Pangea: Różnice pomiędzy wersjami
m (→Paleogeografia) |
m (→Fauna) |
||
| (Nie pokazano 2 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
'''Pangea''' - ogromny superkontynent powstały z połączenia wszystkich kontynentów. Istniał na początku [[Mezozoik|ery mezozoicznej]]. | '''Pangea''' - ogromny superkontynent powstały z połączenia wszystkich kontynentów. Istniał na początku [[Mezozoik|ery mezozoicznej]]. | ||
| + | [[Plik:Pangea1.JPG|500px|thumb|right| Ryc. 1. Mapa Pangei w triasie. | ||
| + | <br><br>© Matt Celeskey (z Lucas 2010)]] | ||
==Paleogeografia== | ==Paleogeografia== | ||
Większość kontynentów uległa połączeniu w jedną masę lądów w późnym [[paleozoik]]u. Ostatnimi kontynentami, które dołączyły do superkontynentu były [[Syberia]] i [[Chiny]]. Połączyły się one z pozostałymi w późnym [[perm]]ie. Od tamtej pory na Ziemi był już tylko jeden kontynent - Pangea. Otaczał go ogromny ocean [[Panthalassa]], od wschodu [[Paleotetyda]] (a później [[Tetyda]]). W miejscach, gdzie przyłączyły się Syberia, Chiny i [[Eurameryka]] powstały potężne łańcuchy górskie, które utrudniały migracje faun i flor na terenie Pangei. Choć był to jeden ląd, był on bardzo zróżnicowany. Istnienie Pangei zakończyło się w [[jura|jurze]], gdy rozpadła się ona na część północną ([[Laurazja|Laurazję]]) i południową ([[Gondwana|Gondwanę]]). | Większość kontynentów uległa połączeniu w jedną masę lądów w późnym [[paleozoik]]u. Ostatnimi kontynentami, które dołączyły do superkontynentu były [[Syberia]] i [[Chiny]]. Połączyły się one z pozostałymi w późnym [[perm]]ie. Od tamtej pory na Ziemi był już tylko jeden kontynent - Pangea. Otaczał go ogromny ocean [[Panthalassa]], od wschodu [[Paleotetyda]] (a później [[Tetyda]]). W miejscach, gdzie przyłączyły się Syberia, Chiny i [[Eurameryka]] powstały potężne łańcuchy górskie, które utrudniały migracje faun i flor na terenie Pangei. Choć był to jeden ląd, był on bardzo zróżnicowany. Istnienie Pangei zakończyło się w [[jura|jurze]], gdy rozpadła się ona na część północną ([[Laurazja|Laurazję]]) i południową ([[Gondwana|Gondwanę]]). | ||
| Linia 7: | Linia 9: | ||
Tak ogromne masy lądów i zamknięcie wielu mórz powinny osuszyć klimat i generować ogromne wahania temperatur, tak jak to się dzieje w dzisiejszej centralnej Azji. Bogate zespoły zwierząt i roślin z formacji [[Karoo]], która leżała w sercu południowej części superkontynentu, przeczą temu poglądowi. Prawdopodobnie liczna sieć rzek, które płynęły w głąb kontynentu i zasilały duże jeziora, mogła wpływać chłodząco i stabilizująco na klimat. W [[trias]]ie klimat zaczął się jednak ocieplać i osuszać. Wilgotne powietrze z mórz i oceanów nie było w stanie dotrzeć tak daleko w głąb Pangei. Powstałe pustynie wraz z łańcuchami górskimi stanowiły trudną do przebycia barierę dla zwierząt i roślin Pangei. | Tak ogromne masy lądów i zamknięcie wielu mórz powinny osuszyć klimat i generować ogromne wahania temperatur, tak jak to się dzieje w dzisiejszej centralnej Azji. Bogate zespoły zwierząt i roślin z formacji [[Karoo]], która leżała w sercu południowej części superkontynentu, przeczą temu poglądowi. Prawdopodobnie liczna sieć rzek, które płynęły w głąb kontynentu i zasilały duże jeziora, mogła wpływać chłodząco i stabilizująco na klimat. W [[trias]]ie klimat zaczął się jednak ocieplać i osuszać. Wilgotne powietrze z mórz i oceanów nie było w stanie dotrzeć tak daleko w głąb Pangei. Powstałe pustynie wraz z łańcuchami górskimi stanowiły trudną do przebycia barierę dla zwierząt i roślin Pangei. | ||
