Neovenator: Różnice pomiędzy wersjami
m (→Materiał kopalny) |
m (Nowa tabelka) |
||
| (Nie pokazano 5 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | + | {{DISPLAYTITLE:''Neovenator''}} | |
| − | { | + | {{Opis |
| − | | Autor | + | |Autor = [[Marcin Szermański]], [[Sebastian Oziemski]], [[Kamil Kamiński]] |
| − | + | |Korekta = [[Daniel Madzia]], [[Maciej Ziegler]], [[Dawid Mika]], [[Tomasz Sokołowski]], [[Alan Broka]] | |
| − | + | |nazwa = ''Neovenator'' (neowenator) | |
| − | + | |długość = 7-8 (?10) m | |
| − | | [[Daniel Madzia]], [[Maciej Ziegler]], [[Dawid Mika]], [[Tomasz Sokołowski]], [[Alan Broka]] | + | |wysokość = |
| − | | | + | |masa = ok. 1,5 t |
| − | + | |dieta = mięsożerny | |
| − | + | |miejsce = [[Wielka Brytania]] - Anglia | |
| − | + | <small>([[formacja]] [[Wessex]])</small> | |
| − | + | |czas = {{Występowanie|130|125}} | |
| − | + | 130-125 [[Ma]] <br> | |
| − | |||
| − | | 7-8 (?10) m | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | ok. 1,5 t | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | [[Wielka Brytania]] - Anglia | ||
| − | |||
| − | <small>([[formacja Wessex]])</small> | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<small>wczesna [[kreda]] ([[barrem]])</small> | <small>wczesna [[kreda]] ([[barrem]])</small> | ||
| − | | | + | |systematyka = |
| − | + | [[Dinosauria]] | |
| − | |||
[[Saurischia]] | [[Saurischia]] | ||
| Linia 40: | Linia 25: | ||
[[Neovenatoridae]] | [[Neovenatoridae]] | ||
| − | + | ||
| − | | | + | |grafika = Neovenator.jpg |
| − | + | |podpis = Rekonstrukcja ''[[Neovenator]]''. Autor: Alexander Lovegrove [http://alexandernevsky.deviantart.com/art/Neovenator-salerii-100065245] | |
| − | |} | + | |PorównanieGrupa = |
| − | + | |PorównanieDługość = | |
| + | |mapa = | ||
| + | }} | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
''Neovenator'' to europejski allozauroid, którego początkowo klasyfikowano do rodziny [[Allosauridae]]. Po dokładnym przebadaniu jego skamieniałości okazało się, że mógł on być spokrewniony z [[Carcharodontosauridae]], do której nieraz był zaliczany. Później utworzono dla niego nową rodzinę [[Neovenatoridae]]. W kwestii filogenezy zob. [[Carnosauria#Kladogramy]]. | ''Neovenator'' to europejski allozauroid, którego początkowo klasyfikowano do rodziny [[Allosauridae]]. Po dokładnym przebadaniu jego skamieniałości okazało się, że mógł on być spokrewniony z [[Carcharodontosauridae]], do której nieraz był zaliczany. Później utworzono dla niego nową rodzinę [[Neovenatoridae]]. W kwestii filogenezy zob. [[Carnosauria#Kladogramy]]. | ||
| − | + | ==Materiał kopalny== | |
| + | [[Holotyp]] (ok. 7,5 m długości; prawie dorosły lub w pełni dorosły) (NHMUK R10001): zęby, kręgi odcinka szyjnego: niekompletny piąty (62 mm), siódmy (73 mm), kręgi odcinka grzbietowego: pierwszy (71 mm), niekompletny drugi (62 mm), wyrostek poprzeczny czwartego, częściowy piąty (87 mm), niekompletny szósty (77 mm), niekompletny siódmy (93 mm), niekompletny ósmy (89 mm), niekompletny dwunasty (115 mm), częściowy trzynasty (117 mm), trzy lub cztery trzony kręgów krzyżowych, [[kręg]]i ogonowe, fragmentaryczne kości biodrowe, proksymalna część kości łonowej, fragmenty trzonu kości łonowej, fragmenty trzonu kości kulszowej, dystalna część kości kulszowej; (MIWG 6348): kości przedszczękowe (87 mm), niekompletna kość szczękowa, niekompletna kość nosowa, niekompletna kość podniebienna, przednia część żuchwy (zagubiona), zęby, kręgi odcinka szyjnego: obrotowy (58 mm), częściowy szósty (76 mm), ósmy (66 mm), niekompletny dziewiąty (75 mm), proksymalne żebra szyjne, kręgi odcinka grzbietowego: dziewiąty (92 mm), niekompletny dziesiąty (95 mm), czternasty (110 mm), dwa częściowe żebra i ich fragmenty, od dziesięciu do piętnastu