Silesauridae: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj
m
 
(Nie pokazano 63 wersji utworzonych przez 5 użytkowników)
Linia 2: Linia 2:
 
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk"
 
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk"
 
| Autor:
 
| Autor:
 +
| Korekta:
 
|-
 
|-
 
| [[Mateusz Tałanda]]
 
| [[Mateusz Tałanda]]
 +
| [[Maciej Ziegler]]
 +
[[Łukasz Czepiński]]
 
|}
 
|}
 
</small>
 
</small>
Linia 9: Linia 12:
 
----
 
----
  
−
'''Silesauridae''' '''(silezaurydy)''' - grupa gadów dinozaurokształtnych blisko spokrewniona z dinozaurami, będąca dla nich grupą siostrzaną. Nazwa pochodzi od [[Silesaurus|''Silesaurus opolensis'']] - pierwszego przedstawiciela tej grupy znanego z prawie kompletnych szczątków. Została zdefiniowana przez [[Nesbitt]] i in. (2010) jako klad w otwartej nomenklaturze. W systematyce lineuszowskiej można ją umieszczać w randze rodziny.
+
{| class="wikitable" style="text-align:left" align="left"
 +
! colspan=2 | Silesauridae (silezaurydy)
 +
|-
 +
! '''[[:Kategoria:Czas|Czas występowania]]'''
 +
|{{Występowanie|237|210}}
 +
237-210 [[Ma]]<br>
 +
<small>[[późny trias]]</small>
 +
|-
 +
! '''Dieta'''
 +
| prymitywne wszystkożerne,
 +
 
 +
zaawansowane roślinożerne
 +
|-
 +
! '''Rozmiary'''
 +
| do 3,5 m długości
 +
|-
 +
! '''Występowanie'''
 +
| obie Ameryki, [[Afryka]] i [[Europa]]
 +
<small>[[Brazylia]], [[Argentyna]], [[Chile]], [[USA]], [[Polska]], [[Maroko]], <br />[[Zambia]], [[Tanzania]]</small>
 +
|-
 +
! '''Systematyka'''
 +
| [[Archosauria]]
 +
 
 +
[[Avemetatarsalia]]
 +
 
 +
[[Ornithodira]]
 +
 
 +
[[Dinosauromorpha]]
 +
 
 +
[[Dinosauriformes]]
 +
 
 +
[[Dracohors]]
 +
 
 +
[[Silesauridae]] <small>Langer et al., [[2010]]
 +
</small>
 +
|-
 +
|colspan=2|{{Dinosauromorpha}}
 +
|}
 +
 
 +
'''Silesauridae (silezaurydy)''' - grupa gadów [[Dinosauromorpha|dinozaurokształtnych]] najbliżej spokrewniona z [[dinozaury|dinozaurami]]. Nazwa pochodzi od [[Silesaurus|''Silesaurus opolensis'']] - pierwszego przedstawiciela tej grupy znanego z prawie kompletnych szczątków. Została [[definicja|zdefiniowana]] przez [[Sterling Nesbitt|Nesbitt]] i in. (2010) jako [[klad]] w otwartej nomenklaturze. W systematyce lineuszowskiej można ją umieszczać w [[ranga|randze]] rodziny.
 +
 
 +
== Historia badań ==
 +
 
 +
Szczątki zwierząt należących do tej grupy znajdowano od wielu lat. Były to jednak głównie pojedyncze kości lub ich fragmenty. Ze względu na brak kompletnych okazów i nietypową budowę pozostawały często albo nieopisane, albo klasyfikowane jako wczesne dinozaury, tudzież jako formy zbliżone do ''[[Lagerpeton]]''. Dopiero odkrycie w [[Krasiejów|Krasiejowie]] nagromadzenia kilkunastu osobników, opisanych później jako [[Silesaurus|''Silesaurus opolensis'']], rzuciło nowe światło na badania tych zwierząt. Początkowo ta forma wydawała się czymś zupełnie nowym, ale związanym z powstaniem dinozaurów ptasiomiednicznych. Hipotezę tę rozwinęli [[Jorge Ferigolo|Ferigolo]] i [[Max Langer|Langer]], opisując jego krewniaka - [[Sacisaurus|''Sacisaurus agudoensis'']]. Dobrze opisana osteologia pozwoliła także zrewidować pozycję systematyczną [[Eucoelophysis|eucelofyza]] i [[Lewisuchus|lewizucha]]. Kolejne badania sugerowały jednak, że silezaurydy oddzieliły się od pozostałych dinozaurokształtnych przed powstaniem dinozaurów. Nie byłyby zatem dinozaurami, lecz bocznym odgałęzieniem ich przodków. Langer i inni (2010) zaproponowali pierwszą definicję tej grupy. W 2010 roku opisano najstarszego znanego dotąd przedstawiciela tej grupy - ''[[Asilisaurus]]'' i również podjęto się zdefiniowania tej grupy (Nesbitt i in., 2010). Analiza Cabreira i in. (2016) umieściła silezaurydy w obrębie dinozaurów, co pokazuje, że dyskusja nad ich pozycją systematyczną jeszcze się nie zakończyła.
 +
 
 +
== Definicje i cechy charakterystyczne ==
 +
{{Szablon:Diagnoza}}
 +
Według Langera i in. (2010) Silesauridae obejmują wszystkie archozaury bliżej spokrewnione z [[Silesaurus|''Silesaurus opolensis'']] niż [[Marasuchus|''Marasuchus lilloensis'']] i [[Heterodontosaurus|''Heterodontosaurus tucki'']]. Nesbitt i in. (2010) zdefiniowali Silesauridae jako [[klad]] zawierający [[Silesaurus|''Silesaurus opolensis'']], ale nie ''Passer domesticus'' (wróbel) i [[Triceratops|''Triceratops horridus'']] oraz ''Alligator mississippiensis''. Ci sami badacze przedstawili także [[diagnoza|diagnozę]], według której silezaurydy wyróżniają się od innych archozaurów następującą kombinacją cech:
 +
* wcięcie położone brzusznie do główki kości udowej,
 +
* prosta poprzeczna bruzda na bliższej powierzchni na kości udowej (występuje także u fitozaurów i aetozaurów),
 +
* prosta brzuszna krawędź kości biodrowej (niektóre okazy [[Silesaurus|silezaura]] mają wypukłą np. ZPAL Ab 361L).
 +
Cechami charakterystycznymi tej grupy mogą być też poniższe cechy, ale nie ma co do tego pewności, gdyż u większości znanych silezaurydów te struktury się nie zachowały:
 +
* odgałęzienia kresomózgowe wewnętrznej tętnicy szyjnej na brzusznej stronie mózgoczaszki,
 +
* bezzębny przedni czubek żuchwy zwężający się w ostry koniec,
 +
* trójkątne, krótkie zęby przyrośnięte do kości,
 +
* żebra krzyżowe wspólne dla dwóch kręgów,
 +
* bliższa powierzchnia stawowa kości ramieniowej kontynuuje się w grzebień naramienny,
 +
* prosta dośrodkowa krawędź bliższej powierzchni stawowej kości udowej,
 +
* dalsze kłykcie kości udowej rozdzielone na 1/3 i 1/4 długości trzonu,
 +
* pazury na stopie spłaszczone grzbietowo-bocznie.
 +
Kiedyś uważano też pomarszczony grzbiet na przedniobocznej krawędzi kości nadpotylicznej za wyłączną cechę tej grupy, ale okazało się, że występuje ona także u euparkerii. Podobnie III-V kręgi szyjne dłuższe niż te ze środka tułowia wydają się być [[synapomorfia|synapomorfią]] [[Dinosauriformes|dinozauriformów]] bardziej zaawansowanych od [[Marasuchus|marazucha]], a nie silezaurydów. Natomiast odgałęzienia kresomózgowe wewnętrznej tętnicy szyjnej na brzusznej stronie mózgoczaszki występują także u marazucha i [[Lewisuchus|lewizucha]].
 +
 
