Janavis: Różnice pomiędzy wersjami
m (→Bibliografia) |
m |
||
| (Nie pokazano 7 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 7: | Linia 7: | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
|masa = ok. 1,5 kg | |masa = ok. 1,5 kg | ||
| − | |dieta = | + | |dieta = rybożerny |
|miejsce = [[Belgia]] - Eben-Emael | |miejsce = [[Belgia]] - Eben-Emael | ||
<small>([[formacja]] [[Maastricht]])</small> | <small>([[formacja]] [[Maastricht]])</small> | ||
| − | |czas = {{Występowanie| | + | |czas = {{Występowanie|66.8|66.7}} |
| − | ok. | + | ok. 66,8-66,7 [[Ma]]<br> |
<small>[[późna kreda]] ([[mastrycht]])</small> | <small>[[późna kreda]] ([[mastrycht]])</small> | ||
| − | |systematyka = | + | |systematyka = [[Dinosauria]] |
| + | |||
| + | [[Saurischia]] | ||
| + | |||
| + | [[Theropoda]] | ||
| + | |||
[[Avialae]] | [[Avialae]] | ||
| + | |||
| + | [[Pygostylia]] | ||
| + | |||
| + | [[Ornithothoraces]] | ||
| + | |||
| + | [[Euornithes]] | ||
| + | |||
| + | [[Ornithuromorpha]] | ||
[[Ornithurae]] | [[Ornithurae]] | ||
| Linia 20: | Linia 33: | ||
[[Ichthyornithes]] | [[Ichthyornithes]] | ||
| − | |grafika = | + | |grafika = Janavis on the beach.png |
| − | |podpis = Rekonstrukcja przyżyciowa '' | + | |podpis = Rekonstrukcja przyżyciowa trzech osobników ''Janavis'' wraz z towarzyszącymi im ''[[Asteriornis]]'' nad brzegiem morza. Autor: Phillip Krzeminski. Źródło: Field i in., 2024 [https://www.cambridge.org/core/journals/netherlands-journal-of-geosciences/article/remarkable-insights-into-modern-bird-origins-from-the-maastrichtian-type-area-northeast-belgium-southeast-netherlands/4DB9BBFF5FCE8275CD6190E4DF5FB2B3] |
|PorównanieGrupa = | |PorównanieGrupa = | ||
|PorównanieDługość = | |PorównanieDługość = | ||
| Linia 27: | Linia 40: | ||
}} | }} | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Javanis'' to [[rodzaj]] ptaka żyjącego u schyłku ery mezozoicznej na | + | ''Javanis'' to [[rodzaj]] ptaka z [[klad]]u [[Ichthyornithes]] żyjącego u schyłku ery mezozoicznej na terenie dzisiejszej Belgii. |
| + | |||
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| − | [[Holotyp]] (NHMM RD 271) znajduje się częściowo w skale. Wydobyte kości to: ząb, lewa kość skrzydłowa będąca w dwóch częściach, 3 kręgi piersiowe i częściowy paliczek u stopy. Elementy zachowane w głównym bloku skalnym obejmuje 6 kręgów szyjnych i 4 piersiowe, 6 żeber, prawie kompletna lewa kość ramienna, lewa łopatka, | + | [[Plik:Asterornis-Janavis size comparison.png|thumb|Sylwetki ''[[Asteriornis]]'' (z lewej strony) oraz ''Janavis'' (z prawej) wraz z zaznaczeniem odnalezionych kości. Źródło: Field i in., 2024 [https://www.cambridge.org/core/journals/netherlands-journal-of-geosciences/article/remarkable-insights-into-modern-bird-origins-from-the-maastrichtian-type-area-northeast-belgium-southeast-netherlands/4DB9BBFF5FCE8275CD6190E4DF5FB2B3].]] |
| + | [[Holotyp]] (NHMM RD 271) znajduje się częściowo w skale. Wydobyte kości to: ząb, lewa kość skrzydłowa będąca w dwóch częściach, 3 kręgi piersiowe i częściowy paliczek u stopy. Elementy zachowane w głównym bloku skalnym obejmuje 6 kręgów szyjnych i 4 piersiowe, 6 żeber, prawie kompletna lewa kość ramienna, lewa łopatka, proksymalny fragment kości udowej, pierwszy paliczek drugiego palca u prawej dłoni oraz kilka niemożliwych do zidentyfikowania fragmentów. | ||
==Budowa== | ==Budowa== | ||