fragmentów żeber brzusznych ([[gastralia]]), kręgi odcinka ogonowego: częściowy pierwszy (109 mm), drugi (99 mm), niekompletny trzeci (105 mm), niekompletny czwarty (109 mm), niekompletny piąty (107 mm), niekompletny szósty (107 mm), niekompletny siódmy(?) (106 mm), łuk neuralny dziewiątego(?), niekompletny czternasty(?) (103 mm), trzon osiemnastego (102 mm), niekompletny dwudziesty pierwszy(?) (94 mm), niekompletny dwudziesty drugi(?) (95 mm), zrośnięty dwudziesty piąty(?) (91 mm), dwudziesty szósty (92 mm), niekompletny dwudziesty siódmy(?) (88 mm), dwudziesty ósmy(?) (81 mm), niekompletne dystalne (79 mm; 77 mm; 68 mm) oraz kompletne dystalne (75 mm; 73 mm; 71 mm), dwadzieścia sześć szewronów (proksymalny, dwa środkowe, dystalne), niekompletna łopatka (ok. 505 mm), niekompletna kość krucza (140 mm), proksymalna część kości kulszowej, kości udowe (730 mm; 730 mm), piszczele (680 mm; 685 mm), kość strzałkowa (618 mm), kość śródstopia II (315 mm), paliczki II-1 (109 mm) i II-2 (88 mm), proksymalna część kość śródstopia III, pazur III (jedna cześć - 117 mm), kość śródstopia IV (325 mm), paliczki IV-1 (83 mm), IV-2 (69 mm), IV-3 (52 mm), IV-4 (34 mm), IV (82 mm), kość śródstopia V (150 mm). Szczątki były wydobywane w ciągu dwóch dekad i trafiły do dwóch muzeów, stad dwa nr katalogowe. | ||
| − | + | [[Plik:Neovenator_Edyta_Felcyn.jpg|300px|thumb|right|Autorka: [[Edyta Felcyn]]]] | |
| − | [[ | ||
[[Paratyp]] (MIWG 6352) (młodociany) trzony drugiego i piątego kręgu grzbietowego, częściowy łuk neuralny siódmego kręgu grzbietowego, kilka fragmentów żeber, zrośnięty trzon drugiego-czwartego kręgu krzyżowego, trzon pierwszego lub piątego kręgu krzyżowego, łuk neuralny kręgu krzyżowego, częściowe szewrony, inne fragmenty szkieletu osiowego, częściowa kość biodrowa, łonowa (560 mm), proksymalna część kości kulszowej. | [[Paratyp]] (MIWG 6352) (młodociany) trzony drugiego i piątego kręgu grzbietowego, częściowy łuk neuralny siódmego kręgu grzbietowego, kilka fragmentów żeber, zrośnięty trzon drugiego-czwartego kręgu krzyżowego, trzon pierwszego lub piątego kręgu krzyżowego, łuk neuralny kręgu krzyżowego, częściowe szewrony, inne fragmenty szkieletu osiowego, częściowa kość biodrowa, łonowa (560 mm), proksymalna część kości kulszowej. | ||
| Linia 62: | Linia 49: | ||
* (MIWG 5470) (młodociany lub dorosły) fragmenty dwóch kręgów, paliczek (Hutt, 2001) | * (MIWG 5470) (młodociany lub dorosły) fragmenty dwóch kręgów, paliczek (Hutt, 2001) | ||
* ? (MIWG bez nr) kręg ogonowy, paliczki (Naish i in., 2001). | * ? (MIWG bez nr) kręg ogonowy, paliczki (Naish i in., 2001). | ||
| + | |||
| + | Łącznie znamy ok. 70% szkieletu neowenatora (Brusatte i in., 2008). | ||
| + | [[Plik: Neovenator.png|300px|thumb|right|Rekonstrukcja. Autor: Fred Wierum. [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Neovenator.png].]] | ||
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| − | Nazwa tego dinozaura znaczy "nowy myśliwy" (gr. ''neos'' i łac. ''venator''). | + | Nazwa rodzajowa tego dinozaura znaczy "nowy myśliwy" (gr. ''neos'' i łac. ''venator''). |
| + | |||
| + | ==Budowa i paleobiologia== | ||
| + | ''Neovenator'' był szybkim i skutecznym łowcą. Jego ofiarami padały z pewnością duże [[ornitopod]]y (takie jak ''[[Brighstoneus]]'') oraz młode [[zauropod]]y. Konkurentami neowanatora w dostępie do pozywienia mogły być w pewnych warunkach duże [[Spinosauridae|spinozaurydy]], jak ''[[Riparovenator]]''. | ||
| + | |||
| + | Rozmiary neowenatora są przedmiotem kontrowersji. Holotyp mierzył ok. 7-7,5 m, nie ma jednak pewności co do jego wieku. Fragmentaryczne szczątki, mogące należeć do tego tego zwierzęcia, wskazują na maksymalną długość w granicach 9-10 m (Molina-Pérez i Larramendi, 2019). | ||
| + | |||