 +
== Dinozaury, czy niedinozaury? ==
 +
 
 +
Za [[dinozaury]] uważa się ostatniego wspólnego przodka dinozaurów [[Ornithischia|ptasiomiednicznych]] i [[Saurischia|gadziomiednicznych]] oraz wszystkich jego potomków. Łączy je zestaw cech, których Silesauridae nie posiadają:
 +
* zredukowany rozmiar górnego okna skroniowego;
 +
* długi grzebień deltopektoralny (30-35% długości kości ramieniowej) o bardziej kwadratowym kształcie;
 +
* grzbietowa krawędź kości biodrowej wypukła;
 +
* kwadratowata główka kości udowej, zrotowana w stronę miednicy;
 +
* asymetryczny czwarty krętarz kości udowej;
 +
* zredukowana powierzchnia połączenia stawowego z kością strzałkową na kości skokowej;
 +
* poszerzony wyrostek wznoszący (ang. ''ascending process'');
 +
* ostry róg przednio-pośrodkowy kości skokowej;
 +
* boczna tylna kość stępu płaska na bliższej stronie.
 +
Co więcej, uzębienie podobne do dinozaurów ptasiomiednicznych i kostka przypominająca teropody powstały u ''Silesaurus opolensis'' raczej niezależnie, ponieważ nie występują u pierwotnych silezaurydów - ''[[Asilisaurus]]'' i ''[[Lewisuchus]]''. Nie zgadzają się z tym badacze z Polski i Brazylii. Uważają oni, że dinozaurowa budowa stopy, pewne podobieństwa w budowie kości zębowej i kręgów świadczą o przynależności do dinozaurów. Natomiast wymienione wyżej cechy powstały później równolegle w różnych liniach dinozaurów.
 +
 
 +
== Ewolucja i ekologia ==
 +
 
 +
Silezaurydy [[ewolucja|wyewoluowały]] prawdopodobnie ze zwierząt podobnych do ''[[Marasuchus]]''. Zatem ich przodkowie byli fakultatywnie dwunożnymi, szybko biegającymi drapieżnikami polującymi na małe zwierzęta, w tym owady. Prawdopodobnie miały już rozbudowany układ oddechowy, tak jak inne archozaury. Powietrze przechodziło w płucach w jednym kierunku jak u ptaków i krokodyli. Nie wiadomo, czy występowały już worki powietrzne, ale jeśli tak, to nie [[pneumatyzacja|wchodziły one w kości]] jak u zaawansowanych [[Pterosauria|pterozaurów]], [[Theropoda|teropodów]] i [[Sauropoda|zauropodów]]. Silezaurydy oddzieliły się od pozostałych dinozaurokształtnych około 240 milionów lat temu. Ich kolebką, podobnie jak dinozaurów, była zachodnia [[Gondwana]], czyli tereny dzisiejszej [[Ameryka Południowa|Ameryki Południowej]] i [[Afryka|Afryki]]. W przeciwieństwie do ich bliskich krewnych, zaczęły ewoluować w stronę czworonożności. Ich tułów zaczął się wydłużać, a kończyny tylne stały się proporcjonalnie krótsze. Kończyny przednie stały się dłuższe, ale pozostały raczej delikatne - służyły głównie podpieraniu przodu ciała; główną funkcję napędową nadal miały kończyny tylne. Zamknięta panewka stawu biodrowego i nieskręcona główka kości udowej sugerują, że silezaurydy nie miały jeszcze w pełni podciągniętych kończyn tylnych pod tułów. Pomimo tego były dość sprawnymi biegaczami. Ich szyja była wydłużona, a zęby miały trójkątny kształt. Najprymitywniejsze silezaurydy mogły być jeszcze drapieżne. Kolejne silezaurydy ewoluowały w stronę zmiany nawyków pokarmowych - stąd w dolnej szczęce, na kości zębowej wytworzył się dziób. Afrykański ''Asilisaurus'' miał kołkowate zęby, być może związane z owadożernością. Późnotriasowe formy są znane nie tylko z Gondwany, ale licznie występowały także w [[Laurazja|Laurazji]] - miały zatem niemal globalne rozprzestrzenienie. Sukces zapewniło im stopniowe przystosowywanie się do pokarmu roślinnego. Znany z Polski ''Silesaurus opolensis'' był prawdopodobnie wszystkożerny, ze względu na przejściowy kształt zębów. Najbardziej zaawansowane silezaurydy, takie jak ''[[Diodorus]]'' i ''[[Technosaurus]]'' miały już zęby typowe dla roślinożerców. Budowa kostki silezaura i redukcja palców stopy wskazuje, że grupa ta doskonaliła zdolność biegania, by zapewnić sobie ucieczkę przed drapieżnikami. Ostatnimi, najmłodszymi przedstawicielami tej grupy były ''[[Technosaurus]]'' i ''[[Eucoelophysis]]'' z Ameryki Północnej, a także nienazwany przedstawiciel tej grupy znaleziony w Porębie pod Zawierciem. Silezaurydy wymarły prawdopodobnie w [[noryk|noryku]], około 210 milionów lat temu.
 +
 
 +
[[Plik:Kladogram Silesauridae.jpg|700px]]
 +
 
 +
Kladogram głównych grup dinozaurokształtnych za Kammerer i in. (2012). Silesauridae zacieniowano na szaro.
 +
 
