Aletopelta: Różnice pomiędzy wersjami
m (→Spis gatunków) |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
{{DISPLAYTITLE:''Aletopelta''}} | {{DISPLAYTITLE:''Aletopelta''}} | ||
| − | + | {{Opis | |
| − | + | |Autor = "dilong", [[Paweł Konarzewski]] | |
| − | + | |Korekta = [[Dawid Mazurek]] | |
| − | + | |nazwa = ''Aletopelta'' (aletopelta) | |
| − | + | |długość = 5 m <ref name=Paul2016>Paul, G.S. (2016). "The Princeton Field Guide to Dinosaurs: 2nd Edition" wyd. Princeton University.</ref> | |
| − | + | |wysokość = | |
| − | | [[Dawid Mazurek]] | + | |masa = 2 t <ref name=Paul2016></ref> |
| − | | | + | |dieta = roślinożerny |
| − | + | |miejsce = [[USA]] - Kalifornia, Carlsbad | |
| − | + | <small>([[formacja]] [[Point Loma]])</small> | |
| − | + | |czas = {{Występowanie|75.5|75}} | |
| − | + | ok. 75,5 [[Ma]] <br> | |
| − | + | <small>[[późna kreda]] ([[kampan]])</small> | |
| − | + | |systematyka = | |
| − | | 5 m | + | [[Dinosauria]] |
| − | | | ||
| − | |||
| − | | 2 t | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | [[USA]] - Kalifornia, Carlsbad | ||
| − | |||
| − | <small>([[formacja]] [[Point Loma]]) </small> | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
[[Ornithischia]] | [[Ornithischia]] | ||
| Linia 39: | Linia 22: | ||
[[Ankylosauria]] | [[Ankylosauria]] | ||
| − | [[Ankylosauridae]] | + | [[Ankylosauridae]] |
| − | | | + | |grafika = Aletopelta NT.jpg |
| − | + | |podpis = Rekonstrukcja przyżyciowa ''Aletopelta coombsi''. Autor: Nobu Tamura. Źródło: [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Aletopelta_NT.jpg] | |
| − | + | |PorównanieGrupa = Ankylosauridae | |
| − | + | |PorównanieDługość = 5 | |
| − | + | |mapa = | |
| − | Źródło: [https:// | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | | ||
| − | | | ||
<display_points type="terrain" zoom=4> | <display_points type="terrain" zoom=4> | ||
| − | 33.9°N, 117.15°W | + | 33.9°N, 117.15°W~ formacja [[Point Loma]], Carlsbad, Kalifornia, [[USA]]|<small>''A. coombsi'' - holotyp SDNHM 33909.<br> |
</display_points> | </display_points> | ||
| − | | | + | }} |
| + | ==Wstęp== | ||
| + | ''Aletopelta'' to [[rodzaj]] [[ankylozauryd]]a żyjącego na terenach [[USA]] w [[późna kreda|późnej kredzie]]. | ||
| − | == | + | ==Historia taksonu i systematyka== |
| − | ''Aletopelta'' | + | Szczątki dinozaura zostały po raz pierwszy opisane w 1996 roku przez Deméré'a i Coombsa. Pierwotnie zinterpretowali go jako nieokreślonego nodozauryda, który wykazywał podobieństwa do ''[[Edmontonia]]'', ''[[Panoplosaurus]]'' i ''[[Stegopelta]]''. Jednak go nie nadali nazwy, gdyż uznali, że jest niediagnostyczny. Ford (2000) uznał, że tworzy klad [[Stegopeltinae]], wraz ze ''[[Stegopelta]]'' i ''[[Glyptodontopelta]]'', w obrębie [[Ankylosauridae]] na podstawie obecności tarczy miednicznej złożonej ze współosadzonych sześciokątnych osteodermów. W 2001 roku [[Tracy Ford]] i [[James Kirkland]] utworzyli dla niego nowy [[rodzaj]], który nazwali ''Aletopelta''. Trzy lata później Vickaryous i in. uznali go za ''[[nomen dubium]]'', a w obszernej pracy na temat ankylozaurów Thompsona i in. ([[2012]]) nie ma o nim żadnej wzmianki. Z kolei wg Arbour i Curriego ([[2015]]) jest to ważny [[takson]] oraz podtrzymali obecność dinozaura w [[Ankylosauridae]]. Inne analizy<ref>Arbour, V. M., & Evans, D. C. (2017). "A