Khaan: Różnice pomiędzy wersjami
(Utworzył nową stronę „<small> {| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | Autor: | Korekta: |- | Dawid Mika | Maciej Ziegler Krzysztof Lichota [[Marcin Szermański]...”) |
m |
||
| (Nie pokazano 3 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| + | Do aktualizacji oraz doilustrowania. | ||
| + | |||
| + | {{DISPLAYTITLE:''Khaan''}} | ||
<small> | <small> | ||
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | {| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | ||
| Linia 26: | Linia 29: | ||
|- | |- | ||
! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''': | ! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''': | ||
| − | | [[Mongolia]] - | + | | [[Mongolia]] - Ajmak południowogobijski |
| − | <small>([[formacja Djadokhta]])</small> | + | <small>([[formacja]] [[Djadokhta]])</small> |
|- | |- | ||
! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ||
| − | | 73,6-70,6 Ma | + | | 73,6-70,6 [[Ma]] |
| − | <small> | + | <small>[[późna kreda]] (późny [[kampan]])</small> |
|- | |- | ||
! '''Systematyka''' | ! '''Systematyka''' | ||
| Linia 45: | Linia 48: | ||
[[Coelurosauria]] | [[Coelurosauria]] | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
[[Oviraptorosauria]] | [[Oviraptorosauria]] | ||
| Linia 54: | Linia 53: | ||
[[Caenagnathoidea]] | [[Caenagnathoidea]] | ||
| − | [[ | + | [[Oviraptoridae]] (?[[Caenagnathidae]]) |
? "[[Ingeniinae]]" | ? "[[Ingeniinae]]" | ||
|- | |- | ||
| colspan=2 |[[Plik:Khaan.jpg|400px|]] | | colspan=2 |[[Plik:Khaan.jpg|400px|]] | ||
| − | <small> [http://www.skeletaldrawing.com/psgallery/images/khaan.jpg]</small> | + | <small> Autor: Scott Hartman [http://www.skeletaldrawing.com/psgallery/images/khaan.jpg]</small> |
|} | |} | ||
| Linia 66: | Linia 65: | ||
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| − | Nazwa | + | Nazwa [[rodzaj]]owa ''Khaan'' pochodzi od mongolskiego słowa ''khaan'' - władca. Epitet [[gatunek|gatunkowy]] zaś tego teropoda (''mckennai'') honoruje Malcolma McKenna, który gorąco interesował się eksploatacją i badaniami kredowych osadów Mongolii oraz wspierał je. |
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| − | [[Holotyp]] ''Khaan'' to | + | [[Holotyp]] ''Khaan'' to prawie kompletny szkielet z lekko nieartykułowaną klatką piersiową (IGM 100/1127). Został on odkryty w Mark's Second Egg (Ukhaa Tolgod, Gurvan Tes Somon, Ajmak południowogobijski). |
| − | Ponadto do tego teropoda przypisuje się dwa inne niemal kompletne szkielety (IGM 100/973 i IGM 100/1002) odkryte w pobliżu Mark's Second Egg (Ukhaa Tolgod). Drugi z nich nie | + | Ponadto do tego teropoda przypisuje się dwa inne niemal kompletne szkielety (IGM 100/973 i IGM 100/1002) odkryte w pobliżu Mark's Second Egg (Ukhaa Tolgod). Drugi z nich nie ma tylnej części ogona. Wszystkie skamieliny ''Khaan'' pochodzą z datowanych na późny [[kampan]] osadów [[formacja Djadokhta|formacji Djadokhta]]. Holotyp i IGM 100/1002 zostały pieszczotliwie określone jako "Romeo i Julia"; odkryto je bardzo blisko siebie. |