 +
== Gatunki silezaurydów: ==
 +
<small>
 +
{| class="wikitable sortable"
 +
|-
 +
! width="150px"|Nazwa
 +
! Kraj
 +
! Stratygrafia
 +
! Wiek
 +
|-
 +
|'''''[[Asilisaurus|Asilisaurus kongwe]]'''''
 +
| [[Tanzania]]
 +
|[[Lifua]]
 +
| {{KarnikWiek}}
 +
|-
 +
|'''''[[Silesaurus|Silesaurus opolensis]]'''''
 +
| [[Polska]]
 +
|[[Basen Germański]]
 +
| {{KarnikWiek}}
 +
|znany z [[Woźniki|Woźnik]] i [[Krasiejów|Krasiejowa]]
 +
|-
 +
|'''''[[Sacisaurus|Sacisaurus agudoensis]]'''''
 +
| [[Brazylia]]
 +
|[[Caturrita]]
 +
| {{NorykWiek}}
 +
|-
 +
|'''''[[Eucoelophysis|Eucoelophysis baldwini]]'''''
 +
| [[USA]]
 +
|[[Chinle]]
 +
| {{NorykWiek}}
 +
|jeden z najmłodszych silezaurydów
 +
|-
 +
|'''''[[Diodorus|Diodorus scytobrachion]]'''''
 +
| [[Maroko]]
 +
|[[Timezgadiouine]]
 +
| {{KarnikWiek}} - ([[noryk]])
 +
|-
 +
|'''''[[Technosaurus|Technosaurus smalli]]'''''
 +
| [[USA]]
 +
|[[Bull Canyon]]
 +
| {{NorykWiek}}
 +
|typowy roślinożerca
 +
|-
 +
|'''''[[Ignotosaurus|Ignotosaurus fragilis]]'''''
 +
| [[Argentyna]]
 +
|[[Ischigualasto]]
 +
| {{KarnikWiek}}
 +
|-
 +
|'''''[[Soumyasaurus|Soumyasaurus aenigmaticus]]'''''
 +
| [[USA]]
 +
|[[Cooper Canyon]]
 +
|  {{NorykWiek}}
 +
|-
 +
|'''''[[Kwanasaurus|Kwanasaurus williamparkeri]]'''''
 +
| [[USA]]
 +
|[[Chinle]]
 +
|  {{NorykWiek}}
 +
|-
 +
| PEFO 34347
 +
| [[USA]]
 +
|[[Chinle]]
 +
| {{NorykWiek}}
 +
|ze stanowiska "Dying Grounds"
 +
|-
 +
| materiał z Hayden Quarry
 +
| [[USA]]
 +
|[[Chinle]]
 +
| {{NorykWiek}}
 +
|najprawdopodobniej [[Eucoelophysis|eucelofyz]]
 +
|-
 +
| materiał z Otis Chalk Quarry 3
 +
| [[USA]]
 +
|[[Colorado City]]
 +
| {{pTrias}}
 +
|kość ramieniowa, udowa i piszczelowa
 +
|-
 +
| SGO.PV.22250
 +
|[[Chile]]
 +
|[[Atakama]]
 +
|{{pTrias}}
 +
|10 [[artykułowany]]ch [[kręg]]ów przedkrzyżowych, częściowo zachowane kości biodrowe, kończyny tylne i kilka żeber - zachowane jak naturalny odcisk w skrzemionkowanym bloku wapienia
 +
|-
 +
|materiał z Poręby k. Zawiercia
 +
|[[Polska]]
 +
|warstwy Zbąszynieckie
 +
|{{pTrias}}
 +
|bliższa część kości udowej
 +
|-
 +
|'''''[[Lewisuchus|Lewisuchus admixtus]]'''''
 +
|[[Argentyna]]
 +
|[[Chañares]]
 +
|{{KarnikWiek}}
 +
| = ''Pseudolagosuchus major''
 +
|-
 +
|''[[Lutungutali|Lutungutali sitwensis]]''
 +
|[[Zambia]]
 +
|[[Ntawere]]
 +
|{{KarnikWiek}}
 +
|''[[nomen dubium]]''
 +
|-
 +
|'''''[[Gamatavus|Gamatavus antiquus]]'''''
 +
|[[Brazylia]]
 +
|[[Santa Maria]]
 +
|{{LadynWiek}} - [[późny trias]] ([[karnik]])
 +
| najstarszy znany silezauryd
 +
|-
 +
|'''''[[Amanasaurus|Amanasaurus nesbitii]]'''''
 +
|[[Brazylia]]
 +
|[[Santa Maria]]
 +
|{{KarnikWiek}}
 +
|-
 +
|'''''[[Gondwanax|Gondwanax paraisensis]]'''''
 +
|[[Brazylia]]
 +
|[[Santa Maria]]
 +
|{{LadynWiek}}  - [[późny trias]] ([[karnik]])
 +
|}
 +
</small>
  
−
==Historia badań==
+
Wg badań Agnolína i Rozadilliego z 2017 roku silezaurydem jest również ''[[Pisanosaurus|Pisanosaurus mertii]]'' z późnego [[trias]]u [[Argentyna|Argentyny]].
  
−
Szczątki zwierząt należących do tej grupy znajdowano od wielu lat. Były to jednak głównie pojedyncze kości lub ich fragmenty. Ze względu na brak kompletnych okazów i nietypową budowę pozostawały często albo nieopisane, albo klasyfikowane jako wczesne dinozaury, albo jako formy zbliżone do ''[[Lagerpeton]]''. Dopiero odkrycie w [[Krasiejów|Krasiejowie]] nagromadzenia kilkunastu osobników, opisanych później jako [[Silesaurus|''Silesaurus opolensis'']] rzuciło nowe światło na badania tych zwierząt. Początkowo ta forma wydawała się czymś zupełnie nowym, ale związanym z powstaniem dinozaurów ptasiomiednicznych. Hipotezę tę rozwinął [[Ferigolo]] i [[Langer]], opisując jego krewniaka - [[Sacisaurus|''Sacisaurus agudoensis'']]. Dobrze opisana osteologia pozwoliła także zrewidować pozycję systematyczną [[Eucoelophysis|eucelofyza]], [[Pseudolagosuchus|pseudolagozucha]] i [[Lewisuchus|lewizucha]]. Kolejne badania sugerują jednak, że silezaurydy oddzieliły się od pozostałych dinozaurokształtnych przed powstaniem dinozaurów. Nie są zatem dinozaurami, lecz bocznym odgałęzieniem ich przodków. Langer i inni (2010) zaproponowali pierwszą definicję tej grupy. W 2010 roku opisano najstarszego znanego dotąd przedstawiciela tej grupy - [[''Asilisaurus'']] i również podjęto się zdefiniowania tej grupy (Nesbitt i in., 2010).
+
== Bibliografia ==
 +
<small>Agnolín F. & Rozadilla S. (2017) Phylogenetic reassessment of Pisanosaurus mertii Casamiquela, 1967, a basal dinosauriform from the Late Triassic of Argentina. Journal of Systematic Palaeontology. [https://doi.org/10.1080/14772019.2017.1352623]
  
−
==Definicje i cechy charakterystyczne==
+
Bittencourt, J.S., Arcucci, A.B., Marsicano, C.A., Langer, M.C. 2015. Osteology of the Middle Triassic archosaur ''Lewisuchus admixtus'' Romer (Chañares Formation, Argentina), its inclusivity, and relationships amongst early dinosauromorphs. Journal of Systematic Palaeontology, t. 13, nr 3, str. 189-219. [[DOI: 10.1080/14772019.2013.878758]]
  