==Fauna== | ==Fauna== | ||
| − | W środkowym permie fauna była dość jednorodna na superkontynencie. Połączenie z Syberią i Chinami w późnym permie umożliwiło migrację tych zwierząt także na te tereny. Stopniowo coraz rzadsze się stawały gady ssakokształtne, zastępowane przez różne grupy gadów [[archosauromorpha|archozaurokształtnych]]. Tempo zmian było jednak nierównomierne i zachodziło nierównomiernie w poszczególnych regionach Pangei. Pod koniec środkowego triasu powstały [[dinozaury]], które stopniowo zasiedliły cały superkontynent. W [[karnik]]u prawdopodobnie zajęły część południową, a w [[noryk]]u północną. W późnym triasie na całą Pangeę rozprzestrzeniły się także [[ssaki]], [[pterozaury]] i inne grupy zwierząt. Te, które powstały po rozpadzie superkontynentu już nie miały takiej możliwości np. [[Choristodera]]. | + | W środkowym permie fauna była dość jednorodna na superkontynencie. Połączenie z Syberią i Chinami w późnym permie umożliwiło migrację tych zwierząt także na te tereny. Stopniowo coraz rzadsze się stawały gady ssakokształtne, zastępowane przez różne grupy gadów [[archosauromorpha|archozaurokształtnych]]. Tempo zmian było jednak nierównomierne i zachodziło nierównomiernie w poszczególnych regionach Pangei. Pod koniec środkowego triasu powstały [[dinozaury]], które stopniowo zasiedliły cały superkontynent. W [[karnik]]u prawdopodobnie zajęły część południową, a w [[noryk]]u północną. W późnym triasie na całą Pangeę rozprzestrzeniły się także [[ssaki]], [[Pterosauria|pterozaury]] i inne grupy zwierząt. Te, które powstały po rozpadzie superkontynentu już nie miały takiej możliwości np. [[Choristodera]]. |
| + | |||
==Flora== | ==Flora== | ||
Stopnio i nierównomiernie drzewiaste widłaki, kalamity i klinolisty (drzewiaste widłaki) zanikały. Ich miejsce zajmowały rośliny nasienne z grupy Caytoniales i miłorzęby, a także zupełnie nowe grupy - sagowce i benetyty. Pojawiły się nowe paprocie - długoszowce (łac. Osmundales). Zmiany te trwały do końca triasu. Na południu Pangei paprocie nasienne ''Glossopteris'' zostały zastąpione przez inne - ''Dicroidium''. | Stopnio i nierównomiernie drzewiaste widłaki, kalamity i klinolisty (drzewiaste widłaki) zanikały. Ich miejsce zajmowały rośliny nasienne z grupy Caytoniales i miłorzęby, a także zupełnie nowe grupy - sagowce i benetyty. Pojawiły się nowe paprocie - długoszowce (łac. Osmundales). Zmiany te trwały do końca triasu. Na południu Pangei paprocie nasienne ''Glossopteris'' zostały zastąpione przez inne - ''Dicroidium''. | ||
==Źródła== | ==Źródła== | ||
| − | Cox, C. B. i Moore P. D. 2000. Biogeography - An ecological and evolutionary approach. Blackwell Science, wydanie szóste, dodruk w 2003, str. 1-298. | + | <small>Cox, C. B. i Moore P. D. 2000. Biogeography - An ecological and evolutionary approach. Blackwell Science, wydanie szóste, dodruk w 2003, str. 1-298.<br /> |
| + | Lucas, S. G. (ed.) 2010. The Triassic Timescale. Geological Society, London, Special Publications, 334, str. 1–16. DOI: 10.1144/SP334.1</small> | ||
[[Kategoria: Słownik]] | [[Kategoria: Słownik]] | ||
[[Kategoria: Paleogeografia]] | [[Kategoria: Paleogeografia]] | ||
Aktualna wersja na dzień 13:22, 18 cze 2012
Wstęp
Pangea - ogromny superkontynent powstały z połączenia wszystkich kontynentów. Istniał na początku ery mezozoicznej.