| − | ''Janavis'' to dość duży latający ptak rozmiarami przewyższającymi swojego kuzyna ''[[Ichthyornis]]''. Podobnie jak on miał zęby w czaszce. W odróżnieniu od ''Ichthyornis'' wykazywał większy stopień pneumatyzacji kręgów piersiowych oraz żeber. | + | ''Janavis'' to dość duży latający ptak rozmiarami przewyższającymi swojego kuzyna ''[[Ichthyornis]]''. Podobnie jak on miał zęby w czaszce. W odróżnieniu od ''Ichthyornis'' wykazywał większy stopień pneumatyzacji kręgów piersiowych oraz żeber. Kość ramienna mierzyła 134,8 mm, gdy u największego znanego okazu ''Ichthyornis'' miała 71,5 mm. Ogólna budowa szkieletu pozaczaszkowego była bardzo podobna jak u jego starszego kuzyna. |
| + | |||
| + | Field i współpracownicy (2024) na podstawie budowy zachowanej kości skrzydłowej stwierdzili, że ''Janavis'' wykształcił ruchomą górną szczękę. Zatem cecha ta powstała wcześniej u ptaków niż dotychczas sądzono. Ogólna budowa i morfologia kości skrzydłowej omawianego ptaka była podobna jak u przedstawicieli [[klad]]u Galloanserae. Kolejną niezwykłą cechą jest ekstremalna pneumatyzacja szkieletu osiowego. Jest ona pozornie porównywalna do tej u ptaków z najbardziej spneumatyzowanymi kręgami jak współczesne fregaty. | ||
| + | |||
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
Nazwa rodzajowa ''Janavis'' odnosi się do rzymskiego bóstwa Janusa oraz zawiera łacińskie słowo ''avis'' znaczące ptak. Epitet gatunkowy ''finalidens'' to połączenie łacińskich słów ''finalis'' (końcowy lub ostateczny) oraz ''dens'' (ząb). | Nazwa rodzajowa ''Janavis'' odnosi się do rzymskiego bóstwa Janusa oraz zawiera łacińskie słowo ''avis'' znaczące ptak. Epitet gatunkowy ''finalidens'' to połączenie łacińskich słów ''finalis'' (końcowy lub ostateczny) oraz ''dens'' (ząb). | ||
| + | |||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
|{{V| ''Janavis''}} | |{{V| ''Janavis''}} | ||
| − | | {{Kpt|Benito, Kuo, Widrig, Jagt | + | | {{Kpt|Benito, Kuo, Widrig, Jagt}} i {{Kpt|Field}}, [[2022]] |
|- | |- | ||
|{{V| ''J. finalidens''}} | |{{V| ''J. finalidens''}} | ||
| − | | {{Kpt|Benito, Kuo, Widrig, Jagt | + | | {{Kpt|Benito, Kuo, Widrig, Jagt}} i {{Kpt|Field}}, 2022 |
|} | |} | ||
| + | |||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
<small> | <small> | ||
Benito, J., Kuo, P. C., Widrig, K. E., Jagt, J. W., & Field, D. J. (2022). "Cretaceous ornithurine supports a neognathous crown bird ancestor". Nature, 612(7938), 100-105. [[doi:10.1038/s41586-022-05445-y]] | Benito, J., Kuo, P. C., Widrig, K. E., Jagt, J. W., & Field, D. J. (2022). "Cretaceous ornithurine supports a neognathous crown bird ancestor". Nature, 612(7938), 100-105. [[doi:10.1038/s41586-022-05445-y]] | ||
| + | |||
| + | Field, D. J., Benito, J., Werning, S., Chen, A., Kuo, P.-C., Crane, A., Widrig, K. E., Ksepka, D. T., & Jagt, J. W. M. (2024). "Remarkable insights into modern bird origins from the Maastrichtian type area (north-east Belgium, south-east Netherlands)". Netherlands Journal of Geosciences, Volume 103, e15. [[doi:10.1017/njg.2024.11]] | ||
<references/></small> | <references/></small> | ||
| + | |||
[[Kategoria:Avialae]] | [[Kategoria:Avialae]] | ||
| + | [[Kategoria:Pygostylia]] | ||
[[Kategoria:Ornithothoraces]] | [[Kategoria:Ornithothoraces]] | ||
[[Kategoria:Euornithes]] | [[Kategoria:Euornithes]] | ||
Aktualna wersja na dzień 11:57, 18 maj 2024
| Autor: | Paweł Konarzewski |
| Janavis | |
|---|---|
| Długość | ok. 70 cm [1] |
| Masa | ok. 1,5 kg |
| Dieta | rybożerny |
| Miejsce | Belgia - Eben-Emael |
| Czas |
ok. 66,8-66,7 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
 Rekonstrukcja przyżyciowa trzech osobników Janavis wraz z towarzyszącymi im Asteriornis nad brzegiem morza. Autor: Phillip Krzeminski. Źródło: Field i in., 2024 [2] | |
Wstęp
Javanis to rodzaj ptaka z kladu Ichthyornithes żyjącego u schyłku ery mezozoicznej na terenie dzisiejszej Belgii.
