Sauroniops: Różnice pomiędzy wersjami
(Kellermann i in., 2025) |
m (→Systematyka) |
||
| (Nie pokazano 4 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 23: | Linia 23: | ||
[[Carnosauria]] | [[Carnosauria]] | ||
| + | |||
| + | [[Allosauroidea]] | ||
[[Carcharodontosauridae]] | [[Carcharodontosauridae]] | ||
| Linia 40: | Linia 42: | ||
''Sauroniops'' to drugi, po ''[[Carcharodontosaurus#C. saharicus|Carcharodontosaurus saharicus]]'', [[karcharodontozauryd]] z warstw [[Kem Kem]]. [[Analiza filogenetyczna]] z drugiej pracy zespołu badawczego wykazała bliskie pokrewieństwo sauroniopsa z ''[[Eocarcharia]]''. Kopuła na głowie mogła, według autorów opisu, służyć do bodzenia lub mieć funkcję pokazową. Należy jednak pamiętać, że wnioski filogenetyczne i paleobiologiczne oparte na tak ubogim materiale są mało stabilne. | ''Sauroniops'' to drugi, po ''[[Carcharodontosaurus#C. saharicus|Carcharodontosaurus saharicus]]'', [[karcharodontozauryd]] z warstw [[Kem Kem]]. [[Analiza filogenetyczna]] z drugiej pracy zespołu badawczego wykazała bliskie pokrewieństwo sauroniopsa z ''[[Eocarcharia]]''. Kopuła na głowie mogła, według autorów opisu, służyć do bodzenia lub mieć funkcję pokazową. Należy jednak pamiętać, że wnioski filogenetyczne i paleobiologiczne oparte na tak ubogim materiale są mało stabilne. | ||
| − | W 2020 r. Ibrahim i in. zasugerowali, że ''Sauroniops'' może być młodszym synonimem ''[[Carcharodontosaurus]] saharicus'' i reprezentować jego młody okaz. Z takim poglądem nie zgodzili się Paterna i Cau (2022). Twierdzą oni, że kość czołowa zauroniopsa różni się od analogicznej kości karcharodontozaura. Poza tym opisali oni fragment kości szczękowej pochodzącej z osadów formacji Kem Kem, która wykazuje różnice w stosunku do neotypu ''[[Carcharodontosaurus]] saharicus'' i być może należy do ''Sauroniops''. Dowodzi to, że w Kem Kem występowały co najmniej dwa wielkie karcharodontozaurydy, podobnie jak w tym samym czasie w Ameryce Południowej. Co więcej, odkryte szczątki zdają się wskazywać, że ''Sauroniops'' mógł być zbliżony rozmiarami do największych przedstawicieli swojej rodziny. Kellermann i in. (2025) zgodzili się z cytowanymi wyżej autorami co do różnic między ''[[Carcharodontosaurus]] saharicus'' a ''Sauroniops''. Stwierdzili jednak, że wyznaczanie nowego taksonu na podstawie pojedynczej kości czołowej jest bezzasadne i uznali zauroniopsa za ''[[nomen dubium]]''. | + | W 2020 r. Ibrahim i in. zasugerowali, że ''Sauroniops'' może być młodszym synonimem ''[[Carcharodontosaurus]] saharicus'' i reprezentować jego młody okaz. Z takim poglądem nie zgodzili się Paterna i Cau (2022). Twierdzą oni, że kość czołowa zauroniopsa różni się od analogicznej kości karcharodontozaura. Poza tym opisali oni fragment kości szczękowej pochodzącej z osadów formacji Kem Kem, która wykazuje różnice w stosunku do neotypu ''[[Carcharodontosaurus]] saharicus'' i być może należy do ''Sauroniops''. Dowodzi to, że w Kem Kem występowały co najmniej dwa wielkie karcharodontozaurydy, podobnie jak w tym samym czasie w Ameryce Południowej. Co więcej, odkryte szczątki zdają się wskazywać, że ''Sauroniops'' mógł być zbliżony rozmiarami do największych przedstawicieli swojej rodziny. Kellermann i in. (2025) zgodzili się z cytowanymi wyżej autorami co do różnic między ''[[Carcharodontosaurus]] saharicus'' a ''Sauroniops''. Stwierdzili jednak, że wyznaczanie nowego taksonu na podstawie pojedynczej kości czołowej jest bezzasadne i uznali zauroniopsa za ''[[nomen dubium]]''. Cau i Paterna (2025) opisali parę kości czołowych z osadów Kem Kem jak cf. ''Sauroniops'' i podtrzymali swoje zdanie na temat odrębności od karcharodontozaura. |