new ankylosaurine dinosaur from the Judith River Formation of Montana, USA, based on an exceptional skeleton with soft tissue preservation". Royal Society Open Science, 4(5), 161086. [[doi:10.1098/rsos.161086]]</ref><ref>Rivera-Sylva, H. E., Frey, E., Stinnesbeck, W., Carbot-Chanona, G., Sanchez-Uribe, I. E., & Guzmán-Gutiérrez, J. R. (2018). Paleodiversity of Late Cretaceous Ankylosauria from Mexico and their phylogenetic significance. Swiss Journal of Palaeontology, 137(1), 83-93. [[doi:10.1007/s13358-018-0153-1]]</ref><ref> Park, J. Y., Lee, Y. N., Currie, P. J., Kobayashi, Y., Koppelhus, E., Barsbold, R., ... & Kim, S. H. (2020). "Additional skulls of ''Talarurus plicatospineus'' (Dinosauria: Ankylosauridae) and implications for paleobiogeography and paleoecology of armored dinosaurs". Cretaceous Research, 108, 104340. [[doi:10.1016/j.cretres.2019.104340]]</ref> potwierdzają przynależność do [[Ankylosauridae]], lecz Frauenfelder i in. (2022) uznali go za najbardziej [[bazalny|bazalnego]] [[nodozauryd]]a. |
| − | == | + | ==Materiał kopalny i lokalizacja== |
| − | [[Holotyp]] | + | [[Holotyp]] o numerze katalogowym SDNHM 33909 to następujące skamieniałości: 8 zębów, fragmentaryczne łopatki, częściowa kość ramienna i łokciowa, możliwy fragment prawej kości promieniowej(?), kość łociowa, częściowa lewa i prawdopodobnie prawa kość kulszowa, obie kości udowe, piszczelowe i strzałkowe, 4 lub 5 niekompletnych kręgów, łuk neuralny kręgu grzbietowego, łuki neuralne kości krzyżowej, fragmentaryczne żebra, osteodermy wraz z tarczą mostka i kostne obręcze szyi(?) (ang. ''cervical half ring''). |
| − | [[ | + | [[Holotyp]] został odnaleziony między El Camino Real a drogą Palomar Aiport, na północny wschód od lotniska Palomar McClellan w Carlsbad, Kalifornia. Szczątki te tkwiły w pokładach [[formacja|formacji]] [[Point Loma]], które datowane są na późny [[kampan]]. Skamieniałe szczątki tego [[dinozaur]]a można podziwiać w Muzeum Historii Naturalnej w San Diego. |
| − | == | + | ==Budowa== |
| − | [[ | + | ''Aletopelta'' była średniej wielkości [[ankylozauryd]]em. Zęby były szersze niż wysokie, a kość udowa znacznie dłuższa od kości piszczelowej i strzałkowej. Od ''[[Stegopelta]]'' różnił się pierwszym półpierścieniem szyjnym składającym się z osteodermów stopionych z leżącym pod nim pasmem kostnym, a nie ściśle przylegających do siebie osteoderm. Ciało było chronione kostnymi osteodermami. Znajdujące się przy szyi i łopatkach były one puste w środku. W okolicach łopatek znajdowały się dwa duże kolce. Szcześciokątne osteodermy miedniczne tworzyły półciągłe nakrycie nad miednicą. W przeciwieństwie do ''[[Glyptodontopelta]]'' osteodermy miedniczne nie miały dendrytycznej tekstury powierzchni. Nie znaleziono jego maczugi, stąd nie wiadomo czy aby na pewno ją miał (Ford i Kirkland, 2001; Arbour i Currie, 2015). |
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| Linia 74: | Linia 54: | ||
| {{Kpt|[[Tracy Ford|Ford]]}} i {{Kpt|[[James Kirkland|Kirkland]]}}, [[2001]] | | {{Kpt|[[Tracy Ford|Ford]]}} i {{Kpt|[[James Kirkland|Kirkland]]}}, [[2001]] | ||
|- | |- | ||
| − | | {{V|'' | + | | {{V|''A. coombsi''}} |
| {{Kpt|[[Tracy Ford|Ford]]}} i {{Kpt|[[James Kirkland|Kirkland]]}}, [[2001]] | | {{Kpt|[[Tracy Ford|Ford]]}} i {{Kpt|[[James Kirkland|Kirkland]]}}, [[2001]] | ||
|} | |} | ||
