Rugops: Różnice pomiędzy wersjami
m |
m (dr. różne) |
||
| Linia 3: | Linia 3: | ||
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | {| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | ||
| Autor: | | Autor: | ||
| − | |||
|- | |- | ||
| [[Maciej Ziegler]] | | [[Maciej Ziegler]] | ||
| − | |||
|} | |} | ||
</small> | </small> | ||
| Linia 16: | Linia 14: | ||
|- | |- | ||
! '''Długość''': | ! '''Długość''': | ||
| − | | 3-4 ( | + | | > 3-4 (7?) m |
| − | |||
| − | |||
|- | |- | ||
! '''Masa''': | ! '''Masa''': | ||
| − | | 50-100 kg | + | | > 50-100 kg |
| − | |||
| − | |||
|- | |- | ||
! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''': | ! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''': | ||
| [[Niger]] | | [[Niger]] | ||
| − | <small>([[formacja Echkar]])</small> | + | <small>([[formacja]] [[Echkar]])</small> |
|- | |- | ||
! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ||
| − | | | + | | <small>późna [[kreda]] ([[cenoman]]) |
| − | + | ok. 101-94 [[Ma]]</small> | |
|- | |- | ||
! '''Systematyka''' | ! '''Systematyka''' | ||
| Linia 51: | Linia 45: | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Rugops'' to [[rodzaj]] | + | ''Rugops'' to [[rodzaj]] [[abelizauryd]]a żyjącego w "środkowej" kredzie ([[cenoman]]) na terenach dzisiejszej Afryki. Jest jednym z wcześniejszych przedstawicieli [[Abelisauridae]], znanym z prawdopodobnie młodego okazu. |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==Odkrycie== | ==Odkrycie== | ||
| Linia 62: | Linia 52: | ||
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
''Rugops'' znaczy "pomarszczona twarz" (łac. ''ruga'' - "zmarszczka, fałda" i gr. ''opsi'' - "twarz"). Epitet gatunkowy (''primus'') oznacza "pierwszy". [[Teropod]] ten został tak nazwany ze względu na to, że jest jednym z pierwszych abelizaurydów z silnie zaznaczoną ornamentacją czaszki. | ''Rugops'' znaczy "pomarszczona twarz" (łac. ''ruga'' - "zmarszczka, fałda" i gr. ''opsi'' - "twarz"). Epitet gatunkowy (''primus'') oznacza "pierwszy". [[Teropod]] ten został tak nazwany ze względu na to, że jest jednym z pierwszych abelizaurydów z silnie zaznaczoną ornamentacją czaszki. | ||
| + | |||
| + | ==Materiał kopalny== | ||
| + | Znaleziono jedynie dość kompletną czaszkę (MNN IGU1, Musee National du Niger), nie zawierającą jedynie niektórych tylnobocznych kości. | ||
==Budowa== | ==Budowa== | ||
| − | ''Rugops'' to [[abelizauryd]] charakteryzujący się małym oknem na górze czaszki między kością przedczołową, czołową, zaoczodołową a łzową oraz rzędem siedmiu małych otworów na górze każdej kości nosowej (diagnoza wg Sereno i współpracowników), jednak okno może być cechą młodych osobników (''[[Ekrixinatosaurus]]'' też miał podobne, lecz wydaje się, że w nieco innym miejscu) a otworki ma także ''[[Carnotaurus]]''. [[Carrano]] i [[Sampson]] twierdzą, że jest to niewątpliwie ważny [[takson]], ponieważ kości mają smukłe proporcje, kości nosowe są cienkie a okna w czaszce duże. Moim zdaniem to także mogą być cechy | + | ''Rugops'' to [[abelizauryd]] charakteryzujący się małym oknem na górze czaszki między kością przedczołową, czołową, zaoczodołową a łzową oraz rzędem siedmiu małych otworów na górze każdej kości nosowej (diagnoza wg Sereno i współpracowników), jednak okno może być cechą młodych osobników (''[[Ekrixinatosaurus]]'' też miał podobne, lecz wydaje się, że w nieco innym miejscu) a otworki ma także ''[[Carnotaurus]]''. [[Carrano]] i [[Sampson]] twierdzą, że jest to niewątpliwie ważny [[takson]], ponieważ kości mają smukłe proporcje, kości nosowe są cienkie a okna w czaszce duże. Moim zdaniem to także mogą być cechy juwenilne. Autorzy ci podają jako cechę wyróżniającą również wklęsłą górną powierzchnię kości nosowych. |
| − | + | Charakterystyczną cechą abelizaurydów jest silnie pofałdowana, naznaczona guzkami bruzdami powierzchnia czaszki wskazująca na istnienie, prawdopodobnie keratynowej, struktury. Otworki mogły wspomagać takie pokrycie czaszki, bardziej złożone i ukrwione niż u ''[[Carnotaurus]]''. Paul [[Sereno]] przypuszcza, że struktura ta tworzyła coś w rodzaju dziobu tukana. | |
