Aviatyrannis: Różnice pomiędzy wersjami
m |
|||
| (Nie pokazano 3 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika) | |||
| Linia 36: | Linia 36: | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Aviatyrannis'' był rodzajem niewielkiego celurozaura żyjącego na terenie obecnej Portugalii w środku epoki późnej jury. Mógł być jednym z wczesnych [[Tyrannosauroidea|tyranozauroidów]] lub | + | ''Aviatyrannis'' był rodzajem niewielkiego celurozaura żyjącego na terenie obecnej Portugalii w środku epoki późnej jury. Mógł być jednym z wczesnych [[Tyrannosauroidea|tyranozauroidów]] lub jednym z najwcześniejszych znanych [[Ornithomimosauria|ornitomimozaurów]]. |
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| Linia 51: | Linia 51: | ||
==Historia taksonu i systematyka== | ==Historia taksonu i systematyka== | ||
| − | Szczątki awiatyrana zostały odkryte na przełomie XX i XXI wieku przez [[Oliver Rauhut|Olivera Rauhuta]] w kopalni Guimarota (formacja [[Alcobaça]]). Wstępnie uznał je za pozostałości wczesnego tyranozauroida [[Stokesosaurus|stokesozaura]], znanego z [[kimeryd|kimerydu]] Stanów Zjednoczonych (Rauhut, 2000). Trzy lata później stwierdził jednak, że szczątki reprezentują nowy gatunek dinozaura, któremu nadał nazwę ''Aviatyrannis jurassica''. Możliwe jest, że szczątki awiatyrana, należały do tego samego rodzaju co szczątki stokesozaura (wtedy ''Stokesosaurus'', nazwany 29 lat przed ''Aviatyrannis'' byłby nazwą obowiązującą), jednakże fragmentaryczny charakter obu dinozaurów nie może do końca rozwiązać możliwość, że jeden jest synonimem drugiego. W analizie filogenetycznej | + | Szczątki awiatyrana zostały odkryte na przełomie XX i XXI wieku przez [[Oliver Rauhut|Olivera Rauhuta]] w kopalni Guimarota (formacja [[Alcobaça]]). Wstępnie uznał je za pozostałości wczesnego tyranozauroida [[Stokesosaurus|stokesozaura]], znanego z [[kimeryd|kimerydu]] Stanów Zjednoczonych (Rauhut, 2000). Trzy lata później stwierdził jednak, że szczątki reprezentują nowy gatunek dinozaura, któremu nadał nazwę ''Aviatyrannis jurassica''. Możliwe jest, że szczątki awiatyrana, należały do tego samego rodzaju co szczątki stokesozaura (wtedy ''Stokesosaurus'', nazwany 29 lat przed ''Aviatyrannis'' byłby nazwą obowiązującą), jednakże fragmentaryczny charakter obu dinozaurów nie może do końca rozwiązać możliwość, że jeden jest synonimem drugiego. W analizie filogenetycznej [[Brusatte|Brusatte'a]] i Carra awiatyran jest najbardziej [[takson bazalny|bazalnym]] tyranozauroidem spokrewnioym bliżej z [[Tyrannosauridae|tyranozaurydami]], niż [[Proceratosauridae|proceratozaurydami]] (Brussate i Carr, 2016). Najnowsze badania wskazują, że awiatyran mógł być wczesnym przedstawicielem ornitomimozaurów (Hattori i in., 2023), oraz zdają się zaprzeczać synonimice awiatyrana ze stokesozaurem - chyba, że ten ostatni w przyszłości również okaże się bazalnym ornitomimozaurem (komentarz własny - MS; mało prawdopodobne). |
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
| Linia 69: | Linia 69: | ||
Hattori, S.; Shibata, M.; Kawabe, S.; Imai, T.; Nishi, H.; Azuma, Y. (2023). "New theropod dinosaur from the Lower Cretaceous of Japan provides critical implications for the early evolution of ornithomimosaurs". Scientific Reports. 13. 13842. [https://doi.org/10.1038%2Fs41598-023-40804-3] | Hattori, S.; Shibata, M.; Kawabe, S.; Imai, T.; Nishi, H.; Azuma, Y. (2023). "New theropod dinosaur from the Lower Cretaceous of Japan provides critical implications for the early evolution of ornithomimosaurs". Scientific Reports. 13. 13842. [https://doi.org/10.1038%2Fs41598-023-40804-3] | ||
| + | |||
| + | Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). "Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes". wyd. Princeton University Press. | ||
Rauhut, O.W.M., 2000, "The dinosaur fauna from the Guimarota mine", pp 75-82 In: Martin and Krebs (eds.). Guimarota - A Jurassic Ecosystem Verlag Dr. Friedrich Pfeil, München | Rauhut, O.W.M., 2000, "The dinosaur fauna from the Guimarota mine", pp 75-82 In: Martin and Krebs (eds.). Guimarota - A Jurassic Ecosystem Verlag Dr. Friedrich Pfeil, München | ||
Aktualna wersja na dzień 00:18, 21 lip 2024
| Autor: | Jakub Starzyński |
| Korekta: | Maciej Ziegler, Marcin Szermański, Michał Siedlecki |
| Aviatyrannis (awiatyran) | |
|---|---|
| Długość | ok. 1 - 1,5 m |
| Wysokość | ok. 40 cm ( w biodrach) |
| Masa | ok. 5,5 kg |
| Dieta | mięsożerny |
| Miejsce | Portugalia - Guimarota |
| Czas |
ok. 156,9 - 152,5 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
 Materiał kopalny awiatyrana. Autor: Conty. [1] | |
| Mapa znalezisk | |
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Aviatyrannis był rodzajem niewielkiego celurozaura żyjącego na terenie obecnej Portugalii w środku epoki późnej jury. Mógł być jednym z wczesnych tyranozauroidów lub jednym z najwcześniejszych znanych ornitomimozaurów.
