Struthiosaurus: Różnice pomiędzy wersjami
m |
|||
| (Nie pokazano 9 wersji utworzonych przez 6 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | + | {{DISPLAYTITLE: ''Struthiosaurus''}} | |
| − | { | + | {{Opis |
| − | | Autor | + | |Autor = [[Maciej Ziegler]], [[Marcin Szermański]] |
| − | + | |Korekta = [[Adrian Tkocz]], [[Tomasz Sokołowski]], [[Tomasz Skawiński]], [[Kamil Kamiński]] | |
| − | + | |nazwa = ''Struthiosaurus'' (strutiozaur) | |
| − | + | |długość = do 3 (?4) m | |
| − | | [[Adrian Tkocz]] | + | |wysokość = |
| − | [[Tomasz Sokołowski]] | + | |masa = do 300 (?700) kg |
| − | | | + | |dieta = roślinożerny |
| − | + | |miejsce = [[Austria]], [[Rumunia]], [[Francja]], ?[[Hiszpania]], ??[[Węgry]] | |
| − | + | |czas = {{Występowanie|83.6|66}} | |
| − | + | 83,6-66 [[Ma]]<br> | |
| − | + | <small>[[późna kreda]] ([[kampan]] – [[mastrycht]])</small> | |
| − | + | |systematyka = | |
| − | + | [[Dinosauria]] | |
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | do 300 (?700) kg | ||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | ?[[ | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | <small> | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
[[Ornithischia]] | [[Ornithischia]] | ||
| Linia 43: | Linia 22: | ||
[[Nodosauridae]] | [[Nodosauridae]] | ||
| − | | | + | |grafika = Struthiosaurus.jpg |
| − | + | |podpis = Rekonstrukcja przyżyciowa ''Struthiosaurus''. Autor: Alain Beneteau [http://dustdevil.deviantart.com/] | |
| − | + | |PorównanieGrupa = | |
| − | | | + | |PorównanieDługość = |
| − | + | |mapa = | |
| − | | | ||
| − | | | ||
<display_points type="terrain" zoom=4> | <display_points type="terrain" zoom=4> | ||
| − | Muthmannsdorf, Austria | + | Muthmannsdorf, Austria~formacja [[Gosau]], Muthmannsdorf, [[Austria]]|<small>''S. austriacus'' - UWPI 2349/6 ([[holotyp]]) i osobnik UWPI 2349/17, 2349/n.n.<br> |
| − | Hunedoara, | + | Hunedoara, Romani~|formacja [[Sanpetru]], okręg Hunedoara, [[Rumunia]]|<small>''S. transylvanicus''.<br> |
| − | Hérault, France | + | Hérault, France~nienazwana formacja, Hérault, [[Francja]]|<small>''S. languedocensis'' - UM2 OLV-D50 A–G CV ([[holotyp]]) i materiał przypisany.<br> |
| − | Cazadarnes, France | + | Cazadarnes, France~warstwy "Gres B reptiles", Cazadarnes, [[Francja]]|<small>cf. ''S.'' sp. - łuk neuralny kręgu szyjnego i(?) 2 osteodermy.<br> |
| − | Rennes-le-Chateau, France | + | Rennes-le-Chateau, France~złoże "Marnes rouges de la Maurine", Rennes-le-Chateau, [[Francja]]|<small>cf. ''S.'' sp. - wyrostek kolcopodobny.<br> |
| + | Laño, Spain~Laño, hrabstwo Treviño, [[Hiszpania]]|<small>''S.'' sp.<br> | ||
</display_points> | </display_points> | ||
| − | + | }} | |
| − | |||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Struthiosaurus'' ("strusi jaszczur") to jeden z najmniejszych nodozaurydów. Żył w późnej kredzie | + | ''Struthiosaurus'' ("strusi jaszczur") to jeden z najmniejszych nodozaurydów. Żył w późnej kredzie. Wiele z opisanych głównie w XIX wieku ankylozaurów uważa się obecnie za [[synonim]]y strutiozaura. Jak dotąd znamy jego dwa lub trzy gatunki. |
==Gatunki strutiozaura== | ==Gatunki strutiozaura== | ||
===''Struthiosaurus austriacus''=== | ===''Struthiosaurus austriacus''=== | ||
| − | '''Długość''': 3 m; | + | '''Długość''': 2-2,6 ?(3) m; |
'''Masa''': 300 kg; | '''Masa''': 300 kg; | ||