| − | == | + | ==Filogeneza== |
| − | + | W opublikowanych dotąd analizach ''Rugops'' okazuje się [[bazalny]]m [[abelizauryd]]em (zob. [[Ceratosauria#Kladogramy]]). Może to być jednak wynikiem niedojrzałości jedynego znanego osobnika. | |
| + | |||
| + | Zasugerowano ([[Sereno]] i in., [[2004]]), że znany z kości szczękowej abelizauryd z [[cenoman]]u-[[turon]]u Argentyny (UNPSJBPV 247 - [[Lamanna]] i in., [[2002]]) jest bliskim krewnym rugopsa, jednak cechy łączące je są szeroko rozpowszechnione u abelizaurydów ([[Carrano]] i [[Sampson]], [[2008]]). | ||
==Wymiary== | ==Wymiary== | ||
| − | Jak podają autorzy opisu rugopsa (Sereno i współprac., 2004), jego czaszka mierzy ok. 31,5 cm, a nie jak wynika ze skali ok. 45 cm. Carrano i Sampson (2008) podają, że czaszka jest "mała". Sereno i Brusatte (2008) piszą, że kość szczękowa rugopsa jest podobnej wielkości co [[kryptops]]a, która ma 25 cm (cała czaszka ok. 50 cm; szacowana długość to 6-7 m). | + | W różnych źródłach można przeczytać, że jego długość szacuje się na 6-9 m, jednak gdy popatrzy się na wymiary czaszki, to należy stwierdzić, że są to rozmiary znacznie przesadzone. Jak podają autorzy opisu rugopsa (Sereno i współprac., 2004), jego czaszka mierzy ok. 31,5 cm, a nie jak wynika ze skali ok. 45 cm. Carrano i Sampson (2008) podają, że czaszka jest "mała". Sereno i Brusatte (2008) piszą, że kość szczękowa rugopsa jest podobnej wielkości co [[kryptops]]a, która ma 25 cm (cała czaszka ok. 50 cm; szacowana długość to 6-7 m). |
| + | |||
| + | Nie wiadomo, jakie rozmiary mógł osiągać w pełni wyrośnięty osobnik - ten znaleziony raczej nie był już młodociany, lecz nie miał jeszcze cech typowo dorosłych. | ||
==Paleoekologia== | ==Paleoekologia== | ||
| − | Czasem można się spotkać z opiniami, że ''Rugops'' był padlinożercą. Paul [[Sereno]] twierdzi, że "nie jest to czaszka stworzona do walki lub miażdżenia kości". Argumenty to mała czaszka w porównaniu do reszty ciała i nieduże, "delikatne" zęby. Nie znaleziono jednak żadnych pozaczaszkowych pozostałości po rugopsie, choć abelizaurydy mają często krótsze czaszki w stosunku do długości ciała. Nie znaczy to jednak, że były padlinożercami - były po prostu zbudowane inaczej niż pozostałe teropody. Z kolei charakterystyczne, małe zęby (wraz z wieloma innymi cechami budowy abelizaurydów - m. in. potężną szyją, dużą siłą szczęk i ich masywnością, ruchliwością żuchwy) | + | Czasem można się spotkać z opiniami, że ''Rugops'' był padlinożercą. Paul [[Sereno]] twierdzi, że "nie jest to czaszka stworzona do walki lub miażdżenia kości". Argumenty to mała czaszka w porównaniu do reszty ciała i nieduże, "delikatne" zęby. Nie znaleziono jednak żadnych pozaczaszkowych pozostałości po rugopsie, choć abelizaurydy mają często krótsze czaszki w stosunku do długości ciała. Nie znaczy to jednak, że były padlinożercami - były po prostu zbudowane inaczej niż pozostałe teropody. Z kolei charakterystyczne, małe zęby (wraz z wieloma innymi cechami budowy abelizaurydów - m. in. potężną szyją, dużą siłą szczęk i ich masywnością, ruchliwością żuchwy) mogą być przystosowaniem do niespotykanego u innych mięsożernych dinozaurów sposobu polowania, np. na [[zauropod]]y. Kształt czaszki wskazuje, że trudno było by mu się odżywiać padliną - cechą padlinożerców są długie, wąskie i niskie czaszki, dzięki którym mogą się one dostać do wnętrzności martwych zwierząt. Zaznaczyć należy, że krótkie zęby ''Rugops'' z prostą tylną krawędzią, porównane ze współczesnymi ssakami mają sugerować padlinożerność (Thompson, 2011/niepublikowane). Zob. też [[Abelisauridae#Interpretacja]]. |
