Hungarosaurus

Autor:	Maciej Ziegler, Łukasz Czepiński
Korekta:	Tomasz Sokołowski, Kamil Kamiński

---

Hungarosaurus
Długość	4-4,8 m
Masa	0,65-1,2 t
Dieta	roślinożerny
Miejsce	Węgry (formacja Csehbánya))
Czas	Trias 252 Jura 201,4 Kreda 143,1 66 ok. 86,3-83,6 Ma późna kreda (santon)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Thyreophora Ankylosauria Nodosauridae / Struthiosauridae Struthiosaurinae
Prawa kość zębowa hungorozaura. Fot.: Zoltan Csiki-Sava i in. 2015 [1]

Wstęp

Hungarozaur to dość bazalny przedstawiciel Nodosauridae (zob. [[Ankylosauria#Kladogramy). Szczątki tego zwierzęcia znaleziono w późnokredowych (santon) pokładach formacji Csehbánya w pasmie górskim zwanym Lasem Bakońskim na zachodzie Węgier. Wówczas były to tereny równin zalewowych.

Etymologia

Hungar = węgierski, gr. sauros = jaszczur, nazwa gatunkowa na cześć András Tormy, odkrywcy szczątków.

Materiał kopalny i budowa

Hungarozaur jest najbardziej kompletnym dinozaurem pancernym z Europy. Znaleziono siedem osobników (w tym dwa nieopisane) i wiele izolowanych skamielin, w tym należących do młodych. Na holotyp (MTM 2007.26.1.-2007.26.34) składa się ponad 450 kości, w tym m.in. ok. 100 płytek kostnych i fragmentaryczna czaszka. Duża ilość materiału pozwoliła na dokładne poznanie anatomii tego zwierzęcia. Podobnie jak inne opancerzone dinozaury, był roślinożercą, mającym za ochronę pancerz z kostnych płyt oraz kolców. Podobnie jak Minmi miał "przykręgi" (paravertebrae) - poziome płytki kostne, ciągnące się po bokach kręgów, które powstały na skutek kostnienia ścięgien, prawdopodobnie wzmacniające grzbiet i umożliwiające sprawniejszą lokomocję. Dodatkowo charakteryzował się nietypowymi proporcjami kończyn jak na ankylozaura - u Hungarosaurus były stosunkowo długie i mniej więcej jednakowej długości, zarówno przednie jak i tylne. Podobnie jak Struthiosaurus, hungarozaur miał dobrze rozwinięty móżdżek. Być może powiązane to było z lepszą niż u innych ankylozaurów koordynacją ruchów i szybszą lokomocją, co, w powiązaniu z budową anatomiczną (długie, jednakowe kończyny, "przykręgi") wydaje się być hipotezą uzasadnioną. Niewykluczone, że ta charakterystyczna cecha w budowie mózgu jest synapomorfią, przemawiającą za bliskim pokrewieństwem tych dwóch rodzajów i przynależnością hungarozaura do Struthiosaurinae.

Spis gatunków

Hungarosaurus	Ősi, 2005
H. tormai	Ősi, 2005

Bibliografia

Kirkland, J.I., Alcalá, L., Loewen, M.A., Espílez, E., Mampel, L. & Wiersma, J.P. (2013) "The Basal Nodosaurid Ankylosaur Europelta carbonensis n. gen., n. sp. from the Lower Cretaceous (Lower Albian) Escucha Formation of Northeastern Spain" PLoS ONE 8(12), e80405. doi:10.1371/journal.pone.0080405

Ősi, A. (2005) Hungarosaurus tormai, a new ankylosaur (Dinosauria) from the Upper Cretaceous of Hungary. Journal of Vertebrate Paleontology 25(2):370-383

Ősi, A. & Prondvai, E. (2013) "Sympatry of two ankylosaurs (Hungarosaurus and cf. Struthiosaurus) in the Santonian of Hungary", Cretaceous Research 44: 58–63.

Ősi, A., Pereda Suberbiola, X. & Földes, T. (2014) "Partial skull and endocranial cast of the ankylosaurian dinosaur Hungarosaurus from the Late Cretaceous of Hungary: implications for locomotion" Palaeontologia Electronica, 17.1.1A. [2]

Ősi, A. & Makádi, L. (2009) "New remains of Hungarosaurus tormai (Ankylosauria, Dinosauria) from the Upper Cretaceous of Hungary: skeletal reconstruction and body mass estimation" Palaontologische Zeitschrift, 83: 227-245.

Paul, G.S. (2024). "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University.

Thompson, R.S., Parish, J.C., Maidment, S.C.R. & Barrett, P.M. (2011) "Phylogeny of the ankylosaurian dinosaurs (Ornithischia: Thyreophora)" Journal of Systematic Palaeontology DOI:10.1080/14772019.2011.569091