[[Plik:Sauroniops_holotype.png|300px|thumb|right|Holotyp zauroniopsa. Źródło: Cau i in., 2012 [https://app.pan.pl/article/item/app20110043.html].]] | [[Plik:Sauroniops_holotype.png|300px|thumb|right|Holotyp zauroniopsa. Źródło: Cau i in., 2012 [https://app.pan.pl/article/item/app20110043.html].]] | ||
| Linia 46: | Linia 48: | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
|{{V| ''Sauroniops''}} | |{{V| ''Sauroniops''}} | ||
| − | | {{Kpt|[[Andrea Cau|Cau]], [[Fabio Dalla Vecchia|Dalla Vecchia]]}} | + | | {{Kpt|[[Andrea Cau|Cau]], [[Fabio Dalla Vecchia|Dalla Vecchia]]}} i {{Kpt|Fabbri}}, [[2013]] |
| <small>?''[[nomen dubium]]''</small> | | <small>?''[[nomen dubium]]''</small> | ||
|- | |- | ||
|{{V| ''S. pachytholus''}} | |{{V| ''S. pachytholus''}} | ||
| − | | {{Kpt|[[Andrea Cau|Cau]], [[Fabio Dalla Vecchia|Dalla Vecchia]]}} | + | | {{Kpt|[[Andrea Cau|Cau]], [[Fabio Dalla Vecchia|Dalla Vecchia]]}} i {{Kpt|Fabbri}}, [[2013]] |
| <small>?''[[nomen dubium]]''</small> | | <small>?''[[nomen dubium]]''</small> | ||
|} | |} | ||
| Linia 60: | Linia 62: | ||
Cau, A., Dalla Vecchia, F.M., Fabbri, M. (2013) A thick-skulled theropod (Dinosauria, Saurischia) from the Upper Cretaceous of Morocco with implications for carcharodontosaurid cranial evolution. Cretaceous Research 40, 1, 251-260. | Cau, A., Dalla Vecchia, F.M., Fabbri, M. (2013) A thick-skulled theropod (Dinosauria, Saurischia) from the Upper Cretaceous of Morocco with implications for carcharodontosaurid cranial evolution. Cretaceous Research 40, 1, 251-260. | ||
| + | |||
| + | Cau, A., & Paterna, A. (2025). "Beyond the Stromer's Riddle: the impact of lumping and splitting hypotheses on the systematics of the giant predatory dinosaurs from northern Africa". Ital. J. Geosci., 144(2), XX-XX, [[doi:10.3301/IJG.2025.10]] | ||
Ibrahim, N., Sereno, P.C., Varricchio, D.J., Martill, D.M., Dutheil, D.B., Unwin, D.W., Baidder, L., Larsson, H.C.F., Zouhri, S. & Kaoukaya, A/ (2020). "Geology and paleontology of the Upper Cretaceous Kem Kem Group of eastern Morocco". ZooKeys. 928: 1–216. [[doi:10.3897/zookeys.928.47517]] | Ibrahim, N., Sereno, P.C., Varricchio, D.J., Martill, D.M., Dutheil, D.B., Unwin, D.W., Baidder, L., Larsson, H.C.F., Zouhri, S. & Kaoukaya, A/ (2020). "Geology and paleontology of the Upper Cretaceous Kem Kem Group of eastern Morocco". ZooKeys. 928: 1–216. [[doi:10.3897/zookeys.928.47517]] | ||
Aktualna wersja na dzień 22:55, 23 maj 2025
| Autor: | Dawid Mazurek |
| Korekta: | Maciej Ziegler, Marcin Szermański, Kamil Kamiński |
| Sauroniops (sauroniops) | |
|---|---|
| Długość | 10,2 m [1] |
| Wysokość | ok. 3 m (w biodrach) [1] |
| Masa | 3,8 t [1] |
| Dieta | mięsożerny |
| Miejsce | Maroko - prowicja Ar-Raszidija
(warstwy Kem Kem) |
| Czas |
ok. 100-97 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
 Hipotetyczna rekonstrukcja sauroniopsa pożerającego ofiarę. Autor: Emiliano Troco [2] | |
Wstęp
Sauroniops (Sauroniops) to rodzaj teropoda znanego z kredowych osadów Afryki i formalnie nazwanego w 2012 roku w publikacji za rok 2013. Znany jest tylko jeden okaz, MPM 2594 - izolowane, nieomal kompletne lewe frontale (kość czołowa).
