Kategoria:Stratygrafia: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj
(→‎Tabela stratygraficzna na podstawie http://www.stratigraphy.org/upload/GSSP_table2011.pdf)
m (Nowa wersja tabeli stratygraficznej 2023/04)
 
(Nie pokazano 53 wersji utworzonych przez 4 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
−
== Tabela stratygraficzna na podstawie http://www.stratigraphy.org/upload/GSSP_table2011.pdf ==
+
__INDEX__
−
 
+
'''Stratygrafia''' - to dziedzina [[geologia|geologii]], zajmująca się ustalaniem wieku skał z całego świata i łączeniu je w różne jednostki stratygraficzne.
−
{| bordercolor="black" border="2" style="font-size:90%; border-collapse: collapse;" cellpadding="2"
+
== Tabela stratygraficzna ==
 +
{| bordercolor="black" border="2" style="font-size:90%; border-collapse: collapse;" cellpadding="2"
 
|-
 
|-
 
! jednostki nieformalne
 
! jednostki nieformalne
Linia 8: Linia 9:
 
! [[Okres|okres]] / [[System|system]]
 
! [[Okres|okres]] / [[System|system]]
 
! colspan="2" | [[Epoka|epoka]] / [[Oddział|oddział]]
 
! colspan="2" | [[Epoka|epoka]] / [[Oddział|oddział]]
−
! width="80" | [[Wiek|wiek]] / [[Piętro|piętro]]
+
! width="200" | [[Wiek|wiek]] / [[Piętro|piętro]]
 +
|-
 +
| rowspan="102" style="background:rgb(255,255,255)" |  
 +
| rowspan="102" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|phanerozoic}}" | [[fanerozoik]]
 +
| rowspan="24" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|cenozoic}}" | [[kenozoik]]
 +
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|quaternary}}" rowspan="7" | [[czwartorzęd]]
 +
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|holocene}}" rowspan="3" | [[holocen]]
 +
|style="background:{{Barwa okresu geologicznego|holocene}}" | [[megalaj]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''0,0042 Ma''</small></div>
 +
|-
 +
|style="background:{{Barwa okresu geologicznego|holocene}}" | [[northgrip]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''0,0082 Ma''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| rowspan="100" style="background:rgb(255,255,255)" | &nbsp;
+
|style="background:{{Barwa okresu geologicznego|holocene}}" | [[grenland]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''0,0117 Ma''</small></div>
−
| rowspan="100" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|phanerozoic}}" | [[fanerozoik]]
 
−
| rowspan="22" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|cenozoic}}" | [[kenozoik]]
 
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|quaternary}}" rowspan="5" | [[czwartorzęd]]
 
−
| colspan="3" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|holocene}}" | [[holocen]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''0.011784 Ma''</small></div>
 
 
|-
 
|-
 
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|pleistocene}}" rowspan="4" | [[plejstocen]]
 
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|pleistocene}}" rowspan="4" | [[plejstocen]]
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|tarantian}}" | [[tarantian]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''0,126 Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|tarantian}}" | [[późny]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''0,129 Ma''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|ionian}}" | [[ionian]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''0,781 Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|ionian}}" | [[chiban]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''0,774 Ma''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|calabrian}}" | [[kalabr]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''1,806 Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|calabrian}}" | [[kalabr]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''1,800 Ma''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|gelasian}}" | [[gelas]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>'''''2,588 Ma'''''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|gelasian}}" | [[gelas]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''2,580 Ma''</small></div>
 
|-
 
|-
 
| rowspan="8" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|neogene}}" | [[neogen]]
 
| rowspan="8" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|neogene}}" | [[neogen]]
Linia 29: Linia 35:
 
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|piacenzian}}" | [[piacent]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''3,600 Ma''</small></div>
 
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|piacenzian}}" | [[piacent]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''3,600 Ma''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|zanclean}}" | [[zankl]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>'''''5,332 Ma'''''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|zanclean}}" | [[zankl]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''5,333 Ma''</small></div>
 
|-
 
|-
 
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|miocene}}" rowspan="6"| [[miocen]]
 
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|miocene}}" rowspan="6"| [[miocen]]
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|messinian}}"| [[messyn]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''7,246 Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|messinian}}"| [[messyn]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''{{Messyn}}''</small></div>
−
| rowspan="6" valign="top" align="center" | &nbsp;<br />&nbsp;<br />attycka<ref name="nazwa_1"/><br />&nbsp;<br />&nbsp;<br />&nbsp;<br />&nbsp;<br />&nbsp;<br />&nbsp;<br />styryjska<ref name="nazwa_1"/>
 
−
| rowspan="6" |
 
−
* Powstają Alpy i Himalaje – według teorii tektoniki płyt [[Afryka]] zderza się z Europą, a Indie zderzają się z [[Azja|Azją]]; kolejne zderzenia płyt kontynentalnych prowadzą do wypiętrzenia [[Góry Skaliste|Gór Skalistych]] i [[Andy|Andów]]; [[Tetyda (ocean)|Morze Tetydy]] zostaje zamknięte połączeniem lądowym między Afryką i Eurazją. Powstaje [[Morze Śródziemne]]. Antarktydę pokrywa [[lądolód]]. Kurczą się obszary mórz śródlądowych. W oceanach powstają prądy, które powodują wymieszanie składników odżywczych. Klimat ochładza się, w związku z czym trwa stepowienie dużych obszarów. Istnieje już większość obecnych rodzin ptaków i ssaków.
 
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|tortonian}}"| [[torton]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''11,608 Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|tortonian}}"| [[torton]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''{{Torton}}''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|serravallian}}"| [[serrawal]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''13,82 Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|serravallian}}"| [[serrawal]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''{{Serrawal}}''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|langhian}}"| [[lang]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''15,97 Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|langhian}}"| [[lang]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''{{Lang}}''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|burdigalian}}"| [[burdygał]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''20,43 Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|burdigalian}}"| [[burdygał]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''{{Burdygał}}''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|aquitanian}}"| [[akwitan]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>'''''23,03 Ma'''''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|aquitanian}}"| [[akwitan]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''{{Akwitan}}''</small></div>
 
|-
 
|-
 
| rowspan="9" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|paleogene}}" | [[paleogen]]
 
| rowspan="9" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|paleogene}}" | [[paleogen]]
 
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|oligocene}}" rowspan="2"| [[oligocen]]
 
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|oligocene}}" rowspan="2"| [[oligocen]]
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|chattian}}" | [[szat]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''28,4 (± 0,1) Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|chattian}}" | [[szat]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''{{Szat}}''</small></div>
−
| rowspan="2" valign="top" align="center"| sawska<ref name="nazwa_1"/>
 
−
| rowspan="2" |
 
−
* Klimat pozostaje ciepły przez większość okresu, pod koniec zaczyna się powoli ochładzać; wypiętrzają się [[Alpy]]. Pojawiają się pierwsze [[naczelne]].
 
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|rupelian}}" | [[rupel]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>'''''33,9 (± 0,1) Ma'''''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|rupelian}}" | [[rupel]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''{{Rupel}}''</small></div>
 
|-
 
|-
 
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|eocene}}" rowspan="4" | [[eocen]]
 
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|eocene}}" rowspan="4" | [[eocen]]
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|priabonian}}" | [[priabon]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''37,2 (± 0,1) Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|priabonian}}" | [[priabon]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''37,71 Ma''</small></div>
−
| rowspan="4" valign="top" align="center" | &nbsp;<br />helwecka<ref name="nazwa_1"/><br />&nbsp;<br />pirenejska<ref name="nazwa_1"/>
 
−
|rowspan="4" |
 
−
* Okres rozpoczął się największym w historii Ziemi ociepleniem klimatu ([[paleoceńsko-eoceńskie maksimum termiczne]]). Przez cały czas trwania okresu klimat jest łagodny (klimat tropikalny panuje do 45 stopni szerokości geograficznej). Pojawia się wiele występujących do dziś rzędów i rodzin ssaków, takich jak [[nietoperze]], [[walenie]] i [[syreny]]. [[Parzystokopytne]] reprezentowane są m.in. przez maleńkiego "jelenia" ''[[Diacodexis]]'', a ku pojawieniu się [[Nieparzystokopytne|nieparzystokopytnych]] zmierza [[ewolucja koniowatych]].
 
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|bartonian}}" | [[barton (geologia)|barton]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''40,4 (± 0,2) Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|bartonian}}" | [[barton]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''{{Barton}}''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|lutetian}}" | [[lutet (geologia)|lutet]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''48,6 (± 0,2) Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|lutetian}}" | [[lutet]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''{{Lutet}}''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|ypresian}}" | [[iprez]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>'''''55,8 (± 0,2) Ma'''''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|ypresian}}" | [[iprez]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''{{Iprez}}''</small></div>
 
|-
 
|-
 
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|paleocene}}" rowspan="3" | [[paleocen]]
 
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|paleocene}}" rowspan="3" | [[paleocen]]
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|thanetian}}" | [[tanet]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''58,7 (± 0,2) Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|thanetian}}" | [[tanet]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''{{Tanet}}''</small></div>
−
| rowspan="3" |
+
 
−
| rowspan="3" |
 
−
* Niszę pozostałą po wymarciu dinozaurów zaczynają wypełniać archaiczne [[ssaki]]. Pojawiają się [[Kaktusowate|kaktusy]] i [[Arekowate|palmy]]. Klimat jest ciepły, a pod koniec paleocenu następuje paleoceńsko-eoceńskie maksimum termiczne, które spowodowało zwrot w rozwoju ssaków. [[Ameryka Północna]], [[Europa]] i [[Azja]] nadal stanowią jeden kontynent – [[Laurazja|Laurazję]], zaczyna się jednak proces oddzielania Ameryki Północnej; trwa podział [[Gondwana|Gondwany]] na [[Afryka|Afrykę]], [[Ameryka Południowa|Amerykę Południową]], [[Antarktyda|Antarktydę]] i [[Australia|Australię]]. Z terytorium Europy i Ameryki Północnej wycofuje się morze.
 
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|selandian}}" | [[zeland]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''~61,1 Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|selandian}}" | [[zeland]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''{{Zeland}}''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|danian}}" | [[dan (geologia)|dan]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>'''''65,5 (± 0,3) Ma '''''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|danian}}" | [[dan]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''{{Dan}}''</small></div>
 
|-
 
|-
 
| rowspan="30" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|mesozoic}}" | [[mezozoik]]
 
| rowspan="30" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|mesozoic}}" | [[mezozoik]]
−
| rowspan="12" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|cretaceous}}" | [[Kreda (okres)|kreda]]
+
| rowspan="12" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|cretaceous}}" | [[kreda]]
−
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|upper cretaceous}}" rowspan="6" | [[kreda późna|późna kreda]]
+
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|upper cretaceous}}" rowspan="6" | [[późna kreda]]
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|maastrichtian}}" | [[mastrycht]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''70,6 (± 0,6) Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|maastrichtian}}" | [[mastrycht]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''{{Mastrycht}}''</small></div>
−
| rowspan="6" align="center" valign="top" | laramijska<ref name="nazwa_1"/><br />&nbsp;<br />&nbsp;<br />&nbsp;<br />&nbsp;<br />&nbsp;<br />&nbsp;<br />subhercyńska<ref name="nazwa_1"/>
 
−
| rowspan="6" |
 
−
* Wielka transgresja morza. osadzają się wapienie, margle, opoki i kreda pisząca. Wśród roślin zaczynają przeważać okrytonasienne. pod koniec kredy następuje jedno z największych [[Masowe wymieranie|masowych wymierań]] gatunków – [[wymieranie kredowe]]. Według jedynej liczącej się obecnie teorii było ono spowodowane zderzeniem z meteorytem o średnicy ok. 10km. Wyginęły wszystkie dinozaury, belemnity, amonity, wiele grup gadów morskich oraz roślin lądowych.
 
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|campanian}}" | [[kampan]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''83,5 (± 0,7) Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|campanian}}" | [[kampan]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''{{Kampan}}''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|santonian}}" | [[santon]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''85,8 (± 0,7) Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|santonian}}" | [[santon]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''{{Santon}}''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|coniacian}}" | [[koniak (geologia)|koniak]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''~88,6 Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|coniacian}}" | [[koniak]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''{{Koniak}}''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|turonian}}" | [[turon]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''93,6 (± 0,8) Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|turonian}}" | [[turon]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''{{Turon}}''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|cenomanian}}" | [[cenoman]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>'''''99,6 (± 0,9) Ma'''''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|cenomanian}}" | [[cenoman]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''{{Cenoman}}''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|lower cretaceous}}" rowspan="6" | [[kreda wczesna|wczesna kreda]]
+
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|lower cretaceous}}" rowspan="6" | [[wczesna kreda]]
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|albian}}" | [[alb (geologia)|alb]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''112,0 (± 1,0) Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|albian}}" | [[alb]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''{{Alb}}''</small></div>
−
| rowspan="6" align="center" valign="top" | austryjska<ref name="nazwa_1"/>
 
−
| rowspan="6" |
 
−
* Pojawia się coraz więcej roślin okrytonasiennych, lecz dalej ilościowo przeważają rośliny nagozalążkowe. Występują prymitywne ptaki, z tego okresu pochodzą znalezione w Chinach najstarsze szczątki ssaka łożyskowego – [[Eomaia|Eomai]].
 
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|aptian}}" | [[apt (geologia)|apt]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''125,0 (± 1,0) Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|aptian}}" | [[apt]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''{{Apt}}''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|barremian}}" | [[barrem]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''130,0 (± 1,5) Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|barremian}}" | [[barrem]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''{{Barrem}}''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|hauterivian}}" | [[hoteryw]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''~133,9 Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|hauterivian}}" | [[hoteryw]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small> ''{{Hoteryw}}''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|valanginian}}" | [[walanżyn]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''140,2 (± 3,0) Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|valanginian}}" | [[walanżyn]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''{{Walanżyn}}''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|berriasian}}" | [[berrias]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>'''''145,5 (± 4,0) Ma'''''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|berriasian}}" | [[berrias]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''{{Berrias}}''</small></div>
 
|-
 
|-
 
| rowspan="11" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|jurassic}}" | [[jura]]
 
| rowspan="11" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|jurassic}}" | [[jura]]
−
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|upper jurassic}}" rowspan="3" | [[jura późna]]
+
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|upper jurassic}}" rowspan="3" | [[późna jura]]
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|tithonian}}" | [[tyton]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''150,8 (± 4,0) Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|tithonian}}" | [[tyton]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''{{Tyton}}''</small></div>
−
| rowspan="11" valign="top" align="center" | neokimeryjska<ref name="nazwa_1"/>
 
−
| rowspan="11" |
 
−
* Na początku jury [[Pangea]] rozpada się na [[Laurazja|Laurazję]] i [[Gondwana|Gondwanę]], pod koniec okresu również Gondwana zaczyna ulegać podziałowi. Często zmienia się biegunowość magnetyczna. Na początku jury następuje transgresja morza, duże obszary współczesnej Europy pokrywa morze epikontynentalne; pod koniec jury morza zaczynają się wycofywać. W jurze dolnej tworzyły się czarne [[ił (skała)|iły]], [[wapień|wapienie]] i [[margiel|margle]], w środkowej piaszczyste i [[oolit]]owe rudy żelaza, a w górnej wapienie, np. oolitowe i rafowe, oraz margle. W Europie tworzą się złoża bokstytów – rudy glinu powstającej w tropikalnym klimacie z wietrzenia skaleni. W morzach trwa najbujniejszy rozwój [[amonity (zwierzęta)|amonitów]] (wydzielono opartych na nich ponad 100 poziomów stratygraficznych) i [[belemnity|belemnitów]], na lądzie dominacja wielkich gadów, pod koniec jury pojawia się [[Archaeopteryx|archeopteryks]] – pierwszy ptak. Klimat jury jest ciepły, w osadach nie znaleziono dowodów żadnego [[zlodowacenie|zlodowacenia]]. Podobnie jak w triasie, żaden ląd nie leży na tyle blisko któregoś z [[Biegun geograficzny|biegunów]], aby powstała [[polarna czapa lodowa]]. W Polsce najbardziej znanym utworem jurajskim jest [[Wyżyna Krakowsko-Częstochowska]], zbudowana z górnojurajskich wapieni.
 
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|kimmeridgian}}" | [[kimeryd]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''~155,6 Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|kimmeridgian}}" | [[kimeryd]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''{{Kimeryd}}''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|oxfordian}}" | [[oksford (geologia)|oksford]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>'''''161,2 (± 4,0) Ma'''''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|oxfordian}}" | [[oksford]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''{{Oksford}}''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|middle jurassic}}" rowspan="4" | [[jura środkowa]]
+
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|middle jurassic}}" rowspan="4" | [[środkowa jura]]
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|callovian}}" | [[kelowej]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''164,7 (± 4,0) Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|callovian}}" | [[kelowej]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''{{Kelowej}}''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|bathonian}}" | [[Baton (geologia)|baton]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''167,7 (± 3,5) Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|bathonian}}" | [[baton]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''{{Baton}}''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|bajocian}}" | [[bajos]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''171,6 (± 3,0) Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|bajocian}}" | [[bajos]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''{{Bajos}}''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|aalenian}}" | [[aalen (geologia)|aalen]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>'''''175,6 (± 2,0)Ma'''''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|aalenian}}" | [[aalen]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''{{Aalen}}''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|lower jurassic}}" rowspan="4" | [[jura wczesna]]
+
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|lower jurassic}}" rowspan="4" | [[wczesna jura]]
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|toarcian}}" | [[toark]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''183,0 (± 1,5) Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|toarcian}}" | [[toark]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''{{Toark}}''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|pliensbachian}}" | [[pliensbach]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''189,6 (± 1,5) Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|pliensbachian}}" | [[pliensbach]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''{{Pliensbach}}''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|sinemurian}}" | [[synemur]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''196,5 (± 1,0) Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|sinemurian}}" | [[synemur]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''{{Synemur}}''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|hettangian}}" | [[hettang]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>'''''199,6 (± 0,6) Ma'''''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|hettangian}}" | [[hettang]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''{{Hettang}}''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| rowspan="7" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|triassic}}" | [[Trias]]
+
| rowspan="7" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|triassic}}" | [[trias]]
−
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|upper triassic}}" rowspan="3" | [[Trias późny|późny trias]]
+
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|upper triassic}}" rowspan="3" | [[późny trias]]
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|rhaetian}}" |[[Retyk (geologia)|retyk]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''203,6 (± 1,5) Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|rhaetian}}" |[[retyk]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''{{Retyk}}''</small></div>
−
| rowspan="7" align="center" valign="top"| starokimeryjska<ref name="nazwa_1"/><br />&nbsp;<br />&nbsp;<br />&nbsp;<br />&nbsp;<br />&nbsp;<br />&nbsp;<br />&nbsp;<br />labińska<ref name="nazwa_1"/>
 
−
| rowspan="7" |
 
−
* Na obszarze środkowej Europy osady triasowe to głównie [[facja]] [[pstry piaskowiec|pstrego piaskowca]] (dolnotriasowe [[piaskowiec|piaskowce]] i [[zlepieniec|zlepieńce]]), facja [[wapień muszlowy|wapienia muszlowego]] (środkowotriasowe [[wapień|wapienie]] i [[dolomit]]y), facja [[kajper|kajpru]] (górnotriasowe osady słodkowodne takie jak [[Łupek ilasty|łupki ilaste]], [[margiel|margle]] i piaskowce). Początek rozpadu [[Pangea|Pangei]], zaczynają powstawać oceany [[Ocean Atlantycki|Altlantycki]] i [[Ocean Indyjski|Indyjski]]. Na przełomie triasu i jury trwa starokimeryjska faza [[orogeneza alpejska|orogenezy alpejskiej]]. Flora jest zdominowana przez [[Nagonasienne|rośliny nagonasienne]]. Pojawiają się pierwsze [[dinozaury]], a pod koniec okresu również pierwsze [[ssaki]].
 
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|norian}}" | [[noryk]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''216,5 (± 2,0) Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|norian}}" | [[noryk]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''{{Noryk}}''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|carnian}}" | [[karnik]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>'''''~228,7 Ma'''''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|carnian}}" | [[karnik]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''{{Karnik}}''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|middle triassic}}" rowspan="2" | [[Trias środkowy|środkowy trias]]
+
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|middle triassic}}" rowspan="2" | [[środkowy trias]]
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|ladinian}}" | [[ladyn]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''237,0 (± 2,0) Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|ladinian}}" | [[ladyn]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''{{Ladyn}}''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|anisian}}" | [[anizyk]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>'''''~245,9 Ma'''''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|anisian}}" | [[anizyk]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''{{Anizyk}}''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|lower triassic}}" rowspan="2" | [[Trias wczesny|wczesny trias]]
+
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|lower triassic}}" rowspan="2" | [[wczesny trias]]
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|olenekian}}" | [[olenek]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''~249,5 Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|olenekian}}" | [[olenek]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''{{Olenek}}''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|induan}}" | [[ind (geologia)|ind]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>'''''251,0 (± 0,4) Ma'''''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|induan}}" | [[ind]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''{{Ind}}''</small></div>
 
|-
 
|-
 
| rowspan="48" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|paleozoic}}" | [[paleozoik]]
 
| rowspan="48" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|paleozoic}}" | [[paleozoik]]
 
| rowspan="9" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|permian}}" | [[perm]]
 
| rowspan="9" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|permian}}" | [[perm]]
 
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|lopingian}}" rowspan="2" | [[loping]]
 
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|lopingian}}" rowspan="2" | [[loping]]
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|changhsingian}}" | [[czangsing]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''253,8 (± 0,7) Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|changhsingian}}" | [[czangsing]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''254,14 (± 0,07) Ma''</small></div>
−
| rowspan="9" align="center" valign="top" | palatynacka<ref name="nazwa_2">Orogeneza waryscyjska<br /></ref><br />&nbsp;<br />&nbsp;<br />&nbsp;<br />&nbsp;<br />&nbsp;<br />&nbsp;<br />&nbsp;<br />&nbsp;<br />&nbsp;<br />&nbsp;<br />&nbsp;<br />saalska<ref name="nazwa_2"/>
 
−
| rowspan="9" |
 
−
* Kontynenty połączone są w jeden superkontynent – [[Pangea|Pangeę]]. Powstaje wiele pustyń, na których powstają czerwone zlepieńce i piaskowce (stąd dawna nazwa wczesnego permu – "[[czerwony spągowiec]]"), trwa silna działalność wulkaniczna. W drugiej połowie permu następuje transgresja morza, później kilka następujących po sobie regresji i transgresji, dzięki którym powstają [[cechsztyn|cechsztyńskie]] [[cyklotem]]y węglanowo-ewaporatowe. Pod koniec okresu następuje [[masowe wymieranie]] drzewiastych [[widłaki|widłaków]], [[skrzypy|skrzypów]] i [[Paprocie|paproci]] (zastępowanych przez rośliny iglaste, miłorzębowe i sagowce), oraz [[Koralowce|koralowców]] czteropromiennych, [[trylobity|trylobitów]] a także częściowo [[Płazy|płazów]], [[Gady|gadów]] i [[Owady|owadów]] ([[wymieranie permskie]]). Z tego okresu pochodzą m.in. kłodawska [[Halit|sól kamienna]], hydrotermalne złoża [[miedź|miedzi]] [[Legnicko-Głogowski Okręg Miedziowy|LGOMu]], oraz liczne surowce skalne. W utworach permskich istnieją ślady wielkiego [[zlodowacenie|zlodowacenia]]
 
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|wuchiapingian}}" | [[wucziaping]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>'''''260,4 (± 0,7) Ma'''''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|wuchiapingian}}" | [[wucziaping]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''259,51 (± 0,21) Ma''</small></div>
 
|-
 
|-
 
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|guadalupian}}" rowspan="3"| [[gwadalup]]
 
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|guadalupian}}" rowspan="3"| [[gwadalup]]
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|capitanian}}" | [[kapitan (geologia)|kapitan]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''265,8 (± 0,7) Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|capitanian}}" | [[kapitan]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''264,28 (± 0,16) Ma''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|wordian}}" | [[word (geologia)|word]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''268,0 (± 0,7) Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|wordian}}" | [[word]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''266,9 (± 0,4) Ma''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|roadian}}" | [[road (geologia)|road]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>'''''270,6 (± 0,7)'''''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|roadian}}" | [[road]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''273,01 (± 0,14) Ma''</small></div>
 
|-
 
|-
 
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|cisuralian}}" rowspan="4"| [[cisural]]
 
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|cisuralian}}" rowspan="4"| [[cisural]]
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|kungurian}}" | [[kungur (geologia)|kungur]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''275,6 (± 0,7) Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|kungurian}}" | [[kungur]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''283,5 (± 0,6) Ma''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|artinskian}}" | [[artinsk]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''284,4 (± 0,7) Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|artinskian}}" | [[artinsk]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''290,1 (± 0,26) Ma''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|sakmarian}}" | [[sakmar]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''294,6 (± 0,8) Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|sakmarian}}" | [[sakmar]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''293,52 (± 0,17) Ma''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|asselian}}" | [[assel (geologia)|assel]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>'''''299,0 (± 0,8) Ma'''''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|asselian}}" | [[assel]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''298,9 (± 0,15) Ma''</small></div>
 
|-
 
|-
 
| rowspan="7" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|carboniferous}}" | [[karbon]]
 
| rowspan="7" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|carboniferous}}" | [[karbon]]
 
| rowspan="4" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|pennsylvanian}}" | [[pensylwan]]
 
| rowspan="4" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|pennsylvanian}}" | [[pensylwan]]
 
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|upper pennsylvanian}}" rowspan="2" | [[późny pensylwan]]
 
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|upper pennsylvanian}}" rowspan="2" | [[późny pensylwan]]
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|gzhelian}}" | [[gżel]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''303,4 (± 0,9) Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|gzhelian}}" | [[gżel]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''303,7 (± 0,1) Ma''</small></div>
−
| rowspan="7" align="center" valign="top" | &nbsp;<br />&nbsp;<br />asturyjska<ref name="nazwa_2"/>&nbsp;<br />&nbsp;<br />&nbsp;<br />&nbsp;<br />&nbsp;<br />kruszcogórska<ref name="nazwa_2"/><br />&nbsp;<br />sudecka<ref name="nazwa_2"/><br />&nbsp;<br />&nbsp;<br />&nbsp;<br />bretońska<ref name="nazwa_2"/>
 
−
| rowspan="7" |
 
−
* Bujny rozkwit roślinności – lądy porastają drzewiaste [[widłaki]], [[kalamit]]y, i [[paprocie nasienne]]. W okresie tym powstają największe złoża [[węgiel kamienny|węgla kamiennego]], od którego (łac. ''carbo'') karbon wziął nazwę. Pojawiają się pierwsze zwierzęta latające ([[owady]]), oraz pierwsze gady – [[kotylozaury]]. Na nowo rozpoczyna się proces łączenia kontynentów, trwa [[Orogeneza hercyńska|orogeneza waryscyjska]] (powstają między innymi góry [[Półwysep Iberyjski|Półwyspu Iberyjskiego]], [[Kornwalia|Kornwalii]], [[Reńskie Góry Łupkowe]], [[Ardeny]], [[Harz]], [[Wogezy]], [[Schwarzwald]], [[Masyw Czeski]], oraz [[Sudety]] i [[Góry Świętokrzyskie]]), i związana z nią wielka regresja morza, osady tego okresu świadczą również o wielkim zlodowaceniu.
 
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|kasimovian}}" | [[kasimow (geologia)|kasimow]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>'''''307,2 (± 1,0) Ma'''''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|kasimovian}}" | [[kasimow]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''307,0 (± 0,1) Ma''</small></div>
 
|-
 
|-
 
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|middle pennsylvanian}}" | [[środkowy pensylwan]]
 
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|middle pennsylvanian}}" | [[środkowy pensylwan]]
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|moscovian}}" | [[moskow]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>'''''311,7 (± 1,1) Ma'''''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|moscovian}}" | [[moskow]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''315,2 (± 0,2) Ma''</small></div>
 
|-
 
|-
 
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|lower pennsylvanian}}" | [[wczesny pensylwan]]
 
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|lower pennsylvanian}}" | [[wczesny pensylwan]]
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|bashkirian}}" | [[baszkir]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>'''''318,1 (± 1,3) Ma'''''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|bashkirian}}" | [[baszkir]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''323,2 (± 0,4) Ma''</small></div>
 
|-
 
|-
 
| rowspan="3" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|mississippian}}" | [[missisip]]
 
| rowspan="3" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|mississippian}}" | [[missisip]]
 
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|upper mississippian}}" | [[późny missisip]]
 
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|upper mississippian}}" | [[późny missisip]]
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|serpukhovian}}" | [[serpuchow]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>'''''328,3 (± 1,6) Ma'''''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|serpukhovian}}" | [[serpuchow]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''330,9 (± 0,2) Ma''</small></div>
 
|-
 
|-
 
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|middle mississippian}}" | [[środkowy missisip]]
 
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|middle mississippian}}" | [[środkowy missisip]]
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|visean}}" | [[wizen]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>'''''354,3 (± 2,1) Ma'''''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|visean}}" | [[wizen]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''346,7 (± 0,4) Ma''</small></div>
 
|-
 
|-
 
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|lower mississippian}}" | [[wczesny missisip]]
 
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|lower mississippian}}" | [[wczesny missisip]]
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|tournaisian}}" | [[turnej]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>'''''359,2 (± 2,5) Ma'''''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|tournaisian}}" | [[turnej]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''358,9 (± 0,4) Ma''</small></div>
 
|-
 
|-
 
| rowspan="7" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|devonian}}" | [[dewon]]
 
| rowspan="7" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|devonian}}" | [[dewon]]
 
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|upper devonian}}" rowspan="2" | [[dewon późny|późny dewon]]
 
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|upper devonian}}" rowspan="2" | [[dewon późny|późny dewon]]
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|famennian}}" | [[famen]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''374,5 (± 2,6) Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|famennian}}" | [[famen]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''372,2 (± 1,6) Ma''</small></div>
−
| rowspan="7" valign="bottom" align="center" |liguryjska<ref name="nazwa_2"/><br />&nbsp;<br />&nbsp;<br />eryjska<ref name="nazwa_2"/><br />&nbsp;<br />&nbsp;<br />&nbsp;<br />ardeńska<ref name="nazwa_2"/>
 
−
| rowspan="7" |
 
−
* Trwa erozja wyniesionych wcześniej łańcuchów górskich na północnej półkuli, co owocuje wielkimi pokładami czerwonej barwy zlepieńców i piaskowców. Klimat jest ciepły i suchy. Flora lądowa to [[psylofity]], pierwotne [[paprocie]], [[widłaki]] i [[skrzyp]]y. Pojawiają się pierwsze zwierzęta lądowe: [[stawonogi]] i [[płazy tarczogłowe]]. Na początku okresu trwa [[Regresja morza|regresja morska]], następnie [[Transgresja morza|transgresja]]. Teren obecnej Polski zalany jest przez morze, na powierzchni znajdują się jedynie góry. Osady [[dewon]]u odsłaniają się w [[Góry Świętokrzyskie|Górach Świętokrzyskich]]. Pod koniec okresu rozpoczęły się wstępne ruchy górotwórcze [[Orogeneza hercyńska|orogenezy waryscyjskiej]].
 
 
|-
 
|-
−
|style="background:{{Barwa okresu geologicznego|frasnian}}" | [[fran]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>'''''385,3 (± 2,6) Ma'''''</small></div>
+
|style="background:{{Barwa okresu geologicznego|frasnian}}" | [[fran]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''382,7 (± 1,6) Ma''</small></div>
 
|-
 
|-
 
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|middle devonian}}" rowspan="2" | [[dewon środkowy|środkowy dewon]]
 
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|middle devonian}}" rowspan="2" | [[dewon środkowy|środkowy dewon]]
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|givetian}}" | [[żywet]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''391,8 (± 2,7) Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|givetian}}" | [[żywet]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''387,7 (± 0,8) Ma''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|eifelian}}" | [[eifel (geologia)|eifel]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>'''''397,5 (± 2,7) Ma'''''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|eifelian}}" | [[eifel]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''393,3 (± 1,2) Ma''</small></div>
 
|-
 
|-
 
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|lower devonian}}" rowspan="3" | [[dewon wczesny|wczesny dewon]]
 
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|lower devonian}}" rowspan="3" | [[dewon wczesny|wczesny dewon]]
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|emsian}}" | [[ems (geologia)|ems]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''407,0 (± 2,8) Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|emsian}}" | [[ems]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''407,6 (± 2,6) Ma''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|pragian}}" | [[prag]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''411,2 (± 2,8) Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|pragian}}" | [[prag]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''410,8 (± 2,8) Ma''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|lochkovian}}" | [[lochkow]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>'''''416,0 (± 2,8) Ma'''''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|lochkovian}}" | [[lochkow]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''419,2 (± 3,2) Ma''</small></div>
 
|-
 
|-
 
| rowspan="8" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|silurian}}" | [[sylur]]
 
| rowspan="8" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|silurian}}" | [[sylur]]
−
| colspan="3" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|pridoli}}" | [[przydol]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>'''''418,7 (± 2,7) Ma'''''</small></div>
+
| colspan="3" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|pridoli}}" | [[przydol]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''423,0 (± 2,3) Ma''</small></div>
−
| rowspan="8" align="center" valign="top" | &nbsp;<br />&nbsp;<br />&nbsp;<br />&nbsp;<br />&nbsp;<br />&nbsp;<br />&nbsp;<br />&nbsp;<br />krakowska<ref name="nazwa_2"/>
 
−
| rowspan="8" |
 
−
* Po [[zlodowacenie|zlodowaceniu]] na przełomie ordowiku i syluru poziom wód podnosi się, następnie wskutek [[orogeneza|orogenez]] znów opada, co doprowadza do wymierania wielu gatunków. Trwają ruchy górotwórcze (jedna z większych faz [[orogeneza kaledońska|orogenezy kaledońskiej]]), którym towarzyszy silny wulkanizm. Powstaje [[Laurazja]]. Florę stanowią na lądzie [[widłaki]] i [[psylofity]], a w morzach [[zielenice]], [[krasnorosty]] i [[sinice]], następuje rozkwit fauny morskiej. Większość obszaru Polski zalana jest przez płytkie morze, w którym powstają [[wapień|wapienie]], [[łupek|łupki]], [[iłowiec (skała osadowa)|iłowce]], [[mułowiec|mułowce]], [[szarogłaz]]y i [[zlepieniec|zlepieńce]].
 
 
|-
 
|-
−
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|ludlow}}" rowspan="2" | [[ludlow (geologia)|ludlow]]
+
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|ludlow}}" rowspan="2" | [[ludlow]]
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|ludfordian}}" | [[ludford]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''421,3 (± 2,6) Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|ludfordian}}" | [[ludford]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''425,6 (± 0,9) Ma''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|gorstian}}" | [[gorst]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>'''''422,9 (± 2,5) Ma'''''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|gorstian}}" | [[gorst]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''427,4 (± 0,5) Ma''</small></div>
 
|-
 
|-
 
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|wenlock}}" rowspan="2" | [[wenlok]]
 
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|wenlock}}" rowspan="2" | [[wenlok]]
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|homerian}}" | [[homer (geologia)|homer]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''426,2 (± 2,4) Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|homerian}}" | [[homer]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''430,5 (± 0,7) Ma''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|sheinwoodian}}" | [[szejnwud]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>'''''428,2 (± 2,3) Ma'''''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|sheinwoodian}}" | [[szejnwud]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''433,4 (± 0,8) Ma''</small></div>
 
|-
 
|-
 
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|llandovery}}" rowspan="3" | [[landower]]
 
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|llandovery}}" rowspan="3" | [[landower]]
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|telychian}}" | [[telicz]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''436,0 (± 1,9) Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|telychian}}" | [[telicz]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''438,5 (± 1,1) Ma''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|aeronian}}" | [[aeron]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''439,0 (± 1,8) Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|aeronian}}" | [[aeron]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''440,8 (± 1,2) Ma''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|rhuddanian}}" | [[ruddan]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>'''''443,7 (± 1,5) Ma'''''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|rhuddanian}}" | [[ruddan]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''443,8 (± 1,5) Ma''</small></div>
 
|-
 
|-
 
| rowspan="7" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|ordovician}}" | [[ordowik]]
 
| rowspan="7" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|ordovician}}" | [[ordowik]]
 
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|upper ordovician}}" rowspan="3" | [[ordowik późny]]
 
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|upper ordovician}}" rowspan="3" | [[ordowik późny]]
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|hirnantian}}" | [[hirnant]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''445,6 (± 1,5) Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|hirnantian}}" | [[hirnant]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''445,2 (± 1,4) Ma''</small></div>
−
| rowspan="7" align="center" valign="bottom" | takońska<ref name="nazwa_3">Orogeneza kaledońska</ref>
 
−
| rowspan="7" |
 
−
* Trwa transgresja morza, stąd większość osadów tego okresu to głównie morskie utwory piaszczysto-ilaste, takie jak łupki ilaste, piaskowce, wapienie czy margle. Na obszarze dzisiejszej Polski znajduje się płytkie morze. Większość kontynentów południowej półkuli tworzy [[Gondwana|Gondwanę]], według teorii tektoniki płyt dryfującą od równika w kierunku bieguna południowego. Klimat jest ciepły. Na lądzie pojawiają się pierwsze paprotniki. Pod koniec tego okresu Gondwana osiągnęła szerokość polarną (wg teorii tektoniki płyt) i uległa częściowemu zlodowaceniu, nastąpiło również [[masowe wymieranie]] zwierząt ([[wymieranie ordowickie]]). W ordowiku miało miejsce nasilenie [[orogeneza kaledońska|orogenezy kaledońskiej]].
 
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|katian}}" | [[kat (geologia)|kat]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''455,8 (± 1,6) Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|katian}}" | [[kat]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''453,0 (± 0,7) Ma''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|sandbian}}" | [[sandb]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>'''''460,9 (± 1,6) Ma'''''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|sandbian}}" | [[sandb]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''458,4 (± 0,9) Ma''</small></div>
 
|-
 
|-
 
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|middle ordovician}}" rowspan="2" | [[ordowik środkowy]]
 
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|middle ordovician}}" rowspan="2" | [[ordowik środkowy]]
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|darriwilian}}" | [[darriwil]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''468,1 (± 1,6) Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|darriwilian}}" | [[darriwil]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''467,3 (± 1,1) Ma''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|dapingian}}" | [[daping]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>'''''471,8 (± 1,6) Ma'''''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|dapingian}}" | [[daping]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''470,0 (± 1,4) Ma''</small></div>
 
|-
 
|-
 
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|lower ordovician}}" rowspan="2" | [[ordowik wczesny]]
 
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|lower ordovician}}" rowspan="2" | [[ordowik wczesny]]
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|floian}}" | [[flo (geologia)|flo]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''478,6 (± 1,7) Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|floian}}" | [[flo]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''477,7 (± 1,4) Ma''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|tremadocian}}" | [[tremadok]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>'''''488,3 (± 1,7) Ma'''''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|tremadocian}}" | [[tremadok]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''485,4 (± 1,9) Ma''</small></div>
 
|-
 
|-
 
| rowspan="10" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|cambrian}}" | [[kambr]]
 
| rowspan="10" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|cambrian}}" | [[kambr]]
 
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|furongian}}" rowspan="3" | [[furong]]
 
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|furongian}}" rowspan="3" | [[furong]]
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|cambrian stage 10}}" | piętro 10<ref name="noname">Nazwa nieustalona</ref> <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''~492 Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|cambrian stage 10}}" | piętro 10 <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''~ 489,5 Ma''</small></div>
−
| rowspan="10" valign="top" align="center" | sandomierska<ref name="nazwa_3"/><br />sardyjska<ref name="nazwa_3"/>
 
−
| rowspan="10"|
 
−
* Dzięki zwiększeniu ilości tlenu nastąpiła '''[[Eksplozja kambryjska|kambryjska eksplozja ewolucyjna]]''', która pozostawiła po sobie liczne skamieniałości i ślady organiczne – m.in. [[trylobity]], które pojawiły się w środkowym kambrze. W kambrze pojawiły się też pierwsze [[strunowce]] ([[pikaia]]). Od dolnego kambru trwa wielka transgresja morza (maksymalna w środkowym kambrze), następnie wskutek ruchów górotwórczych następuje lekka regresja w górnym kambrze. Typowe dla tego okresu są [[skały osadowe]] pochodzenia morskiego. Teren dzisiejszej Polski leży w pobliżu równika. Utwory kambryjskie występują w Polsce na powierzchni w [[Góry Świętokrzyskie|Górach Świętokrzyskich]] i [[Sudety|Sudetach]]. Pod koniec kambru rozpoczyna się [[orogeneza kaledońska]].
 
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|jiangshanian}}" | piętro 9<ref name="noname"/> <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''~496 Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|jiangshanian}}" | [[dziangszan]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''~ 494 Ma''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|paibian}}" | [[paib]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>'''''~499 Ma'''''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|paibian}}" | [[paib]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''~ 497 Ma''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|cambrian series 3}}" rowspan="3" | [[Kambr środkowy|oddział 3]]<ref name="noname"/>
+
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|cambrian series 3}}" rowspan="3" | [[miaoling|miaoling]]
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|guzhangian}}" | [[gużang]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''~503 Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|guzhangian}}" | [[gużang]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''~ 500,5 Ma''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|drumian}}" | [[drum]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''~506,5 Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|drumian}}" | [[drum]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''~ 504,5 Ma''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|cambrian stage 5}}" | piętro 5<ref name="noname"/> <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>'''''~510 Ma'''''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|cambrian stage 5}}" | [[wuliuan]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''~ 509 Ma''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|cambrian series 2}}" rowspan="2" | [[Druga epoka kambru|oddział 2]]<ref name="noname"/>
+
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|cambrian series 2}}" rowspan="2" | [[Kambr środkowy drugi|oddział 2]]
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|cambrian stage 4}}" | piętro 4<ref name="noname"/> <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''~515 Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|cambrian stage 4}}" | piętro 4 <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''~ 514 Ma''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|cambrian stage 3}}" | piętro 3<ref name="noname"/> <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>'''''~521 Ma'''''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|cambrian stage 3}}" | piętro 3 <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''~ 521 Ma''</small></div>
 
|-
 
|-
 
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|terreneuvian}}" rowspan="2" | [[terenew]]
 
| colspan="2" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|terreneuvian}}" rowspan="2" | [[terenew]]
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|cambrian stage 2}}" | piętro 2<ref name="noname"/> <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''~528 Ma''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|cambrian stage 2}}" | piętro 2 <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''~ 529 Ma''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|fortunian}}" | [[fortun]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>'''''542,0 (± 1,0) Ma'''''</small></div>
+
| style="background:{{Barwa okresu geologicznego|fortunian}}" | [[fortun]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''538,8 (± 0,2) Ma''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| rowspan="14" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|precambrian}}" | [[prekambr]]
+
| rowspan="15" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|precambrian}}" | [[prekambr]]
 
| rowspan="10" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|proterozoic}}" | [[proterozoik]]
 
| rowspan="10" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|proterozoic}}" | [[proterozoik]]
 
| rowspan="3" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|neoproterozoic}}" | [[neoproterozoik]]
 
| rowspan="3" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|neoproterozoic}}" | [[neoproterozoik]]
−
| colspan="4" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|ediacaran}}" | [[ediakar]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>'''''~635 Ma'''''</small></div>
+
| colspan="4" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|ediacaran}}" | [[ediakar]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''~ 635 Ma''</small></div>
−
|
 
−
bajkalska<br />
 
−
assyntyjska<br />
 
−
kadomijska<br />
 
−
katangijska
 
−
| rowspan="10"|
 
−
* W atmosferze znajduje się coraz więcej tlenu. Utlenia on związki żelaza, dzięki czemu w okresie między 2,5 a 2 mld lat temu powstaje ponad 90% światowych rud żelaza. Około 2 mld lat temu zaczyna wykształcać się [[Ozonosfera|warstwa ozonowa]]. W dolnym proterozoiku miało miejsce pierwsze w dziejach ziemi [[zlodowacenie]]; w ciągu całej ery miało miejsce ich kilka, a największe z nich w kriogenie ([[ziemia-śnieżka]]) – istnieje hipoteza, że cała planeta pokryta była lodowcem, niezamrożone były jedynie głębie oceaniczne (podgrzewane ciepłem Ziemi). W pozostałych okresach proterozoiku klimat był ciepły, o czym świadczą pochodzące z tamtego czasu [[wapień|wapienie]] i [[dolomit]]y. Trwały potężne ruchy górotwórcze, wiele skał uległo metamorfizmowi. Ok. 1,5 mld lat temu pojawiły się pierwsze organizmy zawierające jądro ([[Acritarcha]]) i organizmy wielokomórkowe. Pod koniec proterozoiku w morzach rozwinęła się [[fauna ediakarańska]].
 
 
|-
 
|-
−
| colspan="4" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|cryogenian}}" | [[kriogen]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>'''''850 Ma'''''</small></div>
+
| colspan="4" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|cryogenian}}" | [[kriogen]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''~ 720 Ma''</small></div>
−
|
 
 
|-
 
|-
−
| colspan="4" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|tonian}}" | [[Ton (geologia)|ton]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>'''''1 mld'''''</small></div>
+
| colspan="4" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|tonian}}" | [[ton]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''1 000 Ma''</small></div>
−
| valign="bottom" | dalslandzka
 
 
|-
 
|-
 
| rowspan="3" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|mesoproterozoic}}" | [[mezoproterozoik]]
 
| rowspan="3" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|mesoproterozoic}}" | [[mezoproterozoik]]
−
| colspan="4" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|stenian}}" | [[sten (geologia)|sten]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>'''''1,2 mld'''''</small></div>
+
| colspan="4" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|stenian}}" | [[sten]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''1 200 Ma''</small></div>
−
| valign="top" | grenwilska
 
 
|-
 
|-
−
| colspan="4" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|ectasian}}" | [[ektas]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>'''''1,4 mld'''''</small></div>
+
| colspan="4" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|ectasian}}" | [[ektas]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''1 400 Ma''</small></div>
−
|
 
 
|-
 
|-
−
| colspan="4" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|calymmian}}" | [[kalim]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>'''''1,6 mld'''''</small></div>
+
| colspan="4" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|calymmian}}" | [[kalim]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''1 600 Ma''</small></div>
−
| valign="bottom" |
 
−
penakaen<br />
 
−
hudsońska<br />
 
−
karelska
 
 
|-
 
|-
 
| rowspan="4" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|paleoproterozoic}}" | [[paleoproterozoik]]
 
| rowspan="4" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|paleoproterozoic}}" | [[paleoproterozoik]]
−
| colspan="4" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|statherian}}" | [[Stater (geologia)|stater]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>'''''1,8 mld'''''</small></div>
+
| colspan="4" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|statherian}}" | [[stater]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''1 800 Ma''</small></div>
−
|
 
 
|-
 
|-
−
| colspan="4" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|orosirian}}" | [[orosir]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>'''''2,05 mld'''''</small></div>
+
| colspan="4" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|orosirian}}" | [[orosir]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''2 050 Ma''</small></div>
−
|
 
 
|-
 
|-
−
| colspan="4" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|rhyacian}}" | [[riak]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>'''''2,3 mld'''''</small></div>
+
| colspan="4" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|rhyacian}}" | [[riak]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''2 300 Ma''</small></div>
−
|
 
 
|-
 
|-
−
| colspan="4" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|siderian}}" | [[sider]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>'''''2,5 mld'''''</small></div>
+
| colspan="4" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|siderian}}" | [[sider]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''2 500 Ma''</small></div>
−
| valign="bottom" |
 
−
algomijska<br />
 
 
|-
 
|-
 
| rowspan="4" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|archean}}" | [[archaik]]
 
| rowspan="4" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|archean}}" | [[archaik]]
−
| colspan="5" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|neoarchean}}" | [[neoarchaik]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>'''''2,8 mld'''''</small></div>
+
| colspan="5" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|neoarchean}}" | [[neoarchaik]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''2 800 Ma''</small></div>
−
| valign="top"| kenorańska
+
|-
−
|rowspan="4" |
+
| colspan="5" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|mesoarchean}}" | [[mezoarchaik]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''3 200 Ma''</small></div>
−
* Skorupa ziemska już zastygła, a jej temperatura spadła na tyle, by mogła występować woda w stanie ciekłym. Powstają [[kraton]]y – zalążki przyszłych kontynentów, oraz pierwsze rudy metali. Około 3,8 mld lat liczą najstarsze pozostałości po beztlenowych i bezjądrowych organizmach. Z archaiku pochodzą pierwsze warstwy wapieni i dolomitów, na ok. 2,8 mld lat temu przypada rozpowszechnienie [[stromatolity|stromatolitów]]. Zawartość wolnego tlenu w atmosferze jest bardzo niska. [[Międzynarodowa Komisja Stratygrafii]] nie definiuje początku tej ery, nieoficjalnie przyjmuje się jednak za dolną granicę 4,0 mld i [[hadeik]] jako erę poprzedzającą.
+
|-
 +
| colspan="5" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|paleoarchean}}" | [[paleoarchaik]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''3 600 Ma''</small></div>
 
|-
 
|-
−
| colspan="5" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|mesoarchean}}" | [[mezoarchaik]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>'''''3,2 mld'''''</small></div>
+
| colspan="5" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|eoarchean}}" | [[eoarchaik]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''4 000 Ma''</small></div>
−
|
 
−
białomorska<br />
 
−
saamijska
 
 
|-
 
|-
−
| colspan="5" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|paleoarchean}}" | [[paleoarchaik]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>'''''3,6 mld'''''</small></div>
+
| colspan="6" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|hadean}}" | [[hadeik]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''~ 4 600 Ma''</small></div>
−
|
 
 
|-
 
|-
−
| colspan="5" style="background:{{Barwa okresu geologicznego|eoarchean}}" | [[eoarchaik]] <div style="text-align: right; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px;"><small>''4,0 mld''</small></div>
+
| colspan="7" | '''Źródła'''
−
|
+
# https://stratigraphy.org/ICSchart/ChronostratChart2023-04.pdf
 +
# http://pl.wikipedia.org/wiki/Tabela_stratygraficzna
 
|}
 
|}
−
<references>
 

Aktualna wersja na dzień 13:58, 30 kwi 2023

Stratygrafia - to dziedzina geologii, zajmująca się ustalaniem wieku skał z całego świata i łączeniu je w różne jednostki stratygraficzne.

Tabela stratygraficzna

jednostki nieformalne eon / eonotem era / eratem okres / system epoka / oddział wiek / piętro
  fanerozoik kenozoik czwartorzęd holocen megalaj
0,0042 Ma
northgrip
0,0082 Ma
grenland
0,0117 Ma
plejstocen późny
0,129 Ma
chiban
0,774 Ma
kalabr
1,800 Ma
gelas
2,580 Ma
neogen pliocen piacent
3,600 Ma
zankl
5,333 Ma
miocen messyn
7,246 Ma
torton
11,63 Ma
serrawal
13,82 Ma
lang
15,97 Ma
burdygał
20,44 Ma
akwitan
23,03 Ma
paleogen oligocen szat
27,82 Ma
rupel
33,9 Ma
eocen priabon
37,71 Ma
barton
41,2 Ma
lutet
47,8 Ma
iprez
56,0 Ma
paleocen tanet
59,2 Ma
zeland
61,6 Ma
dan
66,0 Ma
mezozoik kreda późna kreda mastrycht
72,1 (± 0,2) Ma
kampan
83,6 (± 0,2) Ma
santon
86,3 (± 0,5) Ma
koniak
89,8 (± 0,3) Ma
turon
93,9 Ma
cenoman
100,5 Ma
wczesna kreda alb
~113,0 Ma
apt
~121,4 Ma
barrem
125,77 Ma
hoteryw
~132,6 Ma
walanżyn
~139,8 Ma
berrias
~145,0 Ma
jura późna jura tyton
149,2 (± 0,7) Ma
kimeryd
154,8 (± 0,8) Ma
oksford
161,5 (± 1,0) Ma
środkowa jura kelowej
165,3 (± 1,1) Ma
baton
168,2 (± 1,2) Ma
bajos
170,9 (± 0,8) Ma
aalen
174,7 (± 0,8) Ma
wczesna jura toark
184,2 (± 0,3) Ma
pliensbach
192,9 (± 0,3) Ma
synemur
199,5 (± 0,3) Ma
hettang
201,4 (± 0,2) Ma
trias późny trias retyk
~208,5 Ma
noryk
~227,0 Ma
karnik
~237,0 Ma
środkowy trias ladyn
~242,0 Ma
anizyk
247,2 Ma
wczesny trias olenek
251,2 Ma
ind
251,902 (± 0,024)
paleozoik perm loping czangsing
254,14 (± 0,07) Ma
wucziaping
259,51 (± 0,21) Ma
gwadalup kapitan
264,28 (± 0,16) Ma
word
266,9 (± 0,4) Ma
road
273,01 (± 0,14) Ma
cisural kungur
283,5 (± 0,6) Ma
artinsk
290,1 (± 0,26) Ma
sakmar
293,52 (± 0,17) Ma
assel
298,9 (± 0,15) Ma
karbon pensylwan późny pensylwan gżel
303,7 (± 0,1) Ma
kasimow
307,0 (± 0,1) Ma
środkowy pensylwan moskow
315,2 (± 0,2) Ma
wczesny pensylwan baszkir
323,2 (± 0,4) Ma
missisip późny missisip serpuchow
330,9 (± 0,2) Ma
środkowy missisip wizen
346,7 (± 0,4) Ma
wczesny missisip turnej
358,9 (± 0,4) Ma
dewon późny dewon famen
372,2 (± 1,6) Ma
fran
382,7 (± 1,6) Ma
środkowy dewon żywet
387,7 (± 0,8) Ma
eifel
393,3 (± 1,2) Ma
wczesny dewon ems
407,6 (± 2,6) Ma
prag
410,8 (± 2,8) Ma
lochkow
419,2 (± 3,2) Ma
sylur przydol
423,0 (± 2,3) Ma
ludlow ludford
425,6 (± 0,9) Ma
gorst
427,4 (± 0,5) Ma
wenlok homer
430,5 (± 0,7) Ma
szejnwud
433,4 (± 0,8) Ma
landower telicz
438,5 (± 1,1) Ma
aeron
440,8 (± 1,2) Ma
ruddan
443,8 (± 1,5) Ma
ordowik ordowik późny hirnant
445,2 (± 1,4) Ma
kat
453,0 (± 0,7) Ma
sandb
458,4 (± 0,9) Ma
ordowik środkowy darriwil
467,3 (± 1,1) Ma
daping
470,0 (± 1,4) Ma
ordowik wczesny flo
477,7 (± 1,4) Ma
tremadok
485,4 (± 1,9) Ma
kambr furong piętro 10
~ 489,5 Ma
dziangszan
~ 494 Ma
paib
~ 497 Ma
miaoling gużang
~ 500,5 Ma
drum
~ 504,5 Ma
wuliuan
~ 509 Ma
oddział 2 piętro 4
~ 514 Ma
piętro 3
~ 521 Ma
terenew piętro 2
~ 529 Ma
fortun
538,8 (± 0,2) Ma
prekambr proterozoik neoproterozoik ediakar
~ 635 Ma
kriogen
~ 720 Ma
ton
1 000 Ma
mezoproterozoik sten
1 200 Ma
ektas
1 400 Ma
kalim
1 600 Ma
paleoproterozoik stater
1 800 Ma
orosir
2 050 Ma
riak
2 300 Ma
sider
2 500 Ma
archaik neoarchaik
2 800 Ma
mezoarchaik
3 200 Ma
paleoarchaik
3 600 Ma
eoarchaik
4 000 Ma
hadeik
~ 4 600 Ma
Źródła
  1. https://stratigraphy.org/ICSchart/ChronostratChart2023-04.pdf
  2. http://pl.wikipedia.org/wiki/Tabela_stratygraficzna
Źródło: „https://encyklopedia.dinozaury.com/index.php?title=Kategoria:Stratygrafia&oldid=28307”