| − | '''Czas''': późna [[kreda]] ([[kampan]]; 83,5- | + | '''Czas''': późna [[kreda]] (wczesny [[kampan]]; 83,5-76,2 Ma); |
'''Miejsce''': [[Austria]] (formacja [[Gosau]]); | '''Miejsce''': [[Austria]] (formacja [[Gosau]]); | ||
| − | '''Materiał kopalny''': [[holotyp]] UWPI 2349/6 to niekompletna czaszka należąca do osobnika młodocianego (''subadult''). Materiał przypisany UWPI 2349/17, 2349/n.n. to 2 elementy sklepienia czaszki (większy od [[holotyp]]u). Inne przypisane szczątki to ząb, izolowane elementy pozaczaszkowe, osteodermy. | + | '''Materiał kopalny''': [[holotyp]] UWPI 2349/6 to niekompletna czaszka należąca do osobnika młodocianego (''subadult''). Materiał przypisany UWPI 2349/17, 2349/n.n. to 2 elementy sklepienia czaszki (większy od [[holotyp]]u). Inne przypisane szczątki to ząb, fragmenty dlnej szczęki, izolowane elementy pozaczaszkowe (kręgi z różnych częśći ciała, kości miednicy, obręczy barkowej i kończyn), osteodermy (zob. rysunek obok). |
| − | To [[gatunek typowy]]. Żył we wczesnym [[kampan]]ie, około 83-76 milionów lat temu. Był mniejszy od ''S. transylvanicus'' - miał krótszą puszkę mózgową o 20%. Kość kwadratowa i kość przypotyliczna | + | To [[gatunek typowy]] strutiozaura. Żył we wczesnym [[kampan]]ie, około 83-76 milionów lat temu. Był mniejszy od ''S. transylvanicus'' - miał krótszą puszkę mózgową o 20%, a trzony kręgów szyjnych nie tak wydłużone (Vickaryous i in., 2004). Kość kwadratowa i kość przypotyliczna są niezrośnięte, w przeciwieństwie do ''S. transylvanicus''. Szczątki znaleziono w Muthmannsdorf w Austrii (stąd nazwa gatunkowa). Poznany na podstawie powierzchni podstawy czaszki, którą uważano niegdyś za należącą do [[teropod]]a i mającą status ''[[nomen dubium]]''. |
| + | [[Plik: Struthiosaurus_austriacus.jpg|thumb|300px|Nowa rekonstrukcja gatunku typowego wraz z zaznaczeniem znanych elementów szkieletu. Źródło: Frotzler, 2017. [https://peerj.com/preprints/2758v1/].]] | ||
===''Struthiosaurus transylvanicus''=== | ===''Struthiosaurus transylvanicus''=== | ||
| Linia 81: | Linia 59: | ||
'''Masa''': 300 (?700) kg; | '''Masa''': 300 (?700) kg; | ||
| − | '''Czas''': późna [[kreda]] (późny [[mastrycht]]; 69- | + | '''Czas''': późna [[kreda]] (późny [[mastrycht]]; 69-66 Ma); |
'''Miejsce''': [[Rumunia]] (formacja [[Sanpetru]]); | '''Miejsce''': [[Rumunia]] (formacja [[Sanpetru]]); | ||
| Linia 87: | Linia 65: | ||
'''Materiał kopalny''': osobnik BMNH R4966 to elementy składające się na fragmentaryczną czaszkę, należącą do osobnika dorosłego. Dodatkowy (przypisany?) materiał to elementy pozaczaszkowe, osteodermy. | '''Materiał kopalny''': osobnik BMNH R4966 to elementy składające się na fragmentaryczną czaszkę, należącą do osobnika dorosłego. Dodatkowy (przypisany?) materiał to elementy pozaczaszkowe, osteodermy. | ||
| − | Może to być [[młodszy synonim]] ''S. austriacus'' - z tego powodu nie znajduje się w analizie Thompsona i in. ([[2012]]). Bardzo często określa się go jako ''Struthiosaurus'' cf. ''austriacus'' (np. Pereda- | + | Może to być [[młodszy synonim]] ''S. austriacus'' - z tego powodu nie znajduje się w analizie Thompsona i in. ([[2012]]). Bardzo często określa się go jako ''Struthiosaurus'' cf. ''austriacus'' (np. Pereda-Suberbiola, [[1993]]; Pereda-Suberbiola i Galton, [[1994]]). Różnice między nim, a ''S. austriacus'' mogą wynikać ze zmian ontogenicznych, a ''S. transylvanicus'' (okaz BMNH R4966) jest dorosłym osobnikiem. Opancerzenie zawierało typowe dla nodozaurydów kolce. Szczątki znaleziono w warstwach Sanpetru w okręgu Hunedoara w Rumunii. Datuje się je na późny [[mastrycht]] (69-65,5 Ma), przez co może być najmłodszym przedstawicielem [[Nodosauridae]] (Pereda-Suberbiola, [[1992]]). Nazwa gatunkowa pochodzi od Transylwanii - rumuńskiego regionu, kojarzonego powszechnie z Draculą. |