Historia i etymologia taksonu
Skamieniałość została odkupiona od handlarza i przekazana do badań naukowych przez darczyńcę. Mimo wszystko można z dużą dozą pewności stwierdzić, że okaz pochodzi z cenomańskiego wieku warstw Kem Kem południowo-wschodnich okolic Taouz (Maroko). Kość została opisana w 2012 roku jako należące do nieoznaczalnego bliżej karcharodontozauryda, jednak już po kilku miesiącach autorzy oryginalnego opisu zdecydowali się ustanowić nowy rodzaj i gatunek - Sauroniops pachytholus, którego nazwa rodzajowa odnosi się do oka Saurona ze świata fantasy J.R.R. Tolkiena, a epitet gatunkowy do charakterystycznej grubej kopuły tworzonej przez kości czołowe na głowie sauroniopsa.
Systematyka
Sauroniops to drugi, po Carcharodontosaurus saharicus, karcharodontozauryd z warstw Kem Kem. Analiza filogenetyczna z drugiej pracy zespołu badawczego wykazała bliskie pokrewieństwo sauroniopsa z Eocarcharia. Kopuła na głowie mogła, według autorów opisu, służyć do bodzenia lub mieć funkcję pokazową. Należy jednak pamiętać, że wnioski filogenetyczne i paleobiologiczne oparte na tak ubogim materiale są mało stabilne.
W 2020 r. Ibrahim i in. zasugerowali, że Sauroniops może być młodszym synonimem Carcharodontosaurus saharicus i reprezentować jego młody okaz. Z takim poglądem nie zgodzili się Paterna i Cau (2022). Twierdzą oni, że kość czołowa zauroniopsa różni się od analogicznej kości karcharodontozaura. Poza tym opisali oni fragment kości szczękowej pochodzącej z osadów formacji Kem Kem, która wykazuje różnice w stosunku do neotypu Carcharodontosaurus saharicus i być może należy do Sauroniops. Dowodzi to, że w Kem Kem występowały co najmniej dwa wielkie karcharodontozaurydy, podobnie jak w tym samym czasie w Ameryce Południowej. Co więcej, odkryte szczątki zdają się wskazywać, że Sauroniops mógł być zbliżony rozmiarami do największych przedstawicieli swojej rodziny. Kellermann i in. (2025) zgodzili się z cytowanymi wyżej autorami co do różnic między Carcharodontosaurus saharicus a Sauroniops. Stwierdzili jednak, że wyznaczanie nowego taksonu na podstawie pojedynczej kości czołowej jest bezzasadne i uznali zauroniopsa za nomen dubium. Cau i Paterna (2025) opisali parę kości czołowych z osadów Kem Kem jak cf. Sauroniops i podtrzymali swoje zdanie na temat odrębności od karcharodontozaura.
Spis gatunków
| Sauroniops | Cau, Dalla Vecchia i Fabbri, 2013 | ?nomen dubium |
| S. pachytholus | Cau, Dalla Vecchia i Fabbri, 2013 | ?nomen dubium |
Bibliografia
Cau, A. (2022 online) [3].
Cau, A., Dalla Vecchia, F.M., Fabbri, M. (2012) Evidence of a new carcharodontosaurid from the Upper Cretaceous of Morocco. Acta Palaeontologica Polonica 57, 3, 661-665. [4]
Cau, A., Dalla Vecchia, F.M., Fabbri, M. (2013) A thick-skulled theropod (Dinosauria, Saurischia) from the Upper Cretaceous of Morocco with implications for carcharodontosaurid cranial evolution. Cretaceous Research 40, 1, 251-260.
Cau, A., & Paterna, A. (2025). "Beyond the Stromer's Riddle: the impact of lumping and splitting hypotheses on the systematics of the giant predatory dinosaurs from northern Africa". Ital. J. Geosci., 144(2), XX-XX, doi:10.3301/IJG.2025.10
Ibrahim, N., Sereno, P.C., Varricchio, D.J., Martill, D.M., Dutheil, D.B., Unwin, D.W., Baidder, L., Larsson, H.C.F., Zouhri, S. & Kaoukaya, A/ (2020). "Geology and paleontology of the Upper Cretaceous Kem Kem Group of eastern Morocco". ZooKeys. 928: 1–216. doi:10.3897/zookeys.928.47517
Kellermann, M., Cuesta, E., & Rauhut, O. W. M. (2025). "Re-evaluation of the Bahariya Formation carcharodontosaurid (Dinosauria: Theropoda) and its implications for allosauroid phylogeny". PLoS ONE 20(1):e0311096. doi:10.1371/journal.pone.0311096
Paterna A. & Cau A. (2022). "New giant theropod material from the Kem Kem Compound Assemblage (Morocco) with implications on the diversity of the mid-Cretaceous carcharodontosaurids from North Africa." Historical Biology DOI: 10.1080/08912963.2022.2131406.