−
Według Langera i in. (2010) Silesauridae obejmują wszystkie archozaury bliżej spokrewnione z [[Silesaurus|''Silesaurus opolensis'']] niż [[Marasuchus|''Marasuchus lilloensis'']] i [[Heterodontosaurus|''Heterodontosaurus tucki'']]. Nesbitt i in. (2010) zdefiniowali Silesuridae jako klad zawierający [[Silesaurus|''Silesaurus opolensis'']], ale nie [[Passer|''Passer domesticus'']] (wróbel) i [[Triceratops|''Triceratops horridus'']] oraz [[Alligator|''Alligator mississippiensis'']]. Ci sami badacze przedstawili także diagnozę, według której silezaurydy wyróżniają się od innych archozaurów następującą kombinacją cech: pomarszczony grzbiet na przedniobocznej krawędzi kości nadpotylicznej, wcięcie położone brzusznie do główki kości udowej, prosta poprzeczna bruzda na bliższej powierzchni na kości udowej, prosta brzuszna krawędź kości biodrowej.
+
Cabreira, S.F., Kellner, A.W.A., Dias-da-Silva, S., da Silva, L.R., Bronzati, M., de Almeida Marsola, J.C., Müller, R.T., Bittencourt, J. de S., Jul’Armando Batista, B., Raugust, T., Carrilho, R., Brodt, A., Langer, M.C. 2016. A Unique Late Triassic Dinosauromorph Assemblage Reveals Dinosaur Ancestral Anatomy and Diet. Current Biology, t. 26, str. 1-6. [http://dx.doi.org/10.1016/j.cub.2016.09.040]
  
−
==Dlaczego nie dinozaury?==
+
Dzik, J. 2003. A beaked herbivorous archosaur with dinosaur affinities from the early Late Triassic of Poland. Journal of Vertebrate Paleontology, t. 23, nr 3, str. 556–574. [[doi:10.1671/A1097]]
  
−
Za [[dinozaury]] uważa się wspólnego przodka dinozaurów [[Ornithischia|ptasiomiednicznych]] i [[Saurischia|gadziomiednicznych]] oraz wszystkich jego potomków. Łączy je zestaw cech, których Silesauridae nie posiadają: 1) zredukowany rozmiar górnego okna skroniowego; 2) epipofyzy (ang. ''epipophyses'') na przednich kręgach szyjnych; 3) długi grzebień deltopektoralny (30-35% długości kości ramieniowej) o bardziej kwadratowym kształcie; 4) grzbietowa krawędź kości biodrowej wypukła; 5) kwadratowata główka kości udowej, zrotowana w stronę miednicy; 6) asymetryczny czwarty krętarz kości udowej; 7) Zredukowana powierzchnia połączenia stawowego z kością strzałkową na kości skokowej; 8) Poszerzony wyrostek wznoszący (ang. ''ascending process''); 9) ostry róg przednio-pośrodkowy kości skokowej; 10) boczna tylna kość stępu płaska na bliższej stronie. Co więcej, uzębienie podobne do dinozaurów ptasiomiednicznych i kostka przypominająca teropody powstały u ''Silesaurus opolensis'' raczej niezależnie, ponieważ nie występują u pierwotnych silezaurydów - ''[[Asilisaurus]]'' i ''[[Pseudolagosuchus]]''.
+
Nesbitt, S.J., Sidor, C.A., Irmis, R.B., Angielczyk, K.D., Smith, R.M.H., Tsuji, L.A. 2010. Ecologically distinct dinosaurian sister group shows early diversification of Ornithodira. Nature, t. 464, str. 95–98. [[doi:10.1038/nature08718]]
  
−
==Ewolucja i ekologia==
+
Nesbitt, S.J., Irmis, R.B., Parker, W.G. 2007. A critical review of the Triassic North American dinosaur record. Journal of Systematic Palaeontology, t. 5, nr 2, str. 209–243. [[doi:10.1017/S1477201907002040]]
  
−
Silezaurydy wyewoluowały prawdopodobnie ze zwierząt podobnych do ''[[Marasuchus]]''. Zatem ich przodkowie byli fakultatywnie dwunożnymi, szybko biegającymi drapieżnikami polującymi na małe zwierzęta, w tym owady. Oddzieliły się od pozostałych dinozaurokształtnych około 245 milionów lat temu. Ich kolebką, podobnie jak dinozaurów, była zachodnia [[Gondwana]], czyli tereny dzisiejszej [[Ameryka Południowa|Ameryki Południowej]] i [[Afryka|Afryki]]. W przeciwieństwie do ich bliskich krewnych, zaczęły ewoluować w stronę czworonożności. Ich tułów zaczął się wydłużać, a kończyny tylne stały się proporcjonalnie krótsze. Kończyny przednie stały się dłuższe, ale pozostały raczej delikatne. Służyły głównie podpieraniu przodu ciała. Główną funkcję napędową nadal miały kończyny tylne. Zamknięta panewka stawu biodrowego i nieskręcona główka kości udowej sugerują, że silezaurydy nie miały jeszcze w pełni podciągniętych kończyn tylnych pod tułów. Pomimo tego były dość sprawnymi biegaczami. Ich szyja była wydłużona, a zęby miały trójkątny kształt. Najprymitywniejsze silezaurydy takie jak ''Pseudolagosuchus'' i ''Lewisuchus'' (te dwa mogą być jednym gatunkiem) miały jeszcze ostre zęby i były drapieżne. Kolejne silezaurydy ewoluowały w stronę zmiany nawyków pokarmowych. Stąd w dolnej szczęce na kości zębowej wytworzył się dziób. Afrykański ''Asilisaurus'' miał kołkowate zęby, być może związane z owadożernością. Późnotriasowe formy są znane nie tylko z Gondwany, ale licznie występowały także w [[Laurazja|Laurazji]]. Miały zatem niemal globalne rozprzestrzenienie. Sukces zapewniło im stopniowe przystosowywanie się do pokarmu roślinnego. Znany z Polski ''Silesaurus opolensis'' był prawdopodobnie wszystkożerny, ze względu na przejściowy kształt zębów. Najbardziej zaawansowane silezaurydy, takie jak ''[[Diodorus]]'' i ''[[Technosaurus]]'' miały już zęby typowe dla roślinożerców. Budowa kostki silezaura i redukcja palców stopy wskazuje, że grupa ta doskonaliła zdolność biegania, by zapewnić sobie ucieczkę przed drapieżnikami. Ostatnimi, najmłodszymi przedstawicielami tej grupy były ''[[Technosaurus]]'' i ''[[Eucelophysis]]'' z Ameryki Północnej. Wymarły prawdopodobnie w [[noryk|noryku]], około 210 milionów lat temu.
+
Niedźwiedzki, G., Brusatte, S.L., Sulej, T., Butler, R.J. 2014. Basal dinosauriform and theropod dinosaurs from the middle-late Norian (Late Triassic) of Poland: implications for Triassic dinosaur evolution and distribution. Palaeontology, t. 57, nr 6, str. 1121–1142. [[DOI: 10.1111/pala.12107]]
  
