Borealopelta: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj
(Utworzył nową stronę „{{DISPLAYTITLE:''Borealopelta''}} <small> {| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | Autor: | Korekta: |- | Marcin Szermański | |} </small> ---- {| ...”)
 
(zaległości)
Linia 5: Linia 5:
 
| Korekta:
 
| Korekta:
 
|-
 
|-
−
| [[Marcin Szermański]]
+
| [[Tomasz Skawiński]],
 +
 
 +
[[Marcin Szermański]]
 
|  
 
|  
 
|}
 
|}
Linia 14: Linia 16:
 
|-
 
|-
 
!  '''Długość''':
 
!  '''Długość''':
−
| ? m
+
| 5,5 m
 
|-
 
|-
 
! '''Masa''':
 
! '''Masa''':
 
| ok. 1,3 t
 
| ok. 1,3 t
 
|-
 
|-
−
! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''':
+
! '''[[:Kategoria:Lokacje|Miejsce występowania]]''':
−
| [[Kanada]] - prowincja Alberta
+
| [[:Kategoria:Kanada|Kanada]] – prowincja Alberta
  
−
<small>([[formacja]] [[Clearwater]]) </small>
+
<small>([[formacja]] [[Clearwater]])</small>
 
|-  
 
|-  
−
! '''[[Czas|Czas występowania]]'''
+
! '''[[:Kategoria:Stratygrafia|Czas występowania]]'''
 
|  <small>[[wczesna kreda]] ([[apt]])</small>
 
|  <small>[[wczesna kreda]] ([[apt]])</small>
 
|-  
 
|-  
Linia 39: Linia 41:
 
|-
 
|-
 
| colspan=2 |
 
| colspan=2 |
−
[[Plik:Nodosaur.jpg|400px|]]<br>
+
[[Plik:Nodosaur.jpg|400px|]]<br />
 
<small>Holotyp ''B. markmitchelli''. Źródło: [https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/be/Nodosaur.jpg].</small>
 
<small>Holotyp ''B. markmitchelli''. Źródło: [https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/be/Nodosaur.jpg].</small>
 
|-
 
|-
Linia 46: Linia 48:
 
| colspan=2 |
 
| colspan=2 |
 
<display_points type="terrain" zoom=4>
 
<display_points type="terrain" zoom=4>
−
Alberta, Canada|formacja [[Clearwater]], prowincja Alberta, [[Kanada]]|<small>''A. minor'' - holotyp TMP 2011.033.0001.<br>
+
Alberta, Canada|Formacja [[Clearwater]], prowincja Alberta, [[Kanada]]|<small>''A. minor'' – holotyp TMP 2011.033.0001.
 
</display_points>
 
</display_points>
 
|}
 
|}
 +
== Wstęp ==
 +
'''''Borealopelta''''' to [[rodzaj]] [[Ankylosauria|ankylozaura]] zaliczany do grupy [[Nodosauridae]]. Występował na obszarach dzisiejszej Kanady pod koniec wczesnej kredy ([[apt]]). Jego skamieniałości odnaleziono na terenie prowincji Alberta. Masę tego dinozaura pancernego na ponad 1300 kilogramów, a długość na ponad 5 metrów.
 +
__TOC__
 +
== Budowa ==
 +
''Borealopelta'' osiągała długość około 5,5 metra i masę co najmniej 1300 kg. Tak jak inne ankylozaury, było to zwierzę mocno opancerzone. Z jego szyi i barków wyrastały duże, skierowane ku tyłowi kolce, a resztę tułowia pokrywały płaskie płytki kostne (osteodermy). Również na grzbietowej stronie czaszki znajdowały się duże, płaskie łuski. W okolicy czołowo-ciemieniowej znajdowała się jedna, duża, sześciokątna łuska, natomiast w okolicy czołowo-nosowej – ponad 20 niewielkich łusek. Nozdrza zewnętrzne nie były widoczne od strony grzbietowej.
  