| + | [[Plik: Struthiosaurus_(8062141412).jpg|thumb|300px|Osteodermy gatunku typowego. Autor zdjęcia: Gyik Toma. [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Struthiosaurus_(8062141412).jpg].]] | ||
===''Struthiosaurus languedocensis''=== | ===''Struthiosaurus languedocensis''=== | ||
| − | '''Długość''': | + | '''Długość''': 2,5-3 m |
'''Masa''': ? kg | '''Masa''': ? kg | ||
| Linia 98: | Linia 77: | ||
'''Miejsce''': [[Francja]] - Hérault (nienazwana formacja); | '''Miejsce''': [[Francja]] - Hérault (nienazwana formacja); | ||
| − | '''Materiał kopalny''': | + | '''Materiał kopalny''': [[holotyp]] UM2 OLV-D50 A–G CV to kompletne ''synsakrum'', pas miedniczny i 4 ostatnie kręgi grzbietowe. Materiał przypisany to 3 izolowane zęby (UM2 OLVD18–20 CV), dystalny krąg ogonowy z zrośniętym szewronem (OLV-D29 CV), wyrostek kolczysty kręgu szyjnego (OLV-D27 CV) i 2 osteodermy (OLV-D21–22 CV). |
| − | Opisany został na podstawie materiału | + | Opisany został na podstawie materiału zawierającego kręgi grzbietowe, pasa miednicznego i ''synsakrum'' (kości powstałej ze zrośnięcia kręgów krzyżowych, niekiedy także kilku kręgów piersiowych i ogonowych, łączącej się z kośćmi biodrowymi). Różni się od ''S. transylvanicus'' budową kręgów ogonowych, a od gatunku typowego - kości kulszowej (Garcia i Suberbiola, 2003). ''Synsakrum'' zawiera 10 przyrośniętych kręgów, w tym 5 grzbietowych, 4 krzyżowe i 1 ogonowy. Podobną budową (5+4+1) charakteryzuje się także ''synsakrum'' ''[[Polacanthus]] foxii'', jednak występują istotne różnice. Później zaliczono do ''S. languedocensis'' także inny materiał. Szczątki znaleziono w basenie Villeveyrac-Meze w południowej Francji. Długość dinozaura oszacowano na mniej niż 3 m. Podobnie jak ''S. austriacus'', żył we wczesnym [[kampan]]ie. |
==Niezidentyfikowane osobniki strutozaura== | ==Niezidentyfikowane osobniki strutozaura== | ||
===cf. ''Struthiosaurus'' sp. z Cazedarnes=== | ===cf. ''Struthiosaurus'' sp. z Cazedarnes=== | ||
| − | Nieliczne szczątki tego gada znajdują się w kolekcji UPMC PV (Laboratoire de Paleontologiedes Vertebres, Universite Pierre et Marie Curie, Paris), a są to: łuk neuralny kręgu szyjnego i(?) | + | Nieliczne szczątki tego gada znajdują się w kolekcji UPMC PV (Laboratoire de Paleontologiedes Vertebres, Universite Pierre et Marie Curie, Paris), a są to: łuk neuralny kręgu szyjnego i(?) 2 osteodermy. Zostały one odnalezione w Cazadarnes na południu Francji, w pokładach zwanych warstwami "Gres B reptiles". Są one datowane na późny [[kampan]]. |
===cf. ''Struthiosaurus'' sp. z Rennes-le-Chateau=== | ===cf. ''Struthiosaurus'' sp. z Rennes-le-Chateau=== | ||
Jego jedyna skamieniałość należy do kolekcji ME (Musee des Dinosaures, Esperaza, Aude), a jest to wyrostek kolcopodobny. Został odnaleziony w Rennes-le-Chateau (RC10), w złożu "Marnes rouges de la Maurine", datowanym na wczesny [[mastrycht]]. | Jego jedyna skamieniałość należy do kolekcji ME (Musee des Dinosaures, Esperaza, Aude), a jest to wyrostek kolcopodobny. Został odnaleziony w Rennes-le-Chateau (RC10), w złożu "Marnes rouges de la Maurine", datowanym na wczesny [[mastrycht]]. | ||