Etymologia
Nazwa rodzajowa oznacza babcię tyrana (od łacińskich słów avia (babcia) oraz tyrannus (tyran)), co odnosi się do wstępnego uznania go za jednego z najstarszych znanych tyranozauroidów. Epitet gatunkowy odnosi się do okresu jurajskiego, pod koniec którego żył awiatyran.
Materiał kopalny
Holotyp (IPFUB Gui Th 1) - kość biodrowa (ok. 90 mm)
paratypy to okazy IPFUB Gui Th 2 (częściowa kość biodrowa), IPFUB GUI Th 3 (przednia część kości kulszowej) oraz prawdopodobnie IPFUB GUI D 89-91 ( 3 zęby z kości przedszczękowej należącej do młodocianego osobnika o długości ok. 6,19 mm; Zinke, 1998)
Materiał przypisany obejmuje IPFUB GUI D 174-186 - 13 zębów z kości szczękowej oraz 1 ząb z k. zębowej długości ok. 10,15 mm, które również należały do młodocianego osobnika (Zinke, 1998).
Zęby mogą ewentualnie należeć do innego niewielkiego teropoda, jako że nie znamy szczątków czaszki z zębami należącej do tego gatunku (komentarz własny - MS).
Historia taksonu i systematyka
Szczątki awiatyrana zostały odkryte na przełomie XX i XXI wieku przez Olivera Rauhuta w kopalni Guimarota (formacja Alcobaça). Wstępnie uznał je za pozostałości wczesnego tyranozauroida stokesozaura, znanego z kimerydu Stanów Zjednoczonych (Rauhut, 2000). Trzy lata później stwierdził jednak, że szczątki reprezentują nowy gatunek dinozaura, któremu nadał nazwę Aviatyrannis jurassica. Możliwe jest, że szczątki awiatyrana, należały do tego samego rodzaju co szczątki stokesozaura (wtedy Stokesosaurus, nazwany 29 lat przed Aviatyrannis byłby nazwą obowiązującą), jednakże fragmentaryczny charakter obu dinozaurów nie może do końca rozwiązać możliwość, że jeden jest synonimem drugiego. W analizie filogenetycznej Brusatte'a i Carra awiatyran jest najbardziej bazalnym tyranozauroidem spokrewnioym bliżej z tyranozaurydami, niż proceratozaurydami (Brussate i Carr, 2016). Najnowsze badania wskazują, że awiatyran mógł być wczesnym przedstawicielem ornitomimozaurów (Hattori i in., 2023), oraz zdają się zaprzeczać synonimice awiatyrana ze stokesozaurem - chyba, że ten ostatni w przyszłości również okaże się bazalnym ornitomimozaurem (komentarz własny - MS; mało prawdopodobne).
Spis gatunków
| Aviatyrannis | Rauhut, 2003 | ??= Stokesosaurus |
| Aviatyrannis jurrasica | Rauhut, 2003 | ??= Stokesosaurus clevelandi |
Bibliografia
Brusatte, S. & Carr, T. 2016. The phylogeny and evolutionary history of tyrannosauroid dinosaurs. Scientific Reports. 6, 20252.
Hattori, S.; Shibata, M.; Kawabe, S.; Imai, T.; Nishi, H.; Azuma, Y. (2023). "New theropod dinosaur from the Lower Cretaceous of Japan provides critical implications for the early evolution of ornithomimosaurs". Scientific Reports. 13. 13842. [2]
Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). "Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes". wyd. Princeton University Press.
Rauhut, O.W.M., 2000, "The dinosaur fauna from the Guimarota mine", pp 75-82 In: Martin and Krebs (eds.). Guimarota - A Jurassic Ecosystem Verlag Dr. Friedrich Pfeil, München
Rauhut, O.W.M.(2003). "A tyrannosauroid dinosaur from the Upper Jurassic of Portugal". Palaeontology 46 (5): 903–910. [3]
Zinke, J. 1998. Small theropod teeth from the Upper Jurassic coal mine of Guimarota (Portugal). Paläontologische Zeitschrift 72(1/2), 179-189.
http://home.comcast.net/~eoraptor/Tyrannosauroidea.html#Aviatyrannisjurassica
https://theropoddatabase.com/Tyrannosauroidea.html#Aviatyrannisjurassica
![[1]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Aviatyrannis_remains_01.png){kind=link}