−
==Wstęp==
+
Osteodermy na szyi zwierzęcia zwiększały swoją długość i szerokość w stronę doogonową, aż do przejścia na okolicę piersiową, gdzie stawały się znacznie mniejsze. Następnie osteodermy ponownie zwiększały rozmiary (stosunkowo nieznacznie) w okolicy krzyżowej. Szerokość osteoderm wykazuje [[allometria|allometrię]] ujemną w stosunku do ich długości (tzn. wraz ze wzrostem długości płytki stają się stosunkowo coraz węższe), natomiast ich wysokość i długość wyrastającego z nich kolca wykazują allometrię dodatnią. Osteodermy z okolic szyjnej i barkowej cechują się największą zmiennością u okazu typowego.
−
''Borealopelta markmitchelli'' to kanadyjski [[gatunek]] ankylozaura zaliczany do mniej [[zaawansowany|zaawansowanej]] grupy [[Nodosauridae]]. Występował tu pod koniec wczesnej kredy ([[apt]]). Jego skamieniałości odnaleziono na terenie znanej miłośnikom dinozaurów prowincji Alberta. Masa tego dinozaura pancernego została wyliczona na około 1300 kilogramów - więcej niż liczy sobie większość współczesnych ssaków zamieszkujących te tereny.
 
  
−
==Materiał kopalny==
+
== Historia odkryć ==
−
[[Holotyp]] to okaz skatalogowany pod numerem TMP (Royal Tyrrell Museum of Paleontology) 2011.033.0001, na którego składają się: głowa, szyja, większość korpusu i k. krzyżowej, kompletna prawa i częściowa lewa kończyna przednia i "dłoń", niekompletne stopy. Osobnik posiada bardzo dobrze zachowany pancerz z osteodermami ''in situ'' (patrz: zdjęcie obok) i odciskami skóry, a jego szkielet został zachowany w kilku osobnych blokach skalnych.
+
Na [[holotyp]] i jedyny znany okaz borealopelty, skatalogowany pod numerem TMP (Royal Tyrrell Museum of Paleontology) 2011.033.0001, składają się: głowa, szyja, większość tułowia i k. krzyżowej, kompletna prawa i częściowa lewa kończyna przednia i "dłoń", niekompletne stopy. Osobnik ma bardzo dobrze zachowany pancerz z osteodermami ''in situ'' (patrz: zdjęcia obok i poniżej) i odciskami skóry, a jego szkielet został zachowany w kilku osobnych blokach skalnych. Odkryto go w 2011 roku w datowanych na apt osadach ogniwa Wabiskaw formacji [[Clearwater]] w pobliżu Fort McMurray w kanadyjskiej prowincji Alberta. Wcześniej z tych osadów wydobywano szczątki gadów morskich – plezjozaurów i ichtiozaurów, ale nie dinozaurów. Podobnie jak wiele innych szkieletów ankylozaurów, holotyp borealopelty zachował się "do góry nogami".
  
−
==Etymologia==
+
=== Etymologia ===
−
Na nazwę [[rodzaj]]ową ''Borelopelta'' składają się dwa słowa: ''borealis'' (łac. borealny, północny) oraz ''pelta'' (gr. tarcza). Nazwa odnosi się do mocnego pancerza tego zwierzęcia oraz lokalizacji jego skanieniałości na północy kontynentu amerykańskiego - kanadyjskiej prowincji Alberta, słynnej ze szczątków wielu [[dinozaur]]ów.
+
[[Plik:Borealopelta dorsal view.png|thumb|Szkielet borealopelty w widoku od strony grzbietowej. Źródło: Brown 2017]]
 +
Na nazwę [[rodzaj]]ową ''Borelopelta'' składają się dwa słowa: ''borealis'' (łac. borealny, północny) oraz ''pelta'' (gr. tarcza). Nazwa odnosi się do mocnego pancerza tego zwierzęcia oraz lokalizacji jego skamieniałości na północy kontynentu amerykańskiego – kanadyjskiej prowincji Alberta, słynnej ze szczątków wielu [[Dinosauria|dinozaurów]].
  