Materiał kopalny
Holotyp (NHMM RD 271) znajduje się częściowo w skale. Wydobyte kości to: ząb, lewa kość skrzydłowa będąca w dwóch częściach, 3 kręgi piersiowe i częściowy paliczek u stopy. Elementy zachowane w głównym bloku skalnym obejmuje 6 kręgów szyjnych i 4 piersiowe, 6 żeber, prawie kompletna lewa kość ramienna, lewa łopatka, proksymalny fragment kości udowej, pierwszy paliczek drugiego palca u prawej dłoni oraz kilka niemożliwych do zidentyfikowania fragmentów.
Budowa
Janavis to dość duży latający ptak rozmiarami przewyższającymi swojego kuzyna Ichthyornis. Podobnie jak on miał zęby w czaszce. W odróżnieniu od Ichthyornis wykazywał większy stopień pneumatyzacji kręgów piersiowych oraz żeber. Kość ramienna mierzyła 134,8 mm, gdy u największego znanego okazu Ichthyornis miała 71,5 mm. Ogólna budowa szkieletu pozaczaszkowego była bardzo podobna jak u jego starszego kuzyna.
Field i współpracownicy (2024) na podstawie budowy zachowanej kości skrzydłowej stwierdzili, że Janavis wykształcił ruchomą górną szczękę. Zatem cecha ta powstała wcześniej u ptaków niż dotychczas sądzono. Ogólna budowa i morfologia kości skrzydłowej omawianego ptaka była podobna jak u przedstawicieli kladu Galloanserae. Kolejną niezwykłą cechą jest ekstremalna pneumatyzacja szkieletu osiowego. Jest ona pozornie porównywalna do tej u ptaków z najbardziej spneumatyzowanymi kręgami jak współczesne fregaty.
Etymologia
Nazwa rodzajowa Janavis odnosi się do rzymskiego bóstwa Janusa oraz zawiera łacińskie słowo avis znaczące ptak. Epitet gatunkowy finalidens to połączenie łacińskich słów finalis (końcowy lub ostateczny) oraz dens (ząb).
Spis gatunków
| Janavis | Benito, Kuo, Widrig, Jagt i Field, 2022 |
| J. finalidens | Benito, Kuo, Widrig, Jagt i Field, 2022 |
Bibliografia
Benito, J., Kuo, P. C., Widrig, K. E., Jagt, J. W., & Field, D. J. (2022). "Cretaceous ornithurine supports a neognathous crown bird ancestor". Nature, 612(7938), 100-105. doi:10.1038/s41586-022-05445-y
Field, D. J., Benito, J., Werning, S., Chen, A., Kuo, P.-C., Crane, A., Widrig, K. E., Ksepka, D. T., & Jagt, J. W. M. (2024). "Remarkable insights into modern bird origins from the Maastrichtian type area (north-east Belgium, south-east Netherlands)". Netherlands Journal of Geosciences, Volume 103, e15. doi:10.1017/njg.2024.11
- ↑ Oszacowanie własne (PK) na postawie ryc. 1a z Benito i in. (2022)
