Pebbly Arkose: Różnice pomiędzy wersjami
m |
m |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | + | {{Formacja | |
| − | { | + | |Autor = [[Michał Siedlecki]] |
| − | | Autor | + | |Korekta = |
| − | + | |nazwa = Formacja Pebbly Arkose | |
| − | | Korekta | + | |wiek = {{Występowanie|235|222}} |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
ok. 235 - 222 [[Ma]]<br><small>([[późny trias]] - [[karnik]] - wczesny [[noryk]])</small> | ok. 235 - 222 [[Ma]]<br><small>([[późny trias]] - [[karnik]] - wczesny [[noryk]])</small> | ||
| − | | | + | |miejsce = [[Zimbabwe]] - Mashonaland centralny i zachodni<br>[[Botswana]], [[Zambia]] |
| − | + | |podjednostki = ? | |
| − | + | |underlies = formacja [[Forest Sandstone]] | |
| − | + | |overlies = formacje [[Escarpment]] i [[Angwa Sandstone]] | |
| − | + | |miąższość = 1500 - 2000 m | |
| − | + | |klimat = ciepły, suchy | |
| − | | | + | |litologia = dominuje arkoza (rodzaj piaskowca) |
| − | | | + | |typowy = |
| − | + | |grafika = Pebbly-arkose-kariba.png | |
| − | | | + | |podpis = Osłonięcia formacji Pebbly Arkose. |
| − | + | |mapa = | |
| − | |||
| − | |||
<display_points type="terrain" zoom=4> | <display_points type="terrain" zoom=4> | ||
16.2° S 30.3° E~ ogólna lokalizacja formacji, | 16.2° S 30.3° E~ ogólna lokalizacja formacji, | ||
| + | </display_points> | ||
| + | }} | ||
| − | |||
| − | |||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
Formacja Pebbly Arkose znajduje się na terenie trzech afrykańskich państw : Zimbabwe, Zambii oraz Botswany. Jej skały pochodzą z pierwszej połowy epoki późnego triasu. | Formacja Pebbly Arkose znajduje się na terenie trzech afrykańskich państw : Zimbabwe, Zambii oraz Botswany. Jej skały pochodzą z pierwszej połowy epoki późnego triasu. | ||
==Geologia== | ==Geologia== | ||
| − | Formacja ta znajduje się na terenie basenów sedymentacyjnych Cabora Bassa i Środkowe Zambezi. Należy do [[grupa|grupy]] [[Górne Karoo]]. Jej górne warstwy niekomfortowo znajdują się pod wczesnojurajską formacją [[Forest Sandstone]], zaś najniższe warstwy ulokowane są nad formacjami [[Angwa Sandstone]] i [[Escarpment]] , | + | Formacja ta znajduje się na terenie basenów sedymentacyjnych Cabora Bassa i Środkowe Zambezi. Należy do [[grupa|grupy]] [[Górne Karoo]]. Jej górne warstwy niekomfortowo znajdują się pod wczesnojurajską formacją [[Forest Sandstone]], zaś najniższe warstwy ulokowane są nad formacjami [[Angwa Sandstone]] i [[Escarpment]] , których skały pochodzą z końca epoki środkowego triasu. Zbudowana jest z arkozy (odmiany piaskowca), od której wzięła się nazwa formacji. |
==Historia badań== | ==Historia badań== | ||
| − | Formacja ta jest | + | Formacja ta znana jest już od XX wieku. Pierwsze skamieniałości zostały odkryte w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych ubiegłego stulecia, lecz formacja ta pozostawała słabo poznana. Dopiero w latach dziewięćdziesiątych XX wieku oraz na początku XXI wieku paleontolodzy zaczęli ponownie dokonywać nowych odkryć. Zdaje się, że dopiero poznajemy bogactwo fauny żyjącej na terenie tej formacji (komentarz własny). |
==Fauna== | ==Fauna== | ||
| Linia 81: | Linia 68: | ||
===Fauna nie-dinozaurowa=== | ===Fauna nie-dinozaurowa=== | ||
| − | ==== | + | ====Inne archozaury i ich krewniacy==== |
| − | Ze stanowiska Dande znamy skamieniałości rynchozaurów (kości szczękowe, kość zębową , trzon kręgu ogonowego, kość śródstopia oraz paliczki), które | + | Ze stanowiska Dande znamy skamieniałości rynchozaurów (kości szczękowe, kość zębową , trzon kręgu ogonowego, kość śródstopia oraz paliczki), które zaklasyfikowano jako ''Hyperodapedon cf. H. gordonii''. Ponadto znany są szczątki nienazwanego aetozaura. |
====Synapsydy==== | ====Synapsydy==== | ||
| Linia 94: | Linia 81: | ||
==Flora i paleośrodowisko== | ==Flora i paleośrodowisko== | ||
| − | Na terenie całej formacji bardzo częste są szczątki przedstawiciela nagonasiennych ''Agathoxylon''(''Dadoxylon''). Ponadto znane z tej formacji są odciski liści. Roślinność ta pozwala stwierdzić, w karniku teren tej formacji znajdował się w strefie klimatu ciepłego, być może zwrotnikowego. Pozostałości po małżach | + | Na terenie całej formacji bardzo częste są szczątki przedstawiciela nagonasiennych ''Agathoxylon'' (''Dadoxylon''). Ponadto znane z tej formacji są odciski liści. Roślinność ta pozwala stwierdzić, w karniku teren tej formacji znajdował się w strefie klimatu ciepłego, być może zwrotnikowego. Pozostałości po małżach wskazują, że ląd był poprzecinany rzekami lub jeziorami. |
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
Wersja z 13:36, 5 lis 2023
| Autor: | Michał Siedlecki |
| Formacja Pebbly Arkose | |
|---|---|
| Wiek |
ok. 235 - 222 Ma |
| Miejsce | Zimbabwe - Mashonaland centralny i zachodni Botswana, Zambia |
| Podjednostki | ? |
| Leży pod | formacja Forest Sandstone |
| Leży nad | formacje Escarpment i Angwa Sandstone |
| Miąższość | 1500 - 2000 m |
| Klimat | ciepły, suchy |
| Litologia | dominuje arkoza (rodzaj piaskowca) |
 Osłonięcia formacji Pebbly Arkose. | |
| Mapa znalezisk | |
Wczytywanie mapy… }
| |
Wstęp
Formacja Pebbly Arkose znajduje się na terenie trzech afrykańskich państw : Zimbabwe, Zambii oraz Botswany. Jej skały pochodzą z pierwszej połowy epoki późnego triasu.