| + | Mimo swoich rozmiarów, ''Neovenator'' był dość lekko zbudwanym zwierzęciem, o długich kończynach tylnych. Czaszka była stosunkowo wąska, z dużym oknem szczękowym. W kości przedszczękowej znajdowało się pięć zębów, podobnie jak u ''[[Allosaurus]]''. Autorzy opisu zwrócili uwagę na relatywnie duże nozdrza, jednak Brusatte i in. (2008) stwierdzili, że jest to stan typowy dla [[Carnosauria|karnozaurów]]. Jedną z charakterystycznych cech neowenatora były żebra szyjne zrośnięte z tylnymi kręgami szyjnymi (Carrano i in., 2012). | ||
| + | [[Plik: Neovenator_skull_reconstruction.png|300px|thumb|right|Rekonstrukcja czaszki. Autor: Eotyrannus5-2 [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Neovenator_skull_reconstruction.png].]] | ||
| + | |||
| + | Dokładne badania czaszki ujawniły liczne kanały nerwowe w kościach szczękowych i przedszczękowych. Do tej pory podobne struktury stwierdzono jedynie u [[Spinosauridae|spinozaurydów]] i wodnych gadów - pliozaurów, gdzie prawdopodobnie służyły do wychwytywania zmian ciśnienia wody i polowania w warunkach słabej widoczności, oraz u [[Tyrannosauridae|tyranozaurydów]]. U tych typowo lądowych drapieżników, podobnie jak u neowenatora unerwiony, wrażliwy pysk mógł być pomocny przy spożywaniu łupu (pozwalałby na precyzyjne oddzielanie mięsa od kości), sprawdzaniu temperatury gniazda i podczas interakcji między osobnikami (Barker i in., 2016). | ||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| − | + | | {{V|''Neovenator''}} | |
| − | | Hutt, Martill i Barker, 1996 | + | | {{Kpt|Hutt, Martill i Barker}}, [[1996]] |
|- | |- | ||
| − | + | | {{V|''N. salerii''}} | |
| − | | Hutt, Martill i Barker, 1996 | + | | {{Kpt|Hutt, Martill i Barker}}, 1996 |
|} | |} | ||
| + | |||
| + | ==Bibliografia== | ||
| + | <small>Barker, C.T., Naish, D., Newham, E., Katsamenis, O.L. & Dyke, G. (2017). "Complex neuroanatomy in the rostrum of the Isle of Wight theropod Neovenator salerii". Scientific Reports. 7 (1): 3749. [[doi:10.1038/s41598-017-03671-3]]. | ||
| + | |||
| + | Brusatte, S.L., Benson, R.B.J. & Hutt, S. (2008). "The osteology of Neovenator salerii (Dinosauria: Theropoda) from the Wealden Group (Barremian) of the Isle of Wight". Monograph of the Palaeontographical Society. 162 (631). | ||
| + | |||
| + | Carrano, M.T., Benson, R.B.J. & Sampson, S.D. (2012). “The phylogeny of Tetanurae (Dinosauria: Theropoda).” Journal of Systematic Palaeontology, 10(2). [[doi:10.1080/14772019.2011.630927]] | ||
| + | |||
| + | Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). "Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes". wyd. Princeton University Press. | ||
| + | |||
| + | Mortimer, M. (2017 online). [https://theropoddatabase.com/Carnosauria.htm#Neovenatorsalerii]. | ||
| + | |||
| + | Paul, G.S. (2016). "The Princeton Field Guide to Dinosaurs: 2nd Edition" wyd. Princeton University. | ||
| + | </small> | ||
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
Aktualna wersja na dzień 23:09, 20 sty 2023
| Autor: | Marcin Szermański, Sebastian Oziemski, Kamil Kamiński |
| Korekta: | Daniel Madzia, Maciej Ziegler, Dawid Mika, Tomasz Sokołowski, Alan Broka |
| Neovenator (neowenator) | |
|---|---|
| Długość | 7-8 (?10) m |
| Masa | ok. 1,5 t |
| Dieta | mięsożerny |
| Miejsce | Wielka Brytania - Anglia |
| Czas | |
| Systematyka | Dinosauria |
 Rekonstrukcja Neovenator. Autor: Alexander Lovegrove [3] | |
Wstęp
Neovenator to europejski allozauroid, którego początkowo klasyfikowano do rodziny Allosauridae. Po dokładnym przebadaniu jego skamieniałości okazało się, że mógł on być spokrewniony z Carcharodontosauridae, do której nieraz był zaliczany. Później utworzono dla niego nową rodzinę Neovenatoridae. W kwestii filogenezy zob. Carnosauria#Kladogramy.