==Historia odkryć== | ==Historia odkryć== | ||
| − | Jeden z przypisanych do ''Khaan'' okazów, konkretnie IGM 100/973 wyszedł po raz pierwszy na światło dzienne w | + | Jeden z przypisanych do ''Khaan'' okazów, konkretnie IGM 100/973 wyszedł po raz pierwszy na światło dzienne w 1994 r., kiedy Novacek i współpracownicy umieścili jego zdjęcie w swojej pracy. Kolejne jego zdjęcie pojawiło się w pracy Dashzeveg i innych (1995), którzy oznaczyli go jako cf. "[[Heyuannia|Ingenia]]". Następnego roku Webster napisał, że IGM 100/973 należy do "[[Heyuannia|Ingenia]]" ''yashini''. Kolejny okaz ''Khaan'' – IGM 100/1002 został przedstawiany światu po raz pierwszy na fotografii w pracy Morella wydanej w 1997 jako ''[[Oviraptor]]''. W [[2001]] r. [[James Clark]], [[Mark Norell]] i [[Rinchen Barsbold]] wydali pracę pt. "Two new oviraptorids (Theropoda: Oviraptorosauria) from the Late Cretaceous Djadokta Formation, Ukhaa Tolgod". Opisali w niej owiraptorozaury ''[[Citipati]] osmolkae'' oraz ''Khaan mckennai''. Wymienione wyżej okazy zaklasyfikowali w niej jako należące do tego drugiego. Opisali go jednak pobieżnie i zamieścili niewiele zdjęć. Na szczęście jednak matryce z prac [[Lu]] (2004), [[Osmólska|Osmólskiej]] i innych (2004) oraz [[Senter]]a (2007) zawierają wiele danych na jego temat. Gatesy i Middleton (1997) opublikowali wymiary kości kończyn tylnych "nieopisanego owiraptoryda". Są one niemal identyczne z podanymi przez [[Dyke]] i Norella (2005), które jednak dotyczą ''Khaan''. Może świadczyć to, że wymieniony przez pierwszych wymienionych tu badaczy teropod to naprawdę ''Khaan''. |
==Budowa== | ==Budowa== | ||
| − | ''Khaan'' jako jedyny z | + | ''Khaan'' jako jedyny z [[zaawansowany]]ch [[owiraptorozaur]]ów ma nierozszerzoną proksymalnie i nie dotykającą pozostałych kości śródręcza trzecią jego kość. Nie miał grzebienia na kościach czołowych. W odróżnieniu od "ingenii" nie posiada on mocno rozszerzonej pierwszej kości śródręcza. Od konchoraptora odróżnia go długa otworu nosowego skierowana bardziej horyzontalnie, a od ''[[Citipati]]'': wyrostek na kości kierowany tylnogórnie, a nie pionowo przedszczękowej; potylica raczej pionowa niż zwróconą ku tyłowi-górze; zrośnięte kośćmi nosowe nie tak głębokie patrząc od tyłu z mniej rozległą pneumatyzacją przedniej części; kość jarzmowa rozszerzającą się ku tyłowi; przednia wewnętrzna część kości zębowej leżącą raczej w pobliżu wewnętrznej podstawy kości kątowej niż zachodzącą na nią bocznie oraz wyniosłą części dziobatej żuchwy. Ogólnie rzecz biorąc czaszka ''Khaan'' jest mniej wyspecjalizowana niż ''[[Citipati]]'' i najbardziej przypomina tę znaną u konchoraptora. |
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| − | + | | {{V|''Khaan''}} | |
| − | | [[Clark]], [[Norell]] i [[Barsbold]], [[2001]] | + | | {{Kpt|[[James Clark|Clark]], [[Mark Norell|Norell]]}} i {{Kpt|[[Barsbold]]}}, [[2001]] |
|- | |- | ||
| − | + | | {{V|''K. mckennai''}} | |