| + | |||
| + | ===''Struthiosaurus'' sp. z półwyspu Iberyjskiego=== | ||
| + | Materiał kopalny: dolna szczęka (MCNA L1.B.110 i MCNA L1.A.10) i 2 elementy pancerza szyjnego. Pochodzą z [[mastrycht]]u, a zostały przypisane do [[rodzaj]]u ''Struthiosaurus'' przez Peredę-Suberbiolę i in. ([[1995]]) na podstawie cech diagnostycznych. | ||
| + | |||
| + | ===''Struthiosaurus'' sp. z Węgier=== | ||
| + | Materiał kopalny to kość ramienna z osadów formacji Csehbánya w zachodnich Węgrzech, datowanych na [[santon]] (Ősi i Prondvai, 2013). | ||
==Paleoekologia== | ==Paleoekologia== | ||
| − | ''Struthiosaurus transylvanicus'' żył na wyspie Hateg wśród wielu innych dinozaurów, np. prawdopodobnego alwarezzauryda ''[[Heptasteornis]]'', rabdodontydów, takich jak ''[[Zalmoxes]]'' i ''[[Rhabdodon]]'', hadrozauroida ''[[Telmatosaurus]]'' oraz tytanozaura ''[[Magyarosaurus]]''. Natomiast w osadach austriackich znaleziono, prócz strutiozaura, także rabdodontydy ''[[Rhabdodon]]''. Znaleziono tam też zęby teropoda, opisane jako ''[[Megalosaurus]] pannoiensis'', który prawdopodobnie z megalozaurem miał niewiele wspólnego. Zapewne w podobnej faunie żyły także inne gatunki ''Struthiosaurus''. | + | ''Struthiosaurus transylvanicus'' żył na wyspie Hateg wśród wielu innych dinozaurów, np. prawdopodobnego alwarezzauryda ''[[Heptasteornis]]'', rabdodontydów, takich jak ''[[Zalmoxes]]'' i ''[[Rhabdodon]]'', hadrozauroida ''[[Telmatosaurus]]'' oraz tytanozaura ''[[Magyarosaurus]]''. Natomiast w osadach austriackich znaleziono, prócz strutiozaura, także rabdodontydy ''[[Rhabdodon]]''. Znaleziono tam też zęby teropoda, opisane jako ''[[Megalosaurus]] pannoiensis'', który prawdopodobnie z megalozaurem miał niewiele wspólnego. Zapewne w podobnej faunie żyły także inne gatunki ''Struthiosaurus''. Wg Frotzlera i in. (2017) ''S. austriacus'' żywił się mrówkami i termitami, przynajmniej w przypadku młodych osobników. Badania puszki mózgowej gatunku typowego wskazują, że miał on dość słabo rozwinięty słuch i zmysł równowagi. Prawdopodobnie prowadził spokojny i mało aktywny tryb życia, z ograniczonymi interakcjami społecznymi (Schade i in., 2022). |
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
! ''Struthiosaurus'' | ! ''Struthiosaurus'' | ||
| − | | [[Bunzel]], [[ | + | | {{Kpt|[[Bunzel]], [[1870]]}} |
|- | |- | ||
| = ''Danubiosaurus'' | | = ''Danubiosaurus'' | ||
| − | | [[Bunzel]], [[1871]] | + | | {{Kpt|[[Bunzel]], [[1871]]}} |
|- | |- | ||
| = ''Crataeomus'' | | = ''Crataeomus'' | ||
| − | | [[Seeley]], [[1881]] | + | | {{Kpt|[[Seeley]], [[1881]]}} |
|- | |- | ||
| = ''Pleuropeltus'' | | = ''Pleuropeltus'' | ||
| − | | [[Seeley]], [[1881]] | + | | {{Kpt|[[Seeley]], [[1881]]}} |
|- | |- | ||
| = ''Lepisanosaurus'' | | = ''Lepisanosaurus'' | ||
| − | | [[Nopcsa]], [[1918]] | + | | {{Kpt|[[Nopcsa]], [[1918]]}} |
|- | |- | ||
! ''S. austriacus'' | ! ''S. austriacus'' | ||
| − | | [[Bunzel]], [[1871]] | + | | {{Kpt|[[Bunzel]], [[1871]]}} |
|- | |- | ||
| = ''Crataeomus pawlowitschii'' | | = ''Crataeomus pawlowitschii'' | ||
| − | | [[Seeley]], [[1881]] | + | | {{Kpt|[[Seeley]], [[1881]]}} |
|- | |- | ||
| = ''Crataeomus lepidophorus'' | | = ''Crataeomus lepidophorus'' | ||
