Jaculinykus

Autor:

Paweł Konarzewski

---

Jaculinykus
Dieta	prawdopodobnie owadożerny
Miejsce	Mongolia - Ajmak południowogobijski (formacja Baruungoyot)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 83,6-72,1 Ma późna kreda (kampan)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Theropoda Tetanurae Coelurosauria Alvarezsauroidea Alvarezsauridae Parvicursorinae
Rekonstrukcja przyżyciowa Jaculinykus. Autor: UnexpectedDinoLesson [3]

Wstęp

Jaculinykus to przedstawiciel Alvarezsauridae blisko spokrewniony z Mononykus i Shuvuuia żyjący w późnej kredzie na terenie dzisiejszej Mongolii. Od swoich kuzynów rózni się m.in. budową czaszki, kręgów szyjnych i ogonowych oraz kości kończyn przednich i tylnych.

Materiał kopalny

Holotyp oraz rekonstrukcja szkieletu. Na biało zostały zaznaczone odnalezione kości. Źródło: Kubo i in., 2023 [1].

Holotyp (MPC-D 100/209) to niemalże cały szkielet wraz z niekompletną czaszką (zob. rys. obok).

Budowa

Jaculinykus to niewielki teropod mający wydłużoną czaszkę ze smykłymi i prawie prostymi zębami. Odcinek szyjny liczy 12 kręgów. Mają one pleurocele (otwory pneumatyczne) oraz epipofyzje. Zachowało się 9 kręgów grzbietowych, 7 krzyżowych oraz 38 ogonowych. W przeciwieństwie do Linhenykus i Nemegtonykus łopatka i kość krucza nie są zrośnięte. Kość ramienna jest proksymalnie krótka i prosta. Wyjątkową cechą tego dinozaura jest budowa dłoni. Wysępują u niej dwa palce, z czego pierwszy jest duży, a drugi - zredukowany. Morfologia dłoni jest pośrednia między trójpalczastą u Shuvuuia a pojedynczej Mononykus. Trzon kości kulszowej jest smukły w porównaniu do trzonu kości łonowej. Głowa kości udowej jest większa niż u Mononykus . K. udowa jest smukła i prawie tak długa jak kość śródstopia. Trzon kości udowej jest silniej wygięty przyśrodkowo niż u innych przedstawicieli Alvarezsauridae. Piszczel jest najdłuższą kością nóg. Kość strzałkowa jest silnie zredukowana w porównaniu z kością piszczelową. Jej trzon jest prosty, w przeciwieństwie do tego u Xixianykus.

Paleobiologia

Rekonstrukcja śpiącego Jaculinykus. Autor: Seiji Yamamoto. Źródło: Kubo i in., 2023 [2]

Szkielet Jaculinykus zachował się w pozycji śpiącej. Kończyny tylne są złożone po obu stronach ciała. Lewa przednia kończyna jest zgięta z łokciem i leży obok ciała . Szyja jest wygięta do tyłu i znajduje się po prawej stronie ciała. Ogon umieszczony jest lewej stronie i owinięty wokół zgiętych kończyn tylnych po prawej stronie. Pozycja leżąca jest bardzo podobna do tej obserwowanej u dzisiejszych ptaków i troodontydów Mei oraz Sinornithoides.

Etymologia

Nazwa rodzajowa Jaculinykus pochodzi od greckiego niewielkiego, mitologicznego smoka Jaculus oraz zawiera greckie słowo onykus (pazur). Epitet gatunkowy yaruu to mongolski wyraz znaczący "szybki" lub "pospieszny".

Spis gatunków

Jaculinykus	Kubo, Kobayashi, Chinzorig i Tsogtbaatar, 2023
J. yaruui	Kubo, Kobayashi, Chinzorig i Tsogtbaatar, 2023

Bibliografia

Kubo, K., Kobayashi, Y., Chinzorig, T. & Tsogtbaatar, K. (2023) "A new alvarezsaurid dinosaur (Theropoda, Alvarezsauria) from the Upper Cretaceous Baruungoyot Formation of Mongolia provides insights for bird-like sleeping behavior in non-avian dinosaurs". PLoS ONE 18(11): e0293801. doi:10.1371/journal.pone.0293801