Megaraptor: Różnice pomiędzy wersjami
m (→Spis gatunków) |
m |
||
| Linia 4: | Linia 4: | ||
|Korekta = [[Paweł Konarzewski]] | |Korekta = [[Paweł Konarzewski]] | ||
|nazwa = ''Megaraptor'' (megaraptor) | |nazwa = ''Megaraptor'' (megaraptor) | ||
| − | |długość = 8,3 m | + | |długość = 8,3 m <ref name="Molina-Larramendi">Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes. wyd. Princeton University Press. </ref> |
| − | |wysokość = | + | |wysokość = ok. 2,4 m (w biodrach) <ref name="Molina-Larramendi"></ref> |
| − | |masa = 1,3 t | + | |masa = 1,3 t <ref name="Molina-Larramendi"></ref> |
|dieta = mięsożerny | |dieta = mięsożerny | ||
|miejsce = [[Argentyna]] - Neuquén | |miejsce = [[Argentyna]] - Neuquén | ||
<small>([[formacja]] [[Portezuelo]])</small> | <small>([[formacja]] [[Portezuelo]])</small> | ||
| − | |czas = {{Występowanie|91| | + | |czas = {{Występowanie|91.5|89}} |
| − | 91- | + | ok 91,5-89 [[Ma]]<br> |
<small>[[późna kreda]] ([[turon]]-[[koniak]])</small> | <small>[[późna kreda]] ([[turon]]-[[koniak]])</small> | ||
|systematyka = | |systematyka = | ||
| Linia 27: | Linia 27: | ||
[[Megaraptoridae]] | [[Megaraptoridae]] | ||
| − | |grafika = Megaraptor | + | |grafika = Megaraptor mount.jpg |
| − | |podpis = | + | |podpis = Zrekonstruowany szkielet ''Megaraptor''. Fot. ケラトプスユウタ [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Megaraptor_mount.jpg] |
[[Plik:Megaraptor namunhuaiquii size chart.png|350px]] | [[Plik:Megaraptor namunhuaiquii size chart.png|350px]] | ||
Porównanie wymiarów ''Megaraptor'' i człowieka. Źródło [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Megaraptor_namunhuaiquii_size_chart.png] | Porównanie wymiarów ''Megaraptor'' i człowieka. Źródło [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Megaraptor_namunhuaiquii_size_chart.png] | ||
| Linia 34: | Linia 34: | ||
|PorównanieDługość = | |PorównanieDługość = | ||
|mapa = | |mapa = | ||
| − | <display_points type="terrain" zoom= | + | <display_points type="terrain" zoom=4> |
-38.9, -69.55~Sierra del Portezuelo, [[formacja]] [[Portezuelo]]|'''MCF-PVPH 79''' - ''[[Megaraptor]] namunhuaiquii'' - [[holotyp]]. | -38.9, -69.55~Sierra del Portezuelo, [[formacja]] [[Portezuelo]]|'''MCF-PVPH 79''' - ''[[Megaraptor]] namunhuaiquii'' - [[holotyp]]. | ||
-38.4532, -68.7246~Futalognko Quarry, [[formacja]] [[Portezuelo]]|'''MUCPv 341''' - ''[[Megaraptor]] namunhuaiquii'' - [[materiał przypisany]]. | -38.4532, -68.7246~Futalognko Quarry, [[formacja]] [[Portezuelo]]|'''MUCPv 341''' - ''[[Megaraptor]] namunhuaiquii'' - [[materiał przypisany]]. | ||
| Linia 41: | Linia 41: | ||
}} | }} | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Megaraptor'' to [[rodzaj]] teropoda żyjącego w późnej kredzie | + | ''Megaraptor'' to [[rodzaj]] teropoda żyjącego w [[późna kreda|późnej kredzie]] na terenach obecnej Patagonii ([[Argentyna]]). Został opisany przez [[Fernando Novas|Novasa]] w [[1998]] roku. |
==Odkrycia== | ==Odkrycia== | ||