Materiał kopalny
Holotyp (ok. 7,5 m długości; prawie dorosły lub w pełni dorosły) (NHMUK R10001): zęby, kręgi odcinka szyjnego: niekompletny piąty (62 mm), siódmy (73 mm), kręgi odcinka grzbietowego: pierwszy (71 mm), niekompletny drugi (62 mm), wyrostek poprzeczny czwartego, częściowy piąty (87 mm), niekompletny szósty (77 mm), niekompletny siódmy (93 mm), niekompletny ósmy (89 mm), niekompletny dwunasty (115 mm), częściowy trzynasty (117 mm), trzy lub cztery trzony kręgów krzyżowych, kręgi ogonowe, fragmentaryczne kości biodrowe, proksymalna część kości łonowej, fragmenty trzonu kości łonowej, fragmenty trzonu kości kulszowej, dystalna część kości kulszowej; (MIWG 6348): kości przedszczękowe (87 mm), niekompletna kość szczękowa, niekompletna kość nosowa, niekompletna kość podniebienna, przednia część żuchwy (zagubiona), zęby, kręgi odcinka szyjnego: obrotowy (58 mm), częściowy szósty (76 mm), ósmy (66 mm), niekompletny dziewiąty (75 mm), proksymalne żebra szyjne, kręgi odcinka grzbietowego: dziewiąty (92 mm), niekompletny dziesiąty (95 mm), czternasty (110 mm), dwa częściowe żebra i ich fragmenty, od dziesięciu do piętnastu fragmentów żeber brzusznych (gastralia), kręgi odcinka ogonowego: częściowy pierwszy (109 mm), drugi (99 mm), niekompletny trzeci (105 mm), niekompletny czwarty (109 mm), niekompletny piąty (107 mm), niekompletny szósty (107 mm), niekompletny siódmy(?) (106 mm), łuk neuralny dziewiątego(?), niekompletny czternasty(?) (103 mm), trzon osiemnastego (102 mm), niekompletny dwudziesty pierwszy(?) (94 mm), niekompletny dwudziesty drugi(?) (95 mm), zrośnięty dwudziesty piąty(?) (91 mm), dwudziesty szósty (92 mm), niekompletny dwudziesty siódmy(?) (88 mm), dwudziesty ósmy(?) (81 mm), niekompletne dystalne (79 mm; 77 mm; 68 mm) oraz kompletne dystalne (75 mm; 73 mm; 71 mm), dwadzieścia sześć szewronów (proksymalny, dwa środkowe, dystalne), niekompletna łopatka (ok. 505 mm), niekompletna kość krucza (140 mm), proksymalna część kości kulszowej, kości udowe (730 mm; 730 mm), piszczele (680 mm; 685 mm), kość strzałkowa (618 mm), kość śródstopia II (315 mm), paliczki II-1 (109 mm) i II-2 (88 mm), proksymalna część kość śródstopia III, pazur III (jedna cześć - 117 mm), kość śródstopia IV (325 mm), paliczki IV-1 (83 mm), IV-2 (69 mm), IV-3 (52 mm), IV-4 (34 mm), IV (82 mm), kość śródstopia V (150 mm). Szczątki były wydobywane w ciągu dwóch dekad i trafiły do dwóch muzeów, stad dwa nr katalogowe.