| − | | [[Seeley]], [[1881]] | + | | {{Kpt|[[Seeley]], [[1881]]}} |
|- | |- | ||
| = ''Pleuropeltus suessii'' | | = ''Pleuropeltus suessii'' | ||
| − | | [[Seeley]], [[1881]] | + | | {{Kpt|[[Seeley]], [[1881]]}} |
|- | |- | ||
! ?= ''S. transylvanicus'' | ! ?= ''S. transylvanicus'' | ||
| − | | [[Nopcsa]], [[1915]] | + | | {{Kpt|[[Nopcsa]], [[1915]]}} |
|- | |- | ||
| = ''S. transilvanicus'' | | = ''S. transilvanicus'' | ||
| − | | [[Nopcsa]], [[1915]] | + | | {{Kpt|[[Nopcsa]], [[1915]]}} |
|- | |- | ||
! ''S. languedocensis'' | ! ''S. languedocensis'' | ||
| − | | [[Garcia]] i [[Pereda-Suberbiola]], [[2003]] | + | | {{Kpt|[[Garcia]]}} i {{Kpt|[[Pereda-Suberbiola]], [[2003]]}} |
|} | |} | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
<small> | <small> | ||
| − | Pereda- | + | Frotzler N. (2017). "A new reconstruction of ''Struthiosaurus austriacus'' Bunzel 1871". PeerJ Preprints 5:e2758v1 [[https://doi.org/10.7287/peerj.preprints.2758v1]] |
| + | |||
| + | Ősi, A. & Prondvai, E. (2013). "Sympatry of two ankylosaurs (Hungarosaurus and cf. Struthiosaurus) in the Santonian of Hungary." | ||
| + | Cretaceous Research. [[https://doi.org/10.1016/j.cretres.2013.03.006]] | ||
| + | |||
| + | Pereda-Suberbiola, J. (1992). "A revised census of European Late Cretaceous nodosaurids (Ornithischia: Ankylosauria): last occurrence and possible extinction scenarios". Terra Nova, 4, 641-648 | ||
| + | |||
| + | Pereda-Suberbiola, X. (1993). "Armoured dinosaur from the late Cretaceous of southern France: A review". Revue de Paleobiologie, Vol. spec. No 7. ISSN 0253-6730, 163-172. | ||
| + | |||
| + | Pereda-Suberbiola, X. & Galton, P.M (1994). "A revision of the cranial features of the dinosaur ''Struthiosaurus austriacus'' Bunzel (Ornithischia: Ankylosauria) from the Late Cretaceous of Europe". PGcolalbont. hbh. 191/2, 173-200 | ||
| + | |||
| + | Pereda-Suberbiola, X., Astibia, H. & Buffetaut, E. (1995). "New remains of the armoured dinosaur ''Struthiosaurus'' from the late Cretaceous of the Iberian peninsula (Laiio locality, Basque-Cantabric basin)". Bull. Soc. giol. France, t. 166, no 2, 207-211 | ||
| − | Pereda- | + | Pereda-Suberbiola, X. & Garcia R. (2003). "A new species of ''Struthiosaurus'' (Dinosauria: Ankylosauria) from the upper Cretaceous of Villeveyrac (southern France)". Journal of Vertebrate Paleontology 23(1):156–165 |
| − | + | Schade, M., Stumpf, S., Kriwet, J., Kettler, C & Plaff, C. (2022). "Neuroanatomy of the nodosaurid ''Struthiosaurus austriacus'' (Dinosauria: Thyreophora) supports potential ecological differentiations within Ankylosauria". Sci Rep 12, 144. [[https://doi.org/10.1038/s41598-021-03599-9]]. | |
| − | Thompson, R.S., Parish, J.C., Maidment, S.C.R. & Barrett, P.M. (2012) Phylogeny of the ankylosaurian dinosaurs (Ornithischia: Thyreophora). „Journal of Systematic Palaeontology”. Journal of Systematic Palaeontology, Vol. 10, Issue 2, June 2012, 301–312 | + | Thompson, R.S., Parish, J.C., Maidment, S.C.R. & Barrett, P.M. (2012). "Phylogeny of the ankylosaurian dinosaurs (Ornithischia: Thyreophora)". „Journal of Systematic Palaeontology”. Journal of Systematic Palaeontology, Vol. 10, Issue 2, June 2012, 301–312 |