| − | [[Holotyp]] (MCF-PVPH 79) to fragmentaryczny osobnik z [[formacja|formacji]] Portezuelo (późny [[turon]] - wczesny [[koniak]], 91-88 [[Ma]]) z prowincji Neuquén ([[Fernando Novas|Novas]], 1998). Składa się on z kości łokciowej, paliczka I-1 i pazura I z „ręki” i dystalnej połowy kości śródstopia III. [[Calvo]] i in. (2004) opisali drugiego osobnika (MUCPv 341) obejmującego bardziej kompletne kości kończyny przedniej, jeden kręg szyjny, dwa proksymalne kręgi ogonowe, kość łopatkowo-kruczą i częściową łonową z formacji Portezuelo. Zwrócili też uwagę, że w tej samej lokalizacji odnaleziono również zęby karcharodontozaurydów – były one jednak wyłącznie izolowane, przez co nie można jednoznacznie przypisać ich do ''Megaraptor''. [[Porfiri]] i in. (2007) donieśli o kolejnych szczątkach kończyn z Portezuelo, zaś w 2014 roku opisano skamieniałości młodocianego osobnika MUCPv 595 (Porfiri i in., 2014). | + | [[Holotyp]] (MCF-PVPH 79) to fragmentaryczny osobnik z [[formacja|formacji]] Portezuelo (późny [[turon]] - wczesny [[koniak]], 91-88 [[Ma]]) z prowincji Neuquén ([[Fernando Novas|Novas]], 1998). Składa się on z kości łokciowej, paliczka I-1 i pazura I z „ręki” i dystalnej połowy kości śródstopia III. [[Calvo]] i in. (2004) opisali drugiego osobnika (MUCPv 341) obejmującego bardziej kompletne kości kończyny przedniej, jeden kręg szyjny, dwa proksymalne kręgi ogonowe, kość łopatkowo-kruczą i częściową łonową z formacji Portezuelo. Zwrócili też uwagę, że w tej samej lokalizacji odnaleziono również zęby karcharodontozaurydów – były one jednak wyłącznie izolowane, przez co nie można jednoznacznie przypisać ich do ''Megaraptor''. [[Porfiri]] i in. (2007) donieśli o kolejnych szczątkach kończyn z [[Portezuelo]], zaś w 2014 roku opisano skamieniałości młodocianego osobnika MUCPv 595 (Porfiri i in., 2014). |
Do ''Megaraptor'' wcześniej zaliczono także osobniki z formacji Bajo Barreal. [[Lamanna]] (2004) opisał dwa nowe fragmentaryczne szkielety z dolnych warstw formacji Bajo Barreal (środkowy [[cenoman]]-[[turon]]) z prowincji Chubut. Novas i in. (2013) podali, że to [[megaraptoryd]], lecz nie wskazali, że ''Megaraptor''; od czasu wstępnego opisu skamieniałości opisano nowe, blisko spokrewnione formy (''[[Orkoraptor]]'', ''[[Aerosteon]]''); także z uwagi na wcześniejszy wiek nie jest pewne, czy szczątki należą do omawianego [[rodzaj]]u. Lamanna i in. (2020) ustalili, że szczątki należą do nieznanych megaraptorydów o podobnej budowie do występujących krewnych na terenach Australii. | Do ''Megaraptor'' wcześniej zaliczono także osobniki z formacji Bajo Barreal. [[Lamanna]] (2004) opisał dwa nowe fragmentaryczne szkielety z dolnych warstw formacji Bajo Barreal (środkowy [[cenoman]]-[[turon]]) z prowincji Chubut. Novas i in. (2013) podali, że to [[megaraptoryd]], lecz nie wskazali, że ''Megaraptor''; od czasu wstępnego opisu skamieniałości opisano nowe, blisko spokrewnione formy (''[[Orkoraptor]]'', ''[[Aerosteon]]''); także z uwagi na wcześniejszy wiek nie jest pewne, czy szczątki należą do omawianego [[rodzaj]]u. Lamanna i in. (2020) ustalili, że szczątki należą do nieznanych megaraptorydów o podobnej budowie do występujących krewnych na terenach Australii. | ||
==Budowa i systematyka== | ==Budowa i systematyka== | ||
| − | [[Plik:Megaraptor-Kralle.jpg|thumb|300px|right|Szpon megaraptora. Fot. Haplochromis [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Megaraptor-Kralle.jpg | + | [[Plik:Megaraptor-Kralle.jpg|thumb|300px|right|Szpon megaraptora. Fot. Haplochromis [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Megaraptor-Kralle.jpg]]] |
