Ubirajara: Różnice pomiędzy wersjami
m |
(Nieważność taksonu) |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
{{Opis | {{Opis | ||
|Autor = [[Kamil Kamiński]] | |Autor = [[Kamil Kamiński]] | ||
| − | |Korekta = [[Maciej Ziegler]], [[Piotr Bajdek]] | + | |Korekta = [[Maciej Ziegler]], [[Piotr Bajdek]], [[Paweł Konarzewski]] |
| − | |nazwa = | + | |nazwa = "Ubirajara" ("ubirajara") |
|długość = ok. 1-1,4 m | |długość = ok. 1-1,4 m | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| Linia 10: | Linia 9: | ||
|miejsce = [[Brazylia]], stan Ceara | |miejsce = [[Brazylia]], stan Ceara | ||
<small>([[formacja]] [[Crato]], ogniwo Nova Olinda)</small> | <small>([[formacja]] [[Crato]], ogniwo Nova Olinda)</small> | ||
| − | |czas = {{Występowanie| | + | |czas = {{Występowanie|121.4|113}} |
| − | ok. | + | ok. 121,4-113 [[Ma]]<br> |
| − | <small> | + | <small>[[wczesna kreda]] ([[apt]])</small> |
|systematyka = | |systematyka = | ||
[[Dinosauria]] | [[Dinosauria]] | ||
| Linia 30: | Linia 29: | ||
}} | }} | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | + | "Ubirajara" to [[nomen nudum|nieważny]] rodzaj niewielkiego, lekko zbudowanego teropoda z rodziny [[Compsognathidae]], który żył we wczesnej kredzie na terenie dzisiejszej Brazylii. Zachowały się u niego odciski prymitywnych piór, które na grzbiecie zwierzęcia tworzyły niezwykłe, widowiskowe struktury. | |
| − | == | + | ==Nieważność taksonu== |
| − | + | Pierwsza wersja artykułu opisująca "Ubirajara" pojawiła się na łamach czasopisma Cretaceous Research 13 grudnia 2020 roku, jednak po 10 dniach został ona tymczasowo wycofana ze względów etycznych. Jak się okazało skamieniałości należące do "Ubirajara" zostały najprawdopodobniej nielegalnie wywiezione z Brazylii do Niemiec w 1995 roku (Cisneros i in., 2022). Publikacja została całkowicie usunięta z czasopisma we wrześniu 2021 roku. Niemcy pod wpływem protestów brazylijskiego społeczeństwa zgodziły się na powrót szczątków dinozaura do rodzimego kraju. Nazwa "Ubirajara jubatus" wraz z zapisami znajdującymi się w publikacji zostały usunięte z Zoobanku 18 listopada 2022 roku i jest niedostępna, bez znaczenia nomenklaturowego (Caento i in., 2023). | |
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| + | [[Plik:Ubirajara jubatus skeletal.jpg|thumb|Rekonstrukcja szkieletu "Ubirajara". Na biało zaznaczone odnalezione kości. Autor: Maurissauro[https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ubirajara_jubatus_skeletal.jpg]]] | ||
[[Holotyp]] (SMNK PAL 29241) to niekompletny, częściowo [[artykułowany]] szkielet pozaczaszkowy, obejmujący większość kręgów szyjnych, kręgi grzbietowe, kość krzyżową, żebra, gastralia, obręcz barkową i kończynę przednią z niemal kompletną dłonią. | [[Holotyp]] (SMNK PAL 29241) to niekompletny, częściowo [[artykułowany]] szkielet pozaczaszkowy, obejmujący większość kręgów szyjnych, kręgi grzbietowe, kość krzyżową, żebra, gastralia, obręcz barkową i kończynę przednią z niemal kompletną dłonią. | ||
==Budowa i paleobiologia== | ==Budowa i paleobiologia== | ||
| − | + | "Ubirajara" była małym i lekko zbudowanym teropodem. Żebra szyjne były wyjątkowo długie i cienkie. Kręgi grzbietowe nie miały pleuroceli (bocznych otworów pneumatycznych). Inne cechy charakterystyczne dotyczyły m.in. budowy kończyn przednich. Kość ramienna była o 25% dłuższa od łopatki, podczas gdy u innych kompsognatydów proporcje te były odwrotne, lub obie kości miały równą długość. | |