−
[[Plik:Kladogram Silesauridae.jpg|761px|thumb|Kladogram głównych grup dinozaurokształtnych]]
+
Ferigolo, J., Langer, M.C. 2007. A Late Triassic dinosauriform from south Brazil and the origin of the ornithischian predentary bone. Historical Biology: A Journal of Paleobiology, t. 19, nr 1, str. 23–33. [[doi:10.1080/08912960600845767]]
  
−
==Gatunki silezaurydów:==
+
Martínez, R.N., Apaldetti, C., Alcober, O.A., Colombi, C.E., Sereno, P.C., Fernandez, E., Santi Malnis, P., Correa, G.A., Abelin, D. 2012. Vertebrate succession in the Ischigualasto Formation. Journal of Vertebrate Paleontology, t. 32, dodatek 1, str. 10-30. [[DOI: 10.1080/02724634.2013.818546]]
  
−
''[[Lewisuchus admixtus]]'' i ''[[Pseudolagosuchus major]]'' są prawdopodobnie synonimami, znane są z Argentyny<br />
+
Kammerer, C.F., Nesbitt, S.J., Shubin, N.H. 2012. The first basal dinosauriform (Silesauridae) from the Late Triassic of Morocco. Acta Palaeontologica Polonica, t. 57, nr 2, str. 277-284. [[doi:10.4202/app.2011.0015]]
−
''[[Asilisaurus kongwe]]'' jest najstarszym znanym silezaurydem, odkryto go w Tanzanii<br />
 
−
''[[Silesaurus opolensis]]'' znany jest z [[Woźniki|Woźnik]] i Krasiejowa (Polska)<br />
 
−
''[[Sacisaurus agudoensis]]'' znaleziony został w Brazylii<br />
 
−
''[[Eucoelophysis baldwini]]'' znany jest z USA, jeden z najmłodszych przedstawicieli tej grupy<br />
 
−
''[[Diodorus scytobrachion]]'' odkryty w Maroku, najnowszy opisany gatunek silezauryda<br />
 
−
''[[Technosaurus smalli]]'' znany z USA, typowy roślinożerca<br />
 
−
Nieoznaczone:<br />
 
−
Z formacji [[Chinle]] (USA): okaz PEFO 34347 ze stanowiska "Dying Grounds", materiał ze stanowiska Hayden Quarry, materiał z Eagle Basin<br />
 
−
Z formacji [[Colorado City]] (USA): materiał ze stanowiska Otis Chalk Quarry 3<br /><br />
 
  
−
==Wybrana bibliografia==
+
Langer, M.C., Ezcurra, M.D., Bittencourt, J.S., Novas, F.E. 2010. The origin and early evolution of dinosaurs. Biological Reviews, t. 85, nr 1, str. 55–110. [[doi:10.1111/j.1469-185X.2009.00094.x]]
−
<br />
 
−
<small>Jerzy Dzik. A beaked herbivorous archosaur with dinosaur affinities from the early Late Triassic of Poland. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 23 (3), s. 556–574, 2003. doi:10.1671/A1097 (ang.).
 
  
−
Rafał Piechowski, Jerzy Dzik. The axial skeleton of Silesaurus opolensis. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 30 (4), s. 1127–1141, 2010. doi:10.1080/02724634.2010.483547
+
Langer, M.C., Ferigolo, J. 2013. The Late Triassic dinosauromorph ''Sacisaurus agudoensis'' (Caturrita Formation; Rio Grande do Sul, Brazil): anatomy and affinities. W: Nesbitt S.J., Desojo J.B. i R.B. Irmis (red.) Anatomy, Phylogeny and Palaeobiology of Early Archosaurs and their Kin. Geological Society, London, Special Publications, t. 379. [[DOI: 10.1144/SP379.16]]
  
−
Sterling J. Nesbitt, Christian A. Sidor, Randall B. Irmis, Kenneth D. Angielczyk, Roger M. H. Smith, Linda A. Tsuji. Ecologically distinct dinosaurian sister group shows early diversification of Ornithodira. „Nature”. 464, s. 95–98, 2010. doi:10.1038/nature08718
+
Langer, M.C., Nesbitt, S.J., Bittencourt, J.S., Irmis, R.B. 2013. Non-dinosaurian Dinosauromorpha. W: Nesbitt S.J., Desojo J.B. i R.B. Irmis (red.) Anatomy, Phylogeny and Palaeobiology of Early Archosaurs and their Kin. Geological Society, London, Special Publications, t. 379, str. 157-186. [[doi: 10.1144/SP379.9]]
  
−
Sterling J. Nesbitt, Randall B. Irmis, William G. Parker. A critical re-evaluation of the Late Triassic dinosaur taxa of North America. „Journal of Systematic Palaeontology”. 5 (2), s. 209–243, 2007. doi:10.1017/S1477201907002040 (ang.).
+
Piechowski, R., Dzik, J. 2010. The axial skeleton of ''Silesaurus opolensis''. Journal of Vertebrate Paleontology, t. 30, nr 4, str. 1127–1141. [[doi:10.1080/02724634.2010.483547]]
  
−
↑ Jorge Ferigolo, Max C. Langer. A Late Triassic dinosauriform from south Brazil and the origin of the ornithischian predentary bone. „Historical Biology”. 19 (1), s. 23–33, 2007. doi:10.1080/08912960600845767
+
Piechowski, R., Niedźwiedzki, G., Tałanda, M. 2018. Unexpected bird-like features and high intraspecific variation in the braincase of the Triassic relative of dinosaurs. Historical Biology, w druku. [https://doi.org/10.1080/08912963.2017.1418339]
−
Max C. Langer, Martín D. Ezcurra, Jonathas S. Bittencourt, Fernando E. Novas. The origin and early evolution of dinosaurs. „Biological Reviews”. 85 (1), s. 55–110, 2010. doi:10.1111/j.1469-185X.2009.00094.x
 
  
−
Tomasz Sulej, Robert Bronowicz, Mateusz Tałanda, Grzegorz Niedźwiedzki. A new dicynodont–archosaur assemblage from the Late Triassic (Carnian) of Poland. „Earth and Environmental Science Transactions of the Royal Society of Edinburgh”. 101 (3-4), s. 261–269, 2010. doi:10.1017/S1755691011020123<small/>
+
Piechowski, R., Tałanda, M., Dzik, J. 2014. Skeletal variation and ontogeny of the Late Triassic Dinosauriform ''Silesaurus opolensis''. Journal of Vertebrate Paleontology, t. 34, nr 6, str. 1383-1393. [[doi:10.1080/02724634.2014.873045]]
  