| − | Vickaryous, M.K., Maryańska, T. & Weishampel, D.B. (2004) "Ankylosauria" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P., & Osmólska, H. (red.) "The Dinosauria" Berkeley: University of California Press, 363-392 | + | Vickaryous, M.K., Maryańska, T. & Weishampel, D.B. (2004). "Ankylosauria" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P., & Osmólska, H. (red.) "The Dinosauria" Berkeley: University of California Press, 363-392 |
http://dml.cmnh.org/2003Apr/msg00123.html | http://dml.cmnh.org/2003Apr/msg00123.html | ||
| − | Holtz, T.R. Jr. (2012) "Dinosaurs: The Most Complete, Up-to-Date Encyclopedia for Dinosaur Lovers of All Ages Supplementary Information" [http://www.geol.umd.edu/~tholtz/dinoappendix/HoltzappendixWinter2011.pdf] | + | Holtz, T.R. Jr. (2012). "Dinosaurs: The Most Complete, Up-to-Date Encyclopedia for Dinosaur Lovers of All Ages Supplementary Information" [http://www.geol.umd.edu/~tholtz/dinoappendix/HoltzappendixWinter2011.pdf] |
| − | Paul, G. S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford | + | Paul, G. S. (2010). "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford |
</small> | </small> | ||
| Linia 183: | Linia 179: | ||
[[Kategoria:Mastrycht]] | [[Kategoria:Mastrycht]] | ||
[[Kategoria:Rodzaj wielogatunkowy]] | [[Kategoria:Rodzaj wielogatunkowy]] | ||
| − | |||
Aktualna wersja na dzień 21:40, 15 mar 2023
| Autor: | Maciej Ziegler, Marcin Szermański |
| Korekta: | Adrian Tkocz, Tomasz Sokołowski, Tomasz Skawiński, Kamil Kamiński |
| Struthiosaurus (strutiozaur) | |
|---|---|
| Długość | do 3 (?4) m |
| Masa | do 300 (?700) kg |
| Dieta | roślinożerny |
| Miejsce | Austria, Rumunia, Francja, ?Hiszpania, ??Węgry |
| Czas |
83,6-66 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
 Rekonstrukcja przyżyciowa Struthiosaurus. Autor: Alain Beneteau [3] | |
| Mapa znalezisk | |
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Struthiosaurus ("strusi jaszczur") to jeden z najmniejszych nodozaurydów. Żył w późnej kredzie. Wiele z opisanych głównie w XIX wieku ankylozaurów uważa się obecnie za synonimy strutiozaura. Jak dotąd znamy jego dwa lub trzy gatunki.
Gatunki strutiozaura
Struthiosaurus austriacus
Długość: 2-2,6 ?(3) m;
Masa: 300 kg;
Czas: późna kreda (wczesny kampan; 83,5-76,2 Ma);
Miejsce: Austria (formacja Gosau);
Materiał kopalny: holotyp UWPI 2349/6 to niekompletna czaszka należąca do osobnika młodocianego (subadult). Materiał przypisany UWPI 2349/17, 2349/n.n. to 2 elementy sklepienia czaszki (większy od holotypu). Inne przypisane szczątki to ząb, fragmenty dlnej szczęki, izolowane elementy pozaczaszkowe (kręgi z różnych częśći ciała, kości miednicy, obręczy barkowej i kończyn), osteodermy (zob. rysunek obok).
To gatunek typowy strutiozaura. Żył we wczesnym kampanie, około 83-76 milionów lat temu. Był mniejszy od S. transylvanicus - miał krótszą puszkę mózgową o 20%, a trzony kręgów szyjnych nie tak wydłużone (Vickaryous i in., 2004). Kość kwadratowa i kość przypotyliczna są niezrośnięte, w przeciwieństwie do S. transylvanicus. Szczątki znaleziono w Muthmannsdorf w Austrii (stąd nazwa gatunkowa). Poznany na podstawie powierzchni podstawy czaszki, którą uważano niegdyś za należącą do teropoda i mającą status nomen dubium.
Struthiosaurus transylvanicus
Długość: 3 (?4) m;
Masa: 300 (?700) kg;
Czas: późna kreda (późny mastrycht; 69-66 Ma);
Miejsce: Rumunia (formacja Sanpetru);
Materiał kopalny: osobnik BMNH R4966 to elementy składające się na fragmentaryczną czaszkę, należącą do osobnika dorosłego. Dodatkowy (przypisany?) materiał to elementy pozaczaszkowe, osteodermy.