| − | ''Megaraptor'' charakteryzował się dużymi i silnymi przednimi kończynami, na których znajdowały się wielkie pazury (największy miał ok. 40 cm). Kręgi szyjne | + | ''Megaraptor'' charakteryzował się dużymi i silnymi przednimi kończynami, na których znajdowały się wielkie pazury (największy miał ok. 40 cm). Kręgi szyjne miaływydłużone, eliptycznyne otwory w bokach, które zmniejszały ich masę. Systematyka megaraptorów przez lata była trudna do ustalenia. Początkowo uważano, że należą do [[Carnosauria|karnozaurów]] w [[klad]]zie [[Carcharodontosauria]] (rodzina [[Neovenatoridae]]). Potem odkryto u nich cechy [[Coelurosauria|celurozaurów]] i umieszczono je w [[Tyrannosauroidea]]. Aranciaga Rolando i in., (2022) uznali, że Megaraptora są bazalnymi [[Coelurosauria|celurozaurami]] spokrewnionymi z [[Tyrannosauroidea]]. |
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| Linia 88: | Linia 88: | ||
Novas, F. E., Aranciaga Rolando, A. M., & Agnolin, F. (2016). Phylogenetic relationships of the Cretaceous Gondwanan theropods Megaraptor and Australovenator: the evidence afforded by their manual anatomy. [https://ri.conicet.gov.ar/handle/11336/48895] | Novas, F. E., Aranciaga Rolando, A. M., & Agnolin, F. (2016). Phylogenetic relationships of the Cretaceous Gondwanan theropods Megaraptor and Australovenator: the evidence afforded by their manual anatomy. [https://ri.conicet.gov.ar/handle/11336/48895] | ||
| − | + | Mortimer, M. (online) [https://theropoddatabase.github.io/Coelurosauria.htm#Megaraptornamunhuaiquii] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
Porfiri, J.D. Dos Santos, D. & Calvo, J.O. (2007) "New information on ''Megaraptor namunhuaiquii'' (Theropoda: Tetanurae), Patagonia: considerations on paleoecological aspects" Arquivos do Museu Nacional, Rio do Janeiro, 65(4), 545-550. | Porfiri, J.D. Dos Santos, D. & Calvo, J.O. (2007) "New information on ''Megaraptor namunhuaiquii'' (Theropoda: Tetanurae), Patagonia: considerations on paleoecological aspects" Arquivos do Museu Nacional, Rio do Janeiro, 65(4), 545-550. | ||
| Linia 99: | Linia 95: | ||
Smith, N.D., Makovicky, P.J., Agnolin, F.L., Ezcurra, M.D., Pais, D.F. & Salisbury, S.W. (2008) "A ''Megaraptor''-like theropod (Dinosauria: Tetanurae) in Australia: support for faunal exchange across eastern and western Gondwana in the Mid-Cretaceous" Proceedings of the Royal Society B, 275, 2085-2093. | Smith, N.D., Makovicky, P.J., Agnolin, F.L., Ezcurra, M.D., Pais, D.F. & Salisbury, S.W. (2008) "A ''Megaraptor''-like theropod (Dinosauria: Tetanurae) in Australia: support for faunal exchange across eastern and western Gondwana in the Mid-Cretaceous" Proceedings of the Royal Society B, 275, 2085-2093. | ||
| − | < | + | <references/></small> |
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
Aktualna wersja na dzień 11:40, 18 paź 2024
| Autor: | Maciej Ziegler, Marcin Szermański, Dawid Mazurek, Tomasz Skawiński |
| Korekta: | Paweł Konarzewski |
| Megaraptor (megaraptor) | |
|---|---|
| Długość | 8,3 m [1] |
| Wysokość | ok. 2,4 m (w biodrach) [1] |
| Masa | 1,3 t [1] |
| Dieta | mięsożerny |
| Miejsce | Argentyna - Neuquén |
| Czas |
ok 91,5-89 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
 Zrekonstruowany szkielet Megaraptor. Fot. ケラトプスユウタ [2]
| |
| Mapa znalezisk | |
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Megaraptor to rodzaj teropoda żyjącego w późnej kredzie na terenach obecnej Patagonii (Argentyna). Został opisany przez Novasa w 1998 roku.