−
[[Kategoria:Mezozoik]]
+
Rubilar-Rogers, D., Ezcurra, M.D., Irmis, R.B., Desojo, J., Soto-Acuña, S. 2013. A silesaurid (Archosauria: Dinosauriformes) from the Triassic of the Atacama desert, Chile. Journal of Vertebrate Paleontology, dodatek, str. 202.
−
[[Kategoria:Ameryka Północna]]
+
 
−
[[Kategoria:Ameryka Południowa]]
+
Sulej, T., Bronowicz, R., Tałanda, M., Niedźwiedzki, G. 2010. A new dicynodont–archosaur assemblage from the Late Triassic (Carnian) of Poland. Earth and Environmental Science Transactions of the Royal Society of Edinburgh, t. 101, nr. 3-4, str. 261–269. [[doi:10.1017/S1755691011020123]]
−
[[Kategoria:Afryka]]
+
 
−
[[Kategoria:Europa]]
+
Wynd, B.M., Peecook, B.R., Whitney, M.R., Sidor, C.A. 2018. The first occurrence of ''Cynognathus crateronotus'' (Cynodontia: Cynognathia) in Tanzania and Zambia, with implications for the age and biostratigraphic correlation of Triassic strata in southern Pangea. Journal of Vertebrate Paleontology, t. 37, nr 6 (dodatek), str. 228–239. [https://doi.org/10.1080/02724634.2017.1421548]
−
[[Kategoria:Polska]]
+
</small>
 +
 
 +
[[Kategoria:Archosauria]]
 
[[Kategoria:Dinosauromorpha]]
 
[[Kategoria:Dinosauromorpha]]
 
[[Kategoria:Dinosauriformes]]
 
[[Kategoria:Dinosauriformes]]
−
[[Kategoria:Trias]]
 
−
[[Kategoria:Archosauria]]
 
−
[[Kategoria:Anizyk]]
 
−
[[Kategoria:Ladyn]]
 
−
[[Kategoria:Karnik]]
 
−
[[Kategoria:Noryk]]
 
−
[[Kategoria:USA]]
 
−
[[Kategoria:Tanzania]]
 
−
[[Kategoria:Brazylia]]
 
−
[[Kategoria:Argentyna]]
 

Aktualna wersja na dzień 17:37, 1 paź 2024

Autor: Korekta:
Mateusz Tałanda Maciej Ziegler

Łukasz Czepiński

Silesauridae (silezaurydy)
Czas występowania
252 201 145
66

237-210 Ma
późny trias

Dieta prymitywne wszystkożerne,

zaawansowane roślinożerne

Rozmiary do 3,5 m długości
Występowanie obie Ameryki, Afryka i Europa

Brazylia, Argentyna, Chile, USA, Polska, Maroko,
Zambia, Tanzania

Systematyka Archosauria

Avemetatarsalia

Ornithodira

Dinosauromorpha

Dinosauriformes

Dracohors

Silesauridae Langer et al., 2010

Dinosauromorpha
Dinosauriformes

Dinosauria



Silesauridae



Lagerpetidae



Silesauridae (silezaurydy) - grupa gadów dinozaurokształtnych najbliżej spokrewniona z dinozaurami. Nazwa pochodzi od Silesaurus opolensis - pierwszego przedstawiciela tej grupy znanego z prawie kompletnych szczątków. Została zdefiniowana przez Nesbitt i in. (2010) jako klad w otwartej nomenklaturze. W systematyce lineuszowskiej można ją umieszczać w randze rodziny.

Historia badań

Szczątki zwierząt należących do tej grupy znajdowano od wielu lat. Były to jednak głównie pojedyncze kości lub ich fragmenty. Ze względu na brak kompletnych okazów i nietypową budowę pozostawały często albo nieopisane, albo klasyfikowane jako wczesne dinozaury, tudzież jako formy zbliżone do Lagerpeton. Dopiero odkrycie w Krasiejowie nagromadzenia kilkunastu osobników, opisanych później jako Silesaurus opolensis, rzuciło nowe światło na badania tych zwierząt. Początkowo ta forma wydawała się czymś zupełnie nowym, ale związanym z powstaniem dinozaurów ptasiomiednicznych. Hipotezę tę rozwinęli Ferigolo i Langer, opisując jego krewniaka - Sacisaurus agudoensis. Dobrze opisana osteologia pozwoliła także zrewidować pozycję systematyczną eucelofyza i lewizucha. Kolejne badania sugerowały jednak, że silezaurydy oddzieliły się od pozostałych dinozaurokształtnych przed powstaniem dinozaurów. Nie byłyby zatem dinozaurami, lecz bocznym odgałęzieniem ich przodków. Langer i inni (2010) zaproponowali pierwszą definicję tej grupy. W 2010 roku opisano najstarszego znanego dotąd przedstawiciela tej grupy - Asilisaurus i również podjęto się zdefiniowania tej grupy (Nesbitt i in., 2010). Analiza Cabreira i in. (2016) umieściła silezaurydy w obrębie dinozaurów, co pokazuje, że dyskusja nad ich pozycją systematyczną jeszcze się nie zakończyła.

Definicje i cechy charakterystyczne

Uwaga! Poniższy fragment przedstawia szczegółowe dane i może wymagać od Czytelnika znajomości fachowych pojęć anatomicznych.

Według Langera i in. (2010) Silesauridae obejmują wszystkie archozaury bliżej spokrewnione z Silesaurus opolensis niż Marasuchus lilloensis i Heterodontosaurus tucki. Nesbitt i in. (2010) zdefiniowali Silesauridae jako klad zawierający Silesaurus opolensis, ale nie Passer domesticus (wróbel) i Triceratops horridus oraz Alligator mississippiensis. Ci sami badacze przedstawili także diagnozę, według której silezaurydy wyróżniają się od innych archozaurów następującą kombinacją cech:

  • wcięcie położone brzusznie do główki kości udowej,
  • prosta poprzeczna bruzda na bliższej powierzchni na kości udowej (występuje także u fitozaurów i aetozaurów),
  • prosta brzuszna krawędź kości biodrowej (niektóre okazy silezaura mają wypukłą np. ZPAL Ab 361L).

Cechami charakterystycznymi tej grupy mogą być też poniższe cechy, ale nie ma co do tego pewności, gdyż u większości znanych silezaurydów te struktury się nie zachowały:

  • odgałęzienia kresomózgowe wewnętrznej tętnicy szyjnej na brzusznej stronie mózgoczaszki,
  • bezzębny przedni czubek żuchwy zwężający się w ostry koniec,
  • trójkątne, krótkie zęby przyrośnięte do kości,
  • żebra krzyżowe wspólne dla dwóch kręgów,
  • bliższa powierzchnia stawowa kości ramieniowej kontynuuje się w grzebień naramienny,
  • prosta dośrodkowa krawędź bliższej powierzchni stawowej kości udowej,
  • dalsze kłykcie kości udowej rozdzielone na 1/3 i 1/4 długości trzonu,
  • pazury na stopie spłaszczone grzbietowo-bocznie.