−
Epitet gatunkowy ''markmitchelli'' honoruje Marka Mitchella, który poświęcił ponad 7000 roboczogodzin na preparację [[holotyp]]u tego ankylozaura.
+
Epitet gatunkowy ''markmitchelli'' honoruje Marka Mitchella, który poświęcił ponad 7000 roboczogodzin na preparację holotypu tego ankylozaura.
  
−
==Spis gatunków==
+
== Systematyka ==
 +
''Borealopelta'' należy do nodozaurów – jednej z głównych grup ankylozaurów, dinozaurów pancernych. Według Browna i in. (2017) jej najbliższymi krewnymi są również żyjące w apcie ''[[Pawpawsaurus]]'' i ''[[Europelta]]''.
 +
 
 +
== Paleobiologia ==
 +
Powszechnie uważa się, że dobrze wykształcony pancerz zbudowany z osteoderm służył ankylozaurom przede wszystkim do celów obronnych. Niewykluczone jednak, że posiadał on również inne funkcje, takie jak termoregulacja (podobnie jak w przypadku współczesnych krokodyli) lub funkcje pokazowe. Osteodermy, szczególnie te o największych rozmiarach, jak kolce przyłopatkowe u borealopelty, mogły znaleźć się również pod działaniem doboru płciowego i służyć przyciąganiu partnera lub odstraszaniu potencjalnych rywali.
 +
 
 +
Zachowane barwniki (melanina) sugerują występowanie u borealopelty ubarwienia maskującego – przeciwcienia – białawego po brzusznej stronie zwierzęcia, a czerwono-brązowego na grzbiecie. Obecność kamuflażu sugeruje występowanie drapieżników mogących zagrażać borealopelcie. Współczesne zwierzęta o zbliżonych rozmiarach (ponad 1,3 tony masy ciała) nie są ubarwione maskująca, ponieważ nie są (lub są tylko sporadycznie) narażone na atak drapieżników. Kamuflaż oparty na przeciwcieniu najlepiej sprawdzałby się w otoczeniu o świetle rozproszonym, takim jak las, jednak współcześnie w bardziej otwartych siedliskach, np. sawannach, także występują zwierzęta cechujące się podobnym ubarwieniem maskującym.
 +
 
 +
W miejscu żołądka stwierdzono szczątki roślinne, jednak nie zostały one dotąd dokładnie zidentyfikowane.
 +
 
 +
== Spis gatunków ==
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
! ''Borealopelta''
 
! ''Borealopelta''
Linia 71: Linia 88:
  
 
== Bibliografia ==
 
== Bibliografia ==
−
<small>
+
<small>Brown C.M. 2017. An exceptionally preserved armored dinosaur reveals the morphology and allometry of osteodersm and their horny epidermal coverings. PeerJ 5: e4066. [[doi:10.7717/peerj.4066]].
−
Brown, C.M.; Henderson, D.M.; Vinther, J.; Fletcher, I.; Sistiaga, A.; Herrera, J. & Summons, R.E. (2017) Supplemental Infornation: An Exceptionally Preserved Three-Dimensional Armored Dinosaur Reveals Insights into Coloration and Cretaceous Predator-Prey Dynamics. Current Biology. [[doi:10.1016/j.cub.2017.06.071]]
+
 
 +
Brown C.M., Henderson D.M., Vinther J., Fletcher I., Sistiaga A., Herrera J., Summons R.E. 2017. An exceptionally preserved three-dimensional armored dinosaur reveals insights into coloration and Cretaceous predator-prey dynamics. Current Biology 27: 2514-2521. [[doi:10.1016/j.cub.2017.06.071]].
 +
 
 +
Mallon J.C., Henderson D.M., McDonough C.M., Loughry W.J. 2018. A "bloat-and-float" taphonomic model best explains the upside-down preservation of ankylosaurs. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology. [[doi:10.1016/j.palaeo.2018.02.010]].
 +
 
 +
Negro J.J., Finlayson C., Galván I. 2018. Melanins in fossil animals: is it possible to infer life history traits from the coloration of extinct species? International Journal of Molecular Sciences 19: 230. [[doi:10.3390/ijms19020230]].
 +
 
 +
Watson T. 2017. Dinosaurs' spiky armour may have been status symbol. Nature news. [[doi:10.1038/nature.2017.22511]].
 