| Linia 80: | Linia 60: | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
<small> | <small> | ||
| − | Arbour, V.M. & Currie, P.J. (2015) Systematics, phylogeny and palaeobiogeography of the ankylosaurid dinosaurs. Journal of Systematic Palaeontology. [[doi:10.1080/14772019.2015.1059985]] | + | Arbour, V.M. & Currie, P.J. (2015) "Systematics, phylogeny and palaeobiogeography of the ankylosaurid dinosaurs". Journal of Systematic Palaeontology. [[doi:10.1080/14772019.2015.1059985]] |
| + | |||
| + | Coombs, W. P., & Demere, T. A. (1996). "A Late Cretaceous nodosaurid ankylosaur (Dinosauria: Ornithischia) from marine sediments of coastal California". Journal of Paleontology, 70(2), 311-326. [[doi:10.1017/S0022336000023404]] | ||
| + | |||
| + | Ford, T.L. (2000). "A review of ankylosaur osteoderms from New Mexico and a preliminary review of ankylosaur armor", In: S. G. Lucas and A. B. Heckert (eds.), Dinosaurs of New Mexico. New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin 17: 157-176 | ||
| + | |||
| + | Frauenfelder, T. G., Bell, P. R., Brougham, T., Bevitt, J. J., Bicknell, R. D., Kear, B. P., ... & Campione, N. E. (2022). "New Ankylosaurian Cranial Remains From the Lower Cretaceous (Upper Albian) Toolebuc Formation of Queensland, Australia". Frontiers in Earth Science, 48. [[doi:10.3389/feart.2022.803505]] | ||
| − | + | Ford, T.L. & Kirkland, J.I. (2001). "Carlsbad ankylosaur (Ornithischia, Ankylosauria): an ankylosaurid and not a nodosaurid", In: The Armored Dinosaurs. Indiana University Press, Bloomington pp 239-260 | |
| − | Thompson, R.S., Parish, J.C., Maidment, S.C.R. & Barrett, P.M. (2012) Phylogeny of the ankylosaurian dinosaurs (Ornithischia: Thyreophora). Journal of Systematic Palaeontology. [[doi:10.1080/14772019.2011.569091]] | + | Thompson, R.S., Parish, J.C., Maidment, S.C.R. & Barrett, P.M. (2012) "Phylogeny of the ankylosaurian dinosaurs (Ornithischia: Thyreophora)". Journal of Systematic Palaeontology. [[doi:10.1080/14772019.2011.569091]] |
Vickaryous, M.K., Maryańska, T. & Weishampel, D.B. (2004) Ankylosauria. [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P., & Osmólska, H. (red.) "The Dinosauria" Berkeley: University of California Press, 363-392. | Vickaryous, M.K., Maryańska, T. & Weishampel, D.B. (2004) Ankylosauria. [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P., & Osmólska, H. (red.) "The Dinosauria" Berkeley: University of California Press, 363-392. | ||
| − | </small> | + | <references/></small> |
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
| Linia 98: | Linia 84: | ||
[[Kategoria:Kreda]] | [[Kategoria:Kreda]] | ||
[[Kategoria:Kampan]] | [[Kategoria:Kampan]] | ||
| − | |||
Wersja z 21:32, 30 paź 2022
| Autor: | "dilong", Paweł Konarzewski |
| Korekta: | Dawid Mazurek |
| Aletopelta (aletopelta) | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Długość | 5 m [1] | ||||
| Masa | 2 t [1] | ||||
| Dieta | roślinożerny | ||||
| Miejsce | USA - Kalifornia, Carlsbad | ||||
| Czas |
ok. 75,5 Ma | ||||
| Systematyka | Dinosauria | ||||
 Rekonstrukcja przyżyciowa Aletopelta coombsi. Autor: Nobu Tamura. Źródło: [1]
Porównanie wielkości Aletopelta i człowieka. | |||||
| Mapa znalezisk | |||||
Wczytywanie mapy…
| |||||
Wstęp
Aletopelta to rodzaj ankylozauryda żyjącego na terenach USA w późnej kredzie.