| − | Najbardziej niezwykłą cechą | + | Najbardziej niezwykłą cechą "Ubirajara" było upierzenie. Na szyi było ono stosunkowo krótkie, po czym zwiększało swoją wysokość na grzbiecie, tworząc rodzaj grzywy. Jeszcze bardziej niezwykłe były struktury wyrastające prawdopodobnie znad barków zwierzęcia - z każdej strony "Ubirajara" miała parę długich na ok. 15 cm piór przypominających wstążki. U żadnego innego nieptasiego dinozaura nie znaleziono podobnych struktur, przypominają one za to ozdoby samców współczesnego indonezyjskiego ptaka – flagowca (''Semioptera wallacii''). Zapewne "Ubirajara" również wykorzystywała swoje unikatowe opierzenie do wabienia partnerów. Szkielet tego interesującego teropoda został poznany tylko częściowo, dlatego bardzo prawdopodobne jest, że miał on jeszcze więcej ciekawych ozdób. |
Interpretacja omawianych wyżej struktur jako piór budzi jednak wątpliwości, ponieważ nie przeprowadzono solidnej analizy tafonomicznej znaleziska (Bajdek, online). | Interpretacja omawianych wyżej struktur jako piór budzi jednak wątpliwości, ponieważ nie przeprowadzono solidnej analizy tafonomicznej znaleziska (Bajdek, online). | ||
| + | |||
| + | ==Etymologia== | ||
| + | Nazwa "Ubirajara" w języku tupi oznacza „władca włóczni”, w nawiązaniu do charakterystycznego opierzenia na grzbiecie. Epitet gatunkowy "jubatus" pochodzi z łaciny i znaczy „grzywiasty” lub „grzebieniasty”. | ||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| − | | | + | | "Ubirajara" |
| {{Kpt|[[Robert Smyth|Smyth]], [[Davis Martill|Martill]], [[Eberthard Frey|Frey]], [[Hector Rivera-Sylva]]}} i {{Kpt|[[Norbert Lenz|Lenz]]}}, [[2020]] | | {{Kpt|[[Robert Smyth|Smyth]], [[Davis Martill|Martill]], [[Eberthard Frey|Frey]], [[Hector Rivera-Sylva]]}} i {{Kpt|[[Norbert Lenz|Lenz]]}}, [[2020]] | ||
| + | |''[[nomen nudum]]'' | ||
|- | |- | ||
| − | | | + | | "U. jubatus" |
| {{Kpt|[[Robert Smyth|Smyth]], [[Davis Martill|Martill]], [[Eberthard Frey|Frey]], [[Hector Rivera-Sylva]]}} i {{Kpt|[[Norbert Lenz|Lenz]]}}, [[2020]] | | {{Kpt|[[Robert Smyth|Smyth]], [[Davis Martill|Martill]], [[Eberthard Frey|Frey]], [[Hector Rivera-Sylva]]}} i {{Kpt|[[Norbert Lenz|Lenz]]}}, [[2020]] | ||
| + | |''[[nomen nudum]]'' | ||
|} | |} | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
<small>Bajdek, P. (2020 online). [http://forum.dinozaury.com/viewtopic.php?f=6&t=7576]. | <small>Bajdek, P. (2020 online). [http://forum.dinozaury.com/viewtopic.php?f=6&t=7576]. | ||
| + | |||
| + | Caento, J.M.V., Delcourt, R., Ponciano, O. (2023). "A taxon with no name:"Ubirajara jubatus" (Saurischia: Compsognathidae) is an unavailable name and has no nomenclatural relevance". Zootaxa, 5254(3), 443-446. [[doi:10.11646/zootaxa.5254.3.10]] | ||
| + | |||
| + | Cisneros, J. C., Ghilardi, A. M., Raja, N. B., & Stewens, P. P. (2022). "The moral and legal imperative to return illegally exported fossils". Nature Ecology & Evolution, 6(1), 2-3. [https://www.nature.com/articles/s41559-021-01588-9] | ||
Smyth, R.S.H., Martill, D.M., Frey, E., Rivera-Silva, H.E. & Lenz, N. (2020). "A maned theropod dinosaur from Brazil with elaborate integumentary structures". Cretaceous Research. [[doi:10.1016/j.cretres.2020.104686]]. | Smyth, R.S.H., Martill, D.M., Frey, E., Rivera-Silva, H.E. & Lenz, N. (2020). "A maned theropod dinosaur from Brazil with elaborate integumentary structures". Cretaceous Research. [[doi:10.1016/j.cretres.2020.104686]]. | ||
| Linia 71: | Linia 80: | ||
[[Kategoria:Kreda]] | [[Kategoria:Kreda]] | ||
[[Kategoria:Apt]] | [[Kategoria:Apt]] | ||
| + | [[Kategoria:Nomen nudum]] | ||
Wersja z 18:59, 21 kwi 2023
| Autor: | Kamil Kamiński |
| Korekta: | Maciej Ziegler, Piotr Bajdek, Paweł Konarzewski |
| "Ubirajara" ("ubirajara") | |
|---|---|
| Długość | ok. 1-1,4 m |
| Dieta | mięsożerny |
| Miejsce | Brazylia, stan Ceara |
| Czas |
ok. 121,4-113 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
 Rekonstrukcja. Autor: Luxquine [2] | |
Wstęp
"Ubirajara" to nieważny rodzaj niewielkiego, lekko zbudowanego teropoda z rodziny Compsognathidae, który żył we wczesnej kredzie na terenie dzisiejszej Brazylii. Zachowały się u niego odciski prymitywnych piór, które na grzbiecie zwierzęcia tworzyły niezwykłe, widowiskowe struktury.