Może to być młodszy synonim S. austriacus - z tego powodu nie znajduje się w analizie Thompsona i in. (2012). Bardzo często określa się go jako Struthiosaurus cf. austriacus (np. Pereda-Suberbiola, 1993; Pereda-Suberbiola i Galton, 1994). Różnice między nim, a S. austriacus mogą wynikać ze zmian ontogenicznych, a S. transylvanicus (okaz BMNH R4966) jest dorosłym osobnikiem. Opancerzenie zawierało typowe dla nodozaurydów kolce. Szczątki znaleziono w warstwach Sanpetru w okręgu Hunedoara w Rumunii. Datuje się je na późny mastrycht (69-65,5 Ma), przez co może być najmłodszym przedstawicielem Nodosauridae (Pereda-Suberbiola, 1992). Nazwa gatunkowa pochodzi od Transylwanii - rumuńskiego regionu, kojarzonego powszechnie z Draculą.
.jpg)
Struthiosaurus languedocensis
Długość: 2,5-3 m
Masa: ? kg
Czas: późna kreda (wczesny kampan; 83,5-76,2 Ma);
Miejsce: Francja - Hérault (nienazwana formacja);
Materiał kopalny: holotyp UM2 OLV-D50 A–G CV to kompletne synsakrum, pas miedniczny i 4 ostatnie kręgi grzbietowe. Materiał przypisany to 3 izolowane zęby (UM2 OLVD18–20 CV), dystalny krąg ogonowy z zrośniętym szewronem (OLV-D29 CV), wyrostek kolczysty kręgu szyjnego (OLV-D27 CV) i 2 osteodermy (OLV-D21–22 CV).
Opisany został na podstawie materiału zawierającego kręgi grzbietowe, pasa miednicznego i synsakrum (kości powstałej ze zrośnięcia kręgów krzyżowych, niekiedy także kilku kręgów piersiowych i ogonowych, łączącej się z kośćmi biodrowymi). Różni się od S. transylvanicus budową kręgów ogonowych, a od gatunku typowego - kości kulszowej (Garcia i Suberbiola, 2003). Synsakrum zawiera 10 przyrośniętych kręgów, w tym 5 grzbietowych, 4 krzyżowe i 1 ogonowy. Podobną budową (5+4+1) charakteryzuje się także synsakrum Polacanthus foxii, jednak występują istotne różnice. Później zaliczono do S. languedocensis także inny materiał. Szczątki znaleziono w basenie Villeveyrac-Meze w południowej Francji. Długość dinozaura oszacowano na mniej niż 3 m. Podobnie jak S. austriacus, żył we wczesnym kampanie.
Niezidentyfikowane osobniki strutozaura
cf. Struthiosaurus sp. z Cazedarnes
Nieliczne szczątki tego gada znajdują się w kolekcji UPMC PV (Laboratoire de Paleontologiedes Vertebres, Universite Pierre et Marie Curie, Paris), a są to: łuk neuralny kręgu szyjnego i(?) 2 osteodermy. Zostały one odnalezione w Cazadarnes na południu Francji, w pokładach zwanych warstwami "Gres B reptiles". Są one datowane na późny kampan.
cf. Struthiosaurus sp. z Rennes-le-Chateau
Jego jedyna skamieniałość należy do kolekcji ME (Musee des Dinosaures, Esperaza, Aude), a jest to wyrostek kolcopodobny. Został odnaleziony w Rennes-le-Chateau (RC10), w złożu "Marnes rouges de la Maurine", datowanym na wczesny mastrycht.
Struthiosaurus sp. z półwyspu Iberyjskiego
Materiał kopalny: dolna szczęka (MCNA L1.B.110 i MCNA L1.A.10) i 2 elementy pancerza szyjnego. Pochodzą z mastrychtu, a zostały przypisane do rodzaju Struthiosaurus przez Peredę-Suberbiolę i in. (1995) na podstawie cech diagnostycznych.
Struthiosaurus sp. z Węgier
Materiał kopalny to kość ramienna z osadów formacji Csehbánya w zachodnich Węgrzech, datowanych na santon (Ősi i Prondvai, 2013).