Historia taksonu i systematyka
Szczątki dinozaura zostały po raz pierwszy opisane w 1996 roku przez Deméré'a i Coombsa. Pierwotnie zinterpretowali go jako nieokreślonego nodozauryda, który wykazywał podobieństwa do Edmontonia, Panoplosaurus i Stegopelta. Jednak go nie nadali nazwy, gdyż uznali, że jest niediagnostyczny. Ford (2000) uznał, że tworzy klad Stegopeltinae, wraz ze Stegopelta i Glyptodontopelta, w obrębie Ankylosauridae na podstawie obecności tarczy miednicznej złożonej ze współosadzonych sześciokątnych osteodermów. W 2001 roku Tracy Ford i James Kirkland utworzyli dla niego nowy rodzaj, który nazwali Aletopelta. Trzy lata później Vickaryous i in. uznali go za nomen dubium, a w obszernej pracy na temat ankylozaurów Thompsona i in. (2012) nie ma o nim żadnej wzmianki. Z kolei wg Arbour i Curriego (2015) jest to ważny takson oraz podtrzymali obecność dinozaura w Ankylosauridae. Inne analizy[2][3][4] potwierdzają przynależność do Ankylosauridae, lecz Frauenfelder i in. (2022) uznali go za najbardziej bazalnego nodozauryda.
Materiał kopalny i lokalizacja
Holotyp o numerze katalogowym SDNHM 33909 to następujące skamieniałości: 8 zębów, fragmentaryczne łopatki, częściowa kość ramienna i łokciowa, możliwy fragment prawej kości promieniowej(?), kość łociowa, częściowa lewa i prawdopodobnie prawa kość kulszowa, obie kości udowe, piszczelowe i strzałkowe, 4 lub 5 niekompletnych kręgów, łuk neuralny kręgu grzbietowego, łuki neuralne kości krzyżowej, fragmentaryczne żebra, osteodermy wraz z tarczą mostka i kostne obręcze szyi(?) (ang. cervical half ring).
Holotyp został odnaleziony między El Camino Real a drogą Palomar Aiport, na północny wschód od lotniska Palomar McClellan w Carlsbad, Kalifornia. Szczątki te tkwiły w pokładach formacji Point Loma, które datowane są na późny kampan. Skamieniałe szczątki tego dinozaura można podziwiać w Muzeum Historii Naturalnej w San Diego.
Budowa
Aletopelta była średniej wielkości ankylozaurydem. Zęby były szersze niż wysokie, a kość udowa znacznie dłuższa od kości piszczelowej i strzałkowej. Od Stegopelta różnił się pierwszym półpierścieniem szyjnym składającym się z osteodermów stopionych z leżącym pod nim pasmem kostnym, a nie ściśle przylegających do siebie osteoderm. Ciało było chronione kostnymi osteodermami. Znajdujące się przy szyi i łopatkach były one puste w środku. W okolicach łopatek znajdowały się dwa duże kolce. Szcześciokątne osteodermy miedniczne tworzyły półciągłe nakrycie nad miednicą. W przeciwieństwie do Glyptodontopelta osteodermy miedniczne nie miały dendrytycznej tekstury powierzchni. Nie znaleziono jego maczugi, stąd nie wiadomo czy aby na pewno ją miał (Ford i Kirkland, 2001; Arbour i Currie, 2015).