| − | | [[Clark]], [[Norell]] i [[Barsbold]], [[2001]] | + | | {{Kpt|[[James Clark|Clark]], [[Mark Norell|Norell]]}} i {{Kpt|[[Barsbold]]}}, [[2001]] |
|} | |} | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
| − | <small> | + | <small>Clark, J.M., Norell, M.A. i Barsbold, R. (2001) "Two new oviraptorids (Theropoda: Oviraptorosauria), Upper Cretaceous Djadokhta Formation, Ukhaa Tolgod, Mongolia" Journal of Vertebrate Paleontology, 21(2), 209-213. |
| − | Clark, Norell i Barsbold (2001)"Two new oviraptorids (Theropoda: Oviraptorosauria) | + | |
| + | Longrich, N.R., Currie, P.J. i Dong, Z.-M. (2010) "A new oviraptorid (Dinosauria: Theropoda) from the Upper Cretaceous of Bayan Mandahu, Inner Mongolia" Palaeontology, 53 (5), 945–960. [[DOI:10.1111/j.1475-4983.2010.00968.x]] | ||
| + | |||
| + | Senter, P. (2007) "A new look at the phylogeny of Coelurosauria (Dinosauria: Theropoda)" Journal of Systematic Palaeontology, 5, 429-463. | ||
http://home.comcast.net/~eoraptor/Oviraptorosauria.htm#Khaanmckennai | http://home.comcast.net/~eoraptor/Oviraptorosauria.htm#Khaanmckennai | ||
| − | http://www.nhm.ac.uk/nature-online/life/dinosaurs-other-extinct-creatures/dino-directory/detail.dsml?Genus=Khaan | + | http://www.nhm.ac.uk/nature-online/life/dinosaurs-other-extinct-creatures/dino-directory/detail.dsml?Genus=Khaan</small> |
| − | </small> | ||
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
| Linia 108: | Linia 109: | ||
[[Kategoria:Kreda]] | [[Kategoria:Kreda]] | ||
[[Kategoria:Kampan]] | [[Kategoria:Kampan]] | ||
| + | [[Kategoria:Do sprawdzenia]] | ||
Aktualna wersja na dzień 11:49, 27 maj 2024
Do aktualizacji oraz doilustrowania.
| Autor: | Korekta: |
| Dawid Mika | Maciej Ziegler |
| Khaan | |
|---|---|
| Długość: | ok. 2 m |
| Masa: | ok. 30 kg ? |
| Miejsce występowania: | Mongolia - Ajmak południowogobijski |
| Czas występowania | 73,6-70,6 Ma
późna kreda (późny kampan) |
| Systematyka | Dinosauria
Oviraptoridae (?Caenagnathidae) ? "Ingeniinae" |
Autor: Scott Hartman [1] | |
Wstęp
Khaan to niewielki teropod, który żył w późnej kredzie na terenach Azji.
Etymologia
Nazwa rodzajowa Khaan pochodzi od mongolskiego słowa khaan - władca. Epitet gatunkowy zaś tego teropoda (mckennai) honoruje Malcolma McKenna, który gorąco interesował się eksploatacją i badaniami kredowych osadów Mongolii oraz wspierał je.
Materiał kopalny
Holotyp Khaan to prawie kompletny szkielet z lekko nieartykułowaną klatką piersiową (IGM 100/1127). Został on odkryty w Mark's Second Egg (Ukhaa Tolgod, Gurvan Tes Somon, Ajmak południowogobijski).
Ponadto do tego teropoda przypisuje się dwa inne niemal kompletne szkielety (IGM 100/973 i IGM 100/1002) odkryte w pobliżu Mark's Second Egg (Ukhaa Tolgod). Drugi z nich nie ma tylnej części ogona. Wszystkie skamieliny Khaan pochodzą z datowanych na późny kampan osadów formacji Djadokhta. Holotyp i IGM 100/1002 zostały pieszczotliwie określone jako "Romeo i Julia"; odkryto je bardzo blisko siebie.