Paratyp (MIWG 6352) (młodociany) trzony drugiego i piątego kręgu grzbietowego, częściowy łuk neuralny siódmego kręgu grzbietowego, kilka fragmentów żeber, zrośnięty trzon drugiego-czwartego kręgu krzyżowego, trzon pierwszego lub piątego kręgu krzyżowego, łuk neuralny kręgu krzyżowego, częściowe szewrony, inne fragmenty szkieletu osiowego, częściowa kość biodrowa, łonowa (560 mm), proksymalna część kości kulszowej.
Przypisany materiał:
- ? (IWCMS 2000.1108) dystalna część jakieś kości (Brusatte i in., 2008)
- ? (IWCMS 2002.186) fragmenty kręgów i kości długie (Brusatte i in., 2008)
- ? (MIWG 4199) (~10 m) paliczek (Hutt, 2001)
- ? (MIWG 5121) ząb (Brusatte i in., 2008)
- (MIWG 5470) (młodociany lub dorosły) fragmenty dwóch kręgów, paliczek (Hutt, 2001)
- ? (MIWG bez nr) kręg ogonowy, paliczki (Naish i in., 2001).
Łącznie znamy ok. 70% szkieletu neowenatora (Brusatte i in., 2008).
Etymologia
Nazwa rodzajowa tego dinozaura znaczy "nowy myśliwy" (gr. neos i łac. venator).
Budowa i paleobiologia
Neovenator był szybkim i skutecznym łowcą. Jego ofiarami padały z pewnością duże ornitopody (takie jak Brighstoneus) oraz młode zauropody. Konkurentami neowanatora w dostępie do pozywienia mogły być w pewnych warunkach duże spinozaurydy, jak Riparovenator.
Rozmiary neowenatora są przedmiotem kontrowersji. Holotyp mierzył ok. 7-7,5 m, nie ma jednak pewności co do jego wieku. Fragmentaryczne szczątki, mogące należeć do tego tego zwierzęcia, wskazują na maksymalną długość w granicach 9-10 m (Molina-Pérez i Larramendi, 2019).
Mimo swoich rozmiarów, Neovenator był dość lekko zbudwanym zwierzęciem, o długich kończynach tylnych. Czaszka była stosunkowo wąska, z dużym oknem szczękowym. W kości przedszczękowej znajdowało się pięć zębów, podobnie jak u Allosaurus. Autorzy opisu zwrócili uwagę na relatywnie duże nozdrza, jednak Brusatte i in. (2008) stwierdzili, że jest to stan typowy dla karnozaurów. Jedną z charakterystycznych cech neowenatora były żebra szyjne zrośnięte z tylnymi kręgami szyjnymi (Carrano i in., 2012).
Dokładne badania czaszki ujawniły liczne kanały nerwowe w kościach szczękowych i przedszczękowych. Do tej pory podobne struktury stwierdzono jedynie u spinozaurydów i wodnych gadów - pliozaurów, gdzie prawdopodobnie służyły do wychwytywania zmian ciśnienia wody i polowania w warunkach słabej widoczności, oraz u tyranozaurydów. U tych typowo lądowych drapieżników, podobnie jak u neowenatora unerwiony, wrażliwy pysk mógł być pomocny przy spożywaniu łupu (pozwalałby na precyzyjne oddzielanie mięsa od kości), sprawdzaniu temperatury gniazda i podczas interakcji między osobnikami (Barker i in., 2016).
Spis gatunków
| Neovenator | Hutt, Martill i Barker, 1996 |
| N. salerii | Hutt, Martill i Barker, 1996 |
Bibliografia
Barker, C.T., Naish, D., Newham, E., Katsamenis, O.L. & Dyke, G. (2017). "Complex neuroanatomy in the rostrum of the Isle of Wight theropod Neovenator salerii". Scientific Reports. 7 (1): 3749. doi:10.1038/s41598-017-03671-3.
Brusatte, S.L., Benson, R.B.J. & Hutt, S. (2008). "The osteology of Neovenator salerii (Dinosauria: Theropoda) from the Wealden Group (Barremian) of the Isle of Wight". Monograph of the Palaeontographical Society. 162 (631).
Carrano, M.T., Benson, R.B.J. & Sampson, S.D. (2012). “The phylogeny of Tetanurae (Dinosauria: Theropoda).” Journal of Systematic Palaeontology, 10(2). doi:10.1080/14772019.2011.630927
Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). "Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes". wyd. Princeton University Press.
Mortimer, M. (2017 online). [4].
Paul, G.S. (2016). "The Princeton Field Guide to Dinosaurs: 2nd Edition" wyd. Princeton University.
![[1]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Neovenator.png){kind=link}
![[2]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Neovenator_skull_reconstruction.png){kind=link}