</small>
 
</small>
  

Wersja z 15:18, 26 lut 2018

Autor: Korekta:
Tomasz Skawiński,

Marcin Szermański

Borealopelta (borealopelta)
Długość: 5,5 m
Masa: ok. 1,3 t
Miejsce występowania: Kanada – prowincja Alberta

(formacja Clearwater)

Czas występowania wczesna kreda (apt)
Systematyka Dinosauria

Ornithischia

Thyreophora

Ankylosauria

Nodosauridae

Nodosaur.jpg
Holotyp B. markmitchelli. Źródło: [1].

Mapa znalezisk:
Wczytywanie mapy…

Wstęp

Borealopelta to rodzaj ankylozaura zaliczany do grupy Nodosauridae. Występował na obszarach dzisiejszej Kanady pod koniec wczesnej kredy (apt). Jego skamieniałości odnaleziono na terenie prowincji Alberta. Masę tego dinozaura pancernego na ponad 1300 kilogramów, a długość na ponad 5 metrów.

Budowa

Borealopelta osiągała długość około 5,5 metra i masę co najmniej 1300 kg. Tak jak inne ankylozaury, było to zwierzę mocno opancerzone. Z jego szyi i barków wyrastały duże, skierowane ku tyłowi kolce, a resztę tułowia pokrywały płaskie płytki kostne (osteodermy). Również na grzbietowej stronie czaszki znajdowały się duże, płaskie łuski. W okolicy czołowo-ciemieniowej znajdowała się jedna, duża, sześciokątna łuska, natomiast w okolicy czołowo-nosowej – ponad 20 niewielkich łusek. Nozdrza zewnętrzne nie były widoczne od strony grzbietowej.

Osteodermy na szyi zwierzęcia zwiększały swoją długość i szerokość w stronę doogonową, aż do przejścia na okolicę piersiową, gdzie stawały się znacznie mniejsze. Następnie osteodermy ponownie zwiększały rozmiary (stosunkowo nieznacznie) w okolicy krzyżowej. Szerokość osteoderm wykazuje allometrię ujemną w stosunku do ich długości (tzn. wraz ze wzrostem długości płytki stają się stosunkowo coraz węższe), natomiast ich wysokość i długość wyrastającego z nich kolca wykazują allometrię dodatnią. Osteodermy z okolic szyjnej i barkowej cechują się największą zmiennością u okazu typowego.

Historia odkryć

Na holotyp i jedyny znany okaz borealopelty, skatalogowany pod numerem TMP (Royal Tyrrell Museum of Paleontology) 2011.033.0001, składają się: głowa, szyja, większość tułowia i k. krzyżowej, kompletna prawa i częściowa lewa kończyna przednia i "dłoń", niekompletne stopy. Osobnik ma bardzo dobrze zachowany pancerz z osteodermami in situ (patrz: zdjęcia obok i poniżej) i odciskami skóry, a jego szkielet został zachowany w kilku osobnych blokach skalnych. Odkryto go w 2011 roku w datowanych na apt osadach ogniwa Wabiskaw formacji Clearwater w pobliżu Fort McMurray w kanadyjskiej prowincji Alberta. Wcześniej z tych osadów wydobywano szczątki gadów morskich – plezjozaurów i ichtiozaurów, ale nie dinozaurów. Podobnie jak wiele innych szkieletów ankylozaurów, holotyp borealopelty zachował się "do góry nogami".