Odkrycia
Holotyp (MCF-PVPH 79) to fragmentaryczny osobnik z formacji Portezuelo (późny turon - wczesny koniak, 91-88 Ma) z prowincji Neuquén (Novas, 1998). Składa się on z kości łokciowej, paliczka I-1 i pazura I z „ręki” i dystalnej połowy kości śródstopia III. Calvo i in. (2004) opisali drugiego osobnika (MUCPv 341) obejmującego bardziej kompletne kości kończyny przedniej, jeden kręg szyjny, dwa proksymalne kręgi ogonowe, kość łopatkowo-kruczą i częściową łonową z formacji Portezuelo. Zwrócili też uwagę, że w tej samej lokalizacji odnaleziono również zęby karcharodontozaurydów – były one jednak wyłącznie izolowane, przez co nie można jednoznacznie przypisać ich do Megaraptor. Porfiri i in. (2007) donieśli o kolejnych szczątkach kończyn z Portezuelo, zaś w 2014 roku opisano skamieniałości młodocianego osobnika MUCPv 595 (Porfiri i in., 2014).
Do Megaraptor wcześniej zaliczono także osobniki z formacji Bajo Barreal. Lamanna (2004) opisał dwa nowe fragmentaryczne szkielety z dolnych warstw formacji Bajo Barreal (środkowy cenoman-turon) z prowincji Chubut. Novas i in. (2013) podali, że to megaraptoryd, lecz nie wskazali, że Megaraptor; od czasu wstępnego opisu skamieniałości opisano nowe, blisko spokrewnione formy (Orkoraptor, Aerosteon); także z uwagi na wcześniejszy wiek nie jest pewne, czy szczątki należą do omawianego rodzaju. Lamanna i in. (2020) ustalili, że szczątki należą do nieznanych megaraptorydów o podobnej budowie do występujących krewnych na terenach Australii.
Budowa i systematyka
Megaraptor charakteryzował się dużymi i silnymi przednimi kończynami, na których znajdowały się wielkie pazury (największy miał ok. 40 cm). Kręgi szyjne miaływydłużone, eliptycznyne otwory w bokach, które zmniejszały ich masę. Systematyka megaraptorów przez lata była trudna do ustalenia. Początkowo uważano, że należą do karnozaurów w kladzie Carcharodontosauria (rodzina Neovenatoridae). Potem odkryto u nich cechy celurozaurów i umieszczono je w Tyrannosauroidea. Aranciaga Rolando i in., (2022) uznali, że Megaraptora są bazalnymi celurozaurami spokrewnionymi z Tyrannosauroidea.
Etymologia
Nazwa Megaraptor znaczy "duży rabuś" i pochodzi z połączenia gr. mega i łac. raptor. Epitet gatunkowy (namunhuaiquii) odnosi się do wielkiego i ostrego pazura, początkowo umiejscawianego na stopie, i pochodzi z języka Mapuczów: namun to stopa, a huaiqui - "lanca"/"kopia" lub "przecinać"/"przekłuwać").
Spis gatunków
| Megaraptor | Novas, 1998 |
| M. namunhuaiquii | Novas, 1998 |
Bibliografia
Aranciaga Rolando, A.M., Motta, M.J., Agnolín, F.L., Manabe, M., Tsuihiji, T. & Novas, F.E. (2022). "A large Megaraptoridae (Theropoda: Coelurosauria) from Upper Cretaceous (Maastrichtian) of Patagonia, Argentina". Scientific Reports. 12 (1): Article number 6318. doi:10.1038/s41598-022-09272-z.