| − | ''Rugops'' mógł polować na niedorosłe [[zauropod]]y ([[rebbachizauryd]]y i [[ | + | ''Rugops'' mógł polować na niedorosłe [[zauropod]]y ([[rebbachizauryd]]y i [[somfospondyl]]e), jednak prawdopodobnie nie był na szczycie drabiny pokarmowej - w osadach formacji [[Echkar]] znaleziono olbrzymiego [[teropod]]a ''[[Carcharodontosaurus#C._iguidensis|Carcharodontosaurus iguidensis]]'' oraz zęby [[spinosaurus|spinozaura]]. Ofiarą rugopsa mogły padać krokodylomorfy - np. "kaczy krokodyl" ''Anatosuchus'', lecz musiał się obawiać jego krewniaków, takich jak ''Laganosuchus'' o niepewnym trybie życia czy szczególnie "strasznozęby" ''Kaprosuchus''. |
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
Wersja z 19:14, 23 wrz 2014
| Autor: |
| Maciej Ziegler |
| Rugops (rugops) | |
|---|---|
| Długość: | > 3-4 (7?) m |
| Masa: | > 50-100 kg |
| Miejsce występowania: | Niger |
| Czas występowania | późna kreda (cenoman)
ok. 101-94 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
Wymiary i materiał kopalny Rugops (zob. też tekst). Autor: Conty [1]. | |
Wstęp
Rugops to rodzaj abelizauryda żyjącego w "środkowej" kredzie (cenoman) na terenach dzisiejszej Afryki. Jest jednym z wcześniejszych przedstawicieli Abelisauridae, znanym z prawdopodobnie młodego okazu.
Odkrycie
Szczątki tego zwierzęcia znalazła w 2000 roku na Saharze ekspedycja prowadzona przez znanego paleontologa Paula Sereno. Było to ważne odkrycie z paleobiogeograficznego punktu widzenia - wcześniej powątpiewano w obecność przedstawicieli Abelisauroidea na kontynencie afrykańskim. Później odkryto kolejnego, jeszcze wcześniejszego abelizauryda z Nigru - Kryptops.
Etymologia
Rugops znaczy "pomarszczona twarz" (łac. ruga - "zmarszczka, fałda" i gr. opsi - "twarz"). Epitet gatunkowy (primus) oznacza "pierwszy". Teropod ten został tak nazwany ze względu na to, że jest jednym z pierwszych abelizaurydów z silnie zaznaczoną ornamentacją czaszki.
Materiał kopalny
Znaleziono jedynie dość kompletną czaszkę (MNN IGU1, Musee National du Niger), nie zawierającą jedynie niektórych tylnobocznych kości.
Budowa
Rugops to abelizauryd charakteryzujący się małym oknem na górze czaszki między kością przedczołową, czołową, zaoczodołową a łzową oraz rzędem siedmiu małych otworów na górze każdej kości nosowej (diagnoza wg Sereno i współpracowników), jednak okno może być cechą młodych osobników (Ekrixinatosaurus też miał podobne, lecz wydaje się, że w nieco innym miejscu) a otworki ma także Carnotaurus. Carrano i Sampson twierdzą, że jest to niewątpliwie ważny takson, ponieważ kości mają smukłe proporcje, kości nosowe są cienkie a okna w czaszce duże. Moim zdaniem to także mogą być cechy juwenilne. Autorzy ci podają jako cechę wyróżniającą również wklęsłą górną powierzchnię kości nosowych.
Charakterystyczną cechą abelizaurydów jest silnie pofałdowana, naznaczona guzkami bruzdami powierzchnia czaszki wskazująca na istnienie, prawdopodobnie keratynowej, struktury. Otworki mogły wspomagać takie pokrycie czaszki, bardziej złożone i ukrwione niż u Carnotaurus. Paul Sereno przypuszcza, że struktura ta tworzyła coś w rodzaju dziobu tukana.
Filogeneza
W opublikowanych dotąd analizach Rugops okazuje się bazalnym abelizaurydem (zob. Ceratosauria#Kladogramy). Może to być jednak wynikiem niedojrzałości jedynego znanego osobnika.
Zasugerowano (Sereno i in., 2004), że znany z kości szczękowej abelizauryd z cenomanu-turonu Argentyny (UNPSJBPV 247 - Lamanna i in., 2002) jest bliskim krewnym rugopsa, jednak cechy łączące je są szeroko rozpowszechnione u abelizaurydów (Carrano i Sampson, 2008).
Wymiary
W różnych źródłach można przeczytać, że jego długość szacuje się na 6-9 m, jednak gdy popatrzy się na wymiary czaszki, to należy stwierdzić, że są to rozmiary znacznie przesadzone. Jak podają autorzy opisu rugopsa (Sereno i współprac., 2004), jego czaszka mierzy ok. 31,5 cm, a nie jak wynika ze skali ok. 45 cm. Carrano i Sampson (2008) podają, że czaszka jest "mała". Sereno i Brusatte (2008) piszą, że kość szczękowa rugopsa jest podobnej wielkości co kryptopsa, która ma 25 cm (cała czaszka ok. 50 cm; szacowana długość to 6-7 m).