Paleoekologia
Struthiosaurus transylvanicus żył na wyspie Hateg wśród wielu innych dinozaurów, np. prawdopodobnego alwarezzauryda Heptasteornis, rabdodontydów, takich jak Zalmoxes i Rhabdodon, hadrozauroida Telmatosaurus oraz tytanozaura Magyarosaurus. Natomiast w osadach austriackich znaleziono, prócz strutiozaura, także rabdodontydy Rhabdodon. Znaleziono tam też zęby teropoda, opisane jako Megalosaurus pannoiensis, który prawdopodobnie z megalozaurem miał niewiele wspólnego. Zapewne w podobnej faunie żyły także inne gatunki Struthiosaurus. Wg Frotzlera i in. (2017) S. austriacus żywił się mrówkami i termitami, przynajmniej w przypadku młodych osobników. Badania puszki mózgowej gatunku typowego wskazują, że miał on dość słabo rozwinięty słuch i zmysł równowagi. Prawdopodobnie prowadził spokojny i mało aktywny tryb życia, z ograniczonymi interakcjami społecznymi (Schade i in., 2022).
Spis gatunków
| Struthiosaurus | Bunzel, 1870 |
|---|---|
| = Danubiosaurus | Bunzel, 1871 |
| = Crataeomus | Seeley, 1881 |
| = Pleuropeltus | Seeley, 1881 |
| = Lepisanosaurus | Nopcsa, 1918 |
| S. austriacus | Bunzel, 1871 |
| = Crataeomus pawlowitschii | Seeley, 1881 |
| = Crataeomus lepidophorus | Seeley, 1881 |
| = Pleuropeltus suessii | Seeley, 1881 |
| ?= S. transylvanicus | Nopcsa, 1915 |
| = S. transilvanicus | Nopcsa, 1915 |
| S. languedocensis | Garcia i Pereda-Suberbiola, 2003 |
Bibliografia
Frotzler N. (2017). "A new reconstruction of Struthiosaurus austriacus Bunzel 1871". PeerJ Preprints 5:e2758v1 [[4]]
Ősi, A. & Prondvai, E. (2013). "Sympatry of two ankylosaurs (Hungarosaurus and cf. Struthiosaurus) in the Santonian of Hungary." Cretaceous Research. [[5]]
Pereda-Suberbiola, J. (1992). "A revised census of European Late Cretaceous nodosaurids (Ornithischia: Ankylosauria): last occurrence and possible extinction scenarios". Terra Nova, 4, 641-648
Pereda-Suberbiola, X. (1993). "Armoured dinosaur from the late Cretaceous of southern France: A review". Revue de Paleobiologie, Vol. spec. No 7. ISSN 0253-6730, 163-172.
Pereda-Suberbiola, X. & Galton, P.M (1994). "A revision of the cranial features of the dinosaur Struthiosaurus austriacus Bunzel (Ornithischia: Ankylosauria) from the Late Cretaceous of Europe". PGcolalbont. hbh. 191/2, 173-200
Pereda-Suberbiola, X., Astibia, H. & Buffetaut, E. (1995). "New remains of the armoured dinosaur Struthiosaurus from the late Cretaceous of the Iberian peninsula (Laiio locality, Basque-Cantabric basin)". Bull. Soc. giol. France, t. 166, no 2, 207-211
Pereda-Suberbiola, X. & Garcia R. (2003). "A new species of Struthiosaurus (Dinosauria: Ankylosauria) from the upper Cretaceous of Villeveyrac (southern France)". Journal of Vertebrate Paleontology 23(1):156–165
Schade, M., Stumpf, S., Kriwet, J., Kettler, C & Plaff, C. (2022). "Neuroanatomy of the nodosaurid Struthiosaurus austriacus (Dinosauria: Thyreophora) supports potential ecological differentiations within Ankylosauria". Sci Rep 12, 144. [[6]].
Thompson, R.S., Parish, J.C., Maidment, S.C.R. & Barrett, P.M. (2012). "Phylogeny of the ankylosaurian dinosaurs (Ornithischia: Thyreophora)". „Journal of Systematic Palaeontology”. Journal of Systematic Palaeontology, Vol. 10, Issue 2, June 2012, 301–312
Vickaryous, M.K., Maryańska, T. & Weishampel, D.B. (2004). "Ankylosauria" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P., & Osmólska, H. (red.) "The Dinosauria" Berkeley: University of California Press, 363-392
http://dml.cmnh.org/2003Apr/msg00123.html
Holtz, T.R. Jr. (2012). "Dinosaurs: The Most Complete, Up-to-Date Encyclopedia for Dinosaur Lovers of All Ages Supplementary Information" [7]
Paul, G. S. (2010). "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford
![[2]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Struthiosaurus_(8062141412).jpg){kind=link}