Kręg: Różnice pomiędzy wersjami
m |
|||
| Linia 9: | Linia 9: | ||
</small> | </small> | ||
---- | ---- | ||
| + | __TOC__ | ||
'''Kręg''' (łac. i ang. ''vertebra'', l. mn. ''vertebrae'') - kość znajdująca się w grzbietowej części ciała u kręgowców, tworząca [[kręgosłup]]. Składa się z [[centrum|trzon]]u i [[łuk neuralny|łuku neuralnego]]. Kręgi ogonowe często wyposażone są dodatkowo w [[łuk hemalny]]. Kręgi często mają różne wyrostki, umożliwiające im łączenie się z sąsiadującymi kośćmi (np. prezygapofyzy, postzygapofyzy, wyrostki poprzeczne) oraz chrzęstne lub kostne wstawki np. wstawki brzuszne (intercentra) - ułatwiające zginanie. Kręgi klasyfikuje się ze względu na położenie w kręgosłupie (zobacz odcinki kręgosłupa) lub kształt trzonu. Ilość kręgów i ich kształt bywa różny u dinozaurów. W [[ewolucja|ewolucji]] [[Theropoda|teropodów]] obserwuje się np. zmniejszenie liczby kręgów ogonowych w linii prowadzącej do [[Avialae|ptaków]]. U [[Sauropoda|zauropodów]] kręgi szyjne są silnie [[pneumatyzacja|spneumatyzowane]], by łatwiej dźwigać szyję i głowę. | '''Kręg''' (łac. i ang. ''vertebra'', l. mn. ''vertebrae'') - kość znajdująca się w grzbietowej części ciała u kręgowców, tworząca [[kręgosłup]]. Składa się z [[centrum|trzon]]u i [[łuk neuralny|łuku neuralnego]]. Kręgi ogonowe często wyposażone są dodatkowo w [[łuk hemalny]]. Kręgi często mają różne wyrostki, umożliwiające im łączenie się z sąsiadującymi kośćmi (np. prezygapofyzy, postzygapofyzy, wyrostki poprzeczne) oraz chrzęstne lub kostne wstawki np. wstawki brzuszne (intercentra) - ułatwiające zginanie. Kręgi klasyfikuje się ze względu na położenie w kręgosłupie (zobacz odcinki kręgosłupa) lub kształt trzonu. Ilość kręgów i ich kształt bywa różny u dinozaurów. W [[ewolucja|ewolucji]] [[Theropoda|teropodów]] obserwuje się np. zmniejszenie liczby kręgów ogonowych w linii prowadzącej do [[Avialae|ptaków]]. U [[Sauropoda|zauropodów]] kręgi szyjne są silnie [[pneumatyzacja|spneumatyzowane]], by łatwiej dźwigać szyję i głowę. | ||
Wersja z 11:37, 11 gru 2018
| Autor: |
| Łukasz Czepiński |
Kręg (łac. i ang. vertebra, l. mn. vertebrae) - kość znajdująca się w grzbietowej części ciała u kręgowców, tworząca kręgosłup. Składa się z trzonu i łuku neuralnego. Kręgi ogonowe często wyposażone są dodatkowo w łuk hemalny. Kręgi często mają różne wyrostki, umożliwiające im łączenie się z sąsiadującymi kośćmi (np. prezygapofyzy, postzygapofyzy, wyrostki poprzeczne) oraz chrzęstne lub kostne wstawki np. wstawki brzuszne (intercentra) - ułatwiające zginanie. Kręgi klasyfikuje się ze względu na położenie w kręgosłupie (zobacz odcinki kręgosłupa) lub kształt trzonu. Ilość kręgów i ich kształt bywa różny u dinozaurów. W ewolucji teropodów obserwuje się np. zmniejszenie liczby kręgów ogonowych w linii prowadzącej do ptaków. U zauropodów kręgi szyjne są silnie spneumatyzowane, by łatwiej dźwigać szyję i głowę.
Anatomia kręgu
Diapofyza
Diapofyza (łąc. diapophysis) to część wyrostku poprzecznego kręgu piersiowego, powierzchnia kontaktu z górnym wyrostkiem (tuberculum) odpowiadającego mu żebra.
Parapofyza
Parapofyza (łac. parapophysis) to powierzchnia kontaktu z dolnym wyrostkiem (capitulum) żebra. Najczęściej znajduje się na łuku neuralnym kręgu, chociaż może też stanowić część jego trzonu.
Synapofyza
Synapofyza (łac. synapophysis) to szeroka powierzchnia kontaktu kręgu z nierozgałęzionym żebrem (bez oddzielnego capitulum i tuberculum). Jest to zlana diapofyza i parapofyza.
Zygapofyzy
Zygapofyzy (łac. zygapophyses) to powierzchnie stawowe znajdujące się z przodu (prezygapofyzy) i z tyłu (postzygapofyzy) łuku neuralnego kręgu, zachodzące na kolejne kręgi, zwiększając stabilność kręgosłupa. Kąt, pod którym ustawione są zygapofyzy umożliwia określenie maksymalnego wychylenia kręgów w tym odcinku za życia zwierzęcia.
- Prezygapofyzy (łac. prezygapophyses) to powierzchnie stawowe znajdujące się z przodu kręgu. Łączą się z postzygapofyzami poprzedzającego kręgu.
- Postzygapofyzy (łąc. postzygapophyses) to powierzchnie stawowe znajdujące się z tyłu kręgu. Łączą się z prezygapofyzami następnego kręgu.
Lubka Mariusz. 1999. Rozpoznanie taksonomiczne fauny kręgowców lądowych z dolnotriasowej brekcji kostnej z Czatkowic koło Krakowa na podstawie elementów kręgosłupa. Niepublikowana praca magisterska. Instytut Paleobiologii PAN, Warszawa, Poznań, str. 1-100.