Benson, R.B.J., Carrano, M.T. & Brusatte, S.L. (2010) "A new clade of archaic large-bodied predatory dinosaurs (Theropoda: Allosauroidea) that survived to the latest Mesozoic" Naturwissenschaften, 97, 71-78.
Calvo, J.O. Porfiri, J.D. Veralli, C.D. Novas, F.E. & Poblete, F. (2004) "Phylogenetic status of Megaraptor namunhuaiquii Novas based on a new specimen from Neuquén, Patagonia, Argentina" Ameghiniana, 41(4), 565-575.
Calvo, J.O. Porfiri, J.D. González Riga, B.J. & Kellner, A.W.A. (2007) "A new Cretaceous terrestrial ecosystem from Gondwana with the description of a new sauropod dinosaur" Anais da Academia Brasileira de Ciencias, 79(3), 1-13.
Carrano, M. T., Benson, R. B., & Sampson, S. D. (2012). The phylogeny of tetanurae (Dinosauria: Theropoda). Journal of Systematic Palaeontology, 10(2), 211-300.
Juárez-Valieri, R.D., Porfiri, J.D. & Calvo, J.O. (2011) "New Information on Ekrixinatosaurus novasi Calvo et al 2004, a giant and massively-constructed Abelisauroid from the "Middle Cretaceous" of Patagonia" Calvo, J.O., Porfiri, J.D., González Riga & Dos Santos [red.] "Paleontologia y dinosaurios desde América Latina" Editorial de la Universidad Nacional de Cuyo, 161-169.
Lamanna, M. C. (2004). Late Cretaceous dinosaurs and crocodyliforms from Egypt and Argentina. University of Pennsylvania.
Lamanna, M. C., Casal, G. A., Martínez, R. D., & Ibiricu, L. M. (2020). Megaraptorid (Theropoda: Tetanurae) partial skeletons from the Upper Cretaceous Bajo Barreal Formation of central Patagonia, Argentina: implications for the evolution of large body size in Gondwanan megaraptorans. Annals of Carnegie Museum, 86(3), 255-294. doi:10.2992/007.086.0302
Novas, F. E. (1998) "Megaraptor namunhuaiquii, gen. et sp. nov, a large-clawed, Late Cretaceous theropod from Patagonia" Journal of Vertebrate Paleontology, 18, 4–9.
Novas, F.E., Agnolín, F.L., Ezcurra, M.D., Porfiri, J. & Canale, J.I. (2013) "Evolution of the carnivorous dinosaurs during the Cretaceous: The evidence from Patagonia" Cretaceous Research doi:10.1016/j.cretres.2013.04.001
Novas, F. E., Aranciaga Rolando, A. M., & Agnolin, F. (2016). Phylogenetic relationships of the Cretaceous Gondwanan theropods Megaraptor and Australovenator: the evidence afforded by their manual anatomy. [4]
Mortimer, M. (online) [5]
Porfiri, J.D. Dos Santos, D. & Calvo, J.O. (2007) "New information on Megaraptor namunhuaiquii (Theropoda: Tetanurae), Patagonia: considerations on paleoecological aspects" Arquivos do Museu Nacional, Rio do Janeiro, 65(4), 545-550.
Porfiri J.D., Novas F.E., Calvo J.O., Agnolin F.L., Ezcurra M.D., Cerda I.A. 2014. Juvenile specimen of Megaraptor (Dinosauria, Theropoda) sheds light about tyrannosauroid radiation. Cretaceous Research 51: 35-55. doi:10.1016/j.cretres.2014.04.007.
Smith, N.D., Makovicky, P.J., Agnolin, F.L., Ezcurra, M.D., Pais, D.F. & Salisbury, S.W. (2008) "A Megaraptor-like theropod (Dinosauria: Tetanurae) in Australia: support for faunal exchange across eastern and western Gondwana in the Mid-Cretaceous" Proceedings of the Royal Society B, 275, 2085-2093.
![[2]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Megaraptor_mount.jpg){kind=link}
![[3]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Megaraptor_namunhuaiquii_size_chart.png){kind=link}
![[1]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Megaraptor-Kralle.jpg){kind=link}