Geologia
Formacja ta znajduje się na terenie basenów sedymentacyjnych Cabora Bassa i Środkowe Zambezi. Należy do grupy Górne Karoo. Jej górne warstwy niekomfortowo znajdują się pod wczesnojurajską formacją Forest Sandstone, zaś najniższe warstwy ulokowane są nad formacjami Angwa Sandstone i Escarpment , których skały pochodzą z końca epoki środkowego triasu. Zbudowana jest z arkozy (odmiany piaskowca), od której wzięła się nazwa formacji.
Historia badań
Formacja ta znana jest już od XX wieku. Pierwsze skamieniałości zostały odkryte w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych ubiegłego stulecia, lecz formacja ta pozostawała słabo poznana. Dopiero w latach dziewięćdziesiątych XX wieku oraz na początku XXI wieku paleontolodzy zaczęli ponownie dokonywać nowych odkryć. Zdaje się, że dopiero poznajemy bogactwo fauny żyjącej na terenie tej formacji (komentarz własny).
Fauna
Fauna z formacji Pebbly Arkose jest jeszcze uboga i słabo poznana, ale z dotychczasowych ustaleń można wysnuć wniosek, że była podobna do tej z południowoamerykańskich formacji z Brazylii (Santa Maria) i Argentyny (Ischigualasto), ponieważ na jej terenie odnaleziono szczątki synapsydów, rynchozaurów, aetozaurów oraz wczesnych dinozaurów.
Dinozaury
| Dinozaury | |||
|---|---|---|---|
| Takson | Materiał kopalny | Komentarz | Grafika |
|
NHMZ 2222 (holotyp) - niekompletna czaszka, kręgi, fragmenty żeber, częściowe obręcze barkowa i miednicza i fragmentaryczne kończyny; NHMZ 2547 - fragmentaryczny szkielet |
Jeden z najwcześniejszych zauropodomorfów. Materiał przypisany jest większy od holotypu o ok. 15%. |
| |
|
Niezidentyfikowany zauropodomorf |
fragmentaryczna kość udowa |
Takson niediagnostyczny, znaleziony w stanowisku rynchozaurów w Dande. | |
|
Nienazwany herrerazauryd |
? |
Prawdopodobnie nowy takson. | |
Fauna nie-dinozaurowa
Inne archozaury i ich krewniacy
Ze stanowiska Dande znamy skamieniałości rynchozaurów (kości szczękowe, kość zębową , trzon kręgu ogonowego, kość śródstopia oraz paliczki), które zaklasyfikowano jako Hyperodapedon cf. H. gordonii. Ponadto znany są szczątki nienazwanego aetozaura.
Synapsydy
Z formacji znane są nienazwany cynodont z grupy gomfodontozuchinów oraz prawdopodobny dicynodont.
Bezkręgowce
Z formacji znane są rzadkie pozostałości po słodkowodnych małżach.
Skamieniałości śladowe
Z Dande znane są trójpalczaste tropy dinozaurów, które mogły zostać pozostawione przez bazalne zauropodomorfy, bądź wczesne teropody.
Flora i paleośrodowisko
Na terenie całej formacji bardzo częste są szczątki przedstawiciela nagonasiennych Agathoxylon (Dadoxylon). Ponadto znane z tej formacji są odciski liści. Roślinność ta pozwala stwierdzić, w karniku teren tej formacji znajdował się w strefie klimatu ciepłego, być może zwrotnikowego. Pozostałości po małżach wskazują, że ląd był poprzecinany rzekami lub jeziorami.
Bibliografia
Griffin CT, Wynd BM, Munyikwa D, Broderick TJ, Zondo M, Tolan S, Langer MC, Nesbitt SJ, Taruvinga HR (2022). "Africa's oldest dinosaurs reveal early suppression of dinosaur distribution". Nature. 609 (7926): 313–319.
Raath, MA, Oesterlen PM, Kitching JW (1992). "First record of Triassic Rhynchosauria (Reptilia: Diapsida) from the lower Zambezi Valley, Zimbabwe". Palaentologia Africana. 29: 1–10. [[1]]