Historia odkryć
Jeden z przypisanych do Khaan okazów, konkretnie IGM 100/973 wyszedł po raz pierwszy na światło dzienne w 1994 r., kiedy Novacek i współpracownicy umieścili jego zdjęcie w swojej pracy. Kolejne jego zdjęcie pojawiło się w pracy Dashzeveg i innych (1995), którzy oznaczyli go jako cf. "Ingenia". Następnego roku Webster napisał, że IGM 100/973 należy do "Ingenia" yashini. Kolejny okaz Khaan – IGM 100/1002 został przedstawiany światu po raz pierwszy na fotografii w pracy Morella wydanej w 1997 jako Oviraptor. W 2001 r. James Clark, Mark Norell i Rinchen Barsbold wydali pracę pt. "Two new oviraptorids (Theropoda: Oviraptorosauria) from the Late Cretaceous Djadokta Formation, Ukhaa Tolgod". Opisali w niej owiraptorozaury Citipati osmolkae oraz Khaan mckennai. Wymienione wyżej okazy zaklasyfikowali w niej jako należące do tego drugiego. Opisali go jednak pobieżnie i zamieścili niewiele zdjęć. Na szczęście jednak matryce z prac Lu (2004), Osmólskiej i innych (2004) oraz Sentera (2007) zawierają wiele danych na jego temat. Gatesy i Middleton (1997) opublikowali wymiary kości kończyn tylnych "nieopisanego owiraptoryda". Są one niemal identyczne z podanymi przez Dyke i Norella (2005), które jednak dotyczą Khaan. Może świadczyć to, że wymieniony przez pierwszych wymienionych tu badaczy teropod to naprawdę Khaan.
Budowa
Khaan jako jedyny z zaawansowanych owiraptorozaurów ma nierozszerzoną proksymalnie i nie dotykającą pozostałych kości śródręcza trzecią jego kość. Nie miał grzebienia na kościach czołowych. W odróżnieniu od "ingenii" nie posiada on mocno rozszerzonej pierwszej kości śródręcza. Od konchoraptora odróżnia go długa otworu nosowego skierowana bardziej horyzontalnie, a od Citipati: wyrostek na kości kierowany tylnogórnie, a nie pionowo przedszczękowej; potylica raczej pionowa niż zwróconą ku tyłowi-górze; zrośnięte kośćmi nosowe nie tak głębokie patrząc od tyłu z mniej rozległą pneumatyzacją przedniej części; kość jarzmowa rozszerzającą się ku tyłowi; przednia wewnętrzna część kości zębowej leżącą raczej w pobliżu wewnętrznej podstawy kości kątowej niż zachodzącą na nią bocznie oraz wyniosłą części dziobatej żuchwy. Ogólnie rzecz biorąc czaszka Khaan jest mniej wyspecjalizowana niż Citipati i najbardziej przypomina tę znaną u konchoraptora.
Spis gatunków
| Khaan | Clark, Norell i Barsbold, 2001 |
| K. mckennai | Clark, Norell i Barsbold, 2001 |
Bibliografia
Clark, J.M., Norell, M.A. i Barsbold, R. (2001) "Two new oviraptorids (Theropoda: Oviraptorosauria), Upper Cretaceous Djadokhta Formation, Ukhaa Tolgod, Mongolia" Journal of Vertebrate Paleontology, 21(2), 209-213.
Longrich, N.R., Currie, P.J. i Dong, Z.-M. (2010) "A new oviraptorid (Dinosauria: Theropoda) from the Upper Cretaceous of Bayan Mandahu, Inner Mongolia" Palaeontology, 53 (5), 945–960. DOI:10.1111/j.1475-4983.2010.00968.x
Senter, P. (2007) "A new look at the phylogeny of Coelurosauria (Dinosauria: Theropoda)" Journal of Systematic Palaeontology, 5, 429-463.
http://home.comcast.net/~eoraptor/Oviraptorosauria.htm#Khaanmckennai
![[1]](http://www.skeletaldrawing.com/psgallery/images/khaan.jpg){kind=link}