Nanuqsaurus

Autor:	Korekta:
Eryk Sroka	Kamil Kamiński, Maciej Ziegler, Łukasz Czepiński, Mateusz Tałanda

---

Nanuqsaurus (nanukzaur)
Długość:	6 m
Masa:	?
Miejsce występowania:	USA - Alaska formacja Prince Creek
Czas występowania	70-69 Ma mastrycht
Systematyka	Dinosauria Saurischia Theropoda Tetanurae Coelurosauria Tyrannosauroidea Tyrannosauridae Tyrannosaurinae
Holotyp DMNH 21461. Źródło: Fiorillo i Tykoski, 2014.

Odkrycie i opis

Szczątki nanukzaura zostały odnalezione w roku 2006 na terenie okręgu North Slope w Kikak-Tegoseak. Początkowo były one przypisywane gorgozaurowi, lecz ostatecznie, po preparacji szczątków w Perot Museum of Nature and Science w Dallas, zostały opisane jako nowy rodzaj i gatunek. Opisu Nanuqsaurus dokonali Anthony Fiorillo i Ronald Tykoski w roku 2014.

Materiał kostny

Holotyp nanukzaura o numerze katalogowym DMNH 21461 składa się z rozczłonkowanej czaszki, w skład której wchodzą: niekompletny wyrostek nosowy (ang. ascending ramus/nasal process/dorsal process) prawej kości szczękowej, fragmenty kości czołowych, ciemieniowych i klinowych (laterosphenoid) oraz fragment przedniej kości zębowej, które zostały znalezione bardzo blisko siebie.

Paleobiologia, karłowatość

Jak sugeruje ryc. 8 w pracy opisującej nanukzaura, jego rozmiary to około 6 metrów długości (czyli połowa rozmiaru osiągana przez tyranozaura). Długość czaszki, zrekonstruowana na podstawie proporcji podobnych zwierząt, wynosiła prawdopodobnie 60-70 cm.

Szczątki pochodziły od osobnika w pełni dojrzałego, ponieważ m. in. miejsce łączenia kości nosowej z szczękową ma charakter wklinowania (ang. interlocking).

Jedyny okaz Nanuqsaurus hoglundi pochodzi z aluwialnych osadów formacji Prince Creek, datowanych na mastrycht. Skały tej formacji znajdują się w pobliżu rzeki Colville, w okręgu North Slope, niedaleko koła podbiegunowego. Czyni to nanukzaura jednym z nielicznych dinozaurów żyjących na tak dużych szerokościach geograficznych.

Rekonstrukcja głowy nanukzaura. Autor: Tom Parker [1].

Według paleontologów 70 milionów lat temu tereny dzisiejszej Alaski były częścią kontynentu nazwanego Laramidia. Klimat na tych terenach był zapewne chłodny oraz występowały dni i noce polarne. Prawdopodobnie w okresie letnim wzrastała dostępność pożywienia dla drapieżników, lecz podczas ciemnej zimy liczba potencjalnych ofiar spadała znacząco (choć wg badań Chinsamy i in. z 2012 r. żyjące na dalekiej północy hadrozaurydy nie migrowały na południe).

Rekonstrukcja nanukzaura na tle śnieżnego krajobrazu. Autor: Nobu Tamura [2].

Fiorillo i Tykoski w pracy opisującej omawianego teropoda stwierdzili, że mniejsza ilość żywności na surowych terenach kredowej Alaski nie pozwalała nanukzaurowi na osiągnięcie tak dużych rozmiarów jak u innych tyranozaurynów. Jednakże stwierdzono również, że alaskańskie troodony osiągały o 50% większe rozmiary od okazów z Alberty czy Montany. Prawdopodobnie było to spowodowane większymi rozmiarami oczu w stosunku do wielkości ciała troodonów, co pozwalało im skuteczniej konkurować z innymi teropodami w warunkach słabego oświetlenia (znalezione na Alasce szczątki prawdopodobnie należą nie do rodzaju Troodon, lecz do innych zaawansowanych troodontydów, jeszcze nienazwanych - zob. opis Troodon).

Jego ofiarami mogły padać ceratopsy Pachyrhinosaurus perotorum, hadrozaurydy Ugrunaaluk czy pachycefalozaury Alaskacephale. Konkurentami w dostępie do pożywienia mogły być dromeozaurydy i wspomniane troodontydy.

Upierzenie

Jest prawdopodobne, że nanukzaur, ze względu na chłód jaki panował na terenach jego występowania, był pokryty puszystą masą piór - jak jego chiński krewniak Yutyrannus.

Rekonstrukcja nanukzaura w arktycznym krajobrazie. Autor: Fred Wierum. [3].

Etymologia

Nazwa rodzajowa Nanuqsaurus pochodzi od połączenia inuickiego słowa nanuq które oznacza niedźwiedzia polarnego (Ursus maritimus) oraz greckiego słowa sauros czyli "jaszczur". Epitet gatunkowy hoglundi honoruje Forresta Hoglunda, za karierę w naukach o ziemi i "filantropijne wysiłki w sprzyjaniu instytucjom kulturalnym".

==Filogeneza==ch ciemnościach Wg autorów opisu Nanuqsaurus był zaawansowanym tyranozaurynem i stanowił takson siostrzany dla kladu Tyrannosaurus+Tarbosaurus. Późniejsza analiza Brusattego i Carra (2016) wykazała jednak, że był on bardziej bazalny, a jego taksonem siostrzanym mógł być Teratophoneus.

Spis gatunków

Nanuqsaurus	Fiorillo i Tykoski, 2014
N. hoglundi	Fiorillo i Tykoski, 2014

Bibliografia

Brusatte, S.L. & Carr, T.D. (2016) "The phylogeny and evolutionary history of tyrannosauroid dinosaurs" Scientific Reports, 6, 20252. doi:10.1038/srep20252

Chinsamy, A., Thomas, D.B., Tumarkin-Deratzian, A.R. & Fiorillo, A.R. (2012) "Hadrosaurs were perennial polar residents" The Anatomical Record, (4), 610–614. doi:10.1002/ar.22428

Fiorillo, A.R. & Tykoski, R.S. (2014) "A Diminutive New Tyrannosaur from the Top of the World" PLoS ONE, 9(3), e91287. doi:10.1371/journal.pone.0091287