Kiedyś uważano też pomarszczony grzbiet na przedniobocznej krawędzi kości nadpotylicznej za wyłączną cechę tej grupy, ale okazało się, że występuje ona także u euparkerii. Podobnie III-V kręgi szyjne dłuższe niż te ze środka tułowia wydają się być synapomorfią dinozauriformów bardziej zaawansowanych od marazucha, a nie silezaurydów. Natomiast odgałęzienia kresomózgowe wewnętrznej tętnicy szyjnej na brzusznej stronie mózgoczaszki występują także u marazucha i lewizucha.

Dinozaury, czy niedinozaury?

Za dinozaury uważa się ostatniego wspólnego przodka dinozaurów ptasiomiednicznych i gadziomiednicznych oraz wszystkich jego potomków. Łączy je zestaw cech, których Silesauridae nie posiadają:

  • zredukowany rozmiar górnego okna skroniowego;
  • długi grzebień deltopektoralny (30-35% długości kości ramieniowej) o bardziej kwadratowym kształcie;
  • grzbietowa krawędź kości biodrowej wypukła;
  • kwadratowata główka kości udowej, zrotowana w stronę miednicy;
  • asymetryczny czwarty krętarz kości udowej;
  • zredukowana powierzchnia połączenia stawowego z kością strzałkową na kości skokowej;
  • poszerzony wyrostek wznoszący (ang. ascending process);
  • ostry róg przednio-pośrodkowy kości skokowej;
  • boczna tylna kość stępu płaska na bliższej stronie.

Co więcej, uzębienie podobne do dinozaurów ptasiomiednicznych i kostka przypominająca teropody powstały u Silesaurus opolensis raczej niezależnie, ponieważ nie występują u pierwotnych silezaurydów - Asilisaurus i Lewisuchus. Nie zgadzają się z tym badacze z Polski i Brazylii. Uważają oni, że dinozaurowa budowa stopy, pewne podobieństwa w budowie kości zębowej i kręgów świadczą o przynależności do dinozaurów. Natomiast wymienione wyżej cechy powstały później równolegle w różnych liniach dinozaurów.

Ewolucja i ekologia

Silezaurydy wyewoluowały prawdopodobnie ze zwierząt podobnych do Marasuchus. Zatem ich przodkowie byli fakultatywnie dwunożnymi, szybko biegającymi drapieżnikami polującymi na małe zwierzęta, w tym owady. Prawdopodobnie miały już rozbudowany układ oddechowy, tak jak inne archozaury. Powietrze przechodziło w płucach w jednym kierunku jak u ptaków i krokodyli. Nie wiadomo, czy występowały już worki powietrzne, ale jeśli tak, to nie wchodziły one w kości jak u zaawansowanych pterozaurów, teropodów i zauropodów. Silezaurydy oddzieliły się od pozostałych dinozaurokształtnych około 240 milionów lat temu. Ich kolebką, podobnie jak dinozaurów, była zachodnia Gondwana, czyli tereny dzisiejszej Ameryki Południowej i Afryki. W przeciwieństwie do ich bliskich krewnych, zaczęły ewoluować w stronę czworonożności. Ich tułów zaczął się wydłużać, a kończyny tylne stały się proporcjonalnie krótsze. Kończyny przednie stały się dłuższe, ale pozostały raczej delikatne - służyły głównie podpieraniu przodu ciała; główną funkcję napędową nadal miały kończyny tylne. Zamknięta panewka stawu biodrowego i nieskręcona główka kości udowej sugerują, że silezaurydy nie miały jeszcze w pełni podciągniętych kończyn tylnych pod tułów. Pomimo tego były dość sprawnymi biegaczami. Ich szyja była wydłużona, a zęby miały trójkątny kształt. Najprymitywniejsze silezaurydy mogły być jeszcze drapieżne. Kolejne silezaurydy ewoluowały w stronę zmiany nawyków pokarmowych - stąd w dolnej szczęce, na kości zębowej wytworzył się dziób. Afrykański Asilisaurus miał kołkowate zęby, być może związane z owadożernością. Późnotriasowe formy są znane nie tylko z Gondwany, ale licznie występowały także w Laurazji - miały zatem niemal globalne rozprzestrzenienie. Sukces zapewniło im stopniowe przystosowywanie się do pokarmu roślinnego. Znany z Polski Silesaurus opolensis był prawdopodobnie wszystkożerny, ze względu na przejściowy kształt zębów. Najbardziej zaawansowane silezaurydy, takie jak Diodorus i Technosaurus miały już zęby typowe dla roślinożerców. Budowa kostki silezaura i redukcja palców stopy wskazuje, że grupa ta doskonaliła zdolność biegania, by zapewnić sobie ucieczkę przed drapieżnikami. Ostatnimi, najmłodszymi przedstawicielami tej grupy były Technosaurus i Eucoelophysis z Ameryki Północnej, a także nienazwany przedstawiciel tej grupy znaleziony w Porębie pod Zawierciem. Silezaurydy wymarły prawdopodobnie w noryku, około 210 milionów lat temu.

Kladogram Silesauridae.jpg

Kladogram głównych grup dinozaurokształtnych za Kammerer i in. (2012). Silesauridae zacieniowano na szaro.

Gatunki silezaurydów:

Nazwa Kraj Stratygrafia Wiek
Asilisaurus kongwe Tanzania Lifua późny trias (karnik)
Silesaurus opolensis Polska Basen Germański późny trias (karnik) znany z Woźnik i Krasiejowa
Sacisaurus agudoensis Brazylia Caturrita późny trias (noryk)
Eucoelophysis baldwini USA Chinle późny trias (noryk) jeden z najmłodszych silezaurydów
Diodorus scytobrachion Maroko Timezgadiouine późny trias (karnik) - (noryk)
Technosaurus smalli USA Bull Canyon późny trias (noryk) typowy roślinożerca
Ignotosaurus fragilis Argentyna Ischigualasto późny trias (karnik)
Soumyasaurus aenigmaticus USA Cooper Canyon późny trias (noryk)
Kwanasaurus williamparkeri USA Chinle późny trias (noryk)
PEFO 34347 USA Chinle późny trias (noryk) ze stanowiska "Dying Grounds"
materiał z Hayden Quarry USA Chinle późny trias (noryk) najprawdopodobniej eucelofyz
materiał z Otis Chalk Quarry 3 USA Colorado City późny trias kość ramieniowa, udowa i piszczelowa
SGO.PV.22250 Chile Atakama późny trias 10 artykułowanych kręgów przedkrzyżowych, częściowo zachowane kości biodrowe, kończyny tylne i kilka żeber - zachowane jak naturalny odcisk w skrzemionkowanym bloku wapienia
materiał z Poręby k. Zawiercia Polska warstwy Zbąszynieckie późny trias bliższa część kości udowej
Lewisuchus admixtus Argentyna Chañares późny trias (karnik) = Pseudolagosuchus major
Lutungutali sitwensis Zambia Ntawere późny trias (karnik) nomen dubium
Gamatavus antiquus Brazylia Santa Maria środkowy trias (ladyn) - późny trias (karnik) najstarszy znany silezauryd
Amanasaurus nesbitii Brazylia Santa Maria późny trias (karnik)
Gondwanax paraisensis Brazylia Santa Maria środkowy trias (ladyn) - późny trias (karnik)

Wg badań Agnolína i Rozadilliego z 2017 roku silezaurydem jest również Pisanosaurus mertii z późnego triasu Argentyny.

