feart.2022.803505
Leahey, L.G., Molnar, R.E., Carpenter, K., Witmer, L.M. & Salisbury, S.W. (2015) Cranial osteology of the ankylosaurian dinosaur formerly known as Minmi sp. (Ornithischia: Thyreophora) from the Lower Cretaceous Allaru Mudstone of Richmond, Queensland, Australia. PeerJ 3:e1475. [4]
Molnar, R.E. & Clifford, H. T. (2001). "An ankylosaurian cololite from Queensland, Australia". W: Carpenter, K. The Armored Dinosaurs. Bloomington, IN: Indiana University Press. 399–412
Soto-Acuña, S., Vargas, A. O., Kaluza, J., Leppe, M. A., Botelho, J. F., Palma-Liberona, J., ... & Rubilar-Rogers, D. (2021). Bizarre tail weaponry in a transitional ankylosaur from subantarctic Chile. Nature, 600(7888), 259-263. doi:10.1038/s41586-021-04147-1