Nieważność taksonu
Pierwsza wersja artykułu opisująca "Ubirajara" pojawiła się na łamach czasopisma Cretaceous Research 13 grudnia 2020 roku, jednak po 10 dniach został ona tymczasowo wycofana ze względów etycznych. Jak się okazało skamieniałości należące do "Ubirajara" zostały najprawdopodobniej nielegalnie wywiezione z Brazylii do Niemiec w 1995 roku (Cisneros i in., 2022). Publikacja została całkowicie usunięta z czasopisma we wrześniu 2021 roku. Niemcy pod wpływem protestów brazylijskiego społeczeństwa zgodziły się na powrót szczątków dinozaura do rodzimego kraju. Nazwa "Ubirajara jubatus" wraz z zapisami znajdującymi się w publikacji zostały usunięte z Zoobanku 18 listopada 2022 roku i jest niedostępna, bez znaczenia nomenklaturowego (Caento i in., 2023).
Materiał kopalny
Holotyp (SMNK PAL 29241) to niekompletny, częściowo artykułowany szkielet pozaczaszkowy, obejmujący większość kręgów szyjnych, kręgi grzbietowe, kość krzyżową, żebra, gastralia, obręcz barkową i kończynę przednią z niemal kompletną dłonią.
Budowa i paleobiologia
"Ubirajara" była małym i lekko zbudowanym teropodem. Żebra szyjne były wyjątkowo długie i cienkie. Kręgi grzbietowe nie miały pleuroceli (bocznych otworów pneumatycznych). Inne cechy charakterystyczne dotyczyły m.in. budowy kończyn przednich. Kość ramienna była o 25% dłuższa od łopatki, podczas gdy u innych kompsognatydów proporcje te były odwrotne, lub obie kości miały równą długość.
Najbardziej niezwykłą cechą "Ubirajara" było upierzenie. Na szyi było ono stosunkowo krótkie, po czym zwiększało swoją wysokość na grzbiecie, tworząc rodzaj grzywy. Jeszcze bardziej niezwykłe były struktury wyrastające prawdopodobnie znad barków zwierzęcia - z każdej strony "Ubirajara" miała parę długich na ok. 15 cm piór przypominających wstążki. U żadnego innego nieptasiego dinozaura nie znaleziono podobnych struktur, przypominają one za to ozdoby samców współczesnego indonezyjskiego ptaka – flagowca (Semioptera wallacii). Zapewne "Ubirajara" również wykorzystywała swoje unikatowe opierzenie do wabienia partnerów. Szkielet tego interesującego teropoda został poznany tylko częściowo, dlatego bardzo prawdopodobne jest, że miał on jeszcze więcej ciekawych ozdób.
Interpretacja omawianych wyżej struktur jako piór budzi jednak wątpliwości, ponieważ nie przeprowadzono solidnej analizy tafonomicznej znaleziska (Bajdek, online).
Etymologia
Nazwa "Ubirajara" w języku tupi oznacza „władca włóczni”, w nawiązaniu do charakterystycznego opierzenia na grzbiecie. Epitet gatunkowy "jubatus" pochodzi z łaciny i znaczy „grzywiasty” lub „grzebieniasty”.
Spis gatunków
| "Ubirajara" | Smyth, Martill, Frey, Hector Rivera-Sylva i Lenz, 2020 | nomen nudum |
| "U. jubatus" | Smyth, Martill, Frey, Hector Rivera-Sylva i Lenz, 2020 | nomen nudum |
Bibliografia
Bajdek, P. (2020 online). [3].
Caento, J.M.V., Delcourt, R., Ponciano, O. (2023). "A taxon with no name:"Ubirajara jubatus" (Saurischia: Compsognathidae) is an unavailable name and has no nomenclatural relevance". Zootaxa, 5254(3), 443-446. doi:10.11646/zootaxa.5254.3.10
Cisneros, J. C., Ghilardi, A. M., Raja, N. B., & Stewens, P. P. (2022). "The moral and legal imperative to return illegally exported fossils". Nature Ecology & Evolution, 6(1), 2-3. [4]
Smyth, R.S.H., Martill, D.M., Frey, E., Rivera-Silva, H.E. & Lenz, N. (2020). "A maned theropod dinosaur from Brazil with elaborate integumentary structures". Cretaceous Research. doi:10.1016/j.cretres.2020.104686.
![[2]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:U._jubatus_Reconstruction.png){kind=link}
![[1]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ubirajara_jubatus_skeletal.jpg){kind=link}