Etymologia
Aletopelta znaczy "wędrująca tarcza". Nazwa tego dinozaura wynika z faktu, iż dzięki ruchom płyt tektonicznych szczątki tego zwierzęcia przewędrowały na jednej z płyt z pozycji leżącej na wysokości obecnego centrum Meksyku w stronę północy. Epitet gatunkowy nadano na cześć paleontologa Waltera P. Coombsa juniora, za jego pracę i badania nad ankylozaurami.
Spis gatunków
| Aletopelta | Ford i Kirkland, 2001 |
| A. coombsi | Ford i Kirkland, 2001 |
Bibliografia
Arbour, V.M. & Currie, P.J. (2015) "Systematics, phylogeny and palaeobiogeography of the ankylosaurid dinosaurs". Journal of Systematic Palaeontology. doi:10.1080/14772019.2015.1059985
Coombs, W. P., & Demere, T. A. (1996). "A Late Cretaceous nodosaurid ankylosaur (Dinosauria: Ornithischia) from marine sediments of coastal California". Journal of Paleontology, 70(2), 311-326. doi:10.1017/S0022336000023404
Ford, T.L. (2000). "A review of ankylosaur osteoderms from New Mexico and a preliminary review of ankylosaur armor", In: S. G. Lucas and A. B. Heckert (eds.), Dinosaurs of New Mexico. New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin 17: 157-176
Frauenfelder, T. G., Bell, P. R., Brougham, T., Bevitt, J. J., Bicknell, R. D., Kear, B. P., ... & Campione, N. E. (2022). "New Ankylosaurian Cranial Remains From the Lower Cretaceous (Upper Albian) Toolebuc Formation of Queensland, Australia". Frontiers in Earth Science, 48. doi:10.3389/feart.2022.803505
Ford, T.L. & Kirkland, J.I. (2001). "Carlsbad ankylosaur (Ornithischia, Ankylosauria): an ankylosaurid and not a nodosaurid", In: The Armored Dinosaurs. Indiana University Press, Bloomington pp 239-260
Thompson, R.S., Parish, J.C., Maidment, S.C.R. & Barrett, P.M. (2012) "Phylogeny of the ankylosaurian dinosaurs (Ornithischia: Thyreophora)". Journal of Systematic Palaeontology. doi:10.1080/14772019.2011.569091
Vickaryous, M.K., Maryańska, T. & Weishampel, D.B. (2004) Ankylosauria. [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P., & Osmólska, H. (red.) "The Dinosauria" Berkeley: University of California Press, 363-392.
- ↑ 1,0 1,1 Paul, G.S. (2016). "The Princeton Field Guide to Dinosaurs: 2nd Edition" wyd. Princeton University.
- ↑ Arbour, V. M., & Evans, D. C. (2017). "A new ankylosaurine dinosaur from the Judith River Formation of Montana, USA, based on an exceptional skeleton with soft tissue preservation". Royal Society Open Science, 4(5), 161086. doi:10.1098/rsos.161086
- ↑ Rivera-Sylva, H. E., Frey, E., Stinnesbeck, W., Carbot-Chanona, G., Sanchez-Uribe, I. E., & Guzmán-Gutiérrez, J. R. (2018). Paleodiversity of Late Cretaceous Ankylosauria from Mexico and their phylogenetic significance. Swiss Journal of Palaeontology, 137(1), 83-93. doi:10.1007/s13358-018-0153-1
- ↑ Park, J. Y., Lee, Y. N., Currie, P. J., Kobayashi, Y., Koppelhus, E., Barsbold, R., ... & Kim, S. H. (2020). "Additional skulls of Talarurus plicatospineus (Dinosauria: Ankylosauridae) and implications for paleobiogeography and paleoecology of armored dinosaurs". Cretaceous Research, 108, 104340. doi:10.1016/j.cretres.2019.104340
![[1]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Aletopelta_NT.jpg){kind=link}