Bibliografia

Agnolín F. & Rozadilla S. (2017) Phylogenetic reassessment of Pisanosaurus mertii Casamiquela, 1967, a basal dinosauriform from the Late Triassic of Argentina. Journal of Systematic Palaeontology. [1]

Bittencourt, J.S., Arcucci, A.B., Marsicano, C.A., Langer, M.C. 2015. Osteology of the Middle Triassic archosaur Lewisuchus admixtus Romer (Chañares Formation, Argentina), its inclusivity, and relationships amongst early dinosauromorphs. Journal of Systematic Palaeontology, t. 13, nr 3, str. 189-219. DOI: 10.1080/14772019.2013.878758

Cabreira, S.F., Kellner, A.W.A., Dias-da-Silva, S., da Silva, L.R., Bronzati, M., de Almeida Marsola, J.C., Müller, R.T., Bittencourt, J. de S., Jul’Armando Batista, B., Raugust, T., Carrilho, R., Brodt, A., Langer, M.C. 2016. A Unique Late Triassic Dinosauromorph Assemblage Reveals Dinosaur Ancestral Anatomy and Diet. Current Biology, t. 26, str. 1-6. [2]

Dzik, J. 2003. A beaked herbivorous archosaur with dinosaur affinities from the early Late Triassic of Poland. Journal of Vertebrate Paleontology, t. 23, nr 3, str. 556–574. doi:10.1671/A1097

Nesbitt, S.J., Sidor, C.A., Irmis, R.B., Angielczyk, K.D., Smith, R.M.H., Tsuji, L.A. 2010. Ecologically distinct dinosaurian sister group shows early diversification of Ornithodira. Nature, t. 464, str. 95–98. doi:10.1038/nature08718

Nesbitt, S.J., Irmis, R.B., Parker, W.G. 2007. A critical review of the Triassic North American dinosaur record. Journal of Systematic Palaeontology, t. 5, nr 2, str. 209–243. doi:10.1017/S1477201907002040

Niedźwiedzki, G., Brusatte, S.L., Sulej, T., Butler, R.J. 2014. Basal dinosauriform and theropod dinosaurs from the middle-late Norian (Late Triassic) of Poland: implications for Triassic dinosaur evolution and distribution. Palaeontology, t. 57, nr 6, str. 1121–1142. DOI: 10.1111/pala.12107

Ferigolo, J., Langer, M.C. 2007. A Late Triassic dinosauriform from south Brazil and the origin of the ornithischian predentary bone. Historical Biology: A Journal of Paleobiology, t. 19, nr 1, str. 23–33. doi:10.1080/08912960600845767

Martínez, R.N., Apaldetti, C., Alcober, O.A., Colombi, C.E., Sereno, P.C., Fernandez, E., Santi Malnis, P., Correa, G.A., Abelin, D. 2012. Vertebrate succession in the Ischigualasto Formation. Journal of Vertebrate Paleontology, t. 32, dodatek 1, str. 10-30. DOI: 10.1080/02724634.2013.818546

Kammerer, C.F., Nesbitt, S.J., Shubin, N.H. 2012. The first basal dinosauriform (Silesauridae) from the Late Triassic of Morocco. Acta Palaeontologica Polonica, t. 57, nr 2, str. 277-284. doi:10.4202/app.2011.0015

Langer, M.C., Ezcurra, M.D., Bittencourt, J.S., Novas, F.E. 2010. The origin and early evolution of dinosaurs. Biological Reviews, t. 85, nr 1, str. 55–110. doi:10.1111/j.1469-185X.2009.00094.x

Langer, M.C., Ferigolo, J. 2013. The Late Triassic dinosauromorph Sacisaurus agudoensis (Caturrita Formation; Rio Grande do Sul, Brazil): anatomy and affinities. W: Nesbitt S.J., Desojo J.B. i R.B. Irmis (red.) Anatomy, Phylogeny and Palaeobiology of Early Archosaurs and their Kin. Geological Society, London, Special Publications, t. 379. DOI: 10.1144/SP379.16

Langer, M.C., Nesbitt, S.J., Bittencourt, J.S., Irmis, R.B. 2013. Non-dinosaurian Dinosauromorpha. W: Nesbitt S.J., Desojo J.B. i R.B. Irmis (red.) Anatomy, Phylogeny and Palaeobiology of Early Archosaurs and their Kin. Geological Society, London, Special Publications, t. 379, str. 157-186. doi: 10.1144/SP379.9

Piechowski, R., Dzik, J. 2010. The axial skeleton of Silesaurus opolensis. Journal of Vertebrate Paleontology, t. 30, nr 4, str. 1127–1141. doi:10.1080/02724634.2010.483547

Piechowski, R., Niedźwiedzki, G., Tałanda, M. 2018. Unexpected bird-like features and high intraspecific variation in the braincase of the Triassic relative of dinosaurs. Historical Biology, w druku. [3]

Piechowski, R., Tałanda, M., Dzik, J. 2014. Skeletal variation and ontogeny of the Late Triassic Dinosauriform Silesaurus opolensis. Journal of Vertebrate Paleontology, t. 34, nr 6, str. 1383-1393. doi:10.1080/02724634.2014.873045

Rubilar-Rogers, D., Ezcurra, M.D., Irmis, R.B., Desojo, J., Soto-Acuña, S. 2013. A silesaurid (Archosauria: Dinosauriformes) from the Triassic of the Atacama desert, Chile. Journal of Vertebrate Paleontology, dodatek, str. 202.

Sulej, T., Bronowicz, R., Tałanda, M., Niedźwiedzki, G. 2010. A new dicynodont–archosaur assemblage from the Late Triassic (Carnian) of Poland. Earth and Environmental Science Transactions of the Royal Society of Edinburgh, t. 101, nr. 3-4, str. 261–269. doi:10.1017/S1755691011020123

Wynd, B.M., Peecook, B.R., Whitney, M.R., Sidor, C.A. 2018. The first occurrence of Cynognathus crateronotus (Cynodontia: Cynognathia) in Tanzania and Zambia, with implications for the age and biostratigraphic correlation of Triassic strata in southern Pangea. Journal of Vertebrate Paleontology, t. 37, nr 6 (dodatek), str. 228–239. [4]

Źródło: „https://encyklopedia.dinozaury.com/index.php?title=Silesauridae&oldid=34468”