Etymologia

Szkielet borealopelty w widoku od strony grzbietowej. Źródło: Brown 2017

Na nazwę rodzajową Borelopelta składają się dwa słowa: borealis (łac. borealny, północny) oraz pelta (gr. tarcza). Nazwa odnosi się do mocnego pancerza tego zwierzęcia oraz lokalizacji jego skamieniałości na północy kontynentu amerykańskiego – kanadyjskiej prowincji Alberta, słynnej ze szczątków wielu dinozaurów.

Epitet gatunkowy markmitchelli honoruje Marka Mitchella, który poświęcił ponad 7000 roboczogodzin na preparację holotypu tego ankylozaura.

Systematyka

Borealopelta należy do nodozaurów – jednej z głównych grup ankylozaurów, dinozaurów pancernych. Według Browna i in. (2017) jej najbliższymi krewnymi są również żyjące w apcie Pawpawsaurus i Europelta.

Paleobiologia

Powszechnie uważa się, że dobrze wykształcony pancerz zbudowany z osteoderm służył ankylozaurom przede wszystkim do celów obronnych. Niewykluczone jednak, że posiadał on również inne funkcje, takie jak termoregulacja (podobnie jak w przypadku współczesnych krokodyli) lub funkcje pokazowe. Osteodermy, szczególnie te o największych rozmiarach, jak kolce przyłopatkowe u borealopelty, mogły znaleźć się również pod działaniem doboru płciowego i służyć przyciąganiu partnera lub odstraszaniu potencjalnych rywali.

Zachowane barwniki (melanina) sugerują występowanie u borealopelty ubarwienia maskującego – przeciwcienia – białawego po brzusznej stronie zwierzęcia, a czerwono-brązowego na grzbiecie. Obecność kamuflażu sugeruje występowanie drapieżników mogących zagrażać borealopelcie. Współczesne zwierzęta o zbliżonych rozmiarach (ponad 1,3 tony masy ciała) nie są ubarwione maskująca, ponieważ nie są (lub są tylko sporadycznie) narażone na atak drapieżników. Kamuflaż oparty na przeciwcieniu najlepiej sprawdzałby się w otoczeniu o świetle rozproszonym, takim jak las, jednak współcześnie w bardziej otwartych siedliskach, np. sawannach, także występują zwierzęta cechujące się podobnym ubarwieniem maskującym.

W miejscu żołądka stwierdzono szczątki roślinne, jednak nie zostały one dotąd dokładnie zidentyfikowane.

Spis gatunków

Borealopelta Brown, Henderson, Vinther, Fletcher, Sistiaga, Herrera i Summons, 2017
B. markmitchelli Brown, Henderson, Vinther, Fletcher, Sistiaga, Herrera i Summons, 2017

Bibliografia

Brown C.M. 2017. An exceptionally preserved armored dinosaur reveals the morphology and allometry of osteodersm and their horny epidermal coverings. PeerJ 5: e4066. doi:10.7717/peerj.4066.

Brown C.M., Henderson D.M., Vinther J., Fletcher I., Sistiaga A., Herrera J., Summons R.E. 2017. An exceptionally preserved three-dimensional armored dinosaur reveals insights into coloration and Cretaceous predator-prey dynamics. Current Biology 27: 2514-2521. doi:10.1016/j.cub.2017.06.071.

Mallon J.C., Henderson D.M., McDonough C.M., Loughry W.J. 2018. A "bloat-and-float" taphonomic model best explains the upside-down preservation of ankylosaurs. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology. doi:10.1016/j.palaeo.2018.02.010.

Negro J.J., Finlayson C., Galván I. 2018. Melanins in fossil animals: is it possible to infer life history traits from the coloration of extinct species? International Journal of Molecular Sciences 19: 230. doi:10.3390/ijms19020230.

Watson T. 2017. Dinosaurs' spiky armour may have been status symbol. Nature news. doi:10.1038/nature.2017.22511.

Źródło: „https://encyklopedia.dinozaury.com/index.php?title=Borealopelta&oldid=20362”