Nie wiadomo, jakie rozmiary mógł osiągać w pełni wyrośnięty osobnik - ten znaleziony raczej nie był już młodociany, lecz nie miał jeszcze cech typowo dorosłych.
Paleoekologia
Czasem można się spotkać z opiniami, że Rugops był padlinożercą. Paul Sereno twierdzi, że "nie jest to czaszka stworzona do walki lub miażdżenia kości". Argumenty to mała czaszka w porównaniu do reszty ciała i nieduże, "delikatne" zęby. Nie znaleziono jednak żadnych pozaczaszkowych pozostałości po rugopsie, choć abelizaurydy mają często krótsze czaszki w stosunku do długości ciała. Nie znaczy to jednak, że były padlinożercami - były po prostu zbudowane inaczej niż pozostałe teropody. Z kolei charakterystyczne, małe zęby (wraz z wieloma innymi cechami budowy abelizaurydów - m. in. potężną szyją, dużą siłą szczęk i ich masywnością, ruchliwością żuchwy) mogą być przystosowaniem do niespotykanego u innych mięsożernych dinozaurów sposobu polowania, np. na zauropody. Kształt czaszki wskazuje, że trudno było by mu się odżywiać padliną - cechą padlinożerców są długie, wąskie i niskie czaszki, dzięki którym mogą się one dostać do wnętrzności martwych zwierząt. Zaznaczyć należy, że krótkie zęby Rugops z prostą tylną krawędzią, porównane ze współczesnymi ssakami mają sugerować padlinożerność (Thompson, 2011/niepublikowane). Zob. też Abelisauridae#Interpretacja.
Rugops mógł polować na niedorosłe zauropody (rebbachizaurydy i somfospondyle), jednak prawdopodobnie nie był na szczycie drabiny pokarmowej - w osadach formacji Echkar znaleziono olbrzymiego teropoda Carcharodontosaurus iguidensis oraz zęby spinozaura. Ofiarą rugopsa mogły padać krokodylomorfy - np. "kaczy krokodyl" Anatosuchus, lecz musiał się obawiać jego krewniaków, takich jak Laganosuchus o niepewnym trybie życia czy szczególnie "strasznozęby" Kaprosuchus.
Spis gatunków
| Rugops | Sereno, Wilson i Conrad, 2004 |
|---|---|
| R. primus | Sereno, Wilson i Conrad, 2004 |
Bibliografia
Calvo, J.O., Rubilar, D., & Moreno, K. (2004) "A new Abelisauridae (Dinosauria: Theropoda) from northwest Patagonia" Ameghiniana, 41, 555-563.
Carrano, M.T. & Sampson, S.D. (2008) "The phylogeny of Ceratosauria (Dinosauria: Theropoda)" Journal of Systematic Palaeontology, 6, 182-236.
Lamanna,M. C., Martınez, R. D. & Smith, J. B. (2002) "A definitive abelisaurid theropod dinosaur from the early Late Cretaceous of Patagonia" Journal of Vertebrate Paleontology, 22, 58–69.
Sereno, P.C., Wilson, J.A. & Conrad, J.L. (2004) "New dinosaurs link southern landmasses in the Mid-Cretaceous" Proceedings of the Royal Society of London B: Biological Sciences, 271, 1325-1330.
Sereno, P.C. & Brusatte, S.L. (2008) "Basal abelisaurid and carcharodontosaurid theropods from the Lower Cretaceous Elrhaz Formation of Niger" Acta Palaeontologica Polonica, 53, 15-46.
Sampson, S.D. & Witmer, L.M. (2007) "Cranofacial anatomy of Majungasaurus crenatissimus (Theropoda: Abelisauridae) from the Late Cretaceous of Madagascar" [w:] Sampson, S. D. & Krause, D. W. (ed.) "Majungasaurus crenatissimus (Theropoda: Abelisauridae) from the Late Cretaceous of Madagascar" Society of Vertebrate Paleontology Memoir 8, 32-102.
http://dml.cmnh.org/2004Jun/msg00105.html
http://dml.cmnh.org/2004Jun/msg00087.html
http://www.projectexploration.org/news-060204.htm
http://www.scienceinafrica.co.za/2004/june/rugops.htm
Thompson, K. (2011) "Comparative analysis of abelisaurid skulls indicates dietary specialization" SVP 2011 Program and Abstracts Book, 204 [abstrakt]
![[1]](http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Rugops-human_size_01.JPG){kind=link}