Paleogeografia
Większość kontynentów uległa połączeniu w jedną masę lądów w późnym paleozoiku. Ostatnimi kontynentami, które dołączyły do superkontynentu były Syberia i Chiny. Połączyły się one z pozostałymi w późnym permie. Od tamtej pory na Ziemi był już tylko jeden kontynent - Pangea. Otaczał go ogromny ocean Panthalassa, od wschodu Paleotetyda (a później Tetyda). W miejscach, gdzie przyłączyły się Syberia, Chiny i Eurameryka powstały potężne łańcuchy górskie, które utrudniały migracje faun i flor na terenie Pangei. Choć był to jeden ląd, był on bardzo zróżnicowany. Istnienie Pangei zakończyło się w jurze, gdy rozpadła się ona na część północną (Laurazję) i południową (Gondwanę).
Klimat
Tak ogromne masy lądów i zamknięcie wielu mórz powinny osuszyć klimat i generować ogromne wahania temperatur, tak jak to się dzieje w dzisiejszej centralnej Azji. Bogate zespoły zwierząt i roślin z formacji Karoo, która leżała w sercu południowej części superkontynentu, przeczą temu poglądowi. Prawdopodobnie liczna sieć rzek, które płynęły w głąb kontynentu i zasilały duże jeziora, mogła wpływać chłodząco i stabilizująco na klimat. W triasie klimat zaczął się jednak ocieplać i osuszać. Wilgotne powietrze z mórz i oceanów nie było w stanie dotrzeć tak daleko w głąb Pangei. Powstałe pustynie wraz z łańcuchami górskimi stanowiły trudną do przebycia barierę dla zwierząt i roślin Pangei.
Fauna
W środkowym permie fauna była dość jednorodna na superkontynencie. Połączenie z Syberią i Chinami w późnym permie umożliwiło migrację tych zwierząt także na te tereny. Stopniowo coraz rzadsze się stawały gady ssakokształtne, zastępowane przez różne grupy gadów archozaurokształtnych. Tempo zmian było jednak nierównomierne i zachodziło nierównomiernie w poszczególnych regionach Pangei. Pod koniec środkowego triasu powstały dinozaury, które stopniowo zasiedliły cały superkontynent. W karniku prawdopodobnie zajęły część południową, a w noryku północną. W późnym triasie na całą Pangeę rozprzestrzeniły się także ssaki, pterozaury i inne grupy zwierząt. Te, które powstały po rozpadzie superkontynentu już nie miały takiej możliwości np. Choristodera.
Flora
Stopnio i nierównomiernie drzewiaste widłaki, kalamity i klinolisty (drzewiaste widłaki) zanikały. Ich miejsce zajmowały rośliny nasienne z grupy Caytoniales i miłorzęby, a także zupełnie nowe grupy - sagowce i benetyty. Pojawiły się nowe paprocie - długoszowce (łac. Osmundales). Zmiany te trwały do końca triasu. Na południu Pangei paprocie nasienne Glossopteris zostały zastąpione przez inne - Dicroidium.
Źródła
Cox, C. B. i Moore P. D. 2000. Biogeography - An ecological and evolutionary approach. Blackwell Science, wydanie szóste, dodruk w 2003, str. 1-298.
Lucas, S. G. (ed.) 2010. The Triassic Timescale. Geological Society, London, Special Publications, 334, str. 1–16. DOI: 10.1144/SP334.1
