Parapengornis

Autor:

Paweł Konarzewski

---

Parapengornis (parapengornis)
Długość	18,8 cm
Wysokość	10,2 cm (w biodrach)
Masa	126 g
Dieta	mięsożerny (prawdopodobnie rybożerny)
Miejsce	Chiny - Liaoning (formacja Jiufotang)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 120 Ma wczesna kreda (apt)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Theropoda Avialae Pygostylia Ornithothoraces Enantiornithes Pengornithidae
Holotyp Parapengornis oraz diagram przedstawiający odnalezione kości. Źródło: Hu i in., 2015 [2]

Wstęp

Parapengornis to ptak z kladu Pengornithidae żyjący we wczesnej kredzie na terenie dzisiejszych Chin. Według Mortimera (online) opisywany rodzaj jest synonimem Pengornis.

Materiał kopalny

Holotyp o numerze katalogowym IVPP V18687 to prawie kompletny i artykułowany szkielet pozbawiony dystalnej (dalszej) części mostka, części lewej dłoni i prawej stopy znajdujący się na jednej skalnej płycie. Zachowały się również odciski piór na skrzydłach oraz ogonie.

Materiał przypisany oznaczony jako IVPP V18632 to niemalże kompletny szkielet młodocianego osobnika wcześniej błędnie przypisanego do rodzaju Pengornis.

Budowa

Porównanie czaszek przedstawicieli Pengornithidae. A. Czaszka Parapengornis. B. Schemat przestawiający czaszkę Parapengornis. C. Morfologia zębów Parapengornis. D. Morfologia zębów Pengornis. E. Morfologia zębów Eopengornis. F. Morfologia kości łzowych Parapengornis. G. Morfologia kości łzowych Pengornis. Źródło: Hu i in., 2015 [1]

Czaszka okazu typowego Parapengornis mierzyła ok. 3,4 cm. Kość czołowa miała puste przestrzenie, co wskazuje na jej pneumatyczność. Podobnie jak większość wczesnych ptaków, Parapengornis miał szczęki wyposażone w zęby. W lewej kości przedszczękowej zachowało się ich 4, zaś w prawej - 3. Masywna kość szczękowa swoją budową przypominała tą u Pengornis. W prawej kości zębowej tkwiło 7 zębów, a w lewej 9. Zęby te swoją morfologią były podobne jak z kości szczękowych i przedszczękowych, lecz o nieco większych wymiarach. Odcinek szyjny liczył 8 połączonych ze sobą kręgów. Cztery przednie kręgi były krótkie o prawie takiej samej długości jak szerokości. Następne z nich były bardziej wydłużone niż poprzednie. Kręgi grzbietowe cechowały się wysokimi wyrostkami kolczystymi. Pygostyl mierzył 8,4 mm i stanowi mniej niż połowę długości III kości śródstopia. Mostek swoją budową był zbliżony do tego u Pengornis oraz Eopengornis. Lewa łopatka mierzyła 46,3 mm, a jej trzon był krótki i prosty. Kość krucza Parapengornis osiągała 50% całkowitej długości kości ramiennej i była proporcjonalnie krótsza niż u Pengornis. Obojczyki zrosły się pod kątem wynoszącym ok. 70°, tworząc jednolitą kość zwaną widełki. Kość ramienna była krótsza od łokciowej, podobnie jak u innych przedstawicieli Pengornithidae. Na wcześniej wspomnianej kości znajdował się wąski grzebień naramienno-piersiowy. Miał on około połowę szerokości trzonu kości ramiennej i rozciąga się na ponad 1/3 jej długości. Kość łokciowa była mocna i wygięta, zaś promieniowa - prosta. Kość udowa miała niemalże taką samą długość jak piszczelowa. Kości śródstopia II-IV były całkowicie niezrośnięte, podobnie jak u innych przedstawicieli Enantiornithes.

Opierzenie

Wokół skamieniałości Parapengornis zachowały się odciski piór z wyjątkiem kończyn tylnych. Pióra ze skrzydeł znajdują się w dwóch rzędach. Pierwszy rząd lotek mają 121,2 mm długości z lewej strony, zaś z prawej - 144,2 mm. Następne pióra osiągały 91,2 mm po lewej i 58,8 mm po prawej, jednakże stan zachowania nie pozwala określić dokładnej liczby tych piór na skrzydłach. Na ogonie znajdują się z dwóch dyslatnie niekompletnych i długich sterówek. Mierzą one 131,5 mm od pygostylu do dystalnie zachowanych końców.

Paleobiologia

Tryb życia

Hu i współautorzy (2015) stwierdzili, że Parapengornis miał podobną morfologię pygostylu oraz znajdujących się na nich piór do dzisiejszych dzięciołów. Pióra ogonowe miałby miałby służyć jako podpora podczas wspinaczek. Dzięki temu bohater opisu mógłby z łatwością chodzić pionowo po drzewach. Jednakże Wang i O'Connor (2017) sądzą iż, hipoteza ta jest niesłuszna. Ich zdaniem pióra ogonowe nie nadawały się jako podpora do wpisania, a sam pygostyl nie przypominał obecny u dzięcioła. Dodatkowo Zelenkov (2017) zauważył, że budowa kończyn tylnych nie mogła umożliwiać wspinaczki po drzewach, a lotki na skrzydłach były znacznie dłuższe niż u dzisiejszych ptaków nadrzewnych. Zatem hipoteza ta wydaje się nieprawdopodobna dla tego rodzaju.

Dieta

Miller i współpracownicy (2023) przypuszczają, że głównym pożywieniem opisywanego zwierzęcia mogły być ryby.

Etymologia

Nazwa rodzajowa Parapengornis dosłownie oznacza "bliski Pengornis". Nawiązuje ona do bliskiego pokrewieństwa opisywanego rodzaju z pengornisem. Epitet gatunkowy eurycaudatus wywodzi się od łacińskich słów eury (szeroki) oraz caudatus (ogon).

Spis gatunków

Parapengornis	Hu, O'Connor i Zhou, 2015	???= Pengornis
P. eurycaudatus	Hu, O'Connor i Zhou, 2015	???= Pengornis houi

Bibliografia

Hu, H., O’Connor, J. K., & Zhou, Z. (2015). "A new species of Pengornithidae (Aves: Enantiornithes) from the Lower Cretaceous of China suggests a specialized scansorial habitat previously unknown in early birds". PLoS One, 10(6), e0126791. doi:10.1371/journal.pone.0126791

Miller, C. V., Pittman, M., Wang, X., Zheng, X., & Bright, J. A. (2023). "Quantitative investigation of pengornithid enantiornithine diet reveals macrocarnivorous ecology evolved in birds by Early Cretaceous". Iscience, 26(3). doi:10.1016/j.isci.2023.106211

Mortimer, M (online) [3]

Wang, W., & O’Connor, J. K. (2017). "Morphological coevolution of the pygostyle and tail feathers in Early Cretaceous birds". Vertebrata PalAsiatica, 55(4): 289−314

Zelenkov, N. V. (2017). "Early Cretaceous enantiornithine birds (Aves, Ornithothoraces) and establishment of the Ornithuromorpha morphological type". Paleontological Journal, 51, 628-642. doi:10